Wołodymyr Szajan (1906 – 1974) – Ukraiński Strażnik Wiary Słowian

Wołodymyr Szajan urodził się we Lwowie w 1906 r. W latach 1927-39 studiował na Uniwersytecie Jana Kazimierza. Prawdopodobnie był związany z banderowskim skrzydłem OUN, ale w walce zbrojnej nie brał udziału. W 1943 r. założył Zakon Rycerzy Boga Słońca, bractwo o charakterze nacjonalistyczno-religijnym, które rozpadło się ono rok później. Wiosną 1944 r. uciekł do Niemiec, jako obywatel Rzeczypospolitej uniknął wydania w ręce sowieckie, a w 1948 r. wyjechał do Anglii. W obozie w Augsburgu odtworzył Zakon, który zapoczątkował ruch „Ridnoji Wiry” (Rodzimej Wiary). Jednym z jego członków był Łeonid (Łew) Syłenko. Organizacja ta nie przetrwała rozwiązania obozu i rozjechania się „rycerzy” w różne strony. W Londynie Szajan był działaczem ukraińskiego ruchu społecznego, a zwłaszcza naukowego. Jego główne dzieło religijne, „Wira predkiw naszych” ukazało się w 1987 r. w Hamilton. Zmarł w Londynie w 1974 r.

 

Halina Łozko

W roku 1943 Wołodymyr Szajan zakłada Zakon Rycerzy Boga Słońca. Była to formacja o charakterze religijno-politycznym. Nieznane są jej losy powojenne, wiemy tylko, że wśród żołnierzy Ukraińskiej Powstańczej Armii znajdowała się i walczyła Powstańcza Grupa im. Peruna. Któż by nazwał swą grupę imieniem dawnego Boga Słońca, jeśli nie członkowie owej formacji?! W Księdze Wełesowej czytamy: „Chwała Bogu Perunowi płomiennokędzierzawemu, który miota strzały na wrogów i wiernie prowadzi naprzód! Jako że jest on dla wojów ich sędzią i dumą, i złotoruniem – miłościwy i wszechprawy jest!” Lecz z Księgą Wełesową zapoznaliśmy się dopiero w późniejszym czasie.

Zostawszy profesorem Wołodymyr Szajan nie porzucił swych marzeń o odrodzeniu etnicznej, starodawnej wiary Ukraińców. W tym właśnie widział drogę do wyzwolenia politycznego i duchowego, powrotu narodu do jego odwiecznych i szlachetnych wartości. W. Szajan, organizator i pierwszy przewodniczący Europejskiego Prezydium Ukraińskiej Wolnej Akademii Nauk, napisał szereg prac z zakresu religioznawstwa porównawczego, w tym studia nad Księgą Wełesową oraz Rigwedą. Pierwszy tom tych prac pod tytułem Wiara przodków naszych wydali w Kanadzie (Hamilton, 1987) jego uczniowie i następcy.

….

Pierwszy był lwowianin Szajan[27], student filozofii i filologii sanskryckiej Uniwersytetu Jana Kazimierza. Rozwijana przezeń w latach wojny koncepcja „pan-aryjskiego renesansu” opierała się na popularnej wówczas koncepcji „rasy aryjskiej” i wpisywała się w nurt odrzucania przez radykalnych (integralnych) nacjonalistów chrześcijaństwa po pierwsze jako „wiary żydowskiej”, po drugie jako elementu, osłabiającego wolę narodu. „Włes-Knigę” poznał Szajan na emigracji i uznał za „świętą księgę Ukraińców”, opierając na niej swą wizje tak religii, jak i historii[28]. Wniósł do niej jednak trudną do wyinterpretowania z „Księgi” troistość Peruna[29] i wiele innych idei, zdecydowanie anachronicznych w epoce powstania Wed, z którymi, jak twierdził, związana była „Księga”.

Szajanowi nie udało się stworzyć gminy religijnej, chyba zresztą do tego nie dążył: był typem naukowca, nie proroka. Dopiero w 1981 r. jedna z kanadyjskich wspólnot RUNWiry zerwała z Syłenką, zapoczątkowując nurt ukraińskiej Rodzimej Wiary; dzięki jej wsparciu główne dzieła Szajana zostały wydane drukiem. Rodzima Wiara, sprowadzona na Ukrainę po 1991 r., znana jest jako Wspólnota Ukraińskich Pogan „Prawosławie” lub Odrodzenie Rodzimej Wiary Ukraińskiej.

Jeśli chodzi o kryterium pierwsze

(odbyte u Twardowskiego studia na

Uniwersytecie Lwowskim), to tutaj sprawa przedstawia się w sposób oczywisty:

nie ma bowiem żadnej wątpliwości, że „przez ręce”

Twardowskiego (oraz jego najbliższych uczniów

K. Ajdukiewicza, W. Witwickiego, M. Kreuza i in.) w okresie jego nauczycielskiej działalności na Uniwersytecie Lwowskim (1895-1936)
przeszło tysiące studentów narodowości ukraińskiej. Wśród absolwentów Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Lwowskiego znajdujemy kwiat ukraińskiejinteligencji Lwowa okresu międzywojennego. Chodzi przede wszystkim o wybit
nego ukraińskiego filozofa, psychologa i pedagoga Stepana Baleya, który niewątpliwie był jednym z najbardziej znanych wychowanków Twardowskiego. Oprócz Baleya do grona ukraińskich studentów Twardowskiego również należeli: Jarosław Gordyński (krytyk literacki, pisarz, tłumacz, pedagog), Myrosław Kapij (krytyk literacki, pisarz, tłumacz, pedagog), Jarosław Kuźmiw (psycholog, pedagog), Stepan Ołeksiuk (filozof, psycholog, krytyk literacki, pisarz), Wołodymyr Janiw (psycholog, socjolog, pisarz), Wołodymyr Szajan (filozof, filolog), Myron Zarycki.

 

Podziel się!