Pradzieje wracają na Wawel
Od Poli Dec
Najstarsze wawelskie zabytki archeologiczne powracają na wystawę po przeszło 60 latach. Odnalezione na wawelskim wzgórzu eksponaty, datowane na okres pradziejowy, będzie można oglądać już od 26 lutego na nowej ekspozycji „Pradzieje Wawelu”, stanowiącej uzupełnienie wystawy „Wawel Zaginiony”.
Wawelskie pradzieje
Historia prac wykopaliskowych na Wawelu, z zamiarem pozyskania zabytków, sięga początku XIX wieku. Natomiast już od 1906 roku na wzgórzu prowadzono regularne badania archeologiczno-architektoniczne, które nadzorował m.in. prof. Włodzimierz Demetrykiewicz, pierwszy archeolog na Wawelu. Dokonano wówczas pierwszych odkryć zabytków datowanych na okres pradziejowy. Rewolucja w tym zakresie nastąpiła jednak dopiero po II wojnie światowej, a prowadzone w latach 1948–1952 badania nad początkami państwa polskiego (tzw. badania milenijne) przyniosły sensacyjne odkrycia. Potwierdzono wówczas m.in. obecność osadnictwa na Wawelu przed około stu tysiącami lat, a także odkryto liczne zabytki z późniejszych okresów prehistorycznych.
Stałą wystawę poświęconą historii wzgórza otwarto w 1953 roku. Temat pradziejów Wawelu przedstawiono wówczas szerokiej publiczności po raz pierwszy. Niestety ekspozycja ta została zamknięta pod koniec lat 50. XX wieku z powodu konieczności remontu budynku, w którym się znajdowała. Od tego czasu wawelskie zabytki prehistoryczne nie powróciły już do przestrzeni wystawienniczej. Aż do dziś.
Prehistoria na wyciągnięcie ręki
Na otwieranej właśnie nowej wystawie „Pradzieje Wawelu” będzie można zobaczyć wybór zabytków prehistorycznych odnalezionych w trakcie badań archeologicznych prowadzonych na terenie wzgórza wawelskiego nieprzerwanie od ponad 70 lat. Najstarsze eksponaty, w postaci kamiennych wyrobów: noży, ostrz, zgrzebeł i odłupków, pochodzą z okresu paleolitu środkowego, czyli sprzed około 100 tys. lat, i są wytworami człowieka neandertalskiego. Na eskpozycji zgromadzono także zabytki pochodzące
z kolejnych okresów prahistorii. Znajdują się tu eksponaty krzemienne datowane na okres paleolitu górnego (40–13 tys. lat temu), takie jak drapacze, rylce i wióry, oraz neolitu (5500– 3000 lat p.n.e.), z którego pochodzą najstarsze na Wawelu wyroby gliniane.
Najbogatsza kolekcja zabytków prehistorycznych pochodzi z przełomu epok brązu
i żelaza (ok. 800–400 lat p.n.e.) i jest ona świadectwem funkcjonowania na Wawelu kultury łużyckiej. Znajdują się w niej m.in. trójkątna zawieszka z brązu, rogowe grociki strzał, kościane narzędzia i ozdoby oraz naczynia ceramiczne. Pradziejową ekspozycję zamyka gablota z pojedynczymi zabytkami datowanymi na okres celtycki i wpływów rzymskich, wśród których znajdują się monety pochodzące z Cesarstwa Rzymskiego
i fragmenty celtyckich naczyń glinianych, a także z najstarszymi na Wawelu przykładami ceramiki wczesnośredniowiecznej (z VIII w.), które wprowadzają w dalszą część wystawy „Wawel Zaginiony”.
Bezcenne eksponaty
– Prezentowane na wystawie pradziejowe zabytki wawelskie stanowią bezcenne eksponaty dla polskiej kultury. O ich znaczeniu świadczy przede wszystkim lokalizacja ich odkrycia, zamknięta w obrębie wawelskiego wzgórza, dzięki czemu są one nierozerwalnie związane z przeszłością tego miejsca – mówi prof. Andrzej Betlej, dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu. Znaleziska te są wyjątkowe poprzez fakt przetrwania do naszych czasów, podczas gdy większość pozostałych wytworów zniknęła bezpowrotnie. – W przeciwieństwie do znalezisk
z czasów historycznych, zabytki pradziejowe są jedynym źródłem poznawczym umożliwiającym rekonstrukcję życia codziennego rozwijającego się w tym czasie na Wawelu, choć musimy pamiętać, że stanowią zaledwie poszlaki śladów dawnego osadnictwa – dodaje Paweł Kajfasz, jeden
z kuratorów wystawy.
Wystawa „Wawel Zaginiony”, znajdująca się w południowej części wzgórza, jest rezerwatem archeologiczno-architektonicznym. W obecnym kształcie została udostępniona
w 1975 roku, ale kontynuuje tradycje poprzednich wystaw organizowanych w tym miejscu. Jej wyjątkowy charakter polega na połączeniu kilku rodzajów ekspozycji muzealnej. W obrębie rezerwatu poza zabytkami architektury z różnych okresów zabudowy wzgórza znajdują się także obiekty pochodzące z badań archeologicznych oraz modele budowli wawelskich z historii wzgórza. „Pradzieje Wawelu” stanowią pierwszy etap przygotowywanej przez Zamek nowoczesnej ekspozycji opowiadającej o prehistorii tego miejsca. Kuratorami wystawy są Paweł Kajfasz, Jolanta Lasek oraz Jakub Rąpała z Działu Badań Archeologicznych Zamku Królewskiego na Wawelu.
*****
Kontakt dla mediów:
Paweł Doś
Rzecznik prasowy Zamku Królewskiego na Wawelu
tel. 519 688 998
źródło: https://www.radiokrakow.pl/promocja/pradzieje-wracaja-na-wawel