Vesna (front cover) –  kolory biały, żółty i czerwony wydają się być związane z kolorami słońca czczonymi przez wszystkich Indoeuropejczyków. Kogut jako symbol Słońca (Ognia, Światła Dnia), zajmuje centrum  w przedstawieniu bogini wiosny Vesny i symbolizuje odwieczne przebudzenie.

Wydawnictwo wyszło w roku 2000 z inicjatywy Instytutu Słowacko-Amerykańskiego w celu popularyzacji w USA wiedzy o mitologii i pogańskich bogach Słowian. Zwracam uwagę na fakt, iż ta wizja powstała niezależnie, w tym samym czasie co Księga Tura (cztery lata później, bo Księga Tura leżała u wydawcy od 1996roku, ale książki wyszły jednocześnie w dwóch różnych zakątkach Świata, moja w Polsce po polsku, a ta w USA w języku angielskim). Obie książki wykazują istotną zbieżność wizji Baji – czyli Mitologii Słowian. Wizja słowacka jest niemal ideową kopią Wielkiego Tajemnika Słowian, zwłaszcza wizji z Księgi Tura mimo, że jest pisana z zupełnie innych pozycji – socjologiczno-antropologicznych.

♦

Slavic myths / Ivan Hudec & Dusan Caplovic ; illustrated by Karol Ondreicka

general editor, Ladislaus J. Bolchazy ; english translation by Emma Nezinska & Jeff Schmitz ; with Albert Devine & Patric Romane

[tłumaczenie z angielskiego: © Czesław Białczyński]

Bogowie patrzą na nas z Góry – w dole alegoria słowiańskich dziejów od czasów prehistorycznych. Wojenne atrybuty i postacie zbrojne są symbolem licznych prób i wojen jakie musiała przejść Słowiańszczyzna broniąc swojej pozycji w dawnej i nie tak dawnej przeszłości.

Wszystkowidzące Oko – jest prastarym Indoeuropejskim pogańskim symbolem Słońca – Światła, Ciepła, Siły Ożywczej, Władzy i Suwerenności. Symbolika Wszystkowidzacego Oka nawiązuje też do pojęcia Sprawiedliwości.

Patrz Orlim wzrokiem – Trzy koncentryczne koła – granatowe, błękitne i złote przypominają Słońce. W większości światowych mitologii Oko jest symbolem kontroli, uwagi i nadzoru, podczas gdy Orle Oko jest potrójnym symbolem spostrzegawczości, boskiej powagi i królewskich prerogatyw (królewskiej wszechwiedzy).

Stara słowiańska moneta z motywem władcy na koniu i orła

Oślepiający i Oślepiony (Objawiający i Objawiony) – Swaróg: Władca Niebiańskiego Ognia – bóg o Dziewięciu Obliczach, Władający Dziewięcioma Boskimi Mądrościami. Promieniste nacięcia na całym jego ciele symbolizują ów Niebiański Ogień, którym włada i którego udziela Światu.

Wczesnosłowiańska pogańska ozdoba – zapinka – symbolizująca etniczne słowiańskie wielogłowe bóstwo.

Objawiający i Objawiony II – Swaróg, Bóg o Dziewięciu Obliczach, Władca Dziewięciu Mądrości jest Stwórcą Wszechświata – ważany był za posiadającego wyjątkową sprawność w palcach i władał Kowalskimi Szczypcami – symbolem technologicznego postępu.

Objawiający i Objawiony III – Swarożyc – Swarogowy Syn, który niezawiśle króluje nad Światem-Ziemią. Reprezentuje pełną gamę Żywiołu Ognia, ale przede wszystkim jest Panem Słońca i Ognia Ziemskiego. Jego atrybutami są Promieniste Miecze, Kogut-Ogniowy Kur i Koń ze Złocistą Grzywą.

[Koń ze Złocistą Grzywą – Złotys, którego śmierć opłakiwał Swarożyc, a z jego łez skapujących do Morza powstało głozno-bursztyn (głaza – oczy, głozy-śljozy – łzy- przypisek tłumacza].

Kogut Złotożar – Kur Złotożyr. Jest tym który każdego ranka oznajmia Światu nadejście Swarożyca. Zajmuje poczesne miejsce w Mitologii Słowian i Folklorze oraz we wszystkich podaniach o Swarożycu. Także Ognisty Kogut, wiariant Kura Złotożara – jako Żyr znoszący Bogactwa do Domu i Zagrody, ale i Ogniowy Kur – wywołujący pożary.

Starosłowiańskie okucie żelazne

Ładność Świata (Ład Świata): Swarożyc i Dażbóg pod postaciami Słonecznych Wierzchowców – Symbol Jedności Ziemskiego Ognia – Słońca i Światła Ziemi (Światła Dnia), symbol Pokoju i Ładu, symbol Ładności (Harmonii i Piękna). Słowianie od głebokich pradziejów przyznawali temu zwierzęciu wyjątkowe miejsce i przywiązywali wielką wagę do konia. Był nie tylko Skrzystym Wierzchowcem Bogów, nie tylko symbolem Słońca i Światła – Boga Najwyższego, ale i  męskiej siły (także sprawności wojennej), żywotności i płodności.

[Prasłowianie, Irańczycy i Indowie na Stepach Ukrainy udomowili konia i oddawali mu szczególną cześć wiążąc zarówno tytuł wojownika jak i władcy z określeniem Posiadający Konia – Aspa, Aspan, Waść, Waćpan, Wadźpan (pan i władca) – przypisek tłumacza].

Tysiąc Oczu – Pod opiekuńczym i bacznym spojrzeniem Bogów – Całej Przyrody, Ludzie sieją ziarno pośrednicząc w Zapładnianiu Matki Ziemi.

Ku Jasności: to przedstawienie Dażboga – u Słowian Boga Światła, Jasności i Ciepła. Trzyma Róg – w tle gałęzie Dębu. Obok niego Światowit  po lewej i Radogost z Perunem – zazdrosnymi o jego popularność wśród ludzi.

Metamorfozy: Wcześni Słowianie byli zaskoczeni i zafascynowani dwoistością Rzeczy -tym że są one Odmienne a jednocześnie, że się Dopełniają.

[Idea Działu i Bogów Działu – przypisek tłumacza]

Czarne i Białe – Podanie o Stworzeniu Świata: Według Dawnych Słowian Świat powstał z Gliny i Grudy (będących odchodami Złotysa – Swarożycowego Wierzchowca), a dwa Gołębie – Biały i Czarny biły się o niego i rozciągały go nadając mu kształt i odciskając na nim własne ślady. Zawsze : Wszechświat – Ziemia – Środowisko – Przyroda – są widocznym znakiem Boga, Jego Obecności i Jego Mocy związanej z Żywiołem Ziemi i Nieba.

Sieć-Nieć: Sieć Żywota – Baja, zawiera w sobie powiązane byty bogów, ludzi, zwierząt, roślin, duchów, bogunów i zduszów (demonów). Te ostatnie są trzymane przez Bogów w ryzach. Baja jest obrazem dziejów i związków całego Świata.

Matka Ziemia: Przepigoła – kobiece bóstwo Żywiołu Ziemi odpowiadające innym takim jak Kybele, Themis, Rea, Demeter. Uważana też za Matkę Ludzi. W Słowiańskiej Baji bóstwo to jest przedstawiane jako mocno związane ze światem zmysłowości i przyjemności zmysłowej.

[U nas jako Plątwa-Przepigoła, czarna Bogini – Kalia –  bogini, którą zmysłowość i przyjemność miłości z Czarodaną oraz chciwość Taj sprowadziły z właściwej drogi i sprowadziły na nią nieszczęście – gniew Swąta, karę – stała się symbolem Brzydoty i Złośliwości – Plątwą – przypisek tłumacza]

Siedząc na Drzewie Świata: Gigantyczny Dąb jest słowiańskim axis mundi, drzewem kosmicznym (może to być też lipa, jabłoń ze złotymi gałęziami, albo inne słowiańskie drzewo – np. wierzba) to Dom Bogów, ale także miejsce schronienia dla Ludzi, to przedstawienie całego Świata – z bogunami w gałęziach i z demonami u korzeni drzewa. Toczy się w nim życie ze wszystkimi jego aspektami – gonitwą, bitwami, ścieraniem się, ucieczką.

Dwoistość: Siem i Rgieł, jako Simargł – wcielenie zasady dualnej – opiekuńczości i świata podziemnego – podobnie jak Żywia i Weles oraz ich trzej synowie, bogowie wojenni: Rugiewit, Porewit i Porenut.

[Nie bardzo rozumiem tych trzech synów – zwłaszcza jako zrodzonych z Żywii i Welesa. U nas Rugiewit to Gaj-Gaik-Gaja albo Ruja-Roja-Rujewit – bóstwo Kiru Lata, Dojrzewania, Płodności – bóstwo dwugłowe, tak jak na obrazku. Z kolei Porewit i Porenut to: albo Borowił – Bóg Lasu, albo Porewit-Pizmarz – bóg Kiru Zimowego inaczej Kostroma-Kostrubonko-Kostrub, albo interpretuję go jako Porywistego lecz chybiającego syna Peruna razem z Porenutem – wtedy jako parę Perunic i Ysk-Łysk. – przypisek tłumacza]

Przyroda – czerwień, zęby i sierść: Człowiek wyszedłszy spod opiekuńczych konarów odwiecznego Dębu zanurza się w świecie ziemskiej przyrody, kreuje swój ludzki świat scierając się z roślinnoscią i zwierzętami w walce o byt (żywność i schronienie). Obraz codziennego dramatu śmierci i przetrwania.

Gieroj-Heros-Bohater: Słowiański bohater, podobnie jak Prometeusz wykrada strzeżony przez bogów i demony sekret. Lecz jest to ziarno wiedzy – Wiedzy o Ogniu, o Uprawie, o Kalendarzu – jest to mitologiczny motyw występujący pod różnymi postaciami w wielu indoeuropejskich obchodach i obrzędach sezonowych związanych ze zmianami pór roku.

Pogańskie ozdoby związane z kultem Wołosa – boga Bydła, Hodowli i Upraw

Wołos: Wołos – reprezentuje zgodnie z modelem mitologii indoeuropejskiej trzecią warstwę społeczną – wytwórców, rolników, rzemieślników – Jest zaangażowany w procesy wytwórcze i płodność. Złoty blask lejący się z jego oka symbolizuje promienie słoneczne.

Jasdne i Ciemne strony Życia: Skrzysty Wierzchowiec udaremnia ciemne zamiary demonów.

Chmarnik – demoniczne wcielenie sił zakłócających ład i porządek Świata. W mitach bywa pokonany przez boskiego lub śmiertelnego bohatera.

Zabicie Smoka: Swarożyc – Władca Nieba, pokonuje Chmarnika.

Figurka starosłowiańska- Swarożyc na boskim rumaku zdąża do boju.

Vesna – patronowała wiośnie, a ze swoimi falującymi włosami, przeplecionymi kwieciem, stanowiła poważną pokusę nawet dla Peruna.

Mokszysz – syn Mokoszy ze śmiertelnikiem był pierwszym kapłanem uczącym ludzi oddawać cześć Mokoszy i innym bogom. Z tyłu kamień ofiarny – krwawe ofiary często zaspokajały słowiańskich bogów.

Drzewa i Duchy Drzew: Kult drzew zajmował czołowe miejsce wśród Słowian tak jak wśród wszystkich Indoeuropejczyków.

[Wspaniale zachowany jest wedyjski kult drzew w Indiach – przypisek tłumacza]

Jaryło – Młodzieńczy Bóg: Jest bogiem Miłości Zmysłowej, Witalności i Zasiewu.Na Słowacji centrum kultu Jaryły był Dewin, który widać na obrazie.

[Na wiosnę odbywa się wielkie święto w którym biorą udział postacie Męska i Żeńska reprezentujące Jaryłę – Bóstwo Płodności uosobienie Wiosny w dwóch postaciach, w uroczystym pochodzie wiedzione orszakiem wokół terytorium plemienia – przypisek tłumacza]

Słowiańskie figurki przedstawiające motywy zwierzęce są dowodem Kultu Zwierząt

Róg był ważnym obiektem obrzędowym, jak również wieńce, ziarna, kłosy, owoce i korzenie – symbole płodności Wołosa – Boga Upraw i Hodowli.

Słodka Pizmara:Dziewczyna zza Modrego Dunaju, która zauroczyła swą dziewczęcością samego Swarożyca.

[U nas to Gogołada i jej córka Gogółka-Gółka ponieważ Pizmar – po pierwsze rodzaju męskiego,a po drugie znaczenie jest oczywiste i odwrotne niż w galić- gadać, śpiewać , grać. Piz-morzyć – rzucać mór, wytracać, zabijać szybkim, gwałtownym uderzeniem – piźnięciem. mamy też podanie o zakochanej w Swarożycu Sołnce-Sole].

Pizamara jako Bogini Muzyki (Gądźby): Dusze zmarłych – w słowiańskiej mitologii  – spod Wyraju, mogą się dostać do Nieba i złączyć z Bogami. Tam pędzą bezczynny żywot pełen przyjemności i rozrywek. Tutaj Pizamara przygrywa bogom ku ich uciesze.

Porenut, Rujewit i Porewit – jako wielogłowi Bogowie Wojny.

Dawni Słowianie czcili bardzo orły, a polowanie na orła przy pomocy łuku było częścią obrzędu przyjęcia do bractwa myśliwskiego. Waga tego motywu wiąże się z Wielkimi Bitwami i Dzikimi Łowami w trakcie których słowiańscy bogowie polują na Światło pod trzema postaciami: Świętej Krowy, Biedronki i Orła. Dlatego później, szczególnie Rosjanie i Polacy, element polowania na orła i polowania z sokołem związali mocno ze swoją tożsamością narodową.

Słowiański Pan: U Słowian tę samą funkcję spełnia Lesowik – rogaty, z nieobciętymi, dzikimi włosami bożek leśny.

Trzy pogańskie Gracje: Po lewej Wesna – uwodzicielka Peruna, w środku Żywia – Pani Lata, dawczyni żywotnych energii, po prawej Morena – związana z Zimą, Śmiercią i Zapomnieniem. Mogą one reprezentować trzy pory roku: Wiosnę, Lato i Zimę powiązaną z Jesienią.

Kobiece bóstwo Płodności Żywia – wciela w lato wszystkie energie życia.

Niepocieszona Chorsina – Chors to bóg Księżycowy, zachowany  w podaniach Kijowian. jest bardzo mało powieści na jego temat.

[Chors ma postać męską -Miesiąca-Księżyca, a także żeńską Łuny – Chorsiny, co przedstawiono na obrazie.]

Trójgłowy Wilk który pomaga Welesowi strzec Zaświaty, jego uprawy i hodowle – dziwne rosliny dające słodkie pożywne ziarno.

Obrzedy ogniowe

Bardzo głęboki archetyp we wszystkich kulturach. U Słowian najpierw brano ogień z miejsc rozpalonych przez pioruny, potem rozpalano go męskim trzonkiem, rodzajem wiertła ogniowego  – uczynionym z z twardej dębiny, które wwiercano w miękkie lipowe deseczki ogniowe .

Słupy słowiańskich idoli były formowane jako symbole wznoszące się do nieba ale też jako falliczne symbole płodności (back cover)