© Autoirstwo – Goran Pavlovic – © tłumaczenie i © komentarze  – Czesław Białczyński

Kataibates (Dzeus Zstępujący)

Zeus, the god of lightning, had a nickname „Kataibates” (he who descends). This basically equated Zeus with Thunder/Lightning…

Zeus, bóg błyskawicy, miał przydomek „Kataibates” (ten, który zstępuje). To w zasadzie utożsamia Zeusa z Grzmotem/Błyskawicą…

Remember this article about what came first: Thunder/Lightning or Thunder God? Thunder gods of course…

Pamiętacie mój artykuł o tym co było pierwsze: Grzmot/Błyskawica czy Bóg Pioruna?

Bóg Pioruna oczywiście…

 

The piece of ground hit by lightning cannot be walked on, is consecrated to Zeus and is marked by a monument or an altar. These altars were then used to make offerings to Zeus in exchange for protection from lightning…

Kawałek ziemi uderzony piorunem jest tabu – nie do chodzenia, jest poświęcony Zeusowi i oznaczony pomnikiem lub ołtarzem. Ołtarze te były następnie używane do składania ofiar Zeusowi w zamian za ochronę przed piorunami…

Same altars dedicated to Zeus Kataibates were also built in front of houses, and there too offerings were made in order to protect the house from lightning. This custom seems to have been fairly common in Greece.

Te same ołtarze poświęcone Zeusowi Kataibatesowi budowano także przed domami i tam też składano ofiary w celu ochrony domu przed piorunami. Wydaje się, że ten zwyczaj był dość powszechny w Grecji.

[Kata-i-Baites to przydomek, który tłumaczony z PIE czyli języka źródłowego słowiano-aryjskiego, można uznać za złożenie słowa KATai →Katoj  → Kadoi →Kadi → Kadija (kat-dija =deus=dyj) – w macedońskim, a także języku arabskim  – sędzia. Baites – tutaj tłumaczone z ro0majska jako Zstępujący oznacza po prostu Bijącego, Uderrzającego – warto sięgnąć po ewentualne słowiano-aryjskie korzenne nazewnictwo przy próbach objaśniania jakichkolwiek bóstw przejętych przez Greków i Rzymian, nawet jeśłi to sie wydaje w świewtle klasycznej „nauki” niedorzeczne, gdyż w świetle współczesnej wiedzy przedstawianej tutaj na blogu choćby przez naukowców z Macedonii to słowiano-aryjski język starożytnych Macedończyków był w wypadku religii często dla wielu bóstw później przekształconych w rzymskie czy greckie źródłowym językiem. W językach wschodniosłowiańskich – katat’sja – ślizgać się, Kat-jusza – bijąca ślizgiem z powietrza (rakieta – miotacz ognia, gdzie człon jusz, juha – wiadomo – boski wojownik, bijący wściekle, raniacy, upuszczający krew, unicestwiający, karzący – kazin). Katja to starożytne „ruskie” – wschodniosłowiańskie słowo będące imieniem Katja – Sądząca, Sądzenica (boginka sądu), które przez chrześcijaństwo jak wiele innych imion zostało wchłonięte i przekształcone w Je-Katiję – Jekatierinę – Katarzynę. Imię Katarzyna tłumaczę dokładnie w Księdze Tanów.  W języku polskim przetrwało słowo kat – co pierwotnie jako Ka-Ta znaczyło zapewne także sędzia – ten który dochodzi do prawdy i wymierza sprawiedliwość. Ta- To = Ist – To Co Jest – Ist-To-Ta ⇒ Pra-Wda, Istota, Ist – Z-PRAWA-WYWIEDZIONA (wywita, wiedziona, wiedliwa – z wiedy wita) -D-L – IWOŚĆ (wać-wić-waść-wość- ość  – ist). Ka – jak już wiadomo podobnie jak w RaKa (pogrzeb, cementarz, żglisko),  rakaw – grób, Rakawka – święto zmarłych towarzyszące pogańskiej, przyrodzonej, rodzimowierczej Wielkiej Nocy Nowego Godu Obrzędowego (21 marca – Nowy ROK SŁOWIAŃSKI ZACHODNI), przekształcone przez chrześcijaństwo w Wielkanoc – Zmartwychwstanie Ducha) – Łodź-KA dla Światła-RA. CB]

You can read more about this in „Greek Popular Religion” by Martin P. Nilsson…

Więcej na ten temat można przeczytać w „Greek Popular Religion” Martina P. Nilssona…

Interestingly, Zeus’s thunderbolt was imagined to be a stone or a stone axe. Like this one.

Co ciekawe, piorun Zeusa wyobrażano sobie jako kamień lub kamienny topór. Jak ten.

Which is interesting considering that Zeus didn’t wield an axe…Well that’t not exactly true. Late Roman god Jupiter Dolichenus, whose mystery cult was widespread in the Roman Empire from the early-2nd to mid-3rd centuries AD, wielded an axe. And rode on a bull… Here is an altar from Vindolanda dedicated to Jupiter Dolichenus…

Co jest interesujące, biorąc pod uwagę, że Zeus nie dzierżył siekiery… Cóż, to nie do końca prawda. Późnorzymski bóg Jowisz Dolichenus, którego tajemniczy kult był szeroko rozpowszechniony w Cesarstwie Rzymskim od początku II do połowy III wieku naszej ery, dzierżył topór. I jechał na byku… Oto ołtarz z Vindolanda poświęcony Jowiszowi Dolichenusowi…

[Dzieus-Dziews Do Licha („biorący”, niejako z Licho współdziałający i z Dolą, tą Dolą w dół ściagajacą czyli Niską – Niedolą, Dolą Uderzajacą) – a więc Dzeus wraz z Licho i Dolą Unicestwiający, Wypalający, Unyjający, Znikający to Czego sie Tknie, Spopielający, a także rozumiany jako Zstępujący w Dół (w Dolichę – w Padół), końcówka enus to końcówka dodana lateńsko-romajska lub zniekształcone nyus – Nyja – unicestwienie, unyjanie – gdy patrzeć na to słowo z punktu widzenia lingwistryki słowiańskiej. A że takie patrzenie lingwistyczne – ku źródłu wspólnego języka tzw PIE co równa się Słowiano-Aryjski – ma sens sam Goran Pavlovic dowiódł juz wielokrotnie. CB]

And even further east we find Adad, Mesopotamian storm god, who also loved axes…

A jeszcze dalej na wschód znajdujemy Adada, mezopotamskiego boga burzy, który również kochał topory…

How far East and how far back in time should we go?

Jak daleko na wschód i jak daleko w czasie powinniśmy się cofnąć?

Stone axes or adzes, originally shaped and polished in Neolithic times, sometimes turn up in later archaeological sites or graves from the Bronze Age down to the medieval period…

Kamienne topory lub toporki, pierwotnie ukształtowane i wypolerowane w czasach neolitu, czasami pojawiają się na późniejszych stanowiskach archeologicznych lub grobach od epoki brązu do średniowiecza…

Because they were apparently thought to have some kind of magical power to protect buildings and people, especially from lightning and violent storms…

Ponieważ najwyraźniej uważano, że mają jakąś magiczną moc, aby chronić budynki i ludzi, zwłaszcza przed piorunami i gwałtownymi burzami…

We know something about these beliefs thanks to a string of testimonia in technical treatises on stones, beginning with a third-century BCE Greek author named Sotacus and ending with a twelfth-century bishop of Rennes. And thanks to European folklore…

Coś wiemy o tych wierzeniach dzięki szeregowi świadectw w traktatach technicznych o kamieniach, poczynając od greckiego autora z III wieku p.n.e. imieniem Sotacus, a kończąc na XII-wiecznym biskupie Rennes. I dzięki europejskiemu folklorowi…

It is important to understand that there is no evidence that the Greeks or Romans realized that these axe-heads were manufactured by previous stone-age cultures. They were believed to be “natural” stones which, like amber, jet or coral, had special protective powers…

Ważne jest, aby zrozumieć, że nie ma dowodów na to, że Grecy czy Rzymianie zdawali sobie sprawę, że te głowice siekier zostały wytworzone przez wcześniejsze kultury epoki kamienia. Uważano je za „naturalne” kamienie, które podobnie jak bursztyn, gagat czy koral miały szczególne właściwości ochronne…

Sotacus, the Hellenistic author of a lost treatise on stones maintained (according to Pliny’s abridged account) that „cerauniae are similar to axes” except they are not axes but magic thunderstones…

Sotakus, hellenistyczny autor zaginionego traktatu o kamieniach, twierdził (według skróconej relacji Pliniusza), że „cerauniae są podobne do siekier” (ceraunie – kamienie gromowe CB), tyle że nie są to siekiery, ale magiczne kamienie gromu…

Latin lapidary (natural history) attributed to Damigeron-Evax, devotes an entire chapter (12) to the „lapis ceraunius” (thunderstone), which is found in places where lightning has struck…

Łaciński lapidarium (historia naturalna) przypisywana Damigeronowi-Evaxowi poświęca cały rozdział (12) „lapis ceraunius” (kamień gromu), który znajduje się w miejscach, w których uderzył piorun…

Timotheos of Gaza, a 5th c. CE author tells us that „you will have an amulet against a thunderblast (keraunon), if you inscribe a thunderstone (lithon keraunion) with the letters αφια αφρυξ and keep it in your house”

Tymoteos z Gazy, autor z V w. mówi nam, że „będziesz miał amulet przeciwko uderzeniu pioruna (keraunon), jeśli opiszesz kamień gromu (lithon keraunion) literami αφια αφρυξ i zachowasz go w swoim domu”

In his Etymologies Isidore, the early 7th c. CE bishop of Seville, also notes that „ceraunia” (thunderstones), were found in places struck by lightening and could avert lightening…

W Etymologiach Izydora, początek VII wieku, Biskup Sewilli zauważa również, że „ceraunia” (kamienie gromu), znajdowane były w miejscach w które uderzył piorun i mogły zapobiegać uderzeniom piorunów…

In the 12th c. AD, Marbodaeus, the bishop of Rennes, preserves a similar account in his own Liber lapidum.

W XII w. AD, Marbodaeus, biskup Rennes, zachowuje podobną relację w swoim własnym Liber lapidum.

And in the 11th century the Byzantine emperor sent to the Holy Roman emperor a „heaven axe” as a present…

 A w XI wieku cesarz bizantyjski wysłał do świętego cesarza rzymskiego „niebiański topór” w prezencie…

Ethnographers and folklorists have also established the existence of similar long-standing and widespread beliefs throughout Europe.

For instance, in modern Greece, astropelékia („lightening axes”) are sought out at places where „lightning has fallen” and are kept in houses to ward off lightning and fire…

Etnografowie i folkloryści ustalili również istnienie  od dawna podobnych rozpowszechnionych wierzeń w całej Europie. Na przykład we współczesnej Grecji astropelékia („topory błyskawic”) są poszukiwane w miejscach, gdzie „spadły pioruny” i są trzymane w domach, aby „odpędzić” pioruny i ogień…

Perun, Slavic thunder god, also wielded an axe…According to Slavic folk beliefs, prehistoric stone axes found in the ground were remains of these weapons…

Perun, słowiański bóg piorunów, również dzierżył topór… Według słowiańskich wierzeń ludowych, pozostałościami tej broni były znajdywane w ziemi prehistoryczne kamienne topory…

Thor wielded a hammer…And we know that in Scandinavia thunderstones were frequently worshiped as family totems which kept off spells and witchcraft…

 Thor dzierżył młot… A wiemy, że w Skandynawii kamienie gromu były często czczone jako rodzinne totemy, które chroniły przed czarami i czarami…

Both Slavs and Scandinavians wore axe (hammer) amulets…

Zarówno Słowianie, jak i Skandynawowie nosili amulety z siekierą (młotem)…

Thor’s hammer amulet

Amulet Tora z młotem

Perun’s axe amulet

Amulet Peruna z siekierą

I always thought that Thor’s hammer looked like a stylized axe

Zawsze uważałem, że młot Thora wygląda jak stylizowany topór

That Thor’s „hammer” was originally an axe, can be seen from this next artifact. A museum in Utrecht has a relic called „the hammer of St. Martin of Tours”.

To, że „młot” Thora był pierwotnie toporem, można zobaczyć z następnego artefaktu. W muzeum w Utrechcie znajduje się relikt zwany „młotem św. Marcina z Tours”.

The „hammer” was made in the 13th or 14th c. from a Bronze Age stone axe dated to 1,000 – 700 BC…

„Młot” powstał w XIII lub XIV wieku. z kamiennej siekiery z epoki brązu datowanej na 1000 – 700 pne…

What does this have to do with Thunder gods? Well, St Martin is another „saint” who is nothing more than the thunder god in disguise. I talked about this in my post The „The axe of Martin„…

Co to ma wspólnego z bogami Pioruna? Cóż, św. Marcin to kolejny „święty”, który jest niczym więcej jak bogiem piorunów w przebraniu. Mówiłem o tym w moim poście „Topór Marcina”…

Another indication that Thor’s hammer was originally an axe, can be seen from the etymology of the the Thor’s axe name: Mjǫllnir. The etymology of the hammer’s name is disputed among historical linguists.

Kolejną wskazówkę, że młot Thora był pierwotnie toporem, można zobaczyć z etymologii nazwy topora Thora: Mjǫllnir. Etymologia nazwy młotka jest dyskutowana wśród językoznawców historycznych.

Here are proposed etymologies. You tell me which one is most plausible:

1. Old Norse Mjǫllnir developed from Proto-Norse *melluniaR and one proposed derivation connects this form to Old Church Slavonic mlunuji and Russian molnija meaning ‚lightning’ (either borrowed from a Slavic source or both stemming from a common source) and subsequently yielding the meaning ‚lightning-maker’.

2. Another proposal connects Mjǫllnir to Old Norse mjǫll meaning ‚new snow’ and modern Icelandic mjalli meaning ‚the color white’, rendering Mjǫllnir as ‚shining lightning weapon’.

3. Finally, another proposal connects Old Norse Mjǫllnir to Old Norse mala meaning ‚to grind’ and Gothic malwjan ‚to grind’, yielding Mjǫllnir as meaning ‚the grinder’.

Oto proponowane etymologie. Powiedz mi, która z nich jest najbardziej prawdopodobna:

1. Staronordycki Mjǫllnir rozwinął się z protonorweskiego *melluniaR, a jedno z proponowanych wyprowadzeń łączy tę formę ze staro-cerkiewno-słowiańskim mlunuji i rosyjskim mołnija, co oznacza „błyskawicę” (albo zapożyczone ze źródła słowiańskiego, albo oba pochodzące ze wspólnego źródła), a co następnie oznacza „błyskawicę”.

2. Inna propozycja łączy Mjǫllnir ze staronordyckim mjǫll, co oznacza „nowy śnieg” i współczesnym islandzkim mjalli, co oznacza „biały kolor”, oddając Mjǫllnir jako „broń błyszczącą , świetlistą”.

3. Na koniec inna propozycja łączy staronordyckie Mjǫllnir ze staronordyckim mala oznaczającym „mielić” i gotyckim malwjan „mielić”, w wyniku czego Mjǫllnir oznacza „młynek”. [CB -Małanka – słowiańska to młynek – wiązka-krąg błyskawic, często niemych, bez grzmotu  -Mielący Światlo-Mąkę Niebiańską na Pył Wiązka-Koło Błyskawic – Małanka].

Considering the amount of mixing between Slavs and Norse and mutual cultural influences…

Biorąc pod uwagę stopień mieszania się Słowian i Nordów oraz wzajemne wpływy kulturowe…

Also, The word „mo(ld)nya” (lightning) exists in all Slavic languages. It’s cognates, apart from Norse Mjǫllnir are: Latvian „milna” (hammer of the thunderer 🙂), Old Prussian „mealde” (lightning), Middle Welsh „mellt, myllt” (lightning)…So…

Ponadto słowo „mo(ł)nya” (błyskawica) istnieje we wszystkich językach słowiańskich. Pokrewne, oprócz nordyckiego Mjǫllnir to: łotewska „milna” (młot grzmotu 🙂), staropruski „mealde” (błyskawica), środkowowalijski „mellt, myllt” (błyskawica)…Zatem…

Archaeological evidence confirms, that this belief in the link between Thunder Gods and stone axes, and the belief in their protective power was already widespread all over early Roman Empire.

Dowody archeologiczne potwierdzają, że ta wiara w związek między bogami piorunów a kamiennymi toporami oraz wiara w ich ochronną moc była już rozpowszechniona w całym wczesnym Imperium Rzymskim.

For instance, in a survey of pre-historic axe-heads found in Roman sites in Britain, of the forty known examples, twenty nine were found in or closely associated with buildings…Some in temples…

Na przykład w badaniu prehistorycznych głów toporów znalezionych w rzymskich osadach w Wielkiej Brytanii, spośród czterdziestu znanych przykładów, dwadzieścia dziewięć znaleziono w budynkach lub blisko z nimi związanych… Niektóre w świątyniach…

You can read more about this in „Inscribed Greek Thunderstones as House- and Body-Amulets in Roman Imperial Times„.

  Możesz przeczytać więcej na ten temat w „Inskrypcja greckich kamieni gromu jako amulety domu i ciała w czasach rzymskich imperialnych”.

The generally accepted belief was that a thunderstone fallen from the sky will in future protect against thunderstorms and lightning strikes. It’s power will be greatly increased if inscribed with a magic spell…Like this roman example with Greek inscription…

Powszechnie uważano, że kamień gromu spadający z nieba będzie w przyszłości chronił przed burzami i uderzeniami piorunów. Jego moc zostanie znacznie zwiększona, jeśli zostanie opisana za pomocą magicznego zaklęcia… Jak ten rzymski przykład z grecką inskrypcją…

So…

Are European folk beliefs related to the thunderstones Roman in origin?

Are Roman beliefs related to thunderstones Greek in origin?

Are Greek beliefs related to thunderstones Hittite in origin?

Are Hittite beliefs in thunder gods armed with an axe Mesopotamian in origin?

Where and when does the link between the stone axe and thunder god originate?

I would suggest that this link between a stone, more specifically flint axe, and thunder gods, already existed in the 4th millennium BC Europe…Enter exploding flint axes dudes from Southern Baltic…

Więc…

Czy europejskie wierzenia ludowe pochodzą od rzymskich wierzeń na temat piorunów?

Czy wierzenia rzymskie pochodzą od wierzeń greckich w moce piorunowe?

Czy greckie wierzenia są związane z piorunowymi wierzeniami Hetytów?

Czy hetyckie wierzenia w bogów piorunów uzbrojonych w topór mają pochodzenie mezopotamskie?

Skąd i kiedy powstał związek między kamiennym toporem a bogiem piorunów? Sugerowałbym, że ten związek między kamiennym toporem, a dokładniej krzemiennym toporem, a bogami piorunów, istniał już w 4 tysiącleciu p.n.e. Europa… Wejdźcie do artykułu o eksplodujących krzemiennych toporach z południowego wybrzeża Bałtyku…