The initial phase is represented by the central pit grave within the first mound of the Gruda Boljevića tumulus. This initial burial was dated to the beginning of the third millennium BC. Culturally it belongs to the southwestern branch of the Yamnaya culture, characterized by pit grave burials.

Fazę początkową reprezentuje centralny grób jamowy w pierwszym kopcu z zespołu kopców Gruda Boljevića. Ten pierwszy pochówek datowany jest na początek trzeciego tysiąclecia p.n.e. Pod względem kulturowym należy do południowo-zachodniej gałęzi kultury Jamna, charakteryzującej się pochówkami w grobach jamowych.

The next phase in the Copper Age tumulus development are represented by Velika Gruda and Mala Gruda tumuluses, which was dated to the period between the 3000 and 2800 BC. Mala and Velika Gruda tumuluses also have central pit burial. But this time the body was not placed directly into the pit. First a shallow grave pit was dug into the earth to the depth of half a meter. Then a stone cist was built inside the pit. First the bottom of the grave pit was covered with a stone plate and then the vertical stone plates were placed on top of it to form the dolmen cist. The body was placed inside the stone cist and then the cover stone plate was placed on top of it. The stone dolmen cist which was sticking out of the pit was then covered with a tumulus pile.

Kolejną fazę rozwoju kopców z epoki miedzi reprezentują kopce Velika Gruda i Mala Gruda, datowane na okres między 3000 a 2800 p.n.e. Kopce Mala i Velika Gruda również mają centralny pochówek w grobowcu. Jednak tym razem ciało nie zostało umieszczone bezpośrednio w dole. Najpierw wykopano płytki dół grobowy w ziemi na głębokość pół metra. Następnie wewnątrz dołu zbudowano kamienną komorę. Najpierw dno dołu grobowego przykryto płytą kamienną, a następnie pionowe płyty kamienne umieszczono na niej, aby utworzyć zbiornik dolmenu. Ciało umieszczono w zbiorniku kamiennym, a następnie na nim umieszczono płytę kamienną. Wystający z dołu zbiornik kamienny dolmenu przykryto następnie kopcem.

The final phase in the Copper Age tumulus development is represented by the Mogila na Rake and Bjelopavlići tumuluses. These two tumuluses were dated to the period between 2700 and 2400 BC. These two tumuluses also have a central burial withing a stone cist. But this time this stone cist is free standing on the surface of the earth. There is no trace of a burial pit any more. I don’t have detailed description of the Bjelopavlići tumulus but I do for the Mogila na Rake tumulus. The stone cist was built on a base which was round in shape, and made of medium and small pieces of limestone (0.5 to 0.20 m) mixed with red-brown earth. The cist was built on this layer using local stones. The sides were  constructed from massive trapezoidal shape stone plates (1.40 × 1.00 m, about 20 cm thick), which were bonded with yellow waterproof clay.  The body was placed inside the cist, and the cist was then covered with two massive rectangle shaped plates (1m x 1.20m and 1.80 × 1 m; 20 cm thick). After the cist was covered the dolmen cist was then covered with a tumulus pile.

Ostatnią fazę rozwoju kopców epoki miedzi reprezentują kopce Mogila na Rake i Bjelopavlići. Te dwa kopce datowano na okres między 2700 a 2400 rokiem p.n.e. Te dwa kopce mają również centralny pochówek w kopcu kamiennym. Ale tym razem podstawa kopca kamienna stoi wolno na powierzchni ziemi. Nie ma już śladu dołu grobowego. Nie mam szczegółowego opisu kopca Bjelopavlići, ale mam kopca Mogila na Rake. Kamienna komora została zbudowana na podstawie o okrągłym kształcie, wykonanej ze średnich i małych kawałków wapienia (0,5 do 0,20 m) zmieszanych z czerwonobrązową ziemią. Komorę zbudowano na tej warstwie przy użyciu lokalnych kamieni. Boki zbudowano z masywnych trapezoidalnych płyt kamiennych (1,40 × 1,00 m, około 20 cm grubości), które zostały połączone żółtą wodoodporną gliną. Ciało umieszczono wewnątrz komory, a następnie komorę przykryto dwiema masywnymi prostokątnymi płytami (1 m x 1,20 m i 1,80 × 1 m; 20 cm grubości). Po przykryciu komory cała konstrukcja dolmenowa została następnie przykryta kopcem.

The Late Copper age Montenegrian tumuluses have several common elements:

Późnomiedziowe kurhany czarnogórskie mają kilka wspólnych elementów:

1. a central position of the burial within a large multi layered tumulus with stone curb
2. a cross in circle symbol inscribed either on a golden disc which topped the axe shaft hole or on ceramic vesel, which was interpreted as thurible and which was part of a special funerary ceramic set.
3. placing of food vessels inside the burial

These common elements show clear cultural continuity.

1. centralne położenie pochówku w dużym, wielowarstwowym kurhanie z kamiennym obrzeżem

2. symbol krzyża w okręgu wyryty na złotym dysku, który wieńczy otwór trzonu topora lub na naczyniu ceramicznym, które interpretowano jako kadzielnicę i które było częścią specjalnego zestawu ceramiki pogrzebowej.

3. umieszczenie naczyń na żywność wewnątrz pochówku

Te wspólne elementy wskazują na wyraźną ciągłość kulturową.

But at the same time the actual burial underwent a significant change:

1. a burial inside a pit with or without a cist dug into the ground
2. a burial inside a cist sticking out of a pit which was dug into the ground
3. a burial inside a free standing cist built on the surface of the ground.

This shows clear cultural development.

Jednak w tym samym czasie sam pochówek przeszedł znaczącą zmianę:

1. pochówek w dole z lub bez komory wykopanej w ziemi

2. pochówek w komorze wystającej z dołu wykopanego w ziemi

3. pochówek w wolnostojącej komorze zbudowanej na powierzchni ziemi.

To wskazuje na wyraźny rozwój kulturowy.

So by 2500 BC in Montenegro we find massive stone burial dolmen like cists which were placed on the surface of the ground and then covered by multi layered earth tumuluses with stone curbs.

Tak więc około 2500 r. p.n.e. w Czarnogórze znajdujemy masywne kamienne dolmeny grobowe, które są umieszczane na powierzchni ziemi, a następnie przykryte wielowarstwowymi kopcami ziemnymi z kamiennymi krawężnikami.