Na rozległą, starożytną konstrukcję natknęli się budowlańcy przygotowujący teren pod budowę nowego lotniska, a konkretnie systemów radarowych dla portu lotniczego. Zarysy monumentu odkryli na szczycie liczącego około 500 m n.p.m. wzgórza Papoura, znajdującego się na północny zachód od miasta Kisamos.

Wyjątkowe znalezisko

Zaalarmowani odkryciem archeolodzy rozpoczęli prace wykopaliskowe, odsłaniając szczegółu budowli. Ta monumentalna konstrukcja zajmuje powierzchnię około 1800 m kw. Składa się z ośmiu nałożonych na siebie kamiennych pierścieni o średniej grubości 1,4 m i szacowanej wysokości 1,7 m — zbudowanych na różnych poziomach wzniesienia. Dotychczas badacze odsłonili dwa prawdopodobne wejścia do budowli, która wydaje się tworzyć labirynt.

W środku konstrukcji znajdują się zarysy okrągłego budynku o średnicy około 15 m, który został podzielony na cztery części. Budynek ten otaczają mury poprzecinane przejściami do dalszych okręgów. W miarę postępu wykopalisk odkrywana jest labiryntowa struktura monumentu. Okręgi połączone są ze sobą wąskimi otworami.

Archeolodzy nie wiedzą jeszcze, do czego służyła budowla. Prace wykopaliskowe nadal trwają, a monument nie ma znanych odpowiedników. Na razie eksperci spekulują, że mogła być wykorzystywana do celów rytualnych lub religijnych. W jej obrębie znaleziono dużą ilość zwierzęcych kości oraz kawałki ceramiki. Choć nieznane jest jeszcze przeznaczenie budowli, to z pewnością był to jakiś rodzaj budynku komunalnego, który wyróżniał się na całym obszarze.

„Budowla mogła być okresowo wykorzystywana do rytualnych ceremonii obejmujących spożywanie pokarmów, wina i być może składanie ofiar. Jej wielkość, układ architektoniczny i staranna konstrukcja wymagały znacznej pracy, specjalistycznej wiedzy i solidnej administracji” — napisało w oświadczeniu Ministerstwo Kultury Grecji, dodając, że „budowla jest wyjątkowym i niezwykle interesującym znaleziskiem”. Resort zaznaczył też, że znalezisko zostanie na swoim miejscu, a dla stacji radarowej znajdzie się inna lokalizacja.

Cywilizacja minojska

Według archeologów budynek był wykorzystywany głównie w latach 2000— 1700 p.n.e. i powstał mniej więcej w czasie, gdy budowano pierwsze pałace na Krecie — w tym te w Knossos i Fajstos. To sugeruje, że monument postawili budowniczowie z cywilizacji minojskiej, słynącej z wystawnych pałaców, ekstrawaganckiej sztuki i zagadkowego systemu pisma.

Kultura minojska (jej nazwa pochodzi od mitycznego władcy kreteńskiego — Minosa) rozwijała się na Krecie w okresie od ok. 3000-1200 r. p.n.e., a jej wpływy sięgały wschodnich wybrzeży Sycylii, Grecji kontynentalnej oraz zachodnich wybrzeży Anatolii (południowo-zachodnia Turcja). Zdaniem niektórych badaczy początkiem jej końca był potężny wybuch wulkanu na wyspie Santorini. Zdaniem innych była to inwazja Greków reprezentujących tzw. kulturę mykeńską.

Bogate dziedzictwo kulturowe Grecji często prowadzi do konfliktów interesów podczas realizacji projektów budowlanych. Do tej pory, tylko podczas prac nad nowym lotniskiem w Kisamos i nad jego połączeniami drogowymi, odkryto 35 stanowisk archeologicznych.