Jak z płynnego kisielu można zrobić brzegi dla mlecznych rzek? Jaki jest związek pomiędzy słowami „skisły” i „kisiel”? Ile kisieli było na Rusi i skąd się wzięła siódma woda?  Odpowiedzi na te pytania nie tylko wywołają natrętne „pójdę, pojem”, ale też pomogą wam przypomnieć sobie, a przy dobrej woli i samemu skosztować urozmaiconej i bogatej ruskiej kuchni…

W rosyjskiej kuchni istnieją potrawy szeroko znane (zupy, kasze, bliny) i są te zapomniane (kalji, kundiumy, lewasze). Kisiele znajdują się po środku tych dwóch: pozostając powszechną w Rosji potrawą, ale rzadko są one przygotowywane według odwiecznych recept. „Mleczne rzeki, kisielowe brzegi” — ironicznie mówią o baśniowej pomyślności, nie zastanawiając się jak można zbudować brzegi ze współczesnego płynnego kisielu. Wraz z tym powiedzeniem stała na Rusi konkretna potrawa: stwardniały owsiany kisiel cięty na kawałki i używany z mlekiem.

Według „Opowieść minionych lat» (XII wiek), kisiel wchodził do diety Rosjan już w X wieku. W kronikach opisano fortel wojenny zastosowany w 997 r. przez mieszkańców Biełgorodu podczas oblężenia Pieczyngów. Mądry starzec rozkazał głodującym mieszkańcom Biełgorodu przygotować bołtuszku (zacieru) do kisielu z „owsa, pszenicy lub otrębów” i wkopać kadź z zawartością w ziemię. W drugiej studni umieszczono kadź z sytą — wodą, osłodzoną miodem. Zaproszono Pieczyngów na pertraktacje, zważono dla nich kisiel i ugoszczono do syta, demonstrując tym samym, że kontynuowanie oblężenia jest bez sensu — „mamy bo karmi nas ziemia”. Na dawne pochodzenie kisieli z mąki zbożowej wskazuje również etymologia: słowa „kisły” i „kisiel” pokrewne są rodzinnemu słowu „kwas”. W przeciwieństwie do jałowego grochowego kisielu, owsiany, żytni i pszenny robiło się na zaczynie lub zakwasie, dlatego posiadał on kwaskowaty smak.

Kisiele na mączce ziemniaczanej zaczęły wchodzić do Rosji w końcu XVIII – na początku XIX wieku, ale ale powszechnie miało to miejsce dopiero pod koniec XIX wieku. Przyswojenie przez kuchnię Rosyjską mąki ziemniaczanej jako zagęszczacza spowodowało nowy rozwój tradycji kulinarnej. Pierwszym i najpopularniejszym przepisem był kisiel żurawinowy, który stał się łączącym ogniwem pomiędzy kisielami z mąki zbożowej i ziemniaczanej. Zostając kisielem w prawdziwym tego słowa znaczeniu (żurawina – kwaśna jagoda), odnosił się on do nowej odmiany tej potrawy – kisieli na krochmalu, z których wiele nie będzie już kwaskowatych, lecz słodkie. Przy tym kisiele ziemniaczane zostały potrawą: przygotowywane bardzo gęsto ustępowały wystudzonym z mlekiem (migdałowym lub krowim) albo ze śmietaną.

Owsiany i inne kisiele zbożowe

W „zarysach o ludowej estetyce” „Ład” (1982) Wasilij Biełow nazwał owsiany kisiel „najsmaczniejszym Rosyjskim daniem”. To danie jest mocno zakorzenione w wyobraźni rosyjskiego języka i folkloru: o kisielu owsianym wspomina się w bajkach („Gęsi-łabędzie„, „Trzy królestwa„, „Morski car i Wasilisa Przemądra„), pieśniach ludowych, przysłowiach i powiedzeniach.

więcej: https://treborok.wordpress.com/kisielowe-brzegi/