Orzeł z Gonur Depe a Orzeł Welański i Orzeł Po-Lachski

Opublikowano przez

Orzeł z Gonur Depe a Orzeł Welański i Orzeł Po-Lachski

Orzeł scytyjski z Gonuru

Orzeł Welański – Strasz

Gonur Depe (Turkmen: Goňur depe) is an archaeological site, dated from 2400 to 1600 BCE,[1] and located about 60 km north of Mary (ancient Merv), Turkmenistan consisting of a large early Bronze Age settlement. It is the „capital” or major settlement of the Bactria–Margiana Archaeological Complex (BMAC).

Archaeology
Part of the Gonur Depe ruins, 201
he site was discovered by Greek-Russian archaeologist Viktor Sarianidi. There he took first pottery shards from surface in 1972,[2] and excavated the site since 1974 to 2013. Sarianidi uncovered a palace, a fortified mud-brick enclosure, and temples with fire altars which he associated with the Zoroastrian religion.[3]

Gonur Depe has a total area of about 55 hectares, and is divided by archaeologists in three main sectors: Gonur North, the Large Necropolis, and Gonur South. The northern part of the complex called Gonur North had a central citadel-like structure about 100 by 180 m (330 by 590 ft) in size.

Gonur North

The main fortified complex is the almost elliptical sector known as Gonur North, (ca. 330 × 460 m), from ca. 2400 to 1900 BCE, which includes the „Monumental Palace” and annexed buildings, ritual areas and many temples, as well as the „Royal Necropolis” and various water reservoirs.[1] The Monumental Palace was at the centre, (ca. 150 x 140 m), and was surrounded by a double wall, featuring two big courtyards and an axial corridor, as well as a large deposit for products, and inner dwellings which could have been a throne room and audience halls.[4] Near the entry of the Monumental Palace, there were water sources connected to ceramic pipes, maybe for visitors’ ritual cleansing.[4]

The Royal Necropolis or Royal Graveyard, located to the southeast in Gonur North, consists of eight underground houses for sepulture and three big pits for the same purpose; artefacts of gold, silver, stone, and bronze were found there, showing the high status of the people buried.[5]: p.31  In the last phase of this necropolis, many objects made of elephant ivory were found, and this level is contemporary to late layers in Altyn Depe in Turkmenistan, and Mohenjo-daro in Pakistan.[1] In excavations at a brick-lined burial pit, grave number 3200 of this Royal necropolis, a horse skeleton was found in period I, dated around 2200 BCE along with a four-wheeled wooden wagon with bronze rims.[6] Archaeologist Julio Bendezu-Sarmiento, mentioning N. A. Dubova’s (2015) article, comments that this was an „almost complete skeleton of a foal” resting on the wagon with „wheels circled by bronze bands” and radiocarbon-dated to 2250 BCE.[7] So he considers this horse and the wagon are „one and a half century prior” to similar burials of Sintashta culture.[7] A stone statuette that seems to be a horse with saddle was found in burial number 3210 also in the Royal necropolis and was reported by Sarianidi in 2005, and in burial 3310 parts of a stallion’s body were found, the stallion lacked its head, rump, and tail, and was considered as a cult burial of a domestic horse by archaeologist Sarianidi in his 2008 publication.[6]

The Large Necropolis

There is also a Large Necropolis, with more than three thousand graves of many types in an area of ca. 10 hectares, around 200 m west of Gonur North.[1] Only adults and young people over eight years old were buried in this necropolis, children were buried near houses or in abandoned buildings.[5]: p.33 

In the so-called „tomb of a warrior”, number 2380 at this necropolis, a mace head made of bronze and featuring a horse with prominent ears was found.[6]

Mosaics

Numerous mosaics compositions have been discovered in the Necropolis. These were decorating some of the walls, as well as found on many large wooden trunks and boxes that once held rich royal offerings. These mosaics have been dated to the end of the third millennium BC.[8]

Such mosaics are almost unknown elsewhere in ancient East Asia, yet numerous parallels to these Gonur Depe mosaics have been found in Mari, Syria. Other clear parallels are also found in the Royal Cemetery at Ur.[8]

Gonur South

Gonur South is a smaller, square complex, (ca.130 × 120 m), about 1.5 hectares in size, inhabited between ca. 1900 and 1600 BCE, fortified with two series of massive concentric walls featuring round towers in their perimeters.[1] The so-called Temenos, also located in Gonur South, is a parallelogram shrine with strong walls, round towers at the corners, and half-towers in the perimeter, that was considered a Soma-cult-related precinct by archaeologist Sarianidi.[5]: p.39  Inside the Temenos a small temple designated as „the fort” was built, the shape of the building is cruciform, bearing twelve round towers, one in each angle of the cross, these towers had a narrow door each one. As it is a later development, this „fort” was not finished, but is very similar to the „fire temple” in Tepe Nush-i Jan.[5]: p.39 

Gonur is among the largest ruins in the Murghab river delta region; over 150 ancient settlements have been found here.

Chronology of the site

Considering the data of early research in Gonur Depe and recent stratigraphic studies, conducted from 2014 to 2018, Robert M. Sataev, Nadezhda A. Dubova, and Muhamed A. Mamedovone mention five periods, or construction horizons, of this settlement:[9]

Phase Chronology Features
1 (~2500/2300–2000 BCE) the foundation of the site until the construction of the palace.
2 (~2000–1900 BCE) the construction of the palace until the „big fire” in the palace.
3 (~1900–1700 BCE) the restoration of the palace after the fire till it ceased as a residence of the rulers.
4 (~1700–1600 BCE) the departure of the rulers and the use of the palace by common members till its desolation.
5 (~1600–1500 BCE) the desolation of the palace till the abandonment of this territory by the people.

Two sherds in the Geoksjur style of Namazga III period (c. 3200-2800 BCE) were found in Gonur North in the first period of the site, and three radiocarbon samples from Gonur Depe belong to Geoksjur/Sarazm period from narrow walls showing a short-term occupation.[10]

Genetics

Narasimhan et al. (2019) in section „Supplementary Material” shows Y-haplogroups of 9 Gonur males as follows: J (4/9), H1a (1/9), P (1/9), R (2/9), and T (1/9).[11]

Soma drink

Sarianidi found what appears to be the boiler for the ritual drink soma, which is mentioned in the Rigveda and also in the Avesta as haoma. Sarianidi says he also found dishes with traces of cannabis, poppy and ephedra. According to him, this discovery strengthens the theory that these were the ingredients of soma.[12]

The excavations of the settlement of Ulug Tepe, near Dushak in south Turkmenistan, found similar implements for making soma drink, described as a „pressure set”. The finds were made in the Late Bronze layers.

The implements,

„… consisted of a huge stone mortar and a pestle, a pressing stone with a half-spheric projection in its centre and next to it a similar one with a half-spheric deepening.”[12]

South Turkmenistan also belonged to the area of Bactria-Margiana Archaeological Complex.

Historical context

Scholars believe that the ancient Oxus river culture (Bactria-Margiana) may have its origin at sites like Anau, on the northern slopes of the Kopet-Dag mountains. Anau dates back to 6500 BCE. Later settlements like Gonur may have been founded by people who moved there from the Kopet-Dag area because of changing climate.[13]

There were increasing incursions of nomadic encampments of the Andronovo culture at the site during the period 1800-1500 BCE. According to Lamberg-Karlovsky, the presence at Gonur of Andronovo pottery (the characteristic ceramics of the Eurasian steppes, where the modern horse was domesticated) certainly implies that the horse was known to the BMAC. However, Sarianidi disregards the steppe connection for the presence of the horse in BMAC.[14]

Mallory (1997) points out that the BMAC fortified settlements such as Gonur and Togolok resemble the qila, the type of fort known in this region in the historical period. They may be circular or rectangular and have up to three encircling walls. Within the forts are residential quarters, workshops and temples.[15]

The site was most likely abandoned after the course of the Murghab River shifted to the west.

See also
References

 

 

  1. „BMAC” in: Mallory, J. P.; Adams, D. Q., Encyclopedia of Indo-European Culture (1997), p. 72.
External links

Gonur Depe

(w j. turkmeńskim: Goňur depe, czytaj Goniur Depe ) to stanowisko archeologiczne datowane na okres od 2400 do 1600 pne [1], położone około 60 km na północ od Mary (starożytny Merv) w Turkmenistanie, składające się z dużej osady z wczesnej epoki brązu. Jest to „stolica” lub główna osada kompleksu archeologicznego Bactria – Margiana (BMAC).

Archeologia

Część ruin Gonur Depe, 2011

Miejsce to zostało odkryte przez grecko-rosyjskiego archeologa Wiktora Sarianidiego. Tam wziął pierwsze odłamki ceramiki z powierzchni w 1972 r. [2] i prowadził wykopaliska w tym miejscu od 1974 do 2013 r. Sarianidi odkrył pałac, ufortyfikowane ogrodzenie z cegły mułowej i świątynie z ołtarzami ogniowymi – żarnikami, które kojarzyły mu się z religią zoroastryjską.

Gonur Depe ma łączną powierzchnię około 55 hektarów i jest podzielony przez archeologów na trzy główne sektory: Północny Gonur, Duża Nekropolia i Południowy Gonur. Północna część kompleksu, zwana Gonur North, miała centralną strukturę przypominającą cytadelę o wymiarach około 100 na 180 m (330 na 590 stóp).

Gonur na Świętych Słowiano-Aryjskich Liniach, jako wspólrzędna odcięta / prostopadła.

Gonur Północ

Głównym kompleksem obronnym jest prawie eliptyczny sektor znany jako Gonur Północ (ok. 330 × 460 m), od ok. 2400 do 1900 pne, który obejmuje „Pałac Monumentalny” i dołączone budynki, obszary rytualne i wiele świątyń, a także „Królewską Nekropolię” i różne zbiorniki wodne. Pośrodku znajdował się Pałac Monumentalny (ok. 150 x 140 m), otoczony podwójnym murem, z dwoma dużymi dziedzińcami i osiowym korytarzem oraz dużym magazynem produktów i mieszkalnymi wnętrzami, wśród których mogła być sala tronowa i sale audiencyjne.[4] W pobliżu wejścia do Pałacu Monumentalnego znajdowały się źródła wody podłączone do ceramicznych rur, być może do rytualnego oczyszczenia zwiedzających.[4]

Królewska Nekropolia lub Królewski Cmentarz, położona jest na południowy wschód od Gonuru Północnego, składa się z ośmiu podziemnych domów do pochówku i trzech dużych dołów o tym samym przeznaczeniu; znaleziono tam artefakty ze złota, srebra, kamienia i brązu, świadczące o wysokim statusie pochowanych osób.[5]: s.31  W ostatniej fazie tej nekropolii znaleziono wiele przedmiotów wykonanych z kości słoniowej. Na tym poziomie jest współczesne późnym warstwom Altyn Depe w Turkmenistanie i Mohendżo-daro w Pakistanie. W wykopaliskach w wyłożonym cegłą grobowcu, grobie numer 3200 tej królewskiej nekropolii, znaleziono szkielet konia z okresu I, datowany na około 2200 pne wraz z czterokołowym drewnianym wozem z brązowymi obręczami.[6] Archeolog Julio Bendezu-Sarmiento, wspominając artykuł NA Dubovej (2015), komentuje, że był to „prawie kompletny szkielet źrebaka” spoczywający na wozie z „kołami otoczonymi brązowymi paskami” i datowany radiowęglowo na 2250 pne. Uważa więc, że ten koń i wóz są „półtora wieku wcześniejsze” od podobnych pochówków kultury Sintashta. Kamienny posąg, który wydaje się być koniem z siodłem, został znaleziony w pochówku nr 3210 również na nekropolii królewskiej i został zgłoszony przez Sarianidi w 2005 roku, a w pochówku znaleziono 3310 części ciała ogiera, ogierowi brakowało głowy, zadu, i ogona, i został uznany za kultowy pochówek konia domowego przez archeologa Sarianidiego w jego publikacji z 2008 roku.

Wielka Nekropolia

Znajduje się tu również Wielka Nekropolia, na obszarze ok. 3 tys. grobów różnego typu. 10 hektarów, około 200 m na zachód od Gonur North. Na tej nekropolii chowano tylko dorosłych i młodzież powyżej ósmego roku życia, dzieci chowano w pobliżu domów lub w opuszczonych budynkach[5]: s.33

W tzw. „grobie wojownika” nr 2380 na tej nekropolii znaleziono wykonaną z brązu głowę buzdygana z wizerunkiem konia z wydatnymi uszami.[6]

Kolczyki z Gonur

Mozaiki

Na terenie Nekropolii odkryto liczne kompozycje mozaikowe. Ozdabiały one niektóre ściany, a także znajdowały się na wielu dużych drewnianych skrzyniach i skrzyniach, które niegdyś zawierały bogate królewskie ofiary. Te mozaiki datowane są na koniec trzeciego tysiąclecia pne.[8]

Takie mozaiki są prawie nieznane gdzie indziej w starożytnej Azji Wschodniej, jednak liczne podobieństwa do tych mozaik Gonur Depe znaleziono w Mari w Syrii. Inne wyraźne podobieństwa można również znaleźć na Cmentarzu Królewskim w Ur.[8]

Grobowiec

Gonur Południe
Gonur South to mniejszy, kwadratowy kompleks (ok. 130 × 120 m), o powierzchni ok. 1,5 ha, zamieszkiwany od ok. 1900 i 1600 pne, ufortyfikowane dwiema seriami masywnych koncentrycznych murów z okrągłymi wieżami na obwodzie. Tak zwany Temenos, również znajdujący się w Gonur South, to świątynia równoległoboku z mocnymi murami, okrągłymi wieżami w rogach i półwieżami na obwodzie, która została uznana przez archeologa Sarianidi za obszar związany z kultem Somy. ]: s.39  Wewnątrz Temenos zbudowano małą świątynię określaną jako „fort”, kształt budynku jest na planie krzyża, z dwunastoma okrągłymi wieżami, po jednej w każdym kącie krzyża, te wieże miały wąskie drzwi każda.Ponieważ jest to późniejszy okres rozwoju, ten „fort” nie został ukończony, ale jest bardzo podobny do „świątyni ognia” w Tepe Nush-i Jan.[5]: s.39
Gonur jest jedną z największych ruin w regionie delty rzeki Murghab; znaleziono tu ponad 150 starożytnych osad.

Gonur Północny

Chronologia odkrywki
Biorąc pod uwagę dane z wczesnych badań Gonur Depe i ostatnich badań stratygraficznych, przeprowadzonych w latach 2014-2018, Robert M. Sataev, Nadieżda A. Dubova i Muhamed A. Mamedovone wymieniają pięć okresów, czyli horyzontów budowy tej osady:[9] Funkcje chronologii faz:
1 (~ 2500/2300–2000 pne) założenie terenu do czasu budowy pałacu.
2 (~ 2000-1900 pne) budowa pałacu aż do „wielkiego pożaru” w pałacu.
3 (~1900-1700 p.n.e.) odbudowa pałacu po pożarze, aż przestał on być rezydencją władców.
4 (ok. 1700-1600 p.n.e.) odejście władców i użytkowanie pałacu przez zwykłych członków aż do jego spustoszenia.
5 (~ 1600-1500 pne) spustoszenie pałacu aż do opuszczenia tego terytorium przez lud.
Dwie skorupy w stylu Geoksjur z okresu Namazga III (ok. 3200-2800 pne) znaleziono w Gonur North w pierwszym okresie stanowiska, a trzy próbki radiowęglowe z Gonur Depe należą do okresu Geoksjur / Sarazm z wąskich ścian wykazujących krótki okres -okupacja terminowa.[10]
Genetyka
Narasimhan i in. (2019) w sekcji „Materiał uzupełniający” pokazuje haplogrupy Y 9 samców Gonur w następujący sposób: J (4/9), H1a (1/9), P (1/9), R (2/9) i T (1/9).[11]
[Oczywiście nie podaje się tutaj że był to R1a!!! R1b w ogóle nie stwierdza się w rejonie Aryjskim i Indyjskim. Tym bardziej nie dowiemy się tutaj czy był to scytyjski R1a Z93 czy może Słowiańki? CB]
Soma napój
Sarianidi znalazł coś, co wydaje się być kotłem do rytualnego napoju soma, o którym mowa w Rigwedzie, a także w Avesta jako haoma. Sarianidi mówi, że znalazł także potrawy ze śladami konopi, maku i efedryny. Według niego odkrycie to potwierdza teorię, że były to składniki somy.[12]
Wykopaliska w osadzie Ulug Tepe, niedaleko Dushak w południowym Turkmenistanie, znalazły podobne narzędzia do robienia napoju soma, określane jako „zestaw ciśnieniowy”. Znaleziska dokonano w warstwach późnego brązu.
Narzędzie, „…składało się z ogromnego kamiennego moździerza i tłuczka, kamienia do wyciskania z półkulistym występem w środku i obok podobnego z półkulistym wgłębieniem.”[12]
Południowy Turkmenistan również należał do obszaru kompleksu archeologicznego Bactria-Margiana.
Kontekst historyczny
Uczeni uważają, że starożytna kultura rzeki Oxus (Bactria-Margiana) mogła mieć swój początek w miejscach takich jak Anau, na północnych zboczach gór Kopet-Dag. Anau sięga 6500 pne. Późniejsze osady, takie jak Gonur, mogły zostać założone przez ludzi, którzy przenieśli się tam z okolic Kopet-Dag z powodu zmieniającego się klimatu.
W okresie 1800-1500 p.n.e. na to miejsce miały się odbywać najazdy z koczowniczych obozowisk kultury Andronowo. Według Lamberga-Karlovsky’ego obecność ceramiki Gonur w Andronowie (ceramika charakterystyczna dla stepów eurazjatyckich, gdzie udomowiono współczesnego konia) z pewnością sugeruje, że koń był znany BMAC. Jednak Sarianidi lekceważy związek stepu z obecnością konia w BMAC.
Mallory (1997) zwraca uwagę, że ufortyfikowane osady BMAC, takie jak Gonur i Togolok, przypominają qila, rodzaj fortu znanego w tym regionie w okresie historycznym. Mogą być okrągłe lub prostokątne i mieć do trzech otaczających ścian. W obrębie fortów znajdują się kwatery mieszkalne, warsztaty i świątynie.[15]
Miejsce to zostało najprawdopodobniej opuszczone po przesunięciu biegu rzeki Murghab na zachód. Zobacz też Anau, Turkmenistan.
Bibliografia
Frenez, Dennys (2018). „Produkcja i handel kością słoniową słonia azjatyckiego w Azji Środkowej epoki brązu: dowody z Gonur Depe (Margiana, Turkmenistan)” w Archaeological Research in Asia 15, s. 15. Dubova, Nadieżda A., (2019). „Gonur Depe – miasto królów i bogów oraz stolica kraju Margusz (współczesny Turkmenistan)”, w: Kultury miejskie Azji Środkowej od epoki brązu do Karakhanidów, Harrassowitz Verlag, Wiesbaden, s. 29: „…w 1972 r. profesor Victor Sarianidi podniósł pierwsze fragmenty ceramiki z powierzchni ogromnego wzgórza nazwanego przez miejscową ludność „Gonur Depe” („Szara Góra” w języku turkmeńskim). Wykopaliska tam nie były prowadzone potem każdego roku: Sarianidi był zajęty wykopaliskami w pobliżu gór Kopet Dagh, w innych miejscach w starożytnej delcie Murghab i w północnym Afganistanie… Starr, S. Frederick, (2013). Utracone oświecenie. Princeton University Press, s. 73: „poprzedzający Zoroastra [1000 pne?] o co najmniej tysiąc pięćset lat, ale powiązany z tym, co stanie się rytuałami jego wiary”. Vidale, Massimo, (2017). Skarby z Oksusu, I.B. Taurys, str. 20. Dubova, Nadieżda A., (2019). „Gonur Depe – miasto królów i bogów oraz stolica kraju Margusz (współczesny Turkmenistan)”, w: Christoph Baumer i Mirko Novák (red.), Kultury miejskie Azji Środkowej od epoki brązu do Karakhanidów, Proceedings of the First Międzynarodowy Kongres Azji Środkowej Archeologia odbyła się na Uniwersytecie w Bernie, 4–6 lutego 2016 r., Harrassowitz Verlag, Wiesbaden, s. 29–53. Bonora, Gian Luca, (2020). „Cywilizacja Oxus i stepy północne”, w: The World of the Oxus Civilization, Routledge, s. 749. Bendezu-Sarmiento, Julio, (2021). „Historia udomowienia koni w Turkmenistanie i innych regionach Azji”, w MIRAS 1 (81), s. 22-24. DUBOVA, Nadieżda A.; KOWALEWA, Natalia A.; VERESOTSKAYA, Galina E.; JUMINOW, Anatolij M. (2019-11-30). „Mozaiki z nekropolii z epoki brązu w Gonur Depe w Turkmenistanie”. Journal of Mosaic Research . doi:10.26658/jmr.614841. ISSN 1309-047X. S2CID 202900673. Sataev, Robert M., Nadieżda A. Dubova i Muhamed A. Mamedov, (2019). „Wewnętrzna chronologia i periodyzacja Gonur Depe”, w Starożytności Europy Wschodniej, Azji Południowej i Południowej Syberii w kontekście powiązań i interakcji w przestrzeni kulturowej Eurazji (nowe dane i koncepcje): Proceedings of the International Conference, Listopad 18– 22.2019, St.Petersburg, s. 41. Lyonnet, Bertille i Nadieżda A. Dubova, (2020). „Kwestionowanie cywilizacji Oxus lub Bactria-Margiana Archaeological Culture (BMAC): przegląd”, w Bertille Lyonnet i Nadezhda A. Dubova (red.), The World of the Oxus Civilization , Routledge, Londyn i Nowy Jork, s. 20. Narasimhan i in. (2019). Plik (aat7487_tables1-5.xlsx), Tabela S1, w Zasoby, „Materiały dodatkowe”. Sarianidi, Victor, (2003). Margiana i Soma-Haoma. Electronic Journal of Vedic Studies (EJVS), tom. 9 (2003) wydanie 1c (5 maja); zarchiwizowane 10 maja 2020 r Andrew Lawler, Zaginiona cywilizacja Azji Środkowej – Odsłonięcie cywilizacji liczącej 4000 lat stawia pod znakiem zapytania konwencjonalne poglądy na starożytną kulturę, handel i religię. 29 listopada 2006 odkryjmagazine.com Lamberg-Karlovsky, Clifford Charles. „Cywilizacja Oxus / La Civilización del Oxus”. CuPAUAM. 39: 21–63. „BMAC” w: Mallory, JP; Adams, DQ, Encyklopedia kultury indoeuropejskiej (1997), s. 72.
Orzel Dwugłowy z Goniur
Orzeł Sz-Lachecki
Linki zewnętrzne
Eduljee, KE „Region Gonur Mouru”. Źródło 23 kwietnia 2013 r. Michael Wood (styczeń 2009). Historia Indii: początki (DVD). PBS Home Video/British Broadcasting Corporation. Wydarzenie ma miejsce o godzinie 0:37. OCLC 368005891. Film dokumentalny Black Sands Anastasis Agathos (czerwiec 2010). Czarne Piaski (52 min, zwiastun filmu dokumentalnego). Urgh Productions. Zarchiwizowane od oryginału w dniu 2021-12-20.
Czytajcie przede wszystkim ten artykuł z roku 2013:
Podziel się!