Najstarsze ślady użycia pługu w Europie. Zwierzęta pomagały w rolnictwie już tysiące lat temu
Od Poli Dec
To odkrycie zmienia naszą wiedzę o rozwoju rolnictwa w Europie. Kiedy w pracę przy uprawach zaangażowano zwierzęta? Zachowane ślady są najstarsze na Starym Kontynencie.
O tym, jak żyli pierwsi mieszkańcy Europy, wiemy coraz więcej. Oczywiście różnice były zależne od szerokości geograficznej. Inaczej funkcjonowały najstarsze osady w Skandynawii, a inaczej w basenie Morza Śródziemnego. Najnowsze odkrycie archeologiczne rzuca z kolei nowe światło na rolnicze praktyki w regionie Alp. Badacze znaleźli bowiem dowody na to, że między 5100 a 4700 lat temu rolnicy używali tam trakcji zwierzęcej do ciągnięcia pługów. To najstarsze tego typu odkrycie na Starym Kontynencie.
Kiedy Europejczycy zaczęli wykorzystywać zwierzęta w rolnictwie?
Cenne znalezisko jest owocem wykopalisk na stanowisku archeologicznym Anciens Arsenaux w Szwajcarii (kanton Valais). Dotychczasowe prace w tym miejscu wykazały m.in. zmienne poziomy zaludnienia oraz osady aluwialne o grubości dziesięciu metrów. W swoich badaniach naukowcy wykazali, że osadnictwo rozwijało się tam przez większą część okresu neolitu. W przybliżeniu był to okres między 5200 a 3500 rokiem p.n.e.
Odkrycia śladów po starożytnych pługach są niezwykle rzadkie. A to dlatego, że najczęściej zanikają w wyniku erozji lub późniejszych praktyk rolniczych. Tym cenniejsze było znalezienie ich w Anciens Arsenaux. Chodzi dokładnie o równoległe bruzdy i odciski w ziemi. Między nimi znajdowały się odciski kopyt, co sugeruje, że siła uciągu pochodziła od udomowionego bydła lub wołów.
Wyjątkowe odkrycie archeologiczne
Dlaczego wyjątkowe ślady zachowały się właśnie w tym miejscu? Było to możliwe dzięki temu, że osady z pobliskiego strumienia szybko je pokryły, zachowując ślady bruzd w warstwach gleby. Szczegółowe datowanie radiowęglowe wykazało, że ślady pochodzą ze wczesnego okresu neolitu.
Jak tłumaczą naukowcy, ich najnowsze odkrycia pokazują, że wykorzystywanie zwierząt w rolnictwie pojawiło się w Europie bardzo wcześnie. Niedługo po rozpoczęciu praktykowania rolnictwa w alpejskim regionie Europy. Prawdopodobnie była to integralna część wczesnych procesów neolityzacji na całym kontynencie.
Wykorzystanie siły zwierząt do ciągnięcia pługów było znaczącą innowacją technologiczną w porównaniu z opieraniem się na pracy ludzkich rąk. Ta zmiana przyczyniła się do zwiększenia produktywności, a tym samym umożliwiła uprawy na znacznie większych obszarach.
Początki rolnictwa w Europie
Archeolodzy zamierzają przeprowadzić dodatkowe wykopaliska w podobnych środowiskach alpejskich na terenie Szwajcarii i Włoch. Może się okazać, że takie tereny szczególnie sprzyjały zachowaniu śladów pługów. Poprzednie najstarsze dowody na używanie zwierząt w europejskim rolnictwie liczyły około 3700 lat. Znaleziono ja na stanowiskach archeologicznych w północnych Niemczech i Danii.
Początkowe stwierdzenie artykułu: „To odkrycie zmienia naszą wiedzę o rozwoju rolnictwa w Europie.” jest absolutnym nadużyciem, ponieważ od dawna wiemy, że zwierzęta takie jak woły / krowy były wykorzystywane do ciągnięcia wozów w Europie już między 3800 a 3500 lat p.n.e. w Bronocicach.
W kontekście tego artykułu polecam gorąco opracowanie Macieja Bogdanowicza na temat Bronocic, gdyż Bronocice funkcjonowały już 3800 lat p.n.e., a to że słynna Waza z wozem i pismem post-vinczańskim pochodzi według datowania z roku +/- 3500 wcale nie czyni terenu Niemiec czy Danii jakimiś obszarem nowatorskiego odkrywczego użycia bydła w pracach rolnych i transporcie w Europie. Pomijam fakt, że w opisanym tutaj czasie obszary te były terenem wspólnej ekspansji ludzi o męskiej Haplogrupie R1a oraz I1, którzy nie byli żadnymi „Germanami”, lecz Słowiano-Ariami (R1a) i StaroEuropejczykami (I1 i I2):