[ This file is licensed under the Creative Commons Attribution-Share Alike 2.0 Generic license.]

Nieszpułka pospolita Mespilus germanica

W krajach cieplejszych bywa uprawiana dla jadalnych owoców, ale i w Polsce doskonale się udaje. Była uprawiana przez Prasłowian (Arió, Scytów, Sarmatów) już 3000 lat temu w Persji, na Kaukazie i nad Morzem Czarnym. Później uprawą zajęli się także starożytni Grecy, od nich przejęli ją starożytni Rzymianie. W okresie średniowiecza nieszpułka była znanym drzewem owocowym,obecnie już raczej zapomnianym W XVII-XVIII w. zainteresowanie tymi owocami zaczęło maleć i obecnie są mało popularne. Szkoda, bo jest to drzewo łatwe w uprawie, dekoracyjne. Smakosze bardzo cenią sobie jej aromatyczne owoce, bogate w witaminy. Bywa dzisiaj  znów częściej uprawiana, zwłaszcza w parkach jako roślina ozdobna. Jest spokrewniona z gruszą; pochodzi z górzystych rejonów południowo-zachodniej Azji i Europy.

Drzewo rośnie powoli i osiąga wysokość 2 – 5 metrów. Przyjmuje często pokrój rozłożystego krzewu o lekko skręconym pniu, co nadaje jej bardzo malowniczy wygląd.

Jej walory ozdobne podkreślają dodatkowo duże i piękne kwiaty, które pojawiają się późną wiosną i wczesnym latem. Są białe do kremowych, czasem różowo podbarwione. Ich budowa ma postać płaskiej miseczki złożonej z 5 luźnych płatków i luźnej grupy pręcików w środku. Nawet młode okazy nieszpułki wydają się sędziwe dzięki sękatym pędom.

Owocami nieszpułki są brązowe, jabłkowate pestkowce wielkości 5-7 centymetrów z wyraźnymi pozostałościami kielicha kwiatowego, które dojrzewają późną jesienią. Owoce są twarde. Do spożycia nadają się po przemarznięciu lub uleżeniu w trakcie przechowywania, gdy staną się miękkie. Mają przyjemny, kwaskowy smak i aromat. Można je spożywać na surowo lub w postaci dżemu, konfitury czy kompotu. Niegdyś stosowano je jako suszony dodatek do wypieku ciast owocowych.
Nieszpułka owocuje każdego roku, gdyż zakwita na tyle późno, że nie szkodzą jej późnowiosenne przymrozki. Zbiór owoców z jednego drzewa wynosi nawet do 40 kg, przeciętnie 20 kg.

Lancetowate, ciemnozielone liście wyrastają naprzemianlegle i zabarwiają się jesienią na kolor brązowoczerwony do żółtego. Bardzo oryginalny pokrój najkorzystniej prezentują drzewa rosnące pojedynczo na trawniku. Ze względu na stosunkowo niewielkie rozmiary, poleca się szczególnie do mniejszych ogrodów. Nie może jej zabraknąć także w ogrodach japońskich. Nieszpułka nadaje się także do uprawy w grupie drzew lub krzewów. Bardzo efektownie wygląda w sąsiedztwie krzewów kwitnących w tym samym czasie, jak np. kolkwicji chińskiej.

Owoce pozostawione na drzewie są przysmakiem ptaków, a w szczególności cenią sobie je kosy.

Kuliste rdzawobrązowawe owoce, o średnicy 2-4 cm, okrągłe, gruszkowate lub spłaszczone, z długimi listkowatymi działkami kielicha i dużym znamieniem po opadłej koronie, mają twardy kwaśnosłodki miąższ. Stają się smaczniejsze i nadają się do spożycia po lekkim przemrożeniu lub kilkudniowym przechowywaniu w cieple.

Rozmiary Wysokość 3-5 m.

Odmiany ‚Nottingham’ – owoce drobne; ‚Dutch Giant’ – odmiana plenna, owoce spłaszczone; ‚Süssmispel’ – owoce wyjątkowo słodkie i smaczne bez przemrażania; ‚Monstrualna’ – owoce duże, smaczne, niektóre nieforemne.

Kwitnienie Koniec maja – początek czerwca.

Wymagania Preferuje zasobną, przepuszczalną i wilgotną glebę, ale radzi sobie też na słabszej ziemi. Gatunek tolerancyjny co do odczynu podłoża. Stanowisko słoneczne lub lekko ocienione.

Uprawa i pielęgnacja Drzewo dość odporne na mróz, jednak w ostre zimy najmłodsze przyrosty mogą przemarzać i lepiej owocuje w ciepłych rejonach kraju. Późno zrzuca liście, więc nagłe duże opady śniegu mogą powodować wyłamywanie gałęzi.

Rozmnażanie Z nasion, sadzonek pędowych lub przez szczepienie.

Cięcie Sanitarne i prześwietlanie u drzew starszych.

Podlewanie i nawożenie Nie wymaga podlewania. Wystarczy zasilanie kompostem lub obornikiem co 4 lata.

Choroby i szkodniki Drzewo rzadko choruje. Może być porażane przez grzyby powodujące zgniliznę drewna lub mączniaka prawdziwego. Bywa atakowane przez mszyce.

Zastosowanie Gatunek ozdobny o jadalnych owocach, nadających się szczególnie do robienia przetworów. Polecane do uprawy w przydomowych ogródkach.