KŁAD 26 część 2: O sposobach rządzenia się Słowian według przyrodzonego prawa, obecnie i w przeszłości – Czesław Białczyński (WERSJA PEŁNA – na III Zjeździe Przedstawicieli Suwerennych Autonomii oraz Kongresie Prawa Naturalnego i Ludności Rdzennej – RUMIA,17 sierpnia 2025)

 „Nacjonalizm (z łac. natio „naród”) – przekonanie, że naród jest najwyższą wartością i najważniejszą formą uspołecznienia, z którego wynika określona postawa polityczna, gospodarcza czy społeczna[1][2]. Nacjonalizm może, ale nie musi, wiązać się z takimi postawami jak etnocentryzm, patriotyzm czy megalomania narodowa[1]. Bywa przeciwstawiany kosmopolityzmowi[1]. W języku angielskim „nacjonalizm” ma szersze znaczenie niż w języku polskim. Według polskich definicji nacjonalizm jest ideologią zmierzającą do podporządkowania innych narodów własnemu narodowi. Nacjonaliści żądają dla niego specjalnych przywilejów oraz wyolbrzymiają jego zalety[3].”

Cesarz Konstantyn na soborze nicejskim: palenie ksiąg ariańskich. Manuskrypt CLXV, Biblioteca

Pojęcie autonomia pochodzi od starogreckiego αυτονομία, (αὐτονομία) autonomía – możliwość stanowienia norm samemu sobie, samodzielność prawna. Dziś używa się go w zależności od dyscypliny (gospodarka, prawo, polityka) lub kontekstu w znaczeniu suwerenność, niezawisłość, niezależność, samorządność (całkowita lub częściowa). Dotyczy zarówno zbiorowości, jak jednostek (samodzielność w decydowaniu o sobie, w etyce – niezależność od innych norm niż własne sumienie)[1].

Autonomia polityczna

Autonomia polityczna oznacza samozarządzanie częścią lub całością terytorium kraju, w zakresie wyznaczonym przez konstytucję. Inaczej: zasada ograniczenia zakresu ingerencji władz państwa w sferę praw zastrzeżonych do kompetencji organów wyłanianych przez mniejszości polityczne. Dzięki autonomii politycznej władze nie mają pełnej kontroli oraz nie mogą ingerować, wtrącając się do praw zastrzeżonych przez ludzi wyłonionych przez mniejszość polityczną.

Autonomiczne parlamenty i rządy prowadzą działalność pod nadzorem organów centralnych. Statut autonomii jest ustanawiany i uchwalany przez organ ogólnopaństwowy, najczęściej przez parlament.

Warunki autonomii politycznej

O powstaniu autonomii decydują m.in.:

  1. uwarunkowania geograficzne – wyspiarskie położenie (np. Grenlandia, terytorium zależne Danii)
  2. uwarunkowanie historyczne – np. w Szkocji
  3. uwarunkowanie narodowościowe – np. w hiszpańskiej Katalonii i Baskonii
  4. uwarunkowanie językowe – np. we włoskiej Dolinie Aosty i Friulii, należy tu też Trydent-Górna Adyga
  5. uwarunkowanie ekonomiczne – np. na Sycylii i w hiszpańskiej Andaluzji
  6. uwarunkowanie geopolityczne – np. w irackim Kurdystanie
Obszary autonomiczne w historii Polski

W okresie międzywojennym obszarem autonomicznym wchodzącym w skład Polski było województwo śląskie, co określał Statut Organiczny Województwa Śląskiego.

Od autonomii odróżnić należy będące osobnym podmiotem prawa międzynarodowego Wolne Miasto Gdańsk (WMG) którego status regulowała Konwencja polsko-gdańska (1920).

Autonomia prawa

 Osobny artykuł: autonomia prawa.

Autonomia prawa oznacza niezależność prawa od innego rodzaju bytów (np. polityki czy moralności). Problem znaczenia i zakresu autonomii prawa jest bardzo istotny dla teorii, filozofii i socjologii prawa. Szczególnym przypadkiem autonomii prawa jest autonomia prawa podatkowego

Co to jest Autonomia oparta na prawie naturalnym [AI]

Autonomie oparte na prawie naturalnym odnoszą się do koncepcji, w której zdolność do niezależnego działania, decydowania i rządzenia sobą (autonomia) wywodzi się lub jest zgodna z naturalnym porządkiem rzeczy i inherentnymi zasadami ludzkiej natury, a nie tylko z przepisami stanowionymi przez państwo. Prawo naturalne zakłada, że człowiek jest z natury dobry i przeznaczony do czynienia dobra, a normy wynikające z tego prawa są niezbywalne i niezależne od instytucji państwowych. 

Kluczowe aspekty autonomii opartej na prawie naturalnym:

  • Samostanowienie i odpowiedzialność:

Osoba autonomiczna, w zgodzie z prawem naturalnym, ma zdolność do samodzielnego podejmowania decyzji i ponoszenia za nie odpowiedzialności, kierując się własnymi wyborami i wartościami. 

    Wolność od zewnętrznej kontroli:

Choć autonomia może występować w różnych sferach (indywidualnej, społecznej, politycznej), jej naturalny wymiar podkreśla wolność od nadmiernej ingerencji władzy państwowej lub innych zewnętrznych sił, które mogłyby ograniczać wewnętrzne przekonania i wybory jednostki. 

    Zgodność z naturą ludzką:

Prawo naturalne stanowi fundament dla zrozumienia autonomii jako naturalnej właściwości człowieka, która pozwala mu żyć zgodnie ze swoim rozumem i wolą, dążąc do dobra. 

    Poczucie własnej wartości:

Rozwijanie autonomii wiąże się z poczuciem własnej wartości, niezależnością i możliwością realizowania swoich celów, co jest naturalnym dążeniem człowieka. 

  •  

W kontekście prawnym:

  • Związek z prawem naturalnym:

Autonomia w rozumieniu prawa naturalnego jest odrębna od autonomii prawa jako koncepcji, która zakłada niezależność prawa od bytów pozaprawnych.

  • Wsparcie dla praw człowieka:

Zasady prawa naturalnego często stanowią podstawę dla koncepcji praw człowieka, które są uniwersalne i przysługują każdej osobie niezależnie od jej statusu prawnego czy narodowości. 

 Prawo Natury prawo naturalne Prawo Przyrodzone

Prawo natury, prawo naturalne (łac. ius naturale) – postulowany, odmienny od prawa pozytywnego porządek prawny. Różne doktryny naturalnoprawne (rzadziej: jusnaturalne) prowadziły spory co do źródeł prawa natury, jego istoty, treści i stosunku do prawa stanowionego. Spór naturalizmu prawniczego z pozytywizmem prawniczym (nieuznającym istnienia prawa naturalnego) był jednym z ważniejszych tematów filozofii prawa.

Tak rozumiane prawo natury należy odróżnić od prawidłowości zachodzących w przyrodzie i opisywanych przez nauki przyrodnicze (prawo przyrody)[1].

Terminów prawo natury i prawo naturalne używa się w języku polskim najczęściej zamiennie, przy czym prawo natury jest germanizmem (z niem. Naturrecht)[2], a prawo naturalne latynizmem (z łac. ius naturale).

Różnorodność koncepcji naturalnoprawnych

Źródłem prawa natury ma być sama natura, dla jednych rozumiana jako wola Boga, a dla innych nakaz rozumu lub wrodzonego poczucia sprawiedliwości (psychologiczna koncepcja prawa natury). Wieloznaczność terminu natura jest jednym z głównych źródeł różnorodności koncepcji naturalnoprawnych.

Po rewolucji darwinowskiej prawo to straciło dla zwolenników naturalizmu swój kategoryczny wyraz moralny i oznaczać może coś zupełnie odwrotnego: wyraz podporządkowania się nieskrępowanym prawom rządzącym biologiczną naturą życia – biologiczne prawo natury zdominowane przez instynkty. Do tak specyficznie pojmowanego prawa natury odwoływały się nazistowskie Niemcy.

Treść prawa natury

Zwolennicy prawa naturalnego uznają je za wspólne wszystkim kulturom. Ma ono łączyć wszystkich ludzi oraz – pomimo wielu różnic kulturowych – zakładać pewne wspólne zasady postępowania. Według jego zwolenników jest trwałe i nie zmienia się pośród zmian historycznych, zmieniających się poglądów i obyczajów. Prawa tego nie można człowiekowi odebrać, bo oparte zostało na jego naturze. Broni ono ludzkiej godności, określa fundamentalne prawa i obowiązki człowieka. Jako podstawowe prawa wymienia się: prawo do samoposiadania, prawo własności, prawo do utrzymania życia, prawo do owoców pracy.

Prawo natury reprezentuje wartości samoistne, autonomiczne, uniwersalne i ponadczasowe, które są przeciwstawiane prawu pozytywnemu (łac. ius positivum) – stanowionemu w danym czasie przez określonych ludzi, zmiennemu na przestrzeni dziejów (pozytywizm prawniczy). Prawo natury ma uzasadniać (bronić) nienaruszalne prawa człowieka i jako takie jest uważane za nadrzędne wobec prawa stanowionego, wobec czego zwolennik prawa natury jest zwolniony z przestrzegania prawa stanowionego, gdy jest ono z nim w sprzeczności. W szczególności koncepcje prawa natury poszukują odpowiedzi na pytania: jakie powinno być prawo stanowione, co to znaczy sprawiedliwość oraz czy i kiedy można odmówić posłuszeństwa prawu stanowionemu.

To Wikipedia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Prawo_natury

Poprzednia Wykładnia 26 część 1: https://bialczynski.pl/2025/08/29/lachowie-lechici-lud-tubylczy-rdzennosc-i-etnicznosc-wczoraj-i-dzis-czeslaw-bialczynski-na-iii-zjezdzie-przedstawicieli-suwerennych-autonomii-oraz-kongresie-prawa-naturalnego-i-ludno/

Następna Wykładnia 27:

Podziel się!