Jestija
autor/źródło: Old European Culture ©©tłumaczenie Czesław Białczyński
This is „ognjište” a central hearth found in traditional Balkan Slavic houses…The word comes from „oganj” (fire) and so „ognjište” literally means fireplace…
To jest „ognjište”, centralne palenisko znajdujące się w tradycyjnych bałkańskich domach słowiańskich… Słowo to pochodzi od „oganj” (ogień), więc „ognjište” dosłownie oznacza ognisko – palenisko …
Ognjište was a sacred place, the centre of the domestic cult, where „sacred” „eternal” fire burned all the time maintained by the housewife…It was also the house altar where sacrifices were made… I talked about this in my articles „Fire goddess„, „Bride and hearth” and „Blessed fire from the tinder fungus„…
Ognjište było świętym miejscem, centrum domowego kultu, gdzie „święty” „wieczny” ogień płonął cały czas utrzymywany przez gospodynię domową … Był to również ołtarz domowy, na którym składano ofiary [żertwy-żartwy lub wprost znane w Polsce słowo oznaczające ofiarę z pokarmu- joście CB]… Mówiłem o tym w moich artykułach „Bogini ognia”, „Panna młoda i ognisko” oraz „Błogosławiony ogień z ognistego grzyba”
When a new house was built, the new house fire had to be either brought from the old house, or if that was for some reason not possible, it had to be ritually kindled using a fire-drill…I talked about this in my article „New house„…
…Kiedy budowano nowy dom, nowy żar należało albo przynieść ze starego domu, albo jeśli z jakiegoś powodu nie było to możliwe, należało go rytualnie rozpalić za pomocą wiertła ogniowego … Mówiłem o tym w moim artykule „Nowy dom” …
Ognjište was also the place where all the food was prepared…Stews and soups were cooked in cauldrons hang on „verige” chain which was also considered sacred…I talked about this in my article „Verige„…
Ognjište było również miejscem, w którym przygotowywano całe jedzenie … Gulasze i zupy gotowano w kotłach zawieszonych na łańcuchu „verige”, który również uważany był za święty … Mówiłem o tym w moim artykule „Verige” …
Or they were cooked in clay pots on the paved area around or in front of the hearth/fireplace with hot coals piled around the base. Very efficient way of cooking as the heat rises up through the pot…
Albo gotowano je w glinianych garnkach na brukowanej powierzchni wokół paleniska / ogniska lub przed ogniskiem, z rozżarzonymi węglami ułożonymi wokół podstawy. Bardzo wydajny sposób gotowania, gdy żar rozchodzi się wokół garnka…
Bread was baked on the same paved area around or in front of the hearth/fireplace, under clay/metal tops covered with hot coals.
Chleb wypiekano na tej samej brukowanej powierzchni wokół lub przed paleniskiem / ogniskiem, pod glinianymi / metalowymi nakryciami pokrytymi rozżarzonymi węglami.
Now….The interesting bit 🙂 The Ancient Greek equivalent of „ognjište” is „ἑστία” (hestía) also found as ἱστία (histía), meaning „hearth, fireplace, altar, (figuratively) house, family”…The etymology unknown, believed to be Pre-Greek…
Teraz … Ciekawostka 🙂 Starogrecki odpowiednik słowa „ognjište” to „ἑστία” (hestía), występujące również jako ἱστία (histía), co oznacza „palenisko, ognisko, ołtarz, (w przenośni) dom, rodzina” … Nieznana etymologia, uważana za przed-grecką …
This Ancient Greek word doesn’t have any IE Cognates…Except one. Another Slavic word meaning „hearth, paved area around or in front of a hearth, fireplace, oven”. That word is Jesteja (pronounced Yesteya) also found as Jestej (Yestey) Isteje (Eestye)…
To starożytne greckie słowo nie ma żadnych pokrewnych IE … Z wyjątkiem jednego. Kolejne słowiańskie słowo oznaczające „palenisko, brukowany teren wokół paleniska, kominek, piec”. To słowo to Jesteja (wymawiane: Yesteya), występujące również jako Jestej (Yestey) Isteje (Eestye) … [CB – polskie Joście]
jestej, m., hist. apel. miesto, kde sa niečo páli, pálenisko (psl. jestěja, zachované
v stčeš. niestějě ohnište, otvor do pece, čes. nístěj, vykladá sa z vъnjestěji,
Mch., dluž. jesće, jěsćeje, slovin. isteje atď.). – Jezte 1333, Jesthe
1427, Jesticze 1773, dnes Jestice, obv. Rimavská Sobota (v záznamoch
a v maďar. jeszte po odsunutí koncového j); názov podľa páleniska uzavretého
v jame alebo otvoreného páleniska v prírode; reálnosť výkladu názvu
potvrdzuje názov susednej obce Dechtáre (p. hes. degtár), dnes Gemerské
Dechtáre, od dechtári výrobcovia dechtu pálením dreva alebo uhlia v peciach
na to upravených.
v stčeš. niestějě ohnište, otvor do pece, čes. nístěj, vykladá sa z vъnjestěji,
Mch., dluž. jesće, jěsćeje, slovin. isteje atď.). – Jezte 1333, Jesthe
1427, Jesticze 1773, dnes Jestice, obv. Rimavská Sobota (v záznamoch
a v maďar. jeszte po odsunutí koncového j); názov podľa páleniska uzavretého
v jame alebo otvoreného páleniska v prírode; reálnosť výkladu názvu
potvrdzuje názov susednej obce Dechtáre (p. hes. degtár), dnes Gemerské
Dechtáre, od dechtári výrobcovia dechtu pálením dreva alebo uhlia v peciach
na to upravených.
jestej, m., hist. apel. miesto, kde sa niečo páli, pálenisko (psl. jestěja, zachované
v stčeš. niestějě ohnište, otvor do pece, čes. nístěj, vykladá sa z vъnjestěji,
Mch., Dluž. jesće, jěsćeje, slovin. isteje atď.). – Jezte 1333, Jesthe
1427, Jesticze 1773, dnes Jestice, aw. Rimavská Sobota (v záznamoch
a v maďar. jeszte po odsunutí koncového j); názov podľa páleniska uzavretého
v jame alebo otvoreného páleniska v prírode; reálnosť výkladu názvu
potvrdzuje názov susednej obce Dechtáre (p. hes. degtár), dnes Gemerské
Dechtáre, od dechtári výrobcovia dechtu pálením dreva alebo uhlia v peciach
na to upravených.
v stčeš. niestějě ohnište, otvor do pece, čes. nístěj, vykladá sa z vъnjestěji,
Mch., Dluž. jesće, jěsćeje, slovin. isteje atď.). – Jezte 1333, Jesthe
1427, Jesticze 1773, dnes Jestice, aw. Rimavská Sobota (v záznamoch
a v maďar. jeszte po odsunutí koncového j); názov podľa páleniska uzavretého
v jame alebo otvoreného páleniska v prírode; reálnosť výkladu názvu
potvrdzuje názov susednej obce Dechtáre (p. hes. degtár), dnes Gemerské
Dechtáre, od dechtári výrobcovia dechtu pálením dreva alebo uhlia v peciach
na to upravených.
I couldn’t find any etymology of these words…But considering that their meaning is „the place where fire burns and where food is prepared” maybe they come from the Proto-Slavic „*ěsti„, from Proto-Balto-Slavic „*ēˀstei”, from Proto-Indo-European „*h₁édti” meaning „to eat”???
Which would make Jesteja (Yesteya) the place where food was cooked…Which is exactly what „ognjište” and hestia was…Domestic fire…Not any fire…The fire where food was cooked…
Nie mogłem znaleźć żadnej etymologii tych słów … Ale biorąc pod uwagę, że ich znaczenie to „miejsce, gdzie płonie ogień i gdzie przygotowuje się jedzenie”, może pochodzą z prasłowiańskiego „* ěsti”, z proto-bałto-słowiańskiego „* ēˀstei”, od Proto-indoeuropejskiego „* h₁édti”, co oznacza „jeść” ???
Co uczyniłoby Jesteja (Yesteya) miejscem, w którym gotowano jedzenie … A właśnie tym było „ognjište” i hestia … Ogień domowy … Nie jakikolwiek ogień … Ogień, na którym gotowano jedzenie …
Interesting…
Ciekawe…
[Dodałbym – nie tylko jedzenie ale składano też ofiary z jedzenia dla bósstw – co potwierdza polskie słowo Joście – na ofiarę oraz słowo żertwa – m,ajaće znaczenei nie tylko żar ognia, ale i żer – jedzenie, pokarm. Dodatkowo znamyu noguny domowe przebywajace u ogniska domowego zwane Żyrami! Bingo OEC – Wielkie Ukłony Jesteś Rewelacyjny! Podziękowania ode mnie. CB]