Drašnice na Chorwacji, czyli Draki (Smoki) z Wybrzeża Adriatyku (mit o Perunie i Welesie w toponimii chorwackiej)

Opublikowano przez

Drašnice na Chorwacji, czyli Draki (Smoki) z Wybrzeża Adriatyku

Plaža Vodice

Od Unicorna

Drašnice su priobalno naselje na jugu Hrvatske u Makarskom primorju. Administrativno pripada općini Podgori u Splitsko-dalmatinskoj županiji. Od naselja Podgore udaljene su 3 km u smjeru jugoistoka.

 

Ime

Plaža Izbitac

U literaturi je uvriježena ideja, a koja je postala nepisano pravilo, da se toponim koji u sebi ima korijen *drač veže za biljku draču (Paliurus spina christi). Da toponimi koji u sebi nose korijen *drač ne moraju biti vezani za spomenutu vrst biljke, upozorio je V. Tarbušković prilikom istraživanja Starogradskog polja na Hvaru.[1] Nadalje, isti još i navodi da na mjestu gdje toponim Dračevica rasprostranjen, drača danas nije ni vidljiva, već samo vinova loza. Bez obzira koliko bi toponim Dračevica mogao biti star, teško da bi bio nosilac po biljci, ako krenemo od činjenice da su ljudi od davnina obrađivali svaki komadić zemlje u priobalju i zaleđu istočne obale Jadrana, radi oskudnosti iste. Tarbušković stoga s pravom povezuje starogradski toponim Dračevica s terminom „drako”, povlačeći analogiju s toponimima Vidova gora i Drakonjina spilja na Braču.[2] Toponim s korijenom *drač vezan je za kultove Peruna i Velesa. Istu analogiju valja primijeniti i na tučepski lokalitet Dračevice, podgorski Dračevac, kao i na naziv mjesta Drašnice. U prilog tome idu i činjenice da se na samom lokalitetu Dračevice u Tučepima nalazi crkva sv. Jurja, a koji je poznat kao ubojica zmaja. Crkvice i oronimi s titularem sv. Jurja nadomješćuju domorodačka predrimska svetišta/kultna mjesta. Uobičajeno je da se u podnožju brda, planine ili nekog drugog visa s kultnim mjestom posvećenom Perunu, nalazi i njegov protivnik, Veles. Podgorski Dračevac vjerojatno je vezan za Perunovo svetište na brdu Sutvid. Treba napomenuti da se na oba lokaliteta pokrivenim toponimima Dračevice (tučepski) i Dračevac (podgorski) potok ulijevao u more; štaviše, u Tučepima je više njih. No, gdje se štovao Perun u odnosu na Dračevice – je li je to kultno mjesto koje se nalazi na vrhu litice sjeverno od crkve svete Kate – Grad/Gradina? Je li su, iz praktičnih razloga, i s ciljem zatiranja starog kulta, kršćanski oci premjestili kult Peruna/sv. Jurja s vrha litice u podnožje, uz more? Isto vrijedi primijeniti i za naziv mjesta Drašnice[3] Planinski vrh nad Drašnicama nosi naziv Sućuraj, uz more se nalazi crkva sv. Jurja, a put koji vodi do iste, iz podbiokovske zone (jer ljudi su obitavali i zabiokovskoj i podbiokovskoj zoni) nosi i danas naziv Račine, Uz račine.[4]

Stanovništvo

Prema popisu stanovništva iz 2001. godine, u Drašnicama živi 328 stanovnika.

Naselje Drašnice: Kretanje broja stanovnika od 1857. do 2021.
broj stanovnika
514
586
631
684
695
753
653
585
518
513
427
366
319
331
328
339
286
1857. 1869. 1880. 1890. 1900. 1910. 1921. 1931. 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2001. 2011. 2021.
Izvori: Publikacije Državnog zavoda za statistiku Republike Hrvatske
Promet

Naselje se nalazi na Jadranskoj magistrali, glavnoj hrvatskoj priobalnoj cestovnoj prometnici, udaljeno je od Makarske 12 km, Dubrovnika 150 km, Splita 75 km.

Gospodarstvo

Glavna djelatnost stanovništva je turizam, čemu pridonosi velika osunčanost tog područja i prekrasne plaže. Drašnice imaju 1100 kategoriziranih kreveta u privatnom smještaju i glavni adut su brojne plaže na kojima po kategoriziranom krevetu svakom gostu prirpada 8 m2 plaže. Osim turizmom, Drašničani se bave i ribarstvom, poljodjelstvom i maslinarstvom.

Poznate osobe
Znamenitosti
Izvori

 

  • Vinko Tarbušković, „Tragovi stare vjere u Starogradskom polju”, Zbornik radova u čast dr. sc. don Mile Vidovića, Metković, 2021, 189.
  • „Na Braču imamo najviši vrh na svim jadranskim otocima, Vidova gora ili Vidovica, dok su u neposrednoj blizini ostaci crkvice istoimenog sveca. U udolini ispod najvišeg vrha, dole pri dnu nalazi se Zmajeva spila, kako se u narodu ustalio naziv. Međutim, točniji naziv za nju je Drakonjina spilja (dracone „zmaj”).” V. Tarbušković, n.d., 190.
  • Igor Hrstić, O ostatcima megalitskih tvorbi u Tučepima, o toponimu Dračevice i o kultu Peruna i Velesa (PDF), Tučepski libar III, Tučepi, 2021, str. 27-28, gdje stoji: „Pogledati također i Radoslav Katičić, Die Spiegelung slawischer heidnischer Mythologie in der Kroatischen Ortsnamenlandschaft (Zrcalna slika slavenske poganske mitologije u krajoliku hrvatskih toponima), Folia onomastica Croatica 6, 1997, napose stranice 125, 129, 130 i 133.; Ivana Milić-Domagoj Vidović, „Toponimija jugoistočnoga dijela Neretvanske krajine”, Folia onomastica Croatica 27, 2018, str. 89, gdje stoji: „Obalni bi se toponim Dračeva luka mogao povezati s apelativom drak ‘zmaj’.” – ovdje pridružujem i toponim Zminjac u Pločama; te Petar Šimunović, Predantički toponimi u današnjoj (i povijesnoj) Hrvatskoj, Folia onomastica Croatica 22, 2013, str. 201-202, gdje o rijeci Dragonji (Istra) stoji: „U antici se zvala Argo; Argon (u Ravenjanina); ad aquam Dragujna (oko 1000. g., Kandler, Codice diplomatico Istriano I); inter Pyrhanum et Salbarium fluit Draconius (nunc Dragogna mappelant) fluvius (P. Coppo). Ime: Zbog zapisa Draconius i sl. P. Skok (Arhiv za arb. starinu I, 4), a po njemu i F. Ramovš (Časopis za slovenski jezik, književnost in zgodovino, 22) smatrali su da je u osnovi imena latinski apelativ dracone ‘zmaj’, često zastupan motiv u hidronimiji. H. Krahe (Beiträge zur Namen forschung V, 1954, 205) izvodi ime iz korijena ‘arg bijel, svijetao’ (usp. Ilirsko mesapsku imenicu argorian ‘srebro’ ili talijansko ime rijeke Dragonje: fiume d’Argogna). Početni d- nastao je iz prijedložne sveze (usp. Damar< ad Amar). Nakon metateze likvida darg- > drag- rijeka dobiva današnji imenski oblik.” Ne slažem se s Kraheovovom pretpostavkom i Šimunovićevim zaključkom. Držim da je riječ o *drag korijenu, a ne o *arg. S druge strane, putopisci starogrčkog i latinskog govornog područja nisu imenovali toponime Balkana, već su lokalne nazive samo prilagođavali njihovom jeziku. Korijen *arg valja izvlačiti iz sanskritskog √arj अर्ज्, nakupiti, nabaviti, steći (bogatstvo), iz koje proizlazi imenica arjuna, ujedno i ime povijesnog junaka iz Mahābhārate, a značenje iste je srebro, sjajno, svijetlo, bijelo, bistro (za ispomoć zahvaljujem James Robinson Cooperu). O korijenu *drag bit će više riječi dalje u tekstu. Još jedan prilog da *arg nije dobra osnova jest etimologija latinske riječi ardea. U Michiel de Vaanovom Etymological Dictionary Of Latin (and other Italic languages), Brill, London, 2008, str. 52, stoji: „ardea –’heron’ [f. a] (Verg.+). Without a clear etymology. If ardea is related to Gr. ερωδιός (Η.), also ερωδιός, ρωδιώς (Hipponax), άρωδιός (Septuaginta) ‚heron’, Latin continues*hₗrd- and Greek *hₗrodr. But the limited distribution and the unusual vowel vacillation rather point to non-Indo-European origin of this bird-name.” Kad god je etimologija nejasna, nameću se ideje o neindoeuropskom podrijetlu riječi. No, kad se uzmu domorodačke riječi, ili riječi iz slavenskog govornog područja, onda etimologija postaje jasnija i „indoeuropska”. Ardea se prevodi kao čaplja, i vjerojatno je izvrnuta riječ pelaškog podrijetla, jezika prastanovnika današnje Grčke. Kad se poveže pelaško-slavenska veza riječi, onda dolazimo do veze ardea-roda (usp: lakat-latak; nokat-notak, jogurt-jorgut). Čaplje i rode su slične ptice. Vjerojatno je došlo do zamjene imenovanja tih ptica i kod grčkog i kod latinskog jezika. Usporedi također izvrtanje značenja pri hrvatskom definiranju izraza „sankcija” u širem govornom spektru (zabrana) u odnosu na izvornu, latinsku, sanctio (odobriti) i engl. sanction (dvojako značenje, kao i u našem: zabrana i odobravanje, ovisno o konotaciji, no u širem kontekstu, u engleskom, riječ je o odobravanju nekog čina).
  • I. Hrstić, n.d., 27-30.
  • Josip Ante Soldo: Alačević, Antun, Hrvatski biografski leksikon LZMK. Pristupljeno 12. svibnja 2016.

 

  1. MORH, Povodom umirovljenja visoke časnike OSRH primio Predsjednik RH  Inačica izvorne stranice arhivirana 22. prosinca 2015., objavljeno 10. lipnja, pristupljeno 12. prosinca 2015.

Vanjske poveznice

Tłumaczenie

Drašnice to nadmorska osada na południu Chorwacji na wybrzeżu Makarskim. Administracyjnie należy do gminy Podgori w żupani splicko-dalmatyńskiej. Miejscvowość leży 3 km na południowy wschód od osady Podgore.
Nazwa 
W literaturze panuje pogląd, który stał się niepisaną regułą, że toponim z rdzeniem *dracz jest powiązany z jeżyną (Paliurus spina christi). V. Tarbušković ostrzegał, że toponimy zawierające rdzeń *drač nie muszą być spokrewnione z wymienionymi gatunkami roślin podczas badań Starogradsko polje na Hvarze[1].
Ponadto stwierdza również, że w miejscu, gdzie rozpowszechniony jest toponim Dračevica, dziś nawet nie widać jeżyn, a jedynie pnącza. Bez względu na wiek toponim Dračevica nie byłby nośnikiem nazwy roślin, jeśli weźmiemy pod uwagę fakt, że od czasów starożytnych ludzie uprawiali każdy skrawek ziemi na wybrzeżu i w głębi lądu wschodniego wybrzeża Adriatyku, ze względu na jej niedostatek. Dlatego Tarbušković słusznie łączy toponim starego miasta Dračevica z terminem „drako”, rysując analogię z toponimami Vidova gora i Drakonjina splja na Braču.
Toponim z rdzeniem *drač związany jest z kultami Peruna i Velesa. Tę samą analogię należy odnieść do miejscowości Dračevica w Tučepie, Dračevac w Podgoricy, a także do nazwy miejscowości Drašnice.
Potwierdza to fakt, że posadowiono tam kościół św. Jurja, znanego jako pogromca smoków. Kościoły i dawne nazwy z tytułem św. Jerzego zastępują rdzenne przedrzymskie sanktuaria / miejsca kultu. Często u podnóża wzniesienia, góry lub innego wzgórza z miejscem kultu poświęconym Perunowi znajduje się także jego przeciwnik, Veles.
Podgórski Dračevac jest prawdopodobnie związany z sanktuarium Peruna na wzgórzu Sutvid. Należy zaznaczyć, że w obu miejscowościach objętych toponimami Dračevica (Tučepski) i Dračevac (Podgórski) potok wpadał do morza; ponadto w Tučepi jest więcej potoków.
Ale gdzie był czczony Perun w stosunku do Dračevic – czy to kultowe miejsce położone na szczycie klifu na północ od kościoła św. Kate – Miasto/Gradina? Czy ojcowie chrześcijańscy przenieśli kult Peruna/św. Jurja ze szczytu klifu do stóp nad morzem?
To samo dotyczy nazwy miejscowości Drašnica [3] Szczyt nad Drašnicą nazywa się Sućuraj, nad morzem stoi kościół św. Jurja i droga, która do niego prowadzi, ze strefy pod Biokovo (ponieważ ludzie mieszkali zarówno w strefie Zabiokovo, jak i pod Biokovo) nadal nazywa się Račine, Uz račine.[4]
Populacja
Według spisu z 2001 roku w Drašnicach mieszka 328 osób. Osada Drašnice: Trendy ludnościowe od 1857 do 2021 roku.
Ruch drogowy
Osada znajduje się na autostradzie adriatyckiej, głównej chorwackiej nadmorskiej drodze, 12 km od Makarskiej, 150 km od Dubrownika, 75 km od Splitu.
Gospodarka
Główną działalnością ludności jest turystyka, do czego przyczynia się wielkie nasłonecznienie i piękne plaże tego obszaru. Drašnice posiada 1100 sklasyfikowanych łóżek w kwaterach prywatnych, a główną zaletą są liczne plaże, na których każdy gość otrzymuje 8 m2 plaży na sklasyfikowane łóżko. Oprócz turystyki mieszkańcy Drašni zajmują się również rybołówstwem, rolnictwem i uprawą oliwek. Sławni ludzie Antun Alačević, oficer armii weneckiej[5] Ante Urlić, chorwacki wiceadmirał Grgur Urlić-Ivanović (1842 – 1902), chorwacki pisarz historyczny i poeta Velimir Visković, Chorwat. krytyk literacki, eseista i leksykograf
Osobliwości miasta
Obszar wiejski Drašnica, chronione dziedzictwo kulturowe Kościół św. Kate, chronione dobro kultury Kościół św. Stjepan, chronione dobro kultury
Źródła
1. Vinko Tarbušković, „Śladami dawnej wiary w Starogradsko polje”, Postępowanie ku czci dr sc. Don Mile Vidovic, Metković, 2021, 189.
2. „Na Braču mamy najwyższy szczyt na wszystkich wyspach Adriatyku, Vidova gora lub Vidovica, a w bezpośrednim sąsiedztwie znajdują się pozostałości małego kościoła świętego o tym samym imieniu. W dolinie poniżej najwyższego szczytu, na dole, znajduje się Smoczy Spile, jak nazwali to ludzie. Jednak dokładniejsza nazwa to Drakonjina splja (drakon „smok”)”. V. Tarbušković, nd, 190.
3. Igor Hrstić, O pozostałościach kreacji megalitycznych w Tučepi, o toponimie Dračevica oraz o kulcie Peruna i Velesa (PDF), Tučepski libar III, Tučepi, 2021, s. 27-28, gdzie jest napisane: „Patrz także Radoslav Katičić, Die Spiegelung slawischer heidnischer Mythologie in der Kroatischen Ortsnamenlandschaft (Odbicie lustrzane słowiańskiej mitologii pogańskiej w krajobrazie chorwackich toponimów), Folia onomastica Croatica 6, 1997, zwłaszcza strony 125, 129 , 130 i 133.;
Ivana Milić-Domagoj Vidović, „Toponimia południowo-wschodniej części regionu Neretwy”, Folia onomastica Croatica 27, 2018, s. 89, gdzie napisano: „Toponim przybrzeżny portu Draca mógł łączyć się z apelatywnym drak ‘smok’.” – tutaj dodaję również toponim Zminjac w Ploče, oraz Petar Šimunović, Predantički toponimy w dzisiejszej (i historycznej) Chorwacji, Folia onomastica Croatica 22, 2013, s. 201-202 , gdzie jest napisane o rzece Dragonja (Istria): „W starożytności nazywała się Argo; Argon (w Ravenjanin); ad aquam Dragujna (ok. 1000, Kandler, Codice dyplomatyczny Istriano I); między Pyrhanum et Salbarium fluit Draconius (nunc Dragogna mappelant) fluvius (P. Coppo).
Nazwa:
Ze względu na inskrypcję Draconius i inni P. Skok (Arhiv za arb. starinu I, 4), a według niego F. Ramovš (Dziennik języka, literatury i historii Słowenii, 22) uważali, że nazwa pochodzi od łacińskiego ‚smok’  „smok” jest często przedstawianym motywem w hydronimii.
H. Krahe (Beiträge zur Namen forschung V, 1954, 205) wywodzi nazwę od rdzenia „arg – biały, jasny” (por. iliryjski rzeczownik Mesap argorian „srebrny” lub włoska nazwa rzeki Dragonja: fiume d’Argogna ). Początkowe d- powstało z wyrażenia przyimkowego (por. Damar< ad Amar). Po metatezie płynnej darg- > drag- rzeka przyjmuje obecną formę rzeczownika.
Nie zgadzam się z założeniem Kraheova i konkluzją Šimunovića. Uważam, że jest to *drag root, a nie *arg. Z drugiej strony , starożytni greccy i łacińskojęzyczni pisarze podróżniczy nie nazwali toponimów Bałkanów, a jedynie dostosowali lokalne nazwy do swojego języka.Rdzeń *arg powinien pochodzić od sanskryckiego √arj अर्ज्, gromadzić, nabywać, zdobywać ( bogactwo), od którego pochodzi rzeczownik arjuna, także imię bohatera historycznego z Mahabharaty, a znaczenie to samo to srebrny, lśniący, jasny, biały, czysty (za pomoc dziękuję Jamesowi Robinsonowi Cooperowi). Więcej o rdzeniu *drag będzie mowa w dalszej części tekstu. Kolejnym wkładem, dla którego *arg nie jest dobrą bazą, jest etymologia łacińskiego słowa ardea.
W Michiel de Vaano’s Etymological Dictionary of Latin (and other Italic Languages), Brill, Londyn , 2008, s. 52, mówi: „ardea –’czapla’ [f. a] (Verg.+). Bez jasnej etymologii.
Jeśli ardea jest spokrewniona z gr. ερωδιός (Η.), to także ), άρωδιός (Septuaginta) ‚czapla’, łac. kontynuuje *hₗrd- i gr. *hₗrodr. Ale ograniczone rozpowszechnienie i niezwykłe wahania samogłosek wskazują raczej na nieindoeuropejskie pochodzenie tej nazwy ptaka”.
Ilekroć etymologia jest niejasna, pojawiają się pomysły o nieindoeuropejskim pochodzeniu tego słowa. Ale kiedy weźmie się rodzime słowa lub słowa z obszaru słowiańskiego, etymologia staje się jaśniejsza i „indoeuropejska”. Ardea tłumaczy się jako czapla i jest prawdopodobnie zniekształconym słowem pochodzenia pelazgijskiego, języka pierwotnych mieszkańców dzisiejszej Grecji. Kiedy wyraz połączymy z pelazgijsko-słowiańskim, dochodzimy do rdzenia ardea – pręt (por. lakat-latak; nokat-notak, jogurt-jorgut). Czaple i bociany to podobne ptaki. Prawdopodobnie nastąpiła zamiana nazw tych ptaków zarówno w języku greckim, jak i łacińskim. Porównajmy też przeinaczenie znaczenia w chorwackiej definicji terminu „sanction” w szerszym spektrum mowy (zakaz) w stosunku do oryginału, łaciny, sanctio (aprobować) i angielskiego. sankcja (podwójne znaczenie, jak u nas: zakaz i zatwierdzenie, w zależności od konotacji, ale w szerszym kontekście, w języku angielskim, chodzi o zatwierdzenie aktu).
4. I. Hrstic, nd, 27-30.
5. Josip Ante Soldo: Alačević, Antun, chorwacki leksykon biograficzny LZMK. Dostęp 12 maja 2016 r.
6. Ministerstwo Obrony, z okazji przejścia na emeryturę starszego oficera Sił Zbrojnych Republiki Chorwacji, otrzymane przez Prezydenta Republiki Chorwacji 12 grudnia 2015 r.
Zmaj – Żmij z Lubljany, czyli jedna z dwóch odmian Pomocników Dzięgli (Bogów Działu) Czarnogłowa i białobogi (Drakony-Smoki i żmaje-Żnuje – Żmijowie)

Czytajcie też Historię Lubljany:

Legend has it that Ljubljana was founded by the Greek mythological hero Jason and his companions, the Argonauts, who had stolen the golden fleece from King Aetes and fled from him across the Black Sea and up the Danube, Sava and Ljubljanica rivers.

They stopped at a large lake in the marsh near the source of the Ljubljanica, where they disassembled their ship to be able to carry it to the Adriatic Sea, put it together again, and return to Greece. The lake where they made a stop was the dwelling place of a monster. Jason fought the monster, defeated it and killed it. The monster, now referred to as the Ljubljana Dragon, found its place atop the castle tower on the Ljubljana coat of arms.

Podziel się!