Etruska urna-popielnica domkowa

Urna a capanna in terracotta – alt. cm 25,2; base cm 28,5 x 29 – da Castel Gandolfo, Montecucco, tomba A – prima metà del IX sec. a.C.
- Musei Vaticani, Museo Gregoriano Etrusco, Città del Vaticano, Roma
L’urna conteneva i resti di un individuo adulto. L’urna cineraria a forma di capanna è uno degli ossuari più tipici delle prime fasi dell’Età del Ferro etrusco-laziale (IX-VIII sec. a.C.), con isolate attestazioni in Sabina ed in Campania. La particolare conformazione di questo cinerario, che vuole ricordare la casa del defunto, riveste un preciso significato simbolico. Rappresenta inoltre un modello fondamentale per la conoscenza dell’architettura domestica di queste antiche capanne, che avevano pianta ovale o rettangolare, più raramente circolare, con la porta di entrata sul lato corto. Nelle costruzioni reali, le pareti in frasche ed incannucciato, impermeabilizzate da uno strato di argilla, si appoggiavano ad una serie di pali lignei piantati a terra. Il tetto, quasi sempre a doppio spiovente, era costituito da una intelaiatura lignea ricoperta di paglia e frasche, con due aperture simmetriche sotto la trave di colmo per permettere la fuoriuscita del fumo e l’areazione

Urna z terakoty – alt. 25,2 cm; podstawa 28,5 x 29 cm – z Castel Gandolfo, Montecucco, grób A – pierwsza połowa IX wieku. PNE. – Muzea Watykańskie, Gregoriańskie Muzeum Etruskie, Watykan, Rzym

W urnie znajdowały się szczątki dorosłego osobnika. Popielnica w kształcie domku jest jednym z najbardziej typowych ossuariów z wczesnych etapów epoki żelaza etrusko-lacjum (IX-VIII wpne), z odosobnionymi świadectwami w Sabinie i Kampanii.

Szczególna konformacja tego domku, który pragnie upamiętnić prochy zmarłego, ma ściśle symboliczne znaczenie. Stanowi również fundamentalny wzór do poznania architektury domowej tych starożytnych chat, które miały plan owalny lub prostokątny, rzadziej okrągły, z drzwiami wejściowymi na krótszym boku. W budynkach królewskich gałęzie i ściany baldachimów, impregnowane warstwą gliny, opierały się o szereg drewnianych słupów posadowionych na ziemi. Dach, prawie zawsze dwuspadowy, składał się z drewnianego szkieletu pokrytego słomą i gałęziami, z dwoma symetrycznymi otworami pod belką kalenicową, umożliwiającymi oddymianie i wentylację.