Zabranjena povijest Hrvata – Harauvatija (Zakazane dzieje Horwatów – Harauwatija)

Mógłbym bardzo wiele napisać na temat dokąd może doprowadzić każdego logicznie myślącego człowieka – tak jak autora tego tekstu – korzystanie tylko ze źródeł pisanych i opieranie się tylko na teoriach dziejów nauki zachodnioeuropejskiej, nawet wtedy gdy się samemu zaprzecza iżby się na tym właśnie gruncie stało, albo  korzystając z takich politycznych ośrodków jak współczesny Iran. Ale zamiast tasiemcowych wywodów i dowodów jak bardzo autor się myli, bo było wręcz odwrotnie, jeśłi chodzi o kierunek ekspansji Słowiano-Ariów (w tym Hrvat/ Chorwatów) – zostawiam tu link do artykułu, który dzieje Hariów a także Harwatów podaje prosto i logicznie w zgodzie z ustaleniami wszechstronnymi różnych dyscyplin nauki: genetyki, antropologii, historii, archeologii, językoznawstwa, religioznawstwa i antropologii kultury. Oto ten link do blogu Macieja Bogdanowicza RudaWeb: Hariowie od Lęhów, którzy od Słewów.

Co prawda i tutaj autor dołączył fragmenty wykorzystujące wiedzę archeologiczną, lingwistykę, a nawet wiedzę genetyczną, ale widać, że uczynił to bez głębszych studiów, za doczepkę. Doprowadziło go to zaś do dziwacznej koncepcji o osobności języka Chorwatów od języka Białych Chorwatów czyli Lechitów Małopolskich, a nawet wykluczyło z tej rodziny niemalże całkowicie Serbów Białych z Mazowsza, którzy bez wątpienia są braćmi Serbów Południowych Czarnych. To wykluczenie musiało w konsekwencji wyseparować logicznie Chorwatów z całej Słowiańszczyzny, a potem to już były tylko konsekwencje – logiczne fikołki, które z ekspansji Słowiano-Ariów z Europy do Azji doprowadziły do wizji ekspansji Chorwatów-Irańczyków na cały starożytny świat.

Jednego dowiódł autor ponad wszelką wątpliwość, że nauki humanistyczne pozwalają dowolnie kształtować obraz przeszłości świata i narodów, byleby podpisał się pod hipotezami i przeprowadził „dowód” ktokolwiek kto ma dyplom odpowiednich studiów humanistycznych, albo w ogóle jakikolwiek dyplom i osobiste zahaczenie w jakiejkolwiek uczelni wyższej.

Jakby nie było, cały przedstawiany tu tekst jest zupełnie nie-zachodnią wersją dziejów starożytnego świata, i to samo w sobie jest wystarczającym powodem, aby go przedstawić i przeczytać. Gdyby odwrócić zaprezentowany wektor ekspansji to tekst ten byłby bliski historycznej prawdy, ale i bez tego prezentuje wiele danych z zapisów kronikarskich Wschodu i z artefaktów archeologicznych, które są istotne i wiele wnoszą do współczesnej percepcji dziejów Słowiano-Ariów.

Ciekawe informacje zawarte w poniższym artykule, które mogą być dla was stosunkowo świeże, albo nieznane wybiłem tłustym drukiem i odmiennym kolorem – niebieskim.

 

 

Za hrvatsko ime se u Indiji (za hrvatske Sarasvate, za hrvatsku božicu Sarasvati te za rijeku Sarasvati arheoloski te literalno u indijskoj svetoj knjigi Rig-Vedi) znade od 12.700 prije Krista.

Chorwacka nazwa jest znana w Indiach (dla chorwackich Sarasvatów, chorwackiej bogini Sarasvati i rzeki Sarasvati archeologicznie i dosłownie w indyjskiej świętej księdze Rigweda) od 12 700 roku p.n.e.

Hrvati se mogu dokazati u takozvanoj Indus-Sarasvati civilizaciji u gradovima Mohenjo-daro i Harappa.

Chorwatów można odnaleźć w tzw. cywilizacji Indus-Sarasvati w miastach Mohendżo-daro i Harappa.

Indijska sveta knjiga Rig-Veda je po jednim mišljenima napisana 2500 prije Krista. Prema drugim mišljenima je ta knjiga radi astronomski detalja napisana 6000 – 4000 prije Krista, 8000 prije Krista ili čak 12.700 prije Krista. Radi geološki detalja postoji čak mišljenje da je napisana za vrijeme Pleistocena.

Uważa się, że indyjska święta księga Rigweda została napisana około 2500 roku p.n.e. Według innych opinii księga ta została napisana w latach 6000 – 4000 p.n.e., 8000 p.n.e. lub nawet 12 700 p.n.e. ze względu na szczegóły astronomiczne. Ze względu na szczegóły geologiczne istnieje nawet opinia, że ​​​​napisano ją w plejstocenie.

Sigurno je da je oko 2000 prije Krista počeo kraj te Indus-Sarasvati civilizacije. Odgovorno za to je bilo presušivanje rijeke Sarasvati i širenje pustinje Thar.

Pewne jest, że koniec cywilizacji Indus-Sarasvati rozpoczął się około 2000 roku p.n.e. Odpowiedzialne za to było wyschnięcie rzeki Sarasvati i ekspansja pustyni Thar.

Pustinja Thar se je tek stvorila i proširila od 2000 prije Krista do 1500 prije Krista kad je počelo sušenje rijeke Sarasvati. Danas se ta rijeka zove Ghaggar koja je osim u danima Monsuna isto suha.

Pustynia Thar właśnie uformowała się i rozszerzyła od 2000 roku p.n.e. do 1500 roku p.n.e., kiedy rozpoczęło się wysychanie rzeki Sarasvati. Dziś rzeka ta nazywa się Ghaggar i również wysycha, z wyjątkiem dni monsunowych.

1800 prije Krista je ta civilizacija Indus-Hrvata nestala, a stanovnici su otišli u prvacu sjevero-istoka na teritorij današnjeg Irana i Afghanistana gdje su osnovali prvu starohrvatsku državu s imenom Hurrwúrtu prije 4360 – 3710 godina. Iz nje slijedi Hurrwuhi-Ehelena prije 3520 – 3268 godina, te najveća staro-hrvatska država Hurátina prije 2843 – 2578 godina te kraljevina Harauvatija (Harauvatiš) prije 2600 – 2323 godina.

W 1800 roku p.n.e. zanikła cywilizacja Indus-Chorwatów, a mieszkańcy udali się na północny wschód, na tereny dzisiejszego Iranu i Afganistanu, gdzie 4360 – 3710 lat temu założyli pierwsze starożytne państwo chorwackie o nazwie Hurrwúrtu. Następnie pojawiło się Hurrwuhi-Ehelena 3520 – 3268 lat temu, największe starożytne państwo chorwackie Hurátina 2843 – 2578 lat temu i królestwo Harauvati (Harauvatiš) 2600 – 2323 lata temu.

Tek nakon tih Hrvata su Perzijanci došli na to područje te našli tamo stare Hrvate.

Dopiero po tych Chorwatach Persowie przybyli na te tereny i zastali tam starych Chorwatów.

Perzijanci su imali tradiciju fonetski iz slova „s” napraviti slovo „h”, što je za Hrvate znaćilo da se je njihovo ime promjenilo iz „Sarasvati” u „Hara(h)vati” te u „Hu~urwatha”. „Hu~urwatha” su Perzijanci koristili za rijec „prijatelj”.

Persowie mieli tradycję fonetycznego tworzenia litery „h” z litery „s”, co dla Chorwatów oznaczało zmianę ich imienia z „Sarasvati” na „Hara(h)vati” i „Hu~urwatha”. „Hu~urwatha” było używane przez Persów na określenie słowa „przyjaciel”.

Stari Hrvati i Perzijanci su živjeli skupa bez problema. Perzijanci su se nastanili u slobodna područja te su kasnije radi mnogobrojnosti preuzeli vlast i hrvatsku kraljevinu integrirali u Perzijsko Carstvo.

Starzy Chorwaci i Persowie żyli razem bez problemów. Persowie osiedlili się na wolnych terenach, a później ze względu na swoją liczebność przejęli władzę i włączyli królestwo chorwackie do imperium perskiego.

U jednom rukopisu koji datira iz 1370. pr. Kr. spominju se Hrvati i njihov jezik kao Hurrvuhe. U vremenima Ahemenida, napose kod Kira II. i Darija I. postoji istočna iranska provincija Harauvatija i pleme koje tamo živi nazivano Harauvatis ili Harahvaiti (grč. Arahozija), spominju se 12 puta. Postoje i dva rukopisa koja spominju Hrvate u Iranu u II. i III. stoljeću prije Krista u zemljama Horooouathos i Horoathoi. Godine 318. spominju se Aryans (Arijci) Horites (Huriti) ; 559. govori se o arijskim konjanicima Hrwts s područja Krima i Azova.

W rękopisie datowanym na 1370 r. p.n.e.  Chorwaci i ich język są wymieniani jako Hurrvuhe. W czasach Achemenidów, zwłaszcza za Cyrusa II. i Dariusza I. istnieje wschodnia irańska prowincja Harauvatia i żyjące tam plemię zwane Harauvatis lub Harahvaiti (gr. Arachozia), wspomniane są 12 razy. Istnieją również dwa rękopisy, które w II rozdziale wspominają o Chorwatach w Iranie i w III. wieku p.n.e. w krajach Horoouathos i Horoathoi. W 318 r. wspomniano o Arjach (Aryjczykach) Horytach (Hurytach); W 559 roku mówi się o jeźdźcach aryjskich Hrwts z terenów Krymu i Azowa.

Lanac imena koji od III. tisućljeća pr. Kr. povezuje kavkasko-mezopotamsko-iranske Prahrvate s današnjim Hrvatima izgleda ovako : Sarasvat – Aruvat – Huravat – Harahvaiti – Harvat – Aurvat – Harauvatiš- Harauvatija – Harauvatim – Harauvat – Harahvat – Horohvat – Arivates – Horvathos – Hrovatoi – Crvat – Harvat – Horvat – Hrva.

Łańcuch nazw, który od III. tysiąclecia p.n.e stanowi połączenie Kaukasko-Mezopotamsko-Irańskich Proto-Chorwatów z dzisiejszymi Chorwatami wygląda następująco: Sarasvat – Aruvat – Huravat – Harahvaiti – Harvat – Aurvat – Harauvatiš- Harauvatija – Harauvatim – Harauvat – Harahvat – Horohvat – Arivates – Horvathos – Hrovatoi – Crvat – Harvat – Horvat – Hrva .

U prilog iranskog podrijetla Hrvata upućuje i jezik ali i odjeća. Postoje mnoge sličnosti imena sadašnjih Hrvata i onih koja su se koristila u starom Iranu. Još jedna stvar upućuje na iransko podrijetlo, njihova odjeća. Oni su se oblačili poput Sasanida. Većina lokalne ženske odjeće kod hrvatskih žena bila je nalik onoj što su nosile žene starog iranskog carstva. Hrvati ipak stigoše u novu domovinu, s ili bez Tuge i Buge i njihovom braćom. Imena ovih ljudi svakako danas nalazimo u imenima plemena koji naseliše nove hrvatske krajeva : Tugomirići, Bužani i drugi plemena su čija je povijest mnogo jasnija, a neka postadoše i obiteljskim imenima.

Na poparcie irańskiego pochodzenia Chorwatów, języka, a także rodzajow ubioru.

Istnieje wiele podobieństw między imionami współczesnych Chorwatów a imionami używanymi w starożytnym Iranie. Kolejną rzeczą, która wskazuje na irańskie pochodzenie jest ich ubiór. Ubierali się jak Sasanidzi. Większość miejscowej odzieży damskiej Chorwatek była podobna do tej noszonej przez kobiety starego imperium irańskiego. Chorwaci nadal przybywali do swojej nowej ojczyzny, z Tugą, Bugą i ich braćmi lub bez nich. Imiona tych ludzi z pewnością można dziś odnaleźć w nazwach plemion, które zasiedliły nowe regiony Chorwacji: Tugomirići, Bužani i inne, to plemiona, których historia jest znacznie jaśniejsza niż innych, a niektóre z nich stały się nawet nazwiskami rodowymi.

Tamo su već odavna prije Krista u ranom Iranu i u Kurdistanu pod stijegom šahovnice i tropleta cvjetale velike samosvojne civilizacije u vlastitim ranim jezicima hurrwuhé i hurâti u kraljevstvima Harauvatija prije 2600-2323 god., pa najvećem Hurátina prije 2843-2578 god., Hurrwuhi-Ehelena prije 3520-3268 god. i najstarijem Hurrwúrtu prije 4360-3710 godina. U njihovim prijestolnicama – wesi, stolovalo je pod trobojnom tijarom čak pedesetak ranih banova i kraljeva, npr. Bratarna, Surina i Radomišt, s ratnicima – marjani i svećenstvom – yarani pod prvosvećenikom Lubura i božanstvom Nina-Sawúška.

Tam, na długo przed Chrystusem, we wczesnym Iranie i w Kurdystanie, pod sztandarem szachownicy i góry, wielkie niezależne cywilizacje kwitły w swoich wczesnych językach Hurrwuhé i Hurâti w królestwach Harauvati przed 2600-2323 laty, i największa Hurátina przed 2843-2578 lat temu, Hurrwuhi-Ehelena 3520-3268 lat temu i najstarszy Hurrwúrt 4360-3710 lat temu. W ich stolicach – rządzi, aż pięćdziesięciu wczesnych banów i królów, takich jak Bratarna, Surina i Radomišt, jadano tam obiady pod trójkolorową tiarą, z wojownikami – marjani i duchownymi – yaranami pod wodzą arcykapłana Lubura  bóstwa Nina-Sawúška.

Stari Hrvati opisivali su strane svijeta bojama, a po iranskom načinu. Bijela je boja označavala zapad, crvena – jug, zelena – istok, a crna – sjever.

Dawni Chorwaci opisywali strony świata kolorami i to po irańsku. Kolorem białym oznaczono zachód, czerwonym – południe, zielonym – wschód, a czarnym – północ.

Sedmo je stoljeće, Avari su navalili na Dalmaciju i zauzeše 614.- 615. Salonu, Hrvati su još iza Karpata. Na putu prema obalama Jadrana prethodi utemeljenje Bijele i Crvene Hrvatske. Oni su kao nomadski narod oko 200. prije Krista migrirali u stepe i ujahali u Europu pred kraj 4. stoljeća, moguće zajedno s Hunima. Pokorili su Slavene na području sjeverne Bohemije i južne Poljske i osnovali Bijelu Hrvatsku. Slavenski jezik preuzeli su od brojčano mnogobrojnijih Slavena, ali su sačuvali hrvatsko ime koje ih je pratilo tisućama godina unazad, prvi puta spominje se kao Harahvaiti iz 3750. prije Krista.

Jest VII wiek, Awarowie najechali Dalmację i zajęli Saloniki w latach 614-615, Chorwaci wciąż pozostają za Karpatami. W drodze do brzegów Adriatyku poprzedza ten okres założenie Biało-Czerwonej Chorwacji. Jako lud koczowniczy wyemigrowali na stepy około 200 roku p.n.e. i wjechali do Europy pod koniec IV wieku, prawdopodobnie razem z Hunami. Podbili Słowian na obszarze północnych Czech i południowej Polski i założyli Białą Chorwację. Przejęli język słowiański od liczebnie liczniejszych Słowian, zachowali jednak chorwacką nazwę, która towarzyszyła im tysiące lat temu, po raz pierwszy wspomniana jako Harahvaites z 3750 roku p.n.e.

U 7. stoljeću došavši na rimsko područje nazivaju ih Slavenima (radi novog jezika Hrvata). Prateći kronološki povijesna imena Hrvata pratimo ujedno i njihovu migraciju iz Irana i Afganistana (Harahvaiti i Harauvati) pa na područje Armenije u Gruzije (Hurravat i Hurrvuhe), do Crnog mora Horoouathos i napokon na obalu Jadrana (Croati). U 4. stoljeću Hrvati prodiru u područje naseljeno Antima i osnivaju Crvenu Hrvatsku (na području današnje Ukrajine) gdje ih nazivaju Horiti. U vikinških putopisaca ova je zemlja nazivana Krowataland. Kod ruskih i poljskih putopisaca nazivani su Carvati, Rothe Krobatthen i Horvaty. Ukrajinska se Hrvatska po smrti kralja Mezamera ujedinjuje s Bijelom (zakarpatskom) Hrvatskom u Veliku Hrvatsku (Velika Horvatiya). Glavni grad ove države bio je današnji Krakov. U šestom stoljeću antsko-slavenski savez se raspada pod pritiskom Avara. Anti nestaju. Hrvati se podigoše i potjeraše Avare do Jadrana gdje su utemeljili drugu Crvenu Hrvatsku. Ovdje su oni trebali stići negdje u drugoj polovici 7. stoljeća. (Prema caru Herakliju ipak su već 630. otjerali Avare i Slavene s Jadranske obale.)

Kiedy w VII wieku przybyli na terytorium Rzymu, zaczęto ich nazywać Słowianami (ze względu na nowy język Chorwatów). Śledząc chronologicznie historyczne nazwy Chorwatów, śledzimy także ich migrację z Iranu i Afganistanu (Harahvaiti i Harauvati), następnie na terytorium Armenii w Gruzji (Hurravat i Hurrvuhe), nad Morze Czarne Horoouathos i wreszcie do wybrzeża Adriatyku (Chorwacja). W IV wieku Chorwaci przeniknęli na tereny zamieszkane przez Antów i założyli Czerwoną Chorwację (na terenie dzisiejszej Ukrainy), gdzie zwano ich Chorytami. U pisarzy podróżniczych Wikingów kraj ten nazywał się Krowataland. Rosyjscy i polscy pisarze podróżniczy nazywali ich Carvati, Rothe Krobatthen i Horvaty. Po śmierci króla Mezamira ukraińska Chorwacja łączy się z Białą (Zakarpacką) Chorwacją, tworząc Wielką Chorwację (Velika Horvatiya). Stolicą tego państwa był dzisiejszy Kraków. W VI wieku sojusz anto-słowiański rozpadł się pod naporem Awarów. Antowie znikają. Chorwaci powstali i wypędzili Awarów nad Adriatyk, gdzie założyli drugą Czerwoną Chorwację. Powinni przybyć tu gdzieś w drugiej połowie VII wieku. (Według cesarza Herakliusza wyparli oni Awarów i Słowian z wybrzeża Adriatyku już w 630 r.)

Danas ipak postoje mnogi realni dokazi koji pobijaju teoriju o slavenskom podrijetlu Hrvata. Prisutnost Hrvata u područjima naseljenim Antima povukao je teoriju o njihovom slavenskom podrijetlu, što je napose odgovaralo panslavistima i pretvorilo se u politički mit. Znanstvena istraživanja o iranskom podrijetlu Hrvata bila su za vrijeme Jugoslavije cenzurirana, i nisu smjela biti publicirana, Hrvatima je povijest pisala politika. Napori da se otkriju dokazi istraživanja o ovom problemu žive već dvjesto godina. Godine 1797. Josip Mikoczy Blumenthal objavio je studiju o iranskom podrijetlu Hrvata i zaključio da su migrirali iz zapadnog područja stare Perzije. Uništavanjima dokaza tijekom stvaranja Jugoslavije (1918.) daju primjer ‚vukovi’, bigot (licemjeri)-Slaveni koji su sakupljali ovakve dokaze i uništavali ih. Ova se praksa primjenjivala od 1918. pa do 1990., a njezino nepoštivanje smatralo se kriminalnim činom, četvoricu istraživača ubila je jugoslavenska tajna policija.

Dziś istnieje mimo wszystko wiele realnych dowodów obalających teorię o słowiańskim pochodzeniu Chorwatów. Obecność Chorwatów na terenach zamieszkanych przez Antów dała podstawę do teorii o ich słowiańskim pochodzeniu, która szczególnie odpowiadała panslawistom i stała się mitem politycznym. Badania naukowe nad irańskim pochodzeniem Chorwatów były w Jugosławii cenzurowane i nie pozwolono ich publikować, historię Chorwatom napisała polityka. Wysiłki mające na celu odkrycie dowodów naukowych dotyczących tego problemu trwają od dwustu lat. W 1797 roku Josip Mikoczy Blumenthal opublikował opracowanie na temat irańskiego pochodzenia Chorwatów i doszedł do wniosku, że wyemigrowali oni z zachodnich obszarów starożytnej Persji. Przykładem niszczenia dowodów podczas tworzenia Jugosławii (1918) są „wilki”, bigoci (hipokryci) – Słowianie, którzy zebrali takie dowody i je zniszczyli. Praktykę tę stosowano od 1918 r. do 1990 r., a jej nieprzestrzeganie uznano za przestępstwo, czterech badaczy zostało zabitych przez jugosłowiańską tajną policję.

Jedan od ranijih oblika hrvatskog imena, ΧΟΡΟΑΘΟΣ (Horoathos), nalazi se na Tanajskom pločama ispisane grčkim pismom iz 200. godine, nađenima u luci Tanais na poluotoku Krim. Obje ploče se čuvaju u arheološkom muzeju ruskog grada Petrograda.

Jedna z wcześniejszych form chorwackiej nazwy, ΧΟΡΟΑΘΟΣ (Horoathos), znajduje się na tabliczkach Tanais zapisanych alfabetem greckim z roku 200, znalezionych w porcie Tanais na Półwyspie Krymskim. Obie tablice znajdują się w muzeum archeologicznym rosyjskiego miasta Piotrogród.

Filatelističko izdanje njemačke vojne udruge “Handschar” (“Handžar”) : Hrvatska pradomovina Sarasvati. Kupi ovdje:

Wydanie filatelistyczne niemieckiego stowarzyszenia wojskowego „Handschar” („Handžar”): chorwacki dom przodków Sarasvati. Kup tutaj:

(więcej i możliwość ich zakupu u źrodła)

Više pismeni dokaza :

Więcej pisemnych dowodów:

– Pismo čelniku najstarije banovine Hurrwurtu i akadskom vazalu Kurdistana Hurru-Bani.

– List do przywódcy najstarszej banoviny Hurrwurt i akadyjskiego wasala Kurdystanu Hurru-Bana.

– Arwatal iz Urkiša oko 2340. pr. Kr. (dokumentirano akadskim klinopisima nadređenog cara Sargona Velikog).

– Arwatal z Urkiša około 2340 roku p.n.e. Kr. (udokumentowane akadyjskimi inskrypcjami klinowymi najwyższego cesarza Sargona Wielkiego).

– Sirijski klinopis Idrilima Alepskog vazala prvog vladara Hurrwuhe-Šarmata Bratarina.

– Syryjski napis klinowy przedstawiający Idrilima, wasala Aleppo pierwszego władcy Hurrwuha-Sharmata Bratarina.

– Mitanni iz Wasugana u Kurdistanu oko 1500. pr. Kr..

– Mitanni z Wasugan w Kurdystanie około 1500 roku p.n.e. Kr..

– Tri staroperzijska klinopisa godine 530. pr. Kr. kralja Darija I. (525. – 486. pr.Kr.).

– Trzy staroperskie inskrypcje klinowe z roku 530 p.n.e. Kr. króla Dariusza I (525 – 486 p.n.e.).

– Staroiranskom vojskovođi Harauvatim Bandaka Vivana, vladaru satrapije Haravatiš u antičkom Afganistanu.

– Do starożytnego irańskiego watażki Harauvatima Bandaka Vivana, władcy satrapii Harawatów w starożytnym Afganistanie.

– Sarmada (kralj) Surena (53.-36. pr.Kr.) uništava s oklopnom konjicom 53. pr. Kr. brojne rimske legije gdje pogiba i sam rimski konzul Marko Kras.

– Sarmada (król) Surena (53-36 p.n.e.) niszczy kawalerią pancerną w 53 r. p.n.e. Kr. liczne legiony rzymskie, w których zginął sam rzymski konsul Marko Krassus.

– Kralj Radomišt odolijeva mnogobrojnim rimskim legijama koje provaljuju u Perziju.

– Król Radomišt stawia opór licznym legionom rzymskim wdzierającym się do Persji.

– Sirijski biskup Zacharias Rhetor 559. godine pismeno svjedoči o kasnoj neslavenskoj selidbi arijevskoga konjičkog naroda Hrwts uz sjeverne obale Azovskog mora.

– W 559 r. biskup syryjski Zachariasz Retor składa pisemne świadectwo o późnej niesłowiańskiej migracji aryjskiego ludu jeździeckiego Hrwts wzdłuż północnych wybrzeży Morza Azowskiego.

Gore : Staroiransko podrijetlo Hrvata. Zbornik simpozija u Zagrebu 24. lipnja 1998.

Kulturni centar pri Veleposlanstvu I. R. Iran u Zagrebu i Naklada Zlatko Tomičič,
Karlovac. Zagreb – Tehran, 1999

Polazište hrvatskih korijena od homo sapiensa iz Afrike, Jafetida, Praindoeuropljana, Dinaroida i Hrvata-Dinaraca do današnjih Hrvata prožeto je velikim migracijama i ratovima u kojima su mogli opstati samo rijetki narodi koji su bili jedinstveni, a kasnije oni koji su spoznali vjeru u jedinoga pravoga Boga (toliko različito od današnjeg hrvatskog jedinstva). Hrvati-Dinarci razvili su se na području današnjih država Hrvatske, Bosne i Hercegovine, Crne Gore, Slovenije i zapadne Srbije, u podneblju u kojemu je vladala surova klima, velike temperaturne razlike između ljeta i zime i samim tim su stekli mogućnost privikavanja drugačijim klimatskim uvjetima. Otapanjem leda na sjeveru Europe Dinarci-Hrvati napučili su se gotovo po čitavoj Europi i s pravom ih možemo nazvati homo europeanus. Njihova migracija išla je prema Starom istoku, u današnju Tursku, Kurdistan, Armeniju, Iran, čak do Indije, a njihov panj, kako je napisao istaknuti akademik Mirko Vidović, bio je i ostao u Hrvatskoj i Bosni i Hercegovini. Još i danas naša planina Dinara ima imenjaka u srednjem Iranu (Dinar-Kuh) s vrhom od 4976 metara, a u Afganistanu također postoji planinski masiv Dinara (Tahti Dinarh) s vrhom od 3270 m.

Punktem wyjścia chorwackich korzeni od homo sapiens z Afryki, Jafetydów, Protoindoeuropejczyków, Dinaroidów i Chorwatów-Dinaryków do dzisiejszych Chorwatów były przesiąknięte wielkimi migracjami i wojnami dzieje, w których mogły przetrwać tylko rzadkie, wyjątkowe ludy, a później te, które nauczyły się wiary w jedynego prawdziwego Boga (tak odmiennego od dzisiejszej jednorodności Chorwacji). Chorwaci-Dinarycy rozwinęli się na terenie obecnych państw Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Czarnogóry, Słowenii i zachodniej Serbii, w przyrodzie  charakteryzującej się surowym klimatem, dużymi różnicami temperatur pomiędzy latem i zimą, dzięki czemu nabyli zdolność przystosowania się do różnych warunków klimatycznych. Wraz z topnieniem lodów na północy Europy, Dynaro-Chorwaci rozprzestrzenili się niemal po całej Europie i słusznie możemy ich nazwać homo europeanus. Ich migracja poszła na Stary Wschód, do dzisiejszej Turcji, Kurdystanu, Armenii, Iranu, a nawet do Indii, a ich kikut, jak pisał wybitny akademik Mirko Vidović, był i pozostaje w Chorwacji oraz Bośni i Hercegowinie. Nawet dziś nasza góra Dinara ma imiennika w środkowym Iranie (Dinar-Kuh) ze szczytem 4976 m, a w Afganistanie znajduje się także masyw górski Dinara (Tahti Dinarch) ze szczytem 3270 m.

Prva država prvobitnih Arijanaca ili Arijaca (Staroiranaca koji su sebe prvobitno nazivali Arijanci po medskoj pokrajini Ariji) prostirala se na zapadu od Sredozemnog mora do na istoku 3180 kilometara duge granice, rijeke Ind u Indiji. Na sjeveru je staroiranska država dosezala obale Crnog mora, a na jugu do Omanskog i Perzijskog zaljeva. Ukupno je zauzimala pet milijuna kvadratnih kilometara, a sastojala se od šest velikih kraljevina : Baktriš (Baktrija) – sjeveroistočna kraljevina, Harauvatija (Harauvatiš, Hrvatska) – istočna kraljevina, Parthava (Partha)-središnja sjeverna kraljevina, Parsa (Perzija) – središnja južna kraljevina, Mađar (Medija)-zapadna kraljevina i Elam (Huvaja, Susiana) – jugozapadna kraljevina.

Pierwszy stan pierwotnych Ariów, czyli Aryjczyków (starych Irańczyków, którzy pierwotnie nazywali siebie Ariami od środkowej prowincji Aria) rozciągał się od Morza Śródziemnego na zachodzie do granicy o długości 3180 km, rzeki Indus w Indiach, na wschodzie. Na północy starożytne państwo irańskie sięgało wybrzeży Morza Czarnego, a na południu do Zatoki Omańskiej i Zatoki Perskiej. W sumie zajmowało pięć milionów kilometrów kwadratowych i składało się z sześciu dużych królestw: Baktriš (Bactria) – królestwo północno-wschodnie, Harauvatija (Harauvatiš, Chorwacja) – królestwo wschodnie, Parthava (Partha) – środkowo-północne królestwo, Parsa (Persja) – środkowe królestwo południowe, Magyar (Media) – królestwo zachodnie i Elam (Huvaja, Susiana) – królestwo południowo-zachodnie.

Istočni Arijci, stanovnici Harauvatije su se prema vedskom sanskrtu nazivali Sarasvati, a negdje oko 2000. godine prije Krista Sarasvati mijenjaju ime u staroiranski Harauvati. Harauvatija (Harauvatiš) je bila na najudaljenijem području migracije Hrvata-Dinaraca, sjevernoj Indiji, uz rijeku Sarasvati, oko 3750. godine prije Krista. Glavni grad kraljevine Harauvatiš bio je grad Harauvati, gdje se još danas, nakon više od pet tisućljeća, vide ruševine toga grada. Nakon što je rijeka Sarasvati presušila (danas je to pustinja Thar), Harauvati (Hrvati, čakavski Harvati, kajkavski Horvati) odlaze na zapad, danas područje Afganistana, dijela Kurdistana i sjevernog Irana, gdje osnivaju kraljevstvo Harauvatiju (Harahvaitiju), dok drugi dio Harauvata odlazi u Zakavkazje, današnji Kurdistan i gornju Mezopotaniju. Glavni grad Harauvatije bio je nedaleko od današnjeg Kandahara, u Afganistanu gdje se i danas nalazi selo Harvacija, poznato po pletenim uresima kakvi se rade u Istri i na otoku Krku.

Wschodni Aryjczycy, mieszkańcy Harauvati, byli nazywani Sarasvati według sanskrytu wedyjskiego, a około 2000 roku p.n.e. Sarasvati zmienili nazwę na Staroirańskie Harauvati. Harauvatija (Harauvatiš) znajdowała się na najbardziej odległym obszarze migracji chorwacko-dynarskiej, w północnych Indiach, wzdłuż rzeki Sarasvati, około 3750 roku p.n.e. Stolicą królestwa Harauvatiš było miasto Harauvati, gdzie ruiny tego miasta można oglądać do dziś, po ponad pięciu tysiącleciach. Po wyschnięciu rzeki Sarasvati (dziś jest to pustynia Thar) Harauvati (Chorwaci, Chakavian (Czakawscy) Harvati, Kajkavian (Kajkawsy / Kukawscy) Chorwaci) udają się na zachód,  na teren dzisiejszego Afganistanu, części Kurdystanu i do północnego Iranu, gdzie zakładają królestwa Harauvati (Harahvaiti), natomiast druga część Harauvatu udaje się na Zakaukazie, dzisiejszy Kurdystan i górną Mezopotamię. Stolica Harauvatija znajdowała się niedaleko dzisiejszego Kandaharu w Afganistanie, gdzie do dziś znajduje się wioska Harvacija, znana z tkanych wzorów, takich jak te produkowane na Istrii i na wyspie Krk.

Harauvati (Hrvati) koji su naselili zapadnu Mezopotaniju, zemlju rasadnicu starih naroda, i sjevernu Siriju osnovali su oko 1700. godine prije Krista državu Huravat Ehilaku (hrvatsko kraljevstvo), poznatu i po drugim nazivima kao npr. Naharina, Hanigalbat ili zemlja Mitani. Zanimljivo je da je egipatski faraon Tutmozis morao plaćati danak hrvatskom kraljevstvu, dok je faraon Amenofis IV., koji je uveo monoteizam s bogom Atomom, nekadašnjim bogom sunca u Egiptu, bio sin hurittske (prahrvatske) princeze, kćerke hurittskog cara Duzrata. Anemofis IV. (koji je promijenio ime u Ehnaton III., što znači „onaj koji se moli Atomu”) svakako je bio pod utjecajem jednobožačke religije mazdeizma, a mnogi ga i poistovjećuju s Mojsijem jer je približno u isto vrijeme kada se Jahve ukazao Mojsiju u vidu plamtećeg grma koji ne izgara usnuo san u kojemu mu se ukazalo nepoznato božanstvo među šapama sfinge u Gizi i zahtjevalo od njega da štuje jednoga pravoga Boga. To kraljevstvo ušlo je kao savezna država u sastav Hattskog (Hittitskog) Carstva u 14. stoljeću prije Krista u kojemu se jedna država zvala Hattina. Hittiti (Hatti) su bili poznati graditelji s arhitekturom i kiparstvom u kojemu se nalaze oblikovni elementi tropleta. Njihovi stilirizirani reljefi (krilati lavovi, bikovi, razni natpisi i dr.) su preko Medije ušli u Perziju gdje i danas postoje velevrijedna umjetnička sačuvana djela.

Harauvati (Chorwaci), którzy zamieszkiwali zachodnią Mezopotamię, ziemię kolebki starożytnych ludów, oraz północną Syrię, założyli około 1700 roku p.n.e. państwo Huravat Ehilaku (Królestwo Chorwacji), znane również pod innymi nazwami, takimi jak Ziemia Naharina, Hanigalbat lub Mitani. Co ciekawe, egipski faraon Tutmozis musiał składać hołd królestwu chorwackiemu, natomiast faraon Amenofis IV, który wprowadził monoteizm z bogiem Atonem, dawniej bogiem słońca w Egipcie, był synem huryckiej (protochorwackiej) księżniczki , córka cesarza huryckiego Duzrata. Anemofis IV. (który zmienił imię na Echnaton III., co oznacza „ten, który modli się do Atona”) z pewnością pozostawał pod wpływem monoteistycznej religii mazdeizmu i wiele osób utożsamia go z Mojżeszem, ponieważ mniej więcej w tym samym czasie Jahwe ukazał się Mojżeszowi w postaci płonącego krzaka, który się nie pali, miał sen, w którym między łapami sfinksa w Gizie ukazało mu się nieznane bóstwo i zażądało, aby czcił jedynego prawdziwego Boga. Królestwo stało się częścią imperium Hatti (hetyckiego) w XIV wieku p.n.e., w którym jedno państwo nazywało się Hattina (skrzydlate lwy, byki, różne napisy itp.), co przedostało się do Persji przez Medię, gdzie cenne dzieła sztuki istnieją do dziś.

Iz Hattine je bio i vojskovođa židovskog kralja Davida, Urije Hittitski kojega je kralj David (1006.-965. prije Krista) poslao u smrt i uzeo za ženu njegovu ženu Bat Šebu. Bat Šeba je bila jedna od žena kralja Davida i uz pomoć proroka Natana na samrti je nagovorila kralja Davida da svome sinu Salomonu ostavi izraelsko prijestolje koje je kralj David već namijenio svom najstarijem sinu Adoniju od žene Hagite. Tako se dogodilo da je od Hattitkinje (Hrvatice) Bat Sebe nastalo Davidovo potomstvo iz kojega će se za nešto više od tisuću godina roditi Isus Krist.

Z Hatti pochodził także dowódca żydowskiego króla Dawida, Urijasz Hetyta, którego król Dawid (1006-965 p.n.e.) skazał na śmierć i wziął za żonę jego żonę Batszebę. Bat Szeba będąc jedną z żon króla Dawida przy pomocy proroka Natana namówiła króla Dawida na łożu śmierci, aby pozostawił tron ​​Izraela swojemu synowi Salomonowi, co król Dawid przeznaczył już dla swojego najstarszego syna Adonisa od swojej żony Hagity . Tak się złożyło, że Hatytka (Chorwatka) Bat Szeba urodziła potomka Dawida, z którego za nieco ponad tysiąc lat miał narodzić się Jezus Chrystus.

Zanimljivo je da su Hatti prvi na prostore Starog istoka donijeli čelik s područja današnje Bosne i Hercegovine što im je omogućilo bolju vojnu učinkovitost jer je oružje od čelika kudikamo ubojitije od dotadašnjeg oružja od bronce i bakra. Čelik je prvi puta proizveden u Glasnici nedaleko od Sarajeva, a prije Hatta su ga prvi upotrijebili Borani (Makedonci su podrjetlom Dorani, a Doranin je bio i Herodot) negdje oko 1200. godine prije Krista, koji također potječu iz hrvatsko-dinarskog podneblja (isto kao i Kelti i Gali, pretci zapadnoeuropske skupine Gaelika, Breuki, pretci Britanaca, Katari, pretci francuskih Katara, Agrijani, pretci Angra, Japodi koji su naselili jug Italije, Skordisci, pretci današnjih Škota koji su s prostora Podunavlja odselili na zapad Europe, dok su Arvati, Nerentani sa srednje obale Jadrana i Cerauni po kojima je nazvana Crvena Hrvatska ostali na prostorima hrvatskih zemalja). Dorani su s moćnim oružjem krenuli na jug i stvorili buduću grčku civilizaciju. U arhitekturi su prepoznatljivi po čuvenim dorskim stupovima, a i osnivači su grčkih gradova Atene, Knososa i Mikene. Homer u Ilijadi spominje plavokose brončane ljude koje naziva Danajcima, osvajačima starih prostora Grčke, u stvari ljude s obala rijeke Dunava.

Co ciekawe, Hatti jako pierwsi sprowadzili na Stary Wschód żelazo z terenów dzisiejszej Bośni i Hercegowiny i upowszechnili hodowlę owiec, co umożliwiło im lepszą skuteczność bojową. Broń wykonana z żelaza jest znacznie bardziej zabójcza niż poprzednia broń wykonana z brązu i miedzi. Żelazo po raz pierwszy wyprodukowano w Glasnicy niedaleko Sarajewa, a przed Hattami po raz pierwszy użyli jej Doranie (Macedończycy z pochodzenia są Doranie, a Herodot też był Doranem [CB Dorzyńcem]) około 1200 roku p.n.e., którzy również pochodzą z klimatu chorwacko-dynarskiego (tak samo jak Celtowie i Galowie, przodkowie zachodnioeuropejskiej grupy gaelickiej, Breukowie, przodkowie Brytyjczyków, katarzy, przodkowie francuskich katarów, Agrianie, przodkowie Angrów, Japodowie, którzy zamieszkiwali południe Włoch, Skordi, przodkowie dzisiejszych Szkotów, którzy przenieśli się z okolic Dunaju na zachód Europy, natomiast są Arvati, Nerentanie ze środkowego wybrzeża Adriatyku oraz Cerauni, od których nazwano Czerwoną Chorwację, którzy pozostali na terytorium krajów chorwackich). Doranie udali się na południe z potężną bronią i stworzyli przyszłą cywilizację grecką. W architekturze można ich rozpoznać po słynnych kolumnach doryckich, są też założycielami greckich miast Aten, Knossos i Myken. W Iliadzie Homer wspomina jasnowłosych ludzi z epoki brązu, których nazywa Danaanami, zdobywców starożytnych terytoriów Grecji, a właściwie ludzi znad brzegów Dunaju [CB – Danu, Danubis, Danebe].

Zadnji hattski vodja zvao se Ukromir (otuda je jasnije kako se uobičajio završetak osobnog imena kod Hrvata : Branimir, Krešimir, Zvonimir). Njega su zarobili Rimljani, a država je prestala postojati. Hattina se nalazila na zapadnom dijelu današnje Sirije, pokraj Tiberjadskog jezera na kojemu je Isus Krist učinio svoja najveća čudesa, stišavanje vjetra, čudesno hranjenje pet tisuća ljudi s dvije ribice i dva kruha, čudesni ribolov, hodanje po vodi i drugo.

Ostatni hettycki wódz nazywał się Ukromir (stąd wyjaśnia się, jak zwyczajowa była wśród Chorwatów końcówka imienia osobowego: Branimir, Krešimir, Zvonimir). Został schwytany przez Rzymian, a państwo przestało istnieć. Hatti znajdowała się w zachodniej części dzisiejszej Syrii, nad Jeziorem Tyberiadzkim, gdzie Jezus Chrystus dokonywał swoich największych cudów, uciszając wiatr, cudownie nakarmiając pięć tysięcy ludzi dwiema rybami i dwoma bochenkami chleba, cudowne łowienie ryb, chodzenie po wodzie i nie tylko.

Dio Huravata (Hrvata) koji je naselilo Armeniju i južno Zakavkazje do Crnoga mora također osniva novo Kraljevstvo Huravat (u Bibliji se to kraljevstvo naziva Ararat) koje u 8. stoljeću prije Krista postaje najjača sila na Starom istoku. Danas se jedan kotar u Armeniji zove Arvat. Ovo kraljevstvo poznato je u povijesnim zapisima i kao Kraljevstvo Urvartu, Uruatru, Urartu ili kao Vansko Carstvo (po biblijski poznatom jezeru Van). U 6. stoljeću prije Krista ulazi u sastav iranske hrvatske države Harahvaitije pod stijegom šahovnice i tropleta. Država Harahvaitija, najveća država za vrijeme kralja Darajavauša (Danja) Velikog (522.-486. godine prije Krista), postaje sastavnica Perzijskog Carstva, odnosno perzijske zajednice država.

Część Huravatów (Chorwatów) zamieszkujących Armenię i południowe Zakaukazie aż po Morze Czarne założyła także nowe Królestwo Huravat (w Biblii królestwo to nazywa się Ararat), które w VIII wieku p.n.e. stało się największą potęgą na Starym Wschodzie . Dziś dzielnica w Armenii nazywa się Arvat. Królestwo to znane jest również w źródłach historycznych jako Królestwo Urvartu, Uruatru, Urartu lub jako Królestwo Van (od biblijnego jeziora Van). W VI wieku p.n.e. stało się częścią irańsko-chorwackiego państwa Harahvaitije pod flagą szachownicy i trójki. Państwo Harahvaiti, największe państwo za panowania króla Darajavausha (Danja) Wielkiego (522-486 p.n.e.), stało się częścią Imperium Perskiego, czyli perskiej wspólnoty państw.

Najpoznatiji narod u Perzijskom Carstvu svakako su Medijci koji su u Ariju došli također s “Balkanskog” poluotoka (hrvatskog dinarskog prostora). Najveća koncentracija dinarskog tipa (homo europeanusa) osim u Panoniji upravo je na području Medije (današnji Kurdistan i Armenija). Medi su sami sebi promijenili ime, vjerojatno posredstvom poznate legende o Medeji, ženi Jasonovoj, koja je na kvarnerskim otocima ubila svoga brata Apsvrtusa, tako da Arijevci postaju Medijci. Legenda o Jasonu i Medeji je priča o nastajanju Europe. Medeja je bila kći kralja Ajeta, unuka Helija (Sunca), čarobnica koja je pomogla svome mužu Jasonu i ostalim mitskim moreplovcima (Heraklu, Kastoru, Orfeju i dr.) da dođu do zlatnog runa koje je bilo obješeno u Svetom gaju boga Aresa, a čuvao gaje divovski zmaj. Otok na kojemu su se Jason i Medeja dokopali zlatnog runa je legendarni otok Kirka (na njemu je mnogo kasnije i svoje poznate zgode doživio Odisej), a prema svim pretpostavkama to je otok Lošinj. Kući su se vraćali rijekom Dunav i tada počinju njihova višegodišnja lutanja i prema legendi nastanak naroda Meda. Praktički se govori o spoju urođenika Dinarca Jasona i iranske došljakinje Medeje iz kojeg je i nastala dinarska Hrvatska kao rasadnica naroda Europe. Naziv rijeke Dunav dolazi od staroiranske riječi danuva što znači rijeka.

Najbardziej znanym ludem w Imperium Perskim są z pewnością Medowie, którzy również przybyli do Arii z półwyspu „bałkańskiego” (chorwacki obszar dynarski). Największe skupisko typu dynarskiego (homo europeanus), poza Panonią, występuje właśnie na obszarze Medów (dzisiejszy Kurdystan i Armenia). Medowie zmienili nazwę, prawdopodobnie za sprawą znanej legendy o Medei, żonie Jazona, która na Wyspach Kvarner zabiła swojego brata Apsvrtusa, w wyniku czego Aryjczycy stali się Medami. Legenda o Jazonie i Medei to historia stworzenia Europy. Medea była córką króla Aetiusa, wnuczką Heliosa (Słońca), czarodziejki, która pomogła swemu mężowi Jasonowi i innym mitycznym żeglarzom (Heraklesowi, Kastorowi, Orfeuszowi itp.) dotrzeć do złotego runa zawieszonego w świętym gaju boga Aresa, a strzegł go gigantyczny smok. Wyspa, na której Jazon i Medea zdobyli złote runo, to legendarna wyspa Kirka (na której Odyseusz miał swoje słynne przygody znacznie później) i według wszelkich założeń jest to wyspa Lošinj. Wrócili do domu nad Dunajem i wtedy rozpoczęła się ich wieloletnia wędrówka i według legendy narodziny Medów. Praktycznie rzecz biorąc, chodzi o zjednoczenie rodowitego Dynaryka Jasona  (Jazona) i irańskiej imigrantki Medeji, z których narodziła się Dynarska Chorwacja jako gniazdo narodów Europy. Nazwa rzeki Dunaj pochodzi od starego irańskiego słowa danuva, co oznacza rzekę.

Medeja je bila država plemenski udruženih država, a najpoznatiji narodi tog medijskog kruga (medskih plemena) su Struhati (Hrvati) i Magi (poznati po sveta tri mudraca-kralja koja su se prva došla pokloniti tek rođenom Isusu u betlehemskoj štali). Glavni grad Medeje bio je Hangmatan (što znači mjesto sastanka). Odjeća Medijaca je bila odjeća iranskog plemstva, gotovo identična slavnim hrvatskim ogrtačima zvanima surka. Danas je „medska kapa” (keča) kao tradicija zadržana još jedino kod Albanaca.

Media (CB Miodewia) była ziemią plemiennie zjednoczonych stanów, a najsłynniejszymi ludami tego kręgu medyjskiego (plemiona medyjskie) są Struhatowie (Chorwaci) i Mędrcy (znani ze świętych trzech mędrców-królów, którzy jako pierwsi oddawali cześć nowo narodzonemu Jezusowi w stajni betlejemskiej). Stolicą Medii był Hangmatan (co oznacza miejsce spotkań). Strój Medów był strojem irańskiej szlachty, niemal identycznym ze słynnymi chorwackimi płaszczami zwanymi surką. Dziś „medska kapa” (keča) jako tradycja jest nadal kultywowana tylko wśród Albańczyków. [CB – Także stroje szlacheckie polskie / lachskie mają pochodzenie sarmackie, scyto-aryjskie].

Kraljevstvo Judeju je 585. godine prije Krista osvojio babilonski vladar Nabukodonozor, a Salomonov hram su Babilonci u potpunosti razorili. Židovsko plemstvo, sve sposobne vojskovođe i ratnike kao i sve poznatije obrtnike Babilonci su odveli u ropstvo u Elam (današnju provinciju u Khuzestanu u Iranu). Medija se prva oslobodila asirske vlasti 612. godine prije Krista zauzevši zloglasnu asirsku prijestolnicu Ninivu i osvojila Elam, a Mediju je perzijski kralj Kir Veliki pripojio u jedinstveno carstvo. Kiru Velikom je žena bila Medijka, kneginja, kći kralja Astijaga, kralja Medijaca. Tako je i nastala poznata kraljevska loza Ahemenida koja je dvjesto godina vladala iranskim (perzijskim) carstvom. Nakon što je Kir Veliki osvojio Babilon 539. godine prije Krista, oslobodio je Židove od babilonskog ropstva i poslao ih nazad u Palestinu. Dio Židova ostao je u službi u perzijskom kraljevstvu u kojemu je poznata Židovka, biblijska Estera, postala supruga perzijskog kralja Ahasvera. Židovska Abrahamova religija u službi svojih proroka mnoga je vjerovanja tada poprimila od zarathruštranske religije, o čemu svjedoči i Stari zavjet, kao što se i niz perzijskih riječi ukorijenio u hebrejskom jeziku (Estera na perzijskom znači zvijezda).

Królestwo Judei zostało podbite przez babilońskiego władcę Nabuchodonozora w 585 r. pne, a świątynia Salomona została całkowicie zniszczona przez Babilończyków. Szlachta żydowska, wszyscy zdolni dowódcy wojskowi i wojownicy, a także wszyscy bardziej znani rzemieślnicy zostali wzięci do niewoli przez Babilończyków w Elamie (dzisiejsza prowincja Chuzestan w Iranie). Media jako pierwsza wyzwoliła się spod panowania asyryjskiego w roku 612 p.n.e., zdobywając niesławną stolicę asyryjską Niniwę i podbijając Elam. Media została włączona do jednego imperium przez perskiego króla Cyrusa Wielkiego. Żona Cyrusa Wielkiego była Medyjką, księżniczką, córką króla Astyagesa [CB Ościgąta, Astigatesa, z „Księgi Ruty” i „Tomirysy i Czaropanów”], króla Medów. Tak narodził się słynny ród królewski Achemenidów, który rządził imperium irańskim (perskim) przez dwieście lat. Po podboju Babilonu przez Cyrusa Wielkiego w 539 r. p.n.e. wyzwolił on Żydów z niewoli babilońskiej i wysłał ich z powrotem do Palestyny. Część Żydów pozostała na służbie w królestwie perskim, gdzie słynna Żydówka, biblijna Estera, została żoną perskiego króla Aswerusa. [CB – Identyczna historia jak z polskim królem Kazimierzem Wielkim i jego Esterką]. Religia żydowska Abrahama, w służbie swoich proroków, przejęła wówczas wiele wierzeń z religii zoroastryjskiej, o czym świadczy Stary Testament, a także szereg słów perskich zakorzenionych w języku hebrajskim (Estera oznacza po persku gwiazdę).

Filatelističko izdanje njemačke vojne udruge “Handschar” (“Handžar”) : 2500 godina hrvatskog imena u Iranu. Kupi ovdje:

Wydanie filatelistyczne niemieckiego stowarzyszenia wojskowego „Handschar”: 2500 lat chorwackiej nazwy w Iranie. Kup tutaj:

O motivu na markama gore : ploča ispod Darijevog lučonoše i kopljonoše, Gaubarve i Vindafarne, sasma lijeve napuknute ploče u lijevom gornjem uglu, opisuje 19. posljednju bitku i spominje nezamjenjivu pomoć svog oca bana Vištaspe i bana Harauvatije i vojskovođu Hrvata Vivanu, staroperzijski : harauvatim bandaka Vivana.

Kralj Darije drži lijevu nogu na prsima svećenika krivokletnika Gaumate, vođu pobune.

Na kraju reda uhvaćenih vođa pobune sa šiljastom kapom je kralj Skita, Skunša. Kralj Darije ispruženom desnom rukom prema znaku Ahura Mazde zahvaljuje Svevišnjem Gospodinu na milostima, junaštva, pobjede i jedinstvu kraljevstva.

O motywach na znaczkach powyżej: tablica poniżej dzierżącego łuk i włócznię Dariusza, Gaubarwę i Vindafarnę, ta sama lewa, pęknięta tablica w lewym górnym rogu, opisuje XIX ostatnią bitwę i wspomina niezastąpioną pomoc jego ojca bana Vištaspa i bana Harauvatija oraz chorwackiego generała Vivana, staroperski: harauvatim bandaka Vivana. Król Dariusz opiera lewą stopę na piersi krzywoprzysiężcy kapłana  Gaumaty, przywódcy buntu. Na końcu korowodu pojmanych przywódców buntu w spiczastej czapce znajduje się król Scytów, Skunša. Król Dariusz z prawą ręką wyciągniętą w stronę znaku Ahury Mazdy dziękuje Najwyższemu Panu za łaski, bohaterstwo, zwycięstwo i jedność królestwa.

Za vrijeme Darija Velikog koji je kao Medijac – Hrvat (Medijac Darije – nazivanje u Tori, u Knjizi Danijelova]) došao na čelo Perzijskog Carstva (u Darijevim vojnim postrojbama bilo je daleko više Medijaca nego Perzijanaca), za carstvo se uvriježilo nazivlje Darijevo Sveopće Carstvo (Svekraljevstvo). Darije Veliki poklonio je Židovima novac za obnovu porušenog Salomonovog hrama, a Hram su Židovi obnovili pod vodstvom Zerubabela i Jošue. Židovi su Darija Velikog i Kira Velikog nazivali Jahvinim štićenicima u čijim su carstvima imali sva prava za opstojnost svoje religije, što se zadržalo i u današnjem Iranu. Darijevo carstvo koje se tada rasprostirale na čitavom tada poznatom svijetu (Europa, Azija do Indije, Bliski istok i sjeverna Afrika) i obuhvaćalo sve stare narode, sastojalo se od dvadeset i jednog podcarstva, tzv. satrpatija. Jedna satrpatija pod nazivom Skudra obuhvaćala je područje jugoistočne Europe od Jadranskog do Crnog mora, pa sve do zapada Europe. Sjedište satrpatije Skudre nalazilo se na području današnje Bosne i Hercegovine. To je razdoblje novih velikih migracija. Nakon što su već oko 2000. godine prije Krista Hrvati-Medijci već naseljavali prostore od Karpata do Jadrana, vraćajući se u svoju pradomovinu na dinarsko hrvatske prostore, novi val povratka Dinaraca – Hrvata uslijedio je za vrijeme podcarstva Skudre.

Za czasów Dariusza Wielkiego, który jako Medo-Chorwat (Dariusz Median – określenie w Torze, w Księdze Daniela]) stanął na czele imperium perskiego (w jednostkach wojskowych Dariusza było znacznie więcej Medów niż Persow), a dla imperium została przyjęta nazwa „Uniwersalne Imperium Dariusza” (Królestwo Prawa). Dariusz Wielki dał Żydom pieniądze na odbudowę zniszczonej Świątyni Salomona, a Żydzi odbudowali Świątynię pod przewodnictwem Zorobabela i Jozuego. Żydzi nazywali Dariusza Wielkiego i Cyrusa Wielkiego protegowanymi Jahwe, w których imperiach mieli wszelkie prawa do przetrwania swojej religii, która jest również zachowana w dzisiejszym Iranie. Imperium Dariusza, które wówczas rozprzestrzeniło się na cały znany wówczas świat (Europę, Azję po Indie, Bliski Wschód i Afrykę Północną) i obejmowało wszystkie starożytne narody, składało się z dwudziestu jeden podimperiów, tzw. satrpatia (satrapia). Jedna satrpatia (satrapia) zwana Skudrą obejmowała obszar południowo-wschodniej Europy od Adriatyku po Morze Czarne, aż do Europy Zachodniej. Siedziba satrapii Skudry znajdowała się na terenie dzisiejszej Bośni i Hercegowiny. Jest to okres nowych, dużych migracji. Po około 2000 roku p.n.e. Chorwaci-Medes zamieszkiwali już obszary od Karpat po Adriatyk, wracając do ojczyzny swoich przodków na terenach Dynarskiej Chorwacji, nowa fala powrotów Chorwatów-Dinarskich nastąpiła w okresie subkrólestwa Skudry.

Harauvatija je na istoku carstva za vrijeme Darija Velikog također bila jedna satrpatija (praktički su dvije od dvadeset ijedne Darijeve satrpatije, najvećeg carstva u povijesti, bile hrvatske, Skudra i Harauvatija) čiji je dokaz uklesan u stijeni brda Bagastana, 450 kilometara od Teherana na staroperzijskom, elam-skom i akadsko-babilonskom pismu. Zapisano je ime tadašnjeg kralja Harauvata Vivana (530.-490. prije Krista) gdje na Darijevom proglasu piše da je bio ban u Perziji i kralj u Harauvatiji. Svako carstvo plaćalo je porez „kralju kraljeva”, Dariju I. Velikom, tako da je podcarstvo Harauvatiš (Harauvatija) plaćalo 600 talenata, a Skudra (Šaka) 250 talenata.

Harauvatija na wschodzie cesarstwa za czasów Dariusza Wielkiego była także satrpatią (praktycznie dwie z dwudziestu jeden satrpatii Dariusza, największego imperium w historii były chorwackie: Skudra i Harauvatija), czego dowód jest wyryty w skale wzgórza Bagastan, 450 km od Teheranu, w alfabecie staroperskim, elamskim i akadyjsko-babilońskim. Zanotowano tam imię ówczesnego króla Harauvata Vivana (530-490 p.n.e.), gdzie jest napisane po oświadczeniu Dariusza, że ​​był on banem w Persji i królem w Harauvatii. Każde imperium płaciło podatek „królowi królów”, Dariuszowi I Wielkiemu, także podkrólestwo Harauvatiš (Harauvatiš) płaciło 600 talentów, a Skudra (Szaka) 250 talentów. [CB – Ciekawe czy Skudra / Szaka to nawiązanie do słynnych Saków?].

Poznato je za najvećeg kralja u povijesti, Darija I. Velikog, što je prvi dao kovati zlatnike najveće moguće kakvoće (dvadesetka-ratno zlato) sa svojim likom na novcu. Bio je to prvi državni novac s vladarevim likom uopće. Darije Veliki je bio i veliki graditelj te je pod njegovom vlašću sagrađeno mnogo lokalnih i međunarodnih sustava komunikacija (ceste, državna pošta, novčarski sustav plaćanja, obavještajna služba, plovni putevi i dr.). Za vrijeme kralja nad kraljevima, Darija Velikog, iskopan je Sueski kanal, dvadeset i tri stoljeća prije nego stoje ponovo prokopan, stoje u svojim zapisima potvrdio Herodot oko 450. godine prije Krista pišući o kanalu dugom četiri dana plovidbe u kojemu su mogli ploviti dvije trijere s veslima, jedna pored druge. Prilikom izgradnje Sueskog kanala 1866. godine nedaleko od oznake 133. kilometra pronađen je proglas kralja kraljeva u kojemu dio teksta glasi: „Kralj Darije proglašava: Ja sam Perzijanac i s Perzijancima sam osvojio Egipat. Ja sam zapovjedio da se ovaj kanal iskopa od rijeke Nila, koja Egiptom teče, pa do mora, koje počinje od Perzije. Kanal je sagrađen tako kako sam ja zapovjedio.”

Znane jest (Skudra = Szaka) z największego króla w historii, Dariusza I Wielkiego, który jako pierwszy kazał bić złote monety najwyższej możliwej jakości (lata dwudzieste – złoto wojenne) ze swoim wizerunkiem. Była to w ogóle pierwsza moneta państwowa z wizerunkiem władcy. Dariusz Wielki był także wielkim budowniczym i za jego rządów zbudowano wiele systemów komunikacji lokalnej i międzynarodowej (drogi, poczta państwowa, system płatności pieniężnych, wywiad, drogi wodne itp.). Za panowania króla królów, Dariusza Wielkiego, wykopano Kanał Sueski, dwadzieścia trzy wieki przed ponownym wykopaniem, jak potwierdził Herodot w swoich pismach około 450 roku p.n.e., pisząc o czterodniowym kanale, w którym dwie triremy mogły pływać z wiosłami obok siebie. Podczas budowy Kanału Sueskiego w 1866 roku, niedaleko znaku 133 kilometra, odnaleziono proklamację króla królów, w której fragment tekstu brzmi: „Król Dariusz ogłasza: Jestem Persem i z Persami ja podbiłem Egipt”. „Rozkazałem przekopać ten kanał od rzeki Nil, która przepływa przez Egipt, do morza, które ma swój początek w Persji. Kanał został zbudowany zgodnie z moim poleceniem.”

Nakon što je Aleksandar Makedonski, koji je divljački rušio i uništavao sve pred sobom, osvojio Harauvatiju 329. godine prije Krista, Harauvatija ponovo postaje samostalna država u 1. stoljeću prije Krista u sklopu parskog (perzijskog) kraljevstva. Kada su Parsi ušli u Harauvatiju, većina Hrvata napušta svoju državu i osniva Bosporsko Kraljevstvo na ušću rijeke Tanais (Don) u Azorsko more. Iz vremena Bosporskog Kraljevstva pronađene su dvije mramorne ploče (2.-3. stoljeće) s imenima Horosstos (Hor-sat, Horvat) i Horoathos (Horoat, Hrvat). Na jednoj uklesanoj ploči koja je stajala na državnoj zgradi u Tanaisu uz ime kralja Tiberija Julija Sauromata (ime Sauromat je rimskogrčka izvedenica imena Hrvat nastalog od ranoarijevskog imena Sarasvati) uklesan je naziv Svnodos Horouathon (hrvatski sabor). Tekst na drugoj ploči počinje riječima Bože Svevišnji, udjeli blagoslov, a napisan je na tada svjetskom, starogrčkom jeziku. Ovaj tekst ima i mnogo veće značenje jer dokazuje jednobožačko vjerovanje Hrvata već u 2. stoljeću (kršćanstvo ili zaratustranizam). Na istom području iz 2. stoljeća pronađen je pehar s hrvatskim grbom i šahovnicom.

Po tym, jak Aleksander Wielki, który brutalnie zburzył i zniszczył wszystko przed nim, podbił Harauvatię w 329 rpne, Harauvatia ponownie stała się niepodległym państwem w I wieku p.n.e. jako część królestwa partyjskiego (perskiego, parnyjskiego). Kiedy Parsowie (Parnowie) wkroczyli do Harauvatii, większość Chorwatów opuściła swój kraj i założyła Królestwo Bosforu u zbiegu rzeki Tanais (Don) z Azowami. Z czasów Królestwa Bosfor odnaleziono dwie marmurowe tablice (II-III w.) z nazwami Horosstos (Hor-sat, Horvat) i Horoathos (Horoat, Chorwat). Nazwa Svnodos Horouathon (parlament chorwacki) została wyryta na rzeźbionej tablicy, która stała na budynku państwowym w Tanais, obok imienia króla Tyberiusza Juliusza Sauromaty (nazwa Sauromat jest rzymsko-grecką pochodną imienia Chorwat, wywodzącą się z początków aryjskiego miana Sarasvati). Tekst na drugiej płycie zaczyna się od słów „Boże Najwyższy, obdarz błogosławieństwem” i jest napisany w starożytnym greckim języku ówczesnego świata. Tekst ten ma też znacznie większe znaczenie, gdyż świadczy o monoteistycznej wierze Chorwatów już w II wieku (chrześcijaństwo czy zaratusztrianizm). W tym samym miejscu z II wieku odnaleziono puchar z chorwackim herbem i szachownicą.

Zanimljivo je da je trebalo više od stotinu godina nakon što su ruski carski arheolozi pronašli tanaijske ploče, a knjige ruskih arheologa stajale su zapakirane, neotvorene u JAZU i današnjem HAZU, da netko iz Hrvatske uopće bude zainteresiran vidjeti kako izgledaju i odliti kopije te neprocjenjive povijesne baštine (900 godina starije od Bašćanske ploče). Važno je bilo tih stotinu godina da se krivotvori i objavi sve ono što je uopće mirisalo na Južne Slavene, na isti srpskohrvatski narod i srpskohrvatski jezik i pismo. Tanaijske ploče su zaslugom bivšeg veleposlanika Biščevića dovezene iz Rusije gdje su izlivene kopije i postavljene na pročelje dvorca Gredice u Zaboku. Tek se nedavno za gipsane kopije našlo mjesta i na pročelju zgrade HAZU. Orginali se čuvaju u muzeju Ermitraž u St. Petersburgu.

Co ciekawe, minęło ponad sto lat od chwili, gdy rosyjscy archeolodzy cesarscy odnaleźli tablice z Tanais, a księgi rosyjskich archeologów zostały zapakowane, nieotwarte, w JAZ i dzisiejszym HAZ. Nikt z Chorwacji w ogóle nie zainteresował się obejrzeniem tego, co przypominają i oddają kopie tego bezcennego dziedzictwa historycznego (starsze o 900 lat od tablicy Bašćan). W ciągu tych stu lat ważne było fałszowanie i publikowanie wszystkiego, co choćby pachniało Słowianami południowymi, tym samym narodem serbsko-chorwackim oraz językiem i pismem serbsko-chorwackim. Dzięki byłemu ambasadorowi Biščevićowi sprowadzono z Rosji tablice Tanais, gdzie odlano ich kopie i umieszczono na fasadzie zamku Gredica w Zaboku. Dopiero od niedawna na elewacji budynku HAZU znalazło się miejsce na kopie gipsowe. Oryginały przechowywane są w Ermitażu w St. Petersburgu.

Zadnji spomen hrvatskog naroda na prostorima pradomovine zapisao je sirijski biskup Zacharias Rhetor 559. godine, gdje spominje junački konjički narod Hrwts na obalama Azovskog mora.

Ostatnią wzmiankę o narodzie chorwackim na obszarze ojczyzny ich przodków odnotował biskup syryjski Zachariasz Retor w 559 roku, wspominając o bohaterskim narodzie kawaleryjskim Hrwts nad brzegiem Morza Azowskiego.

Najstariji zapis o hrvatskom grbu na keramici je sa svetišta u Vučedolu, približno 2800. godina prije Krista, poznatiji kao zapis vučedolske kulture (nikada je nitko nije nazvao starohrvatska kultura). Zanimljivo je da se vučedolska kultura do kraja Drugog svjetskog rata nazivala slavonska kultura, a pod tim je imenom bila poznata u svjetskoj literaturi. Komunistički slavisti rado su prihvatili sugestiju Nijemca Roberta R. Schmidta koji je i otkrio 1938. godine slavonsku (vučedolsku) kulturu i prihvatili promjenu nazivlja iz slavonske kulture u vučedolsku kulturu.

Najstarsza wzmianka o chorwackim herbie na ceramice pochodzi z sanktuarium w Vučedolu, około 2800 roku p.n.e. i jest lepiej znana jako zapis kultury Vučedol (nikt nigdy nie nazwał tego starożytną kulturą chorwacką). Co ciekawe, kulturę Vučedola do końca II wojny światowej nazywano kulturą słowiańską i pod tą nazwą znana była w literaturze światowej. Komunistyczni slawiści chętnie przyjęli sugestię Niemca Roberta R. Schmidta, który w 1938 roku odkrył kulturę słowiańską (Vučedol) i zaakceptowali zmianę nazwy z kultury słowiańskiej na kulturę Vučedol.

Vučedolce su čak proglasili Grcima. Nikoga nisu zanimale šahovnice koje su Vučedolci često izrađivali na keramici i čiji se simbol ukrasa i modela u kontinuitetu nastavio do današnjeg doba. Danas je genetička struktura stanovništva Hrvatske nepobitno dokazala da su Vučedolci preci današnjih Hrvata, ali nazivlje vučedolska i dalje je ostalo.

Oświadczyli nawet, że Vučedolcy są Grekami. Nikogo nie zainteresowały szachownice, które mieszkańcy Vučedolu często wykonywali na ceramice i których symbol dekoracji i model zachował się do dnia dzisiejszego. Dziś struktura genetyczna ludności chorwackiej niezbicie udowodniła, że ​​Vučedolanie są przodkami dzisiejszych Chorwatów, ale nazwa Vučedolska pozostała.

Na huritskom prostoru pronađena je šahovnica u vazalnoj palači Yadnana na Cipru iz 1650. godine prije Krista. Iz približno 900. godine prije Krista pronađen je hrvatski grb na obrednoj vazi s kljunom za lijevanje u Sialknekropoli kraj Teherana, zatim na grobnici Neapola Skitskog s Krima iz 1.-3. stoljeća prije Krista, itd. Crveno-bijela polja označuju strane svijeta (zapad i jug), ali bijela boja također označava Svjetlo i sinove Svjetla, dok je crvena boja znak života. Zanimljivo je daje na grobnici Neapola Skitskog hrvatski grb počinjao s bijelim poljem. Cetingradski grb također je počinjao prvim bijelim poljem, kao i grb na pročelju crkve svete Lucije u Jurdanovu na Krku. Nije teško naslutiti da je početak crvenog polja na današnjem hrvatskom grbu samo politička odluka jer ništa nije smjelo biti identično kao u „omraženoj” Nezavisnoj Državi Hrvatskoj.

Na obszarze huryckim w pałacu wasali Yadnana na Cyprze z 1650 roku p.n.e. odnaleziono szachownicę. Od około 900 roku p.n.e. herb Chorwacji znajdował się na uroczystej wazie z odlewniczym dziobem w Sialknecropolis pod Teheranem, następnie na grobie Neapolisa Scytyjskiego z Krymu z I-III wieku p.n.e. itd. Pola czerwone i białe wskazują strony świata (zachód i południe), ale kolor biały oznacza także Światło i synów Światła, natomiast kolor czerwony jest znakiem życia. Co ciekawe, na grobie Scyta Neapolisa herb Chorwacji zaczynał się od białego pola. Herb Cetingradu również zaczynał się od pierwszego białego pola, podobnie jak herb na fasadzie kościoła św. Łucji w Jurdanowie na Krku. Nie trudno się domyślić, że początkowe czerwone pole na dzisiejszym herbie Chorwacji to wyłącznie decyzja polityczna, bo nic nie miało być tożsame ze „znienawidzonym” Niepodległym Państwem Chorwackim.

Zlatni lanac hrvatskog imena koji povezuje ranoarijevske Sarasvate s današnjim Hrvatima izgleda ovako : SaRasVATi (sanskrt), H(A)RahVAiTi-AuRVAT-HARVAT (zend-avestijski), HuRaVAT (arijsko-huritski), ARaQuUTtu (asirski), ARroMATi -Ha-RrauMATiš -ARraoVATiš -H(A)RruMATiš (elamski), H(A)RauVATiš -H(A)RauVATaiia -H(A)RahVATiš- H(A)RauVATiya -H(A)RauVATim – ARruVAuTti -H(A)RraoVATiš (staroperzijski), ARUhaATtu i ARrahUTti (akadsko-babilonski), izgovaralo se H(A)RVAT i HRVAT, HRUhATti (aramejski), HoRoHoAD, ARiVATes, ARViATes (latinski), HORoUAThos i HOROAThos (Tanais, 2.-3. stoljeće), CHROATorum (povelja kralja Trpimira iz 852.), CRUATorum (Šopot, 9. stoljeće), HRoBAToi, čitaj HrOVAToi (Konstantin VII. Porflrogenet, 10. stoljeće), HARVAT-HORVAT-HRVAT (današnji oblici). Naziv hrvatskog imena na brojnim mjestima i zemljopisnim područjima Starog istoka i Azije sačuvalo se do današnjeg dana : Chrovat (Indija), Horbata i Horvat (sela u Izraelu), Harvat-Sedom i Harava (doline u Izraelu), Horbat i Arwad i Arwata (Sirija), Harw, Arbat, Hirwat, Harawit (Kurdistan), Horbat (Libanon), Harvat el Ghor (područje Mrtvoga mora) i drugi.

 Posuda sa kljunastim izljevom i prikazom Hrvatskog grba, Iran oko 1000 prije Krista.

Naczynie z dziobkowatą wylewką, tj przedstawiający herb Chorwacji, Iranu około 1000 roku p.n.e.

Možda je najveću potvrdu poveznice hrvatsko-iranskih korijena istaknuo iranski veleposlanik Mohammad Asavesh Zarchi koji je samo potvrdio da i danas u sjeveroistočnom Iranu postoji područje koje se zove Hrvat.

Chyba największym potwierdzeniem związku chorwacko-irańskich korzeni podkreślił ambasador Iranu Mohammad Asavesh Zarchi, który jedynie potwierdził, że do dziś w północno-wschodnim Iranie znajduje się obszar zwany Hrvat.

Ostali oblici evolucija imena Hrvat kroz gotovo šest tisućljeća, od arijske riječi Sarasvati, rabili su se nazivlja: Aruvat-Harahvaiti-Aurvat-Harauvatim-Harahvat-Horohvat-Arivates-Horvathos-Hrovatoi-Crvat-Krobat-Croat-Hervat-Hirvat-Arvat-Rvat. Ako s današnjim Hrvatima povežemo i ostala hrvatskodinarska plemena, možemo brojno nazivlje i popuniti s Hatti, Hittiti, Hatiari, Hatuari, Arihati itd.

Inne formy ewolucji nazwy Hrvat na przestrzeni prawie sześciu tysiącleci, od aryjskiego słowa Sarasvati, brzmiały: Aruvat-Harahvaiti-Aurvat-Harauvatim-Harahvat-Horohvat-Arivates-Horvathos-Hrovatoi-Crvat-Krobat-Croat-Hervat-Hirvat- Arvat – Krawat. Jeśli połączymy inne plemiona chorwacko-dynarskie z dzisiejszymi Chorwatami, możemy uzupełnić liczne nazwy o Hatti, Hittiti, Hatiari, Hatuari, Arihati itp.

U ovom povijesnom sažetku arijsko-hrvatskog, medsko-hr-vatskog prikaza postojanja hrvatskog naroda, čemu se masonski panslavisti još i danas žestoko opiru, vidljivo je daje hrvatski narod jedan od najstarijih naroda na svijetu. Što se tiče Europe, genetika je dokazala da su Hrvati poslije Baska najstariji narod u Europi, oko 24.000 godina (baski genetski haplotip pojavio se pred 40.000 godina).

W tym historycznym podsumowaniu aryjsko-chorwackiego, medyjsko-chorwackiego poglądu na istnienie narodu chorwackiego, któremu masońscy panslawiści do dziś zaciekle się sprzeciwiają, widać wyraźnie, że naród chorwacki jest jednym z najstarszych narodów świata. Jeśli chodzi o Europę, genetyka udowodniła, że ​​Chorwaci są najstarszym po Baskach narodem w Europie, liczącym około 24 000 lat (haplotyp genetyczny Basków pojawił się 40 000 lat temu). [CB – Mowa jest tutaj o haplogrupie Y – I2].

Za istinu hrvatskih indoarijevskih korijena u nedalekoj prošlosti su znanstvenici i povjesničari bili proganjani i zatvarani, a poneki i ubijeni, kao stoje dr. Milan pl. Šufflay i Ivo Pilar u Kraljevini Jugoslaviji, a Ivo Guberina, Kereubin Šegvić i Mihovil Lovrić u komunističkoj Jugoslaviji).

Za prawdę o chorwackich indoaryjskich korzeniach w niedawnej przeszłości naukowcy i historycy byli prześladowani i więzieni, a niektórzy nawet zabijani, jak np. dr. Mediolan pl. Šufflay i Ivo Pilar w Królestwie Jugosławii oraz Ivo Guberina, Kereubin Šegvić i Mihovil Lovrić w komunistycznej Jugosławii).

Šufflay je bio veliki borac istine kojom se suprotstavljao ideji Velike Srbije iznoseći povijesne činjenice o Bijeloj i Crvenoj Hrvatskoj i povezivanje zaratrustranske religije s iranskim korijenima. Posebice je aktualizirao pitanje Crvene Hrvatske (od Neretve do Drača) i zato bio mučki ubijen. Ubojstvo je izvršio policijski agent i plaćenik Branko Zwerger 19. veljače 1931. godine po naredbi Nikole Jukića, pripadnika prosrpske organizacije Mlada Jugoslavija, a plan je razradio tadašnji vojni zapovjednik Zagreba Beli Marković. Pravda je ipak zadesila ubojicu Zwergera jer su ga deset godina kasnije ubili ustaše. Svećenika, profesora Kerubina Šegvića, starca od 79 godina, komunistički režim je odmah poslije Drugog svjetskog rata osudio na smrt samo zato što je bio pristaša ,,gotske teorije” o podrijetlu Hrvata. Izašao je članak u tadašnjem Omladinskom listu pod nazivom Narodni sud je neumoljiv. U tom članku punom prezira i ismijavanja prof. Šegvića među ostalom bilo je i rečeno da je on „…stari svećenik, koji naliči na majmuna, začetnik takozvane gotske hipoteze o podrijetlu Hrvata…”

Šufflay był wielkim bojownikiem o prawdę, którą przeciwstawiał się idei Wielkiej Serbii, przedstawiając fakty historyczne dotyczące Biało-Czerwonej Chorwacji i łącząc religię Zaratustry z irańskimi korzeniami. Szczególnie poruszył kwestię Czerwonej Chorwacji (od Neretwy po Durres) i dlatego został brutalnie zamordowany. Mordu dokonał agent policji i najemnik Branko Zwerger 19 lutego 1931 roku na rozkaz Nikoli Jukića, członka proserbskiej organizacji Młoda Jugosławia, a plan opracował ówczesny dowódca wojskowy Zagrzebia, Bela Marković. Jednak sprawiedliwość spotkała zabójcę Zwergera, ponieważ dziesięć lat później został zabity przez ustaszów. Ksiądz profesor Kerubin Šegvić, 79-letni starzec, został skazany na śmierć przez reżim komunistyczny zaraz po drugiej wojnie światowej tylko dlatego, że był zwolennikiem „teorii gockiej” na temat pochodzenia Chorwatów. Ukazał się artykuł w ówczesnej Omladinskom Listu pt. Narodni sud je neumoljiv. W tym artykule pełnym pogardy i szyderstwa wobec prof. Šegvicia napisano m.in., że jest on „starym księdzem, który wygląda jak małpa oraz „tak zwana hipoteza gocka o pochodzeniu Chorwatów…” [CB – Chodzi tutaj prawdopodobnie o hipotezę o irańskim pochodzeniu Gątów/ Getów / Gotów Nadczarnomorskich].

Kao velikih boraca za Hrvatsku treba se prisjetiti bar još nekih : dr. Ante Starčevića, Eugena Kvaternika, Filipa Lukasa, Mile Budaka, Antuna Gustava Matoša i dr. Oni rijetki koji su za vrijeme komunističke diktature pisali o istinskom podrijetlu Hrvata (fra S. Grubišić u svom djelu Od pradomovine do domovine, objavljene u Chicagu 1979. godine i fra Dominik Mandić u djelu Srbi i Hrvati, dva stara i različita naroda, 1971. godine) u komunističkoj Jugoslaviji nailazili su na osudu i svekoliku represiju uz nemogućnost da hvalevrijedne knjige dođu u javnost. Čudesno je da i danas krivovjerni slavisti čvrsto drže svoje katedre na hrvatskim sveučilištima, obnašaju vodeće dužnosti u znanstvenim ustanovama i školama grčevito braneći svoju slavistiku koja je nanijela toliko zla hrvatskom narodu, a pomoću koje će nas njihovi vladari, bar oni tako misle, lakše uvući u nove političke asocijacije s istočnim susjedima.

Przynajmniej kilku innych powinno zostać zapamiętanych jako wielcy zwolennicy Chorwacji: dr. Ante Starčević, Eugen Kvaternik, Filip Lukas, Mile Budak, Antun Gustav Matoš i inni. Ci nieliczni, którzy o prawdziwym pochodzeniu Chorwatów pisali w czasach dyktatury komunistycznej (o. S. Grubišić w wydanej w Chicago w 1979 r. pracy Od ojczyzny do ojczyzny i ks. Dominik Mandić w pracy Serbowie i Chorwaci, dwa stare i różneh narody, 1971 rok) w komunistycznej Jugosławii spotkali się z potępieniem i wszelkiego rodzaju represjami wraz z niemożnością dotarcia godnych pochwały książek do publiczności. To cudowne, że nawet dzisiaj heretyccy slawiści mocno trzymają swoje katedry na chorwackich uniwersytetach, zajmują czołowe stanowiska w instytucjach naukowych i szkołach, konwulsyjnie broniąc swojego slawizmu, który wyrządził tak wiele krzywd narodowi chorwackiemu i przez który ich władcy, przynajmniej oni, tak sądzę, łatwiej wciągną nas w nowe stowarzyszenia polityczne ze wschodnimi sąsiadami.

Kada je Aleksandar Makedonski 335. godine prije Krista razorio Svjetsko Carstvo Darija Velikog na prostoru bivše satrapije Skudre odvaja se tračka zemlja (današnji prostor dijela Turske, Grčke, Srbije i Bugarske), dok prostor između Karpata i Jadranskog mora pripada politički organiziranoj zemlji Panoniji. Na taj način se mnogobrojni hrvatski migracijski korpus razdijelio na dva dijela: europski i perzijski. Europski hrvatski korpus (Panonija) kroz stoljeća će doživljavati osvajanja Rima, Bizanta, sjevernih slavenskih država da bi je Mađari u 9. stoljeću razdijelili na dva dijela. Perzijski hrvatski korpus nestajat će u nasilnoj helenizaciji i asimilaciji od drugih naroda Starog istoka do konačnog uništenja za vrijeme rimskog cara Trajana koji je 106. godine osvajanjem Zakavkazja uništio zadnju huritsku kulturu.

Kiedy Aleksander Wielki zniszczył Cesarstwo Światowe Dariusza Wielkiego na obszarze dawnej satrapii Skudry w 335 roku p.n.e., ziemia tracka [CB: także Gecka / Gącka](dzisiejszy obszar części Turcji, Grecji, Serbii i Bułgarii) została oddzielona, ​​natomiast obszar pomiędzy Karpatami a Morzem Adriatyckim należał do politycznie zorganizowanego państwa Panonii. W ten sposób liczny chorwacki korpus migracyjny został podzielony na dwie części: europejską i perską. Na przestrzeni wieków europejska część Chorwacji (Panonia) doświadczyła podbojów Rzymu, Bizancjum i państw północnosłowiańskich, by w IX wieku Węgrzy podzielili ją na dwie części. Korpus persko-chorwacki znika w wyniku gwałtownej hellenizacji i asymilacji z innymi ludami Starego Wschodu, aż do jego ostatecznego zniszczenia za czasów rzymskiego cesarza Trajana, który zniszczył ostatnią kulturę hurycką podbijając Zakaukazie w 106 r. n.e.

Zanimljivo je primijetiti daje dvanaest godina vladavine Aleksandra Makedonskog i dva stoljeća helenističke kulture imalo tako veliki utjecaj na sveopću europsku civilizaciju, a medu ostalim i na hrvatsku povijesnu znanost. Grci su primili u naslijede, odnosno oteli od najvećeg svjetskog carstva uopće, Perzije, sva znanstvena dostignuća u matematici, fizici, astronomiji, arhitekturi, povijesti, filozofiji, itd. Jedino što Grci nisu prihvatili od Perzijskog Carstva je jednobožačka religija zaratustraizam, vrlo sukladna, gotovo istovjetna Abrahamovim religijama, već su ostali vjerni svom poganstvu, krivovjerstvu i drevnoj grčkoj mitologiji. Tako se grčka mitomanska povijesna znanost sa svim znanstveno-filozofskim sadržinama gotovo ukorijenila u hrvatskoj kulturi pa se stječe dojam da je sve vrijedno što se dogodilo na našim prostorima počelo od vremena bezbožnika i silnika Aleksandra Velikog.

Warto zauważyć, że dwanaście lat panowania Aleksandra Wielkiego i dwa wieki kultury hellenistycznej wywarły tak wielki wpływ na całą cywilizację europejską, a między innymi na chorwacką naukę historyczną, że Grecy odziedziczyli lub ukradli największemu w ogóle światowemu imperium, Persji, wszystkie osiągnięcia naukowe z matematyki, fizyki, astronomii, architektury, historii, filozofii itp. Jedyną rzeczą, której Grecy nie przejęli od Imperium Perskiego, była religia monoteistyczna Zaratustrianizm, bardzo zgodna, niemal identyczna z religiami Abrahama, ale pozostali wierni swojemu pogaństwu, herezji i mitologii starożytnej Grecji. W ten sposób grecka mitomańska nauka historyczna z całą swoją treścią naukowo-filozoficzną niemal zakorzeniła się w kulturze chorwackiej. Można więc odnieść wrażenie, że wszystko, co wartościowe wydarzyło się w naszym regionie, zaczęło się od czasów bezbożnego obłudnika Aleksandra Wielkiego.

Ne treba nas čuditi zašto se tako opsežno u hrvatskim pučkim i srednjim školama uči o grčkoj mitologiji, grčkim mudracima i filozofima, grčkoj kulturi i znanosti. Gotovo da ne postoji pučkoškolac koji nije čuo za izmišljene grčke bogove Zeusa, Heru, Afroditu, Apolona, Posejdona i dr., za grčku povijest od herojskog doba (2000. godine prije Krista) do kraja helenističkog doba (146. godine prije Krista), za Trojanski rat i Prijama, Parisa, Helenu i Ahileja, za Ilijadu i Odiseju, Spartu i Atenu i sve one mudrace i filozofe. Pučkoškolac, ali i običan hrvatski građanin, koji tako dobro poznaje grčku povijest, poznaje i povijest Rimskog Carstva, Egipta i Babilona, ali tako malo zna o drevnoj hrvatskoj povijesti utkanoj u najmoćnije svjetsko Perzijsko Carstvo, o njegovim golemim znanstvenim, kulturnim i civilizacijskim dostignućima. Možda nikada nije ni čuo za kralja Kira Velikog i Danja L, kralja kraljeva, koje židovski proroci nazivaju Božjim pomazanicima. Gotovo da se u obrazovnoj povijesti ne uči o slavnoj hrvatskoj zemlji Panoniji!, o hrvatskom Iliriku, o njihovim vladarima, kulturi i civilizaciji.

Nie powinniśmy być zaskoczeni, dlaczego mitologia grecka, greccy mędrcy i filozofowie, grecka kultura i wiedza są tak szeroko nauczane w chorwackich szkołach publicznych i średnich. Prawie nie ma ucznia szkoły podstawowej, który nie słyszałby o mitycznych greckich bogach Zeusie, Herze, Afrodycie, Apollinie, Posejdonie itp., o historii Grecji od epoki heroicznej (2000 r. p.n.e.) do końca ery hellenistycznej (146 p.n.e. ), z wojną trojańską i Priamem, Parysem, Heleną i Achillesem, czy o Iliadzie i Odyseji, Sparcie i Atenach oraz wszystkich tych mędrcach i filozofach. Uczeń szkoły średniej, ale także zwykły obywatel Chorwacji, który tak dobrze zna historię Grecji, zna także historię Cesarstwa Rzymskiego, Egiptu i Babilonu, ale tak mało wie o starożytnej historii Chorwacji wplecionej w najpotężniejsze imperium perskie na świecie, o jej ogromnych osiągnięciach naukowych, kulturalnych i cywilizacyjnych. Być może nigdy nawet nie słyszał o królu Cyrusie Wielkim i Danu L., królu królów, którego żydowscy prorocy nazywają pomazańcem Bożym. W historii edukacji prawie nigdy nie mówi się o słynnej chorwackiej krainie Panonii!, o chorwackim Illyricum, o ich władcach, kulturze i cywilizacji.

Postoje dva razloga zastoje to tako. Prvi je borba Luciferovih sljedbenika na našem planetu protiv svih abelovaca, kako bi se u tom vječnom ratu ostvario Novi svjetski poredak na čelu s kraljem Luciferom. Da bi svjetsko masonstvo u službi Antikrista taj cilj moglo ostvariti, potrebno je u ljudske glave usaditi potpuno suprotne vrjednote od istinskih Božjih vrjednota. Zato, medu ostalim, treba slaviti izopačenu helensku civilizaciju, u njezinim bogovima i filozofima treba naći kamen mudrosti, a u njihovom okrutnom društvenom robovlasničkom sustavu naći željenu kolijevku svjetske demokracije. Nužno je vladarima svijeta da duh sotonizma, magije i ezoterije uđe u ljudsku dušu preko poganskog i krivovjernog Rimskog Carstva, hedonističkog i okultnog Babilona i mitološkog i sotonskog Egipta. Stoga sve druge drevne civilizacije, uljudbe i jednobožačke religije u svjetskoj povijesnoj znanosti moraju ostati nevažne i sekundarne za tijek razvoja čovječanstva, a nepoznate za ljudsku dušu.

Są dwa powody, dla których tak się dzieje. Pierwszym jest walka wyznawców Lucyfera na naszej planecie ze wszystkimi Abelianami, mająca na celu osiągnięcie Nowego Porządku Świata pod przewodnictwem króla Lucyfera w tej odwiecznej wojnie. Aby światowa masoneria w służbie Antychrysta osiągnęła ten cel, konieczne jest zaszczepienie ludziom w głowach wartości całkowicie przeciwnych prawdziwym wartościom Boga. Dlatego między innymi należy czcić zdeprawowaną cywilizację helleńską, kamień mądrości należy odnajdywać w jej bogach i filozofach, a upragnioną kolebkę światowej demokracji należy odnajdywać w ich okrutnym systemie niewolnictwa społecznego. Władcom świata konieczne jest, aby duch satanizmu, magii i ezoteryki wszedł do ludzkiej duszy poprzez pogańskie i heretyckie Cesarstwo Rzymskie, hedonistyczny i okultystyczny Babilon oraz mitologiczny i szatański Egipt. Dlatego wszystkie inne starożytne cywilizacje, cywilizacje i religie monoteistyczne w światowej nauce historycznej muszą pozostać nieważne i drugorzędne w stosunku do przebiegu rozwoju człowieka i nieznane ludzkiej duszy.

Drugi razlog je službena povijest naših hrvatskih kainovaca, masonskih slavista za koje je grčka krivo vjerna civilizacija njihova Biblija, a hrvatska bogata kulturna baština prije dolaska njihovih Južnih Slavena baština isključivo grčke, rimske ili neke druge strane civilizacije. Njihov panslavenski pragmatizam u zadnja dva stoljeća u službi vladara svijeta i srpskog hegemonizma sustavno je gušio svaku povijesnu istinu o stvarnom podrijetlu velikog hrvatskog naroda te o potpuno raznorodnoj genetičkoj pripadnosti Hrvata i Srba. Njihovi vladari stvarali su godinama nemali broj, od hrvatskih intelektualaca, političara i uglednika leminge (mali glodavaci poznati po tome što slijepo prate jedan drugoga kada se bacaju s litice u sigurnu smrt iako su svjesni svoje pogibelji), a od prostodušnog hrvatskog puka papagaje i zombije.

Drugim powodem jest oficjalna historia naszych chorwackich Kainitów, masońskich slawistów, dla których grecka cywilizacja heretycka jest ich Biblią, a bogate dziedzictwo kulturowe Chorwacji przed przybyciem do nich południowych Słowian było wyłącznie dziedzictwem greckiej, rzymskiej lub jakiejś innej obcej cywilizacji . Ich pansłowiański pragmatyzm w ciągu ostatnich dwóch stuleci w służbie światowych władców i serbski hegemonizm systematycznie tłumiły każdą prawdę historyczną o prawdziwym pochodzeniu wielkiego narodu chorwackiego i o całkowicie zróżnicowanej przynależności genetycznej Chorwatów i Serbów. Na przestrzeni lat ich władcy stworzyli znaczną liczbę lemingów składających się z chorwackich intelektualistów, polityków i dygnitarzy (małe gryzonie znane z ślepego podążania za sobą, gdy rzucają się z klifu na pewną śmierć, mimo że są świadomi swojej zagłady) oraz naiwne chorwackie papugi i zombie.

Panonija je tada obuhvaćala današnju Hrvatsku, Bosnu i Hercegovinu, Crnu Goru, zapadnu Mađarsku, dio Slovenije, istočnu Austriju i Beč, Kosovo, sjevernu Albaniju, zapadni dio Srbije i Makedoniju do vremena kralja Filipa, oca Aleksandra Makedonskog. Žitelji Panonije, Iliri, naselili su čitavu sjevernu stranu talijanske „čizme”. Stoga povijesno gledano, ako je Galija postala Francuska, Panonija je postala Hrvatska. Plimije Stariji konstatira u svojim povjesnicama da su Panoniju s obje obale rijeke Save naseljavala plemena Arivatis. Kroz Panoniju su prolazili najvažniji trgovinski putevi, od plovne rijeke Dunav do jantarske ceste koja je povezivala Rim s Baltikom (u austrijskom Gradišću je dobro očuvan dio ceste u Mučindrofu). Stanovništvo Panonije je starosjedilačko stanovništvo Dinaraca-Hrvata s doseljenim medsko-hrvatskim stanovništvom iz Perzijskog Carstva, potomcima starih Dinaraca, a govori jezikom medskih doseljenika koji možemo zvati panonski jezik. Sačuvano nazivlje imena medskih doseljenika je zagrebačka gora Medvednica (medvjed je simbol Medijaca). Stanovništvo Panonije se naziva Iliri (povjesničar Herodot poistovjećuje nazive Iliri, Veneti i medski doseljenici) i živi u heterogenim skupinama plemena (Liburni, Japodi, Peonci, Histri, Dal-mati, Daorsi, Ardijevci, Plereji, Mezeji, Taulanti i drugi) i plemenskih saveza do 250. godine prije Krista kada žive u organiziranoj državi. Zanimljivo je za Ilire što su prvi nepobitni dokazi u svijetu u vezi proizvodnje alkoholnih pića potvrđeni upravo kod ilirskog plemena Taulanta, i to alkoholno piće medovina.

Panonia obejmowała wówczas dzisiejszą Chorwację, Bośnię i Hercegowinę, Czarnogórę, zachodnie Węgry, część Słowenii, wschodnią Austrię i Wiedeń, Kosowo, północną Albanię, zachodnią część Serbii i Macedonii aż do czasów króla Filipa, ojca Aleksandra Wielkiego. Mieszkańcy Panonii, Ilirowie, zamieszkiwali całą północną stronę włoskiego „buta”. Dlatego historycznie rzecz biorąc, jeśli Galia stała się Francją, Pannonia stała się Chorwacją. Plimiusz Starszy odnotowuje w swoich kronikach, że Panonię zamieszkiwały plemiona Arivatis po obu brzegach rzeki Sawy; przez Panonię przebiegały najważniejsze szlaki handlowe, od żeglownego Dunaju do bursztynowej drogi łączącej Rzym z Bałtykiem (część drogi w Muczindrofie jest dobrze zachowana w austriackich Gradišćach). Starożytni Dynarowie posługują się językiem osadników medyjskich, który możemy nazwać językiem panońskim i plemiennym w heterogenicznych grupach plemion (Liburni, Japodi, Paeonci, Histri, Dalmati, Daorsi, Ardijevci, Plerei, Mezei, Taulanti i inne). Były one w sojuszu aż do roku 250 p.n.e., kiedy żyły w zorganizowanym państwie. Dla Ilirów ciekawe jest to, że pierwszy na świecie niepodważalny dowód dotyczący produkcji napojów alkoholowych potwierdziło iliryjskie plemię Taulanta, a mianowicie miód pitny.

Vitezovi u Panoniji koji su nazivlje dobili po konjima su se u Medeji nazivali Hatti, dok su se u Panoniji, poglavito Bosni, nazivali Ari-Hati, Autari-Hati ili Daisti-Hati. Činjenica je da su ti isti Hatti (Hrvati) uzgojili prvu čistokrvnu pasminu konja, poznate bijele konje koji su se u antici nazivali nizanski konji, a kasnije su potpuno pogrešno nazvani arapski konji. Najstarija ergela takvih konja koje mi nazivamo lipicaneri, prema pisanju putopisca Herodota iz 5. stoljeća prije Krista, bila je nedaleko Đakova, u naselju Medijaca. Herodot nas podsjeća da su Medijci prvi izmislili medicago satiua (lucernu) za prehranu konja, a da su na našim prostorima prvi sađeni vinogradi, breskve, limuni, šipak, jorgovan, jasmin i mirta.

Witezowie w Panonii, którym nadano imiona od koni, w Medei nazywali się Hatti, natomiast w Panonii, zwłaszcza w Bośni, nazywano ich Ari-Hati, Autari-Hati lub Daisti-Hati. Faktem jest, że ci sami Hatti (Hrvati) wyhodowali pierwszą rasę koni czystej krwi, słynne białe konie, które w starożytności nazywane były końmi niżańskimi, a później zupełnie błędnie nazywane końmi arabskimi. [CB: To bardzo ciekawe bo konie „arabskie” (sarmackie) dobrze chowają się i rozmnażają tylko w Polsce, czyli dawnej Lechii i Białej Serbii oraz Białej Chorwacji do dzisiaj]. Według pism podróżnika Herodota z V wieku p.n.e. najstarsza stajnia takich koni, którą nazywamy lipizzanerami, znajdowała się niedaleko Đakovo, w osadzie Medijaca. Herodot przypomina nam, że Medowie jako pierwsi wymyślili medicago satiua (lucernę) jako żywność, oswoili konie i że jako pierwsi na naszym terenie zasadzili winnice, brzoskwinie, cytryny, granaty, bzy, jaśmin i mirt.  

Prvi ilirski kralj bio je Agron koji je stolovao u gradu Skodri (Skadar na rijeci Bojani), a ilirska država postala je značajna pomorska sila Sredozemlja. Nakon smrti kralja Agrona 230. godine prije Krista, za vrijeme slavne ilirske kraljice Teute, Agronove udovice, počelo je rimsko osvajanje ilirskih područja. Rimljani su osvajali Ilirik postupno, komad po komad, pleme po pleme, da bi nakon osvajanja pojedinog plemena isto pleme upotrijebili za osvajanje drugih ilirskih plemena. Rim, do pada Kartage 146. godine prije Krista, nije imao snage za sveopće osvajanje Ilirika. Zbog toga je vjerojatno Katon Stariji, rimski senator i vojskovođa iz Trećeg punskog rata, sve svoje govore završavao: „Ceterum. censeo Carthaginem esse delendam. (Uostalom, mislim da Kartagu valja razoriti.)”

Pierwszym królem iliryjskim był Agron, który panował w mieście Skodra (Skodar nad rzeką Bojana), a państwo iliryjskie stało się ważną potęgą morską na Morzu Śródziemnym. Po śmierci króla Agrona w 230 roku p.n.e., za panowania słynnej królowej iliryjskiej Teuty, wdowy po Agronie, rozpoczął się podbój terytoriów iliryjskich przez Rzymian. Rzymianie podbijali Illyricum stopniowo, kawałek po kawałku, plemię po plemieniu, a po podbiciu określonego plemienia wykorzystali to samo plemię do podboju innych plemion iliryjskich. Rzym aż do upadku Kartaginy w 146 roku p.n.e. nie miał sił, aby w pełni podbić Illyricum. Pewnie dlatego Katon Starszy, rzymski senator i dowódca wojskowy z czasów III wojny punickiej, kończył wszystkie swoje przemówienia słowami: „Ceterum. censeo Carthaginem esse delendam. (W końcu uważam, że Kartagina powinna zostać zniszczona.)”

Za vrijeme neodlučnog kralja Gentiusa koji je gotovo podanički podnosio makedonsko-rimske sukobe, pljačku i osvajanje ilirskih područja i odvođenje ilirskog puka u roblje, pad Ilirije (južno od rijeke Save) bio je neminovan. Dogodio se 3. rujna 171. godine prije Krista. Bio je to pad bogate zemlje velikih ratnika koja je u to vrijeme imala dvjesto dvadeset ratnih brodova (stotinu više od slavnog kralja Tomislava jedanaest stoljeća poslije). Padom Ilirije Rimljani su osnovali svoju provinciju Dalmaciju na čije obale počinju naseljavati Latini i ostala romanska plemena. Dalmacija je zauzimala teritorij današnje Hrvatske južnije od rijeke Save, Bosnu i Hercegovinu, Sloveniju, zapadnu Srbiju južno od Dunava, Crnu Goru, sjevernu Makedoniju i sjevernu Albaniju. Prema pisanjima svetog Jeronima, filozofa i jezikoslovca hrvatskih korijena (347.-420. godine), najsjeverniji veći grad Dalmacije bio je Stridon (današnja Banja Luka) u kojemu se sveti Jeronim rodio.

Za czasów niezdecydowanego króla Gencjusza, który niemal służalczo znosił konflikty macedońsko-rzymskie, plądrowanie i podbój terytoriów iliryjskich oraz wzięcie pułku iliryjskiego w niewolę, upadek Ilirii (na południe od rzeki Sawy) był nieunikniony. Stało się to 3 września 171 roku p.n.e. Był to upadek bogatego kraju wielkich wojowników, który w tym czasie posiadał dwieście dwadzieścia okrętów wojennych (o sto więcej niż słynny król Tomisław jedenaście wieków później). Wraz z upadkiem Ilirii Rzymianie założyli swoją prowincję Dalmację, na której brzegach zaczęli osiedlać się Latynowie i inne plemiona rzymskie. Dalmacja zajmowała terytorium dzisiejszej Chorwacji na południe od rzeki Sawy, Bośnię i Hercegowinę, Słowenię, zachodnią Serbię na południe od Dunaju, Czarnogórę, północną Macedonię i północną Albanię. Według pism św. Hieronima, filozofa i lingwisty o chorwackich korzeniach (347-420 n.e.), najbardziej na północ wysuniętym dużym miastem Dalmacji był Stridon (dzisiejsze Banja Luka), w którym urodził się św. Hieronim.

Sjeverni dio Panonije Rimljani su postupno zauzimali, a svoj prostor su zaokružili 34. godine prije Krista. Na tom dijelu su osnovali provinciju Panoniju koja je obuhvaćala prostor današnje sjeverne Hrvatske, zapadni dio Mađarske (do Dunava), istočnu Austriju, Vojvodinu, Slovačku i dio Slovenije. Zapadni dio Panonije nakon Dioklecijanovih reformi 297. godine Rimljani zovu Panonija Savia, prema rijeci Savus (Savi), a prostirala se od Karlovca i Banja Luke do Bratislave i zapadno od Dunava s gradom Bečom. Od rimskog naziva Savii ili Savensi poteklo je i zajedničko ime za narode koji su govorili sličnim jezicima, Savensi = Slaveni, stoje i danas ostalo u nazivlju država Slovenije i Slovačke i hrvatske pokrajine Slavonije. Ukrajinski monarh Nestor iz 11. stoljeća tvrdio je daje pradomovina Slavena rimska pokrajina Panonija Savia, a ne zemlja sjeverno od Karpata. Sasvim je izvjesno da sjeverno od Karpata nikada nije postojala nikakva izmišljena država Sveslavija, što nas i danas uporni Slavisti žele podučiti, već se sjeverno od Crnog mora nalazila skupina primitivnih slavenskih plemena doseljenih iz Panonije Savie koja je na tim prostorima živjela s avarskim plemenima.

Północna część Panonii była stopniowo okupowana przez Rzymian, którzy w 34 roku p.n.e. zaokrąglili swoje terytorium. Na tej części założyli prowincję Panonię, która obejmowała obszar dzisiejszej północnej Chorwacji, zachodnią część Węgier (aż do Dunaju), wschodnią Austrię, Wojwodinę, Słowację i część Słowenii. Po reformach Dioklecjana w 297 r. Rzymianie nazywali zachodnią część Panonii Panonią Savia od rzeki Savus (Savi) i rozciągała się ona od Karlovaca i Banja Luki po Bratysławę i na zachód od Dunaju z miastem Wiedeń. Od rzymskiego imienia Savii lub Savensi wywodzi się potoczna nazwa ludów mówiących podobnymi językami, Savensi = Słowianie, która do dziś pozostaje w nomenklaturze krajów Słowenii i Słowacji oraz chorwackiej prowincji Slawonii. Ukraiński monarcha Nestor z XI wieku twierdził, że ojczyzną przodków Słowian była rzymska prowincja Panonia Savia, a nie kraina na północ od Karpat. Jest całkiem pewne, że na północ od Karpat nigdy nie istniało żadne fikcyjne państwo Wszystkich Słowian, czego nawet dzisiaj uparci slawiści chcą nas uczyć, ale na północ od Morza Czarnego żyła grupa prymitywnych plemion słowiańskich, wyemigrowanych z Panonii Savia, która żyła w tych obszarach z plemionami Awarów.

U papinskom ljetopisu 641. spominje se prvi dodir Hrvata sa kršćanstvom. Tada je naime papa Ivan IV Dalmatinac poslao među Hrvate biskupa Ivana Ravenjanina što se uzima kao početak procesa pokrštenja. Drugi izvori  spominju opata Martina koji je nakon 3 god. boravka u Hrvatskoj doveo u Rim hrvatske maldiće zbog obuke kršćanskoj vjeri što je početak pokrštavanja.

W kronice papieskiej z roku 641 wspomina się o pierwszym kontakcie Chorwatów z chrześcijaństwem. To właśnie wtedy papież Iwan IV Dalmatyńczyk wysłał biskupa Iwana Ravenjanina do Chorwatów, co uważa się za początek procesu chrztu. Inne źródła wspominają opata Martina, który po 3 latach swojego pobytu w Chorwacji sprowadził chorwackich Maldyków do Rzymu na szkolenie w wierze chrześcijańskiej, co było początkiem chrystianizacji.

Prihvačanjem kršćanske vjere, Hrvati su potpisali 680. proturatni ugovor sa Svetom Stolicom. U najstarijem proturatnom ugovoru u svjetskoj povijesti Hrvati su obećali papi; da ni s kim neće prvi zaratiti, da tuđe zemlje neće osvajati, nego da će samo svoje braniti.

Przyjmując wiarę chrześcijańską, Chorwaci podpisali 680. traktat antywojenny ze Stolicą Apostolską. W najstarszym traktacie antywojennym w historii świata Chorwaci obiecali Papieżowi; że nie będą pierwsi wyruszać przeciw nikomu na wojnę, że nie będą podbijali cudzych ziem, a jedynie będą bronić swoich.

Car Porfirogenet prepričao je tekst ovog zanimljivog ugovora 678. – 681.)

Cesarz Porfirogeneta przytoczył tekst tego interesującego kontraktu w latach 678 – 681.)

„Što se tiče Hrvatske, i ona je od svoje strane pridonijela, da se održi ravnoteža na Balkanskom poluotoku.

„Jeśli chodzi o Chorwację, przyczyniła się ona także do utrzymania równowagi na Półwyspie Bałkańskim.

Ona je spriječila izvršenje sna cara Simeuna: proširenje bugarskoga carstva do Jadranskoga mora; ona je osujetila barbarsko istrjebljenje žiteljstva Srbije; ona je dala zakloništa srpskim izbjeglicama; ona je do posljednjega čovjeka uništila, ako možemo vjerovati Konstantinu, bugarsku vojsku poslanu protiv nje poslije osvojenja Srbije, a vođenu Alogoboturom.

Uniemożliwiła spełnienie marzenia cesarza Symeona: ekspansję imperium bułgarskiego aż po Morze Adriatyckie; udaremniła barbarzyńską eksterminację ludności Serbii; udzielała schronienia serbskim uchodźcom; zniszczyła do ostatniego człowieka, jeśli wierzyć Konstantynowi, armię bułgarską wysłaną przeciwko niej po podboju Serbii, pod wodzą Alogobotury.

Hrvatske planine bijahu tvrđava nezavisnosti južnoslavenske protiv pohlepe Bugarske [koja se tada još nije bila poslavenila]. Hrvatska na sjeveru mnogo je više nego Drač na jugu omela nasljednicima Simeunovim gospodstvo nad Jadranom”.

Chorwackie góry były twierdzą południowosłowiańskiej niepodległości przeciwko chciwości Bułgarii [która wówczas nie była jeszcze gloryfikowana]. „Chorwacja na północy znacznie bardziej utrudniała spadkobiercom Symeona panowanie nad Adriatykiem niż Durrës na południu”.

Alfred Nicolas Rambaud (1842-1905), francuski državnik i povjesničar, član Akademije moralnih i političkih nauka (1897.), član Srpske kraljevske akademije, profesor povijesti na Sorboni (1881.), u Université de Caen Basse-Normandie i u Université de Lorraine, u 1896-1898. ministar narodne prosvete Francuske.

Alfred Nicolas Rambaud (1842-1905), francuski mąż stanu i historyk, członek Akademii Nauk Moralnych i Politycznych (1897), członek Serbskiej Akademii Królewskiej, profesor historii na Sorbonie (1881), na Université de Caen Basse -Normandie i na Uniwersytecie Lotaryńskim w latach 1896-1898. Minister Edukacji Publicznej Francji.

Filatelističko izdanje njemačke vojne udruge “Handschar” (“Handžar”) : Hrvatski grb u Iranu, 1000 prije Krista. Kupi ovdje :

Wydanie filatelistyczne niemieckiego stowarzyszenia wojskowego „Handschar”: herb chorwacki w Iranie, 1000 r. p.n.e. Kup tutaj:

PERZIJSKI I STAROHRVATSKI :

Perski i starochorwacki:

Perzijski i starohrvatski (pravi iranizmi i iranoturcizmi u hrvatskomu) : Perzijski (farsi/parsi; ISO 639-3: fas, engl. Persian language, njem. Persische Sprache, fran. langue perse, latin. lingua Persica, otočno-čakav. gan-peršiãn), je makrojezik kojemu pripada manji istočni iz Afganistana (danas kao parsijski ili afganski perzijski) i veći zapadni farsi iz Irana kao službeni jezik Irana. Pripadaju obitelji indoiranskih i indo-europskih jezika i to u istočne satem-jezike. U perzijski makrojezik spada desetak dialekata i mikrojezika : zapadnoperzijski-farsi (Iran), istočnoperzijski jezik (Afganistan), tadjički jezik (Tadjikistan), hazaragi (Afganistan), ajmak (Afganistan), buharski (Uzbekistan), dehvari (Pakistan), darvazi (Afganistan) i pahlavani (Afganistan).

Perski i starochorwacki (prawdziwy iranizm i irańsko-turkizm w języku chorwackim): perski (farsi/parsi; ISO 639-3: fas, angielski język perski, niemiecki Persische Sprache, francuski langue perse, łac. lingua Persica, wyspiarski-czakawski gan -perski ) to makrojęzyk, do którego jako język urzędowy należy mniejszy wschodni perski z Afganistanu (dziś jako parsi lub afgański perski) i większy zachodni perski z Iranu Iran. Należą do rodziny języków indoirańskich i indoeuropejskich oraz do wschodnich języków satemicznych. Makrojęzyk perski obejmuje kilkanaście dialektów i mikrojęzyków: zachodnio-perski-farsi (Iran), wschodni perski (Afganistan), tadżycki (Tadżykistan), Hazaragi (Afganistan), Aymak (Afganistan), Bucharian (Uzbekistan), Dehvari (Pakistan), Darvazi ( Afganistan) i Pahlavi (Afganistan).

Povijest skupine iranskih jezika započinje još u sedmom stoljeću prije Krista. Perzijski je najvažniji u skupini iranskih jezika i jedini za koga je, na osnovu pismenih spomenika sigurno dokazano kako je postojao kao stari, pa jezik srednjeg doba i suvremeni jezik. Kao indoeuropski jezik, perzijski ima određenih fonetskih sličnosti i s ostalim jezicima iz indo-europske porodice, a najviše s engleskim i francuskim. S francuskim ga vezuje način naglašavanja većinom kod posljednjeg sloga, a s engleskim nejasno izgovaranje samoglasnika, kao i određeni drugi elementi. Perzijski jezik je u svomu poviesnom razvitku imao tri glavna razdoblja :

Historia grupy języków irańskich rozpoczyna się w VII wieku p.n.e. Perski jest najważniejszym w grupie języków irańskich i jedynym, dla którego na podstawie zabytków pisanych z całą pewnością udowodniono, że istniał zarówno jako język dawny, jak i język średniowiecza i nowoczesny język. Jako język indoeuropejski, perski ma pewne podobieństwa fonetyczne z innymi językami z rodziny indoeuropejskiej, zwłaszcza z angielskim i francuskim. Z francuskim łączy się z akcentem, głównie na ostatniej sylabie, z angielskim z powodu niejasnej wymowy samogłosek i niektórych innych elementów. Język perski miał trzy główne okresy w swoim historycznym rozwoju:

– Staroperzijski jezik iz doba Ahemenida (npr. Darijevih Behistunskih natpisa),

– język staroperski z epoki Achemenidów (np. inskrypcje z Behistun Dariusza),

– Srednji ili klasični perzijski jezik (pahlavi) iz doba Sassanida,

– Środkowy lub klasyczny język perski (Pahlavi) z epoki Sasanidów,

– Novoperzijski jezik ili farsi : novoperzijski jezik počinje od prihvaćanja arabske abecede oko 650. godine po Kr., kad je u doba početka islamskog utjecaja primio arabsko pismo i veliki broj arabskih riječi (dosad oko 2/5), prerastajući u jedan iznimno bogat jezik. Perzijski jezik je pretrpio male promjene kroz cijelo zadnje tisućljeće, pa obrazovani Iranac može čitati rukopise sastavljene stoljećima ranije bez posebnih teškoća.

– Język nowoperski lub farsi: język nowoperski rozpoczął się wraz z przyjęciem alfabetu arabskiego około roku 650 n.e., kiedy to na początku epoki otrzymał pismo arabskie i dużą liczbę słów arabskich (jak dotąd około 2/5). Wpływy islamu, urastające do niezwykle bogatego języka. Język perski niewiele się zmienił przez ostatnie tysiąclecie, więc wykształcony Irańczyk może bez większych trudności czytać rękopisy napisane wieki wcześniej.

Sličnost farsi-hrvatski:

Podobieństwo persko-chorwackie:

Kad se govori o riječima orientalnog podrijetla nazočnima u hrvatskom jeziku, pritom se najčešće misli na turcizme. U rječniku stranih riječi dr. B. Klaića uz ovaj pojam stoji slijedeća objasnidba: »Turcizam : riječ ili izraz turskog porijekla«. Međutim, treba dodati da su kod nas tzv. ‚turcizmi’ tek zajednički šablonski naziv štokavaca za sve riječi orientalnoga tj. turskog, perzijskog i arabskog podrijetla, koje su većinom kasnije preko turskog jezika počele prodirati u slavenske jezike pa dijelom i u hrvatski (izim Jadrana gdje su ipak neki arabizmi puno stariji srednjovjeki: vidi Arabski i starohrvatski). Sustavno širenje novovjekih turcizama je započelo širenjem Osmanskog Carstva na Balkan i trajalo je kroz više nedavnih stoljeća. Time su se i mnoge riječi izvorno perzijskog porijekla naknadno ukorijenile kao turcizmi i u hrvatskom jeziku tj. u štokavtini najviše u Bosni (vidi o tomu pobliže: Turski i jugohrvatski).

Kiedy mówimy o słowach pochodzenia orientalnego występujących w języku chorwackim, najczęściej myślimy o turkizmach. W słowniku wyrazów obcych dr. B. Klaić dodaje do tego terminu następujące wyjaśnienie: „Turkizm: słowo lub wyrażenie pochodzenia tureckiego”. Należy jednak dodać, że w naszym kraju obowiązuje tzw „Turkizm” to po prostu popularna nazwa szablonowa Štokavaców dla wszystkich słów orientalnych, tj. pochodzenia tureckiego, perskiego i arabskiego, które w większości później zaczęło przenikać przez język turecki na języki słowiańskie i częściowo na chorwacki (z wyjątkiem Adriatyku, gdzie niektóre arabizmy są znacznie starsze niż średniowiecze: patrz arabski i starochorwacki) . Systematyczna ekspansja współczesnego turkizmu rozpoczęła się wraz z ekspansją Imperium Osmańskiego na Bałkany i trwała przez kilka ostatnich stuleci. W rezultacie wiele słów pierwotnie pochodzenia perskiego zakorzeniło się później jako turkizm w języku chorwackim, tj. w Štokawczyźnie, głównie w Bośni (więcej na ten temat: turecki i południowo-chorwacki).

Ovaj se tekst ne bavi novijim turcizmima perzijskog podrijetla u hrvatskomu (tj. većinom u bošnjačkom jeziku). O južnoslavenskim tucizmima općenito već postoji mnogo ozbiljnih studija, a tu se razmatraju mogući utjecaji staroperzijskog jezika na hrvatski koji su započeli mnogo ranije prije dolaska Osmanlija. Ako se prihvati hipoteza kako su Hrvati prije dolaska u Europu nastavali ozemlje današnjeg Irana (ili susjednog Afganistana), onda se sasvim prirodno nameće i pitanje jezika kojim su tamo govorili. Selidbom na zapad do krajeva gdje danas obitavaju, sobom su donesli i svoj jezik. Ipak unatoč brojnim izmjenama i stranim utjecajima koje je hrvatski pretrpio tijekom niza godina, uspio je zadržati neke riječi i oblike koji komparativnom analizom sa suvremenim perzijskim i staroperzijskim upućuju na moguću dublju srodnost ta dva jezika.

Tekst ten nie dotyczy niedawnych turkizmów pochodzenia perskiego w języku chorwackim (tj. głównie w języku bośniackim). Istnieje już wiele poważnych badań na temat turcyzmu południowosłowiańskiego w ogóle i rozważa się możliwe wpływy języka staroperskiego na chorwacki, które rozpoczęły się znacznie wcześniej przed przybyciem Turków. Jeśli przyjmiemy hipotezę, że przed przybyciem do Europy Chorwaci kontynuowali terytorium dzisiejszego Iranu (lub sąsiedniego Afganistanu), to w sposób naturalny pojawia się także pytanie, jakim językiem się tam posługiwali. Przenosząc się na zachód do regionów, w których żyją dzisiaj, przywieźli ze sobą swój język. Jednak pomimo licznych zmian i obcych wpływów, na jakie chorwacki cierpiał przez lata, udało mu się zachować pewne słowa i formy, które na podstawie analizy porównawczej ze współczesnym perskim i staroperskim wskazują na możliwe głębsze pokrewieństwo między tymi dwoma językami.

Riječi koje su niže navedene, samo su neki primjeri iz dostupne literature. Dublje sustavno izučavanje ovoga još nedovoljno istraženog područja zahtijeva timski rad stručnjaka iz starohrvatskog i staroperzijskog jezika, pri čemu bi svaka interdisciplinarna suradnja s povijesničarima, etnolozima i antropolozima bila dobrodošla. Mnogi stručnjaci unaprijed smatraju kako su neke donje podudarnosti tek slučajne, a ostale su rezultat dubinske srodnosti perzijskoga i hrvatskog kao dva indoeuropska jezika ali ne srodnija nego npr. hrvatski i latinski, – iako ova površna usporedba nije baš najprikladnija, jer perzijski i hrvatski ipak pripadaju istočnoj satem-grupi, a latinski drugoj zapadnoj grupi centum.

Słowa wymienione poniżej to tylko niektóre przykłady z dostępnej literatury. Pogłębione, systematyczne badania tego wciąż niewystarczająco zbadanego obszaru wymagają pracy zespołowej znawców języka starochorwackiego i staroperskiego, przy czym mile widziana będzie wszelka interdyscyplinarna współpraca z historykami, etnologami i antropologami. Wielu ekspertów z góry uważa, że ​​niektóre z poniższych zbiegów okoliczności są jedynie przypadkowe, a reszta wynika z głębokiego pokrewieństwa między perskim i chorwackim jako dwoma językami indoeuropejskimi, ale nie bliżej spokrewnionymi niż np. chorwacki i łacina, choć to powierzchowne porównanie nie jest najwłaściwsze, ponieważ perski i chorwacki nadal należą do wschodniej grupy satem, a łacina do drugiej zachodniej grupy centum.

Povijesno udaljavanje:

Odległość historyczna:

Pored gornjih načelnih razmatranja, treba obvezatno uvažiti i realna povijesna zbivanja. Zato su klasični perzijski prije islamske arabizacije i klasični izvornohrvatski prije Vukove srbizacije očito bili značajno sličniji, nego što su danas novoperzijski farsi i vukovizirani novohrvatski standard. Zato novoperzijski rječnik sada sadrži čak oko 2/5 semitskih arabizama, a vukopisni novohrvatski standard oko 1/4 do 1/3 srboidnih balkanizama (ovisno o nametnutom pravopisu).

Oprócz powyższych zasadniczych rozważań należy wziąć pod uwagę również rzeczywiste wydarzenia historyczne. Dlatego klasyczny perski przed islamską arabizacją i klasyczny oryginalny chorwacki przed serbizacją Vuka były oczywiście znacznie bardziej podobne niż dzisiejszy nowoperski perski i wukowizowany nowy chorwacki standard. Dlatego słownik nowoperski zawiera obecnie aż 2/5 arabizmów semickich, a nowy standard chorwacki Vukoscript zawiera około 1/4 do 1/3 serboidlanych bałkanizmów (w zależności od narzuconej pisowni).

Rezultat tih zbivanja i naknadnih jezičnih promjena je, što je dosad kod nas perzijskomu ostala izrazito najsličnija varaždinska kejkavica, dok je od njega razmjerno najrazličitija istočnohercegovačka novoštokavština oko Vukovih Bileća. Drugi je problem koji se mora uvažiti što postoji dosta zajedničkih općeslavenskih riječi sličnih na široj satem-razini perzijskima, pa te nisu posebne iranohrvatske poveznice.

Rezultatem tych wydarzeń i późniejszych zmian językowych jest to, że do chwili obecnej kejkavica Varaždin pozostała najbardziej podobna do perskiej, podczas gdy kejkavica wschodniej Hercegowiny wokół Vukovi Bileće jest od niej stosunkowo najbardziej różna. Innym problemem, który należy wziąć pod uwagę, jest to, że istnieje wiele popularnych słowiańskich słów podobnych do perskich na szerszym poziomie satemowym, więc nie są to specjalne powiązania irańsko-chorwackie.

Starohrvatski iranizmi:

Starochorwcackie iranizmy:

Od kasnijih klasičnih arhaizama, kod štokavaca su najstarije zastupljene tek antičke izoglose iz grčkoga i perzijskog jezika koje su zato naši štokavski lingvisti dosad najviše nabrajali i usporedjivali, a ove klasične iranizme u hrvatskom su već razradili npr. Ćurić (1991), Vidović (1991) i ini, pa se tu dajub tek neki glavni primjeri. Unutar hrvatskog jezika je klasičnim (predturskim) iranizmima po udjelu rječnika razmjerno najsiromašnija Vukovska novoštokavština (ijekavica), znatno je bogatija šćakavska staroštokavica, pa primorska čakavica, a izrazito je najbogatija kajkavica. Medju mogućim iranizmima kod nas se oni još najbolje mogu razlučiti po njihovom prostorno-zemljopisnom rasporedu:

Z późniejszych archaizmów klasycznych wśród Sztokawizmów najstarsze są jedynie starożytne izoglosy z języków greckiego i perskiego, dlatego nasi lingwiści sztokawscy dotychczas wyliczyli i porównali ich najwięcej, a te klasyczne iranizmy zostały już opracowane w języku chorwackim przez , na przykład Ćurić (1991), Vidovic (1991) i ini, dlatego podano tutaj tylko kilka głównych przykładów. W języku chorwackim pod względem klasycznych (przedtureckich) iranizmów relatywnie najuboższy jest Vukovo Novoštokavian (Ijekavica), znacznie bogatszy jest Šćakavian Old Štokavian, następnie nadmorski Čakavic i niezwykle bogaty Kajkavic. Wśród możliwych iranizmów w naszym kraju nadal można je najlepiej wyróżnić na podstawie układu przestrzennego i geograficznego:

– Tzv. „iranizmi” koji se nalaze u Iranu i Turskoj a zapadnije samo do Bosne, ali ih nema izvan bivšeg Otomanskog carstva na sjeverozapadu u kajkavskoj Hrvatskoj ni na jugozapadu uz čakavski Jadran, najvjerojatnije su tek kasniji iranoturcizmi uneseni s Turcima.

– Tzw „Iranizmy”, które można znaleźć w Iranie i Turcji i dalej na zachód, aż do Bośni, ale nie można ich znaleźć poza byłym Imperium Osmańskim, na północnym zachodzie w Kajkavskiej Chorwacji lub na południowym zachodzie wzdłuż Czakawskiego Adriatyku, najprawdopodobniej dopiero później z irańskiego – zostały wprowadzone Turkizmy wraz z Turkami.

– Pravi klasični iranizmi se uglavnom ne nalaze u Turskoj a često niti u Bosni, nego odvojeno u Iranu, kajkavici, čakavici i ponekad u šćakavici, što su zamalo sigurni izvorni iranizmi.

– Prawdziwych klasycznych iranizmów w większości nie spotyka się w Turcji, a często nawet w Bośni, ale osobno w Iranie, kajkavica, čakavica i czasami w Škakavicy, które prawie na pewno są oryginalnymi iranizmami.

– Dvojbeni mogući iranizmi (?) su nerjetko prošireni od Irana i Turske preko Balkana do Hrvatske i za takve je nesigurno jesu li nam stigli preko ranih Prahrvata ili kasnijih Turaka, pa su zato potrebne njihogve dublje poredbene analize.

– Wątpliwe możliwe iranizmy (?) często rozciągają się od Iranu i Turcji, przez Bałkany po Chorwację, a w przypadku takich nie jest pewne, czy dotarły do ​​nas przez wczesnych Proto-Chorwatów, czy późniejszych Turków, dlatego konieczne są ich głębsze analizy porównawcze.

Štokavski ‚iranizmi’ :

Sztokawskie iranizmy:

Naprotiv neki naši vukopisni novoštokavski iranisti, da dobiju što starije i „plemenite” arijske pretke, umjetno si nategnutim navlačenjem pridodaju lažne iranizme tj. često i novovjeke balkanske turcizme koji etimološki nemaju veze s grupom indoeuropskih jezika, što je očito iz poredbe tih dodatnih „iranizama” s rječnikom naših turcizama (npr. Škaljić 1985, Buljan-Klapirić 2001). Nakon islama od 8. stoljeća i u novoperzijski nadiru brojniji arabizmi i turcizmi koji sada dijelom zamjenjuju staroperzijske arhaizme (slično kao turcizmi i arabizmi u novomu srbohrvatskom). Zato današnji novoperzijski (farsi) više nije posve pouzdan dokaz za naše klasične iranizme.

Wręcz przeciwnie, niektórzy z naszych wukopistycznych nowosztokawskich iranistów, chcąc pozyskać jak najstarszych i „szlachetnych” aryjskich przodków, dodają fałszywe iranizmy, czyli często także współczesne turkizmy bałkańskie, które etymologicznie nie mają nic wspólnego z grupą języków indoeuropejskich , co jest oczywiste z porównania tych dodatkowych „iranizmów” ze słownikiem naszych turkizmów (np. Škaljić 1985, Buljan-Klapirić 2001). Po islamie z VIII w. oraz w nadirze nowoperskim liczniejsze arabizmy i turkizmy, które obecnie częściowo zastępują archaizmy staroperskie (podobnie jak turkizmy i arabizmy w nowym języku serbsko-chorwackim). Dlatego dzisiejszy język nowoperski (farsi) nie jest już w pełni wiarygodnym dowodem na nasze klasyczne irańskie poglądy.

Čakavski iranizmi:

Czakawskie iranizmy:

Razmjerno najviše klasičnih indoiranskih arhaizama u 1/5 do 1/4 svog rječnika imaju kod nas osobito kvarnerski čakavci na sjevernojadranskim otocima, pa južnije na dalmatinskim otocima do 1/5 rječnika, a manje je indoiranskih arhaizama kod primorskih polučakavaca u obalnim gradovima i najmanje u nečakavskom zaledju. Ovdje se navodi niz starohrvatskih iranizama, čiji su iskon ideološki krivotvorili jugodogmati zbog ideje kako Hrvati ne smiju imati ranijih antičkih riječi, pa su ih lažno proglasili mletačkim romanizmima da skrate iskon hrvatskog jezika. Mletačka vlast sigurno nikad nije dosegla Indiju ni Iran i ove su ‚iranizme’ Mlečani dobili tek posredno, jer su naši čakavski oblici stariji i puno bliži staroistočnom izvorniku od mletačkih. Nakon te vukovske podvale su na stotine tih lažnih indoiranskih „romanizama” ukinute i izbačene iz hrvatskoga, pa u Jugoslaviji nasilno zamijenjene balkanizmima i turcizmima današnjeg ‚standarda’ koji su u hrvatskoj javnosti uglavnom bili nepoznati do 1918.

Proporcjonalnie, większość klasycznych archaizmów indoirańskich w 1/5 do 1/4 ich słownictwa ma tutaj, zwłaszcza Kvarner Chakavians na północnych wyspach Adriatyku i dalej na południe na wyspach Dalmacji aż do 1/5 ich słownictwa, podczas gdy wśród przybrzeżnych półczakawów w miastach przybrzeżnych jest mniej archaizmów indoirańskich, a najmniej w głębi lądu Nečakav. Przytacza się tu szereg starych chorwackich iranizmów, których pochodzenie zostało ideologicznie sfałszowane przez jugodogmatyków w związku z poglądem, że Chorwaci nie powinni mieć wcześniejszych starożytnych słów, dlatego fałszywie uznali je za weneckie romanizmy, aby skrócić początki języka chorwackiego. Panowanie weneckie z pewnością nigdy nie dotarło do Indii ani Iranu, a Wenecjanie przejęli te „iranizmy” jedynie pośrednio, ponieważ nasze formy czakawskie są starsze i znacznie bliższe starożytnemu wschodniemu oryginałowi niż weneckie. Po tym oszustwie Wukowa setki fałszywych indoirańskich „romanizmów” zostało zlikwidowanych i wypędzonych z Chorwacji, a w Jugosławii zostały one siłą zastąpione przez bałkanizmy i turkizmy dzisiejszego „standardu”, które w większości były nieznane chorwackiej opinii publicznej aż do 1918 roku.

Zato se tu navode glavne jugomletačke krivotvorbe od 1918, prisilno ukinutih ranohrvatskih indoiranizama (zamijenjenih novim balkanizmima i turcizmima), a kojih je bilo najviše u bodulskoj čakavici (per.= klasični staroperzijski, av.= ranoantička Avesta, ved.= staroindske Vede, balk.= novi balkanizam): npr. ankora (sidro, balk. „kotva”: veds. ankura), aša (osovina: veds. assa), bava (lahor, balk. povetarac: perz. bav), bavica (pirkanje, balk. „ćarlijanje”: perz. bavek), bavat (pirkati, balk. „ćarlijati”: perz. bavidan), arija (zrak: indoved. harija), balatura (volta-veranda: perz. balater), balaturica (voltica-verandica: perz. balaturek), barba (balk. „gazda”: mitan. barba + perz. barbar), barka (brodica, balk. „ladja”: perz. barkaš + egipt. baris), baril (bačva, balk. „bure”: akad.+ sum. bariga), čapivat (loviti: perz. čapidan + veds. capati), drito (ravno, balk. „pravo”: avest. drita), feral (lampaš, balk. „fenjer”: akad. fera + etrur. pheri), gajba (turs. „kavez”: perz. gaibe), gaštropan (hrušt-kornjaš, balk. „gundelj”: perz. gazendran), guštat (uživati, balk. „prijati”: perz. gušte), kalada (naoblaka: indoved. calatva), kantun (kut, balk. „ugao”: indoved. kant), movit (micati-gibati, balk. „kretati”: perz. movil), naranža (naranča, balk. „pomoranča”: veds. naranga + perz. narangi), šijun (orkan-vihor: hetit. šiun + avest. siuni), taracat (popločiti, balk. „kaldrmisati”: hetit. taratta + indoved. taranta), ura (balk. „sat”: indoved. hora + litvan. oras), varda (utvrda, turs. „kula”: perz. varda), vardica (stražarnica: perz. vardek), vardina (akropola-gornji grad: perz. vardana), veštit (balk. „odeća”: veds. veštita), …itd.

Dlatego też główne fałszerstwa jugosłowiańskie od 1918 r. siłą zniosły wczesne chorwackie indoirańskie (zastąpione przez nowe bałkanizmy i turkizmy), które były najliczniejsze w Bodul Čakavica (per.= klasyczny staroperski, av.= wczesnoantyczna Avesta, wed. .= starożytne Wedy indyjskie, balk) .= nowy bałkanizm): np. ankora (kotwica, Balk. „kotwica”: Veds. ankura), aša (wał: Veds. assa), bava (Lahor, Balk. bryza: pers. bav ), bavica (pirkanje, balk „czatowanie”: os. bavek), bavat (balk. „czatowanie”: os. bavidan), aria (powietrze: indove. harija), balatura (volta-veranda: os. balaturica): os. . balaturek), barba (balk. „szef”: mitan. barba + os. barbar), barka (łódź, balk. „statek”: os. barkaš + egypt. baris), baril (beczka, balk. „beczka”) „: Acad.+ Sum. bariga), čapivat (polować: pers. čapidan + Veds. capati), drito (prosto, balk. „prawo”: awest. drita), dziki (lampash, balk. „latarnia”: acad . fera + etrur. pheri), gajba (turs. „klatka”: pers. gaibe), gastropan (chrząszcz pospolity, balk. „chrząknięcie”: pers. gazendran), guštat (cieszyć się, balk. „cieszyć się”: perski. gušte), kalada (chmura: Indoved. calatva), kantun (róg, balk. „róg”: Indoved. kant), movit (przesuwać-poruszać) , balk. „ruch”: pers. movil), pomarańczowy (pomarańczowy, balk. „pomarańczowy”: veds. naranga + pers. narangi), shijun (huragan-wir: Hitt. šiun + avest. siuni), taracat (utorować) , wzbraniać się. brukować”: hetycki. taratta + indo-wedyjski. taranta), ura (Bał. „zegarek”: indo-wedyjski. hora + litewski. oras), varda (fort, Turs. „wieża”: perska. varda), vardica ( wartownia: Pers. vardek), vardina (akropol-górne miasto: perska vardana), veshtit (balk. „ubrania”: Veds. veshtita), …etc.

Kajkavski iranizmi :

Kajkawskie iranizmy:

U sjeverozapadnoj kajkavici je kod nas razmjerno najviše pravih iranskih arhaizama iz stare Perzije, kojima je još bogatija više nego čakavica, a daleko je iznad Vukove novoštokavštine gdje naši iranisti u tom smislu ustvari navode dijelom kasnije novovjeke turcizme iz Bosne što nemaju veze s indoiranskim rječnikom. To je bogatstvo kajkavskih iranizama povezano s indoiranskim etnonimom Horoathos iz azovskog Tanaisa u 2. i 3. st. Već i samo ime kajkavice je perzijskog iskona (a čakavice indovedskog), jer je ista naša zamjenica kay postojala i u staroperzijskom, pa još i danas u tadjičkom jeziku i modernom iranskom standardu farsi ona slično glasi kei (kao u našem Varaždinu). Zato tu našu kajkavsku zamjenicu ne rabi samo 3 miliuna naših kajkavaca + Slovenaca, nego još blizu 19 miliuna u Tadjikistanu i 78 miliuna u Iranu, ili ukupno oko 100 milijuna kejkavaca u Euraziji.

Północno-zachodnia kajkavica ma stosunkowo najbardziej realne irańskie archaizmy ze starej Persji, która jest nawet bogatsza niż čakavica, i znajduje się znacznie powyżej Novoštokavštiny Vuka, gdzie nasi irańczycy w tym sensie faktycznie cytują późniejsze współczesne turkizmy z Bośni, które nie mają nic wspólnego z Słownictwo indoirańskie. To bogactwo iranizmów kajkawskich wiąże się z indoirańskim etnonimem Horoathos z Azowskiego Tanais z II i III wieku. Sama nazwa kajkavica jest pochodzenia perskiego (a chakavica ma pochodzenie indowedyjskie), ponieważ ten sam zaimek kay istniał w języku staroperskim, a nawet dzisiaj w języku tadżyckim i współczesnym irańskim standardzie perskim, jest podobnie wymawiany kei (jak w naszym Varaždinie). Dlatego naszego zaimka kajkawskiego używa nie tylko 3 miliony naszych Kajkawów + Słoweńców, ale kolejne 19 milionów w Tadżykistanie i 78 milionów w Iranie, czyli łącznie około 100 milionów Kajkawów w Eurazji.

Po obliku i značenju su posve jednaki idući irano-kajkavski arhaizmi kojih nema Vukov štokavski standard, ali te imaju Iranci i kajkavci: babek, bebek, bedâk, če (ako), dekle (divojka), gaj, hura (perz. hurra), ki, kerber (osinjak), kup, mamek, šamlek, šira (sirutka), tekar, … itd. Osim inih općehrvatskih iranizama, manjeviše slične specifično kajkavsko/čakavske i perzijske riječi zajedničkog iskona kojih nemaju jugo-štokavci, još su npr. cujzek / pulić: perz. kuzek (ždrijebe), drač / drača: perz. diraht (bodljasti korov), fiškal / udvetnik: perz. piškar (advokat), gajba / gajba: perz. gaibek (krletka), hasan: perz. hašan (koristan), hlače: perz. halač (hlače), hlačke: perz. halaček (hlačice), jezero: perz. hezare (= 1.000), mišek: perz. mušek (mišić), narda: perz. nard (greda), pajdaš: perz. padaš (sudrug), pohan: perz. pohtan (pržen), pusiti / busiti: perz. busiden (ljubiti), rešt / pržun: perz. gerešt (zatvor), rihtat: perz. rihtan (urediti), rubac / facol: perz. rupak (turski: marama), tutlek: perz. tutek (blesan), ziher / sigûr: perz. zikhar (sigurno), žuhki / zuhak: perz. zuhak (gorak) i još više stotina inih takvih irano-kajkavskih (i sličnih irano-čakavskih) riječi.

Następujące archaizmy irańsko-kajkawskie, których nie ma sztokawski standard Vuka, ale które mają Irańczycy i Kajkawianie, są całkowicie równe pod względem formy i znaczenia: babek, bebek, bedâk, če (jeśli), dekle (dziewczyna), gaj, hura ( Perski hurra), ki, kerber (osa), kup, mamek, shamlek, shira (serwatka), tekar, … itd. Oprócz innych ogólnych irańskich chorwackich, mniej więcej podobnymi, specyficznie kajkawsko-czakawskimi i perskimi słowami wspólnego pochodzenia, których Jugo-Stokawowie nie mają, są także m.in. cujzek / pulić: os. kuzek (źrebię), drač / drača: Pers. diraht (kolczasty chwast), fiskal / udvetnik: perski. piškar (adwokat), skrzynia / skrzynia: Pers. gaibek (kletka), hasan: perski. hasan (przydatne), spodnie: Pers. halač (spodnie), spodnie: os. halaček (spodnie), jezioro: perskie. khezare (= 1000), mysz: Pers. mušek (mięsień), narda: Pers. nard (belka), pajdaš: Pers. padaš (wspólnota), pohan: perski. pohtan (smażony), dmuchanie / wiercenie: Pers. busiden (całować), rešt / pržun: Pers. gerešt (więzienie), rihtat: perski. rihtan (edytuj), rubac / facol: os. rupak (turecki: marama), tutlek: perski. tutek (głupie), ziher / sigûr: perski. zikhar (z pewnością), žuhki / zuhak: Pers. zuhak (gorzki) i setki innych takich słów irańsko-kajkawskich (i podobnych irańsko-czakawskich).

Noviji euroiranizmi:

Nowsze euroiranizmy:

Približno istodobno s posrednim turkoiranizmima od jugoistoka, k nama je takodjer zaobilazno stigla i druga novija skupina iranizama preko zapadnoeuropskih jezika iz njihovih dodira s novijom Perzijom. Za razliku od pretežno kulturnih turkoiranizama, ovi se česti suvremeni euroiranizmi većinom odnose na praktične, trgovačke i znanstvene pojmove, npr. balkon (perz. bala-khana), boraks (per. burah), derviš (per. darvish), karavana (per. karawan), kavijar (per. khaviyar), kiosk (per. khošk), nafta (per. naphta), naranča (per. naranga), pidjama (per. payamah), pistači (per. pistah), sandala (per. sandal), šah (per. shah), talk (per. talk = hr. milovka), tulipan (per. dulband), … etc.

Mniej więcej w tym samym czasie, co pośrednie turko-iranizmy z południowego wschodu, okrężną drogą przez języki zachodnioeuropejskie dotarła do nas inna niedawna grupa iranizmów z ich kontaktów ze współczesną Persją. W przeciwieństwie do Turko-Iranizmów o charakterze głównie kulturowym, te częste współczesne Euroiranizmy odnoszą się głównie do terminów praktycznych, handlowych i naukowych, np. balkon (per. bala-khana), boraks (per. burah), derwisz (per. darvish), przyczepa kempingowa (per. karawan), kawior (per. khaviyar), kiosk (per. khošk), olej (per. naphta) , pomarańcza (per. naranga), piżama (per. payamah), pistacje (per. pistah), sandał (per. sandał), szachy (per. shah), talk (per. talk = chorwacka milovka), tulipan (per. .dulband), … itp.

Posuđenice u perzijskomu:

Zapożyczenia w języku perskim:

Kao prastari uljudbeni jezik čija civilizacija traje već blizu 3 tisućljeća, perzijski je većinom posudjivao svoje rieči susjedima, a razmjerno manje od njih primao tudjice. Glavna i najveća iznimka je arabski iz kojega su u srednjovjekom perzijskom do danas nametnuti mnogobrojni vjerski i neki ini abstraktni nazivi, koji dosad čine čak oko 2/5 novoperzijskog rječnika. Naprotiv je perzijski dao susjednim mladjim narodima kao Arapima, Turcima i Mongolima brojne praktične, primjenjene, tehničke i znanstvene riječi. U najstarije doba na početku svog razvitka je staroperzijski posudio dosta riječi iz prapovjesnog samskrita i rane Mezopotamije: akadsko-babilonskog, aramejskoga, itd.

Jako starożytny język grzecznościowy, którego cywilizacja istnieje od prawie 3 tysiącleci, perski w większości pożyczał swoje słowa swoim sąsiadom, a stosunkowo mniej otrzymał od nich obce słowa. Głównym i największym wyjątkiem jest język arabski, od którego do dziś w średniowiecznym perskim narzucono liczne nazwy religijne i inne abstrakcyjne, które stanowią dotychczas około 2/5 słownictwa nowoperskiego. Wręcz przeciwnie, język perski dał wiele praktycznych, stosowanych, technicznych i naukowych słów sąsiadującym młodszym ludom, takim jak Arabowie, Turcy i Mongołowie. W najdawniejszych czasach, na początku swojego rozwoju, język staroperski zapożyczył wiele słów z prehistorycznego samskrytu i wczesnej Mezopotamii: akadyjsko-babiloński, aramejski itp.

Naprotiv su srednjovjeki Turci još bili primitivniji nomadi pa su većinu iranizama oni posudili iz perzijskoga, u kojemu je zato razmjerno manje turcizama tj. mnogostruko manje negoli brojnih islamskioh arabizama. U novom vijeku su pojmovi za mnoge stručno-praktične pojmove već posudjeni u perzijski iz zapadne uljudbe osobito iz francuskoga, njemačkog i susjednog ruskoga, dok su najnoviji uglavnom tehnički pojmovi najviše došli iz anglo-američkog nazivlja.

Wręcz przeciwnie, średniowieczni Turcy byli jeszcze bardziej prymitywnymi nomadami, więc większość iranizmów zapożyczyli z języka perskiego, w którym zatem jest stosunkowo mniej tureckości, tj. wielokrotnie mniej niż liczne arabizmy islamskie. W nowym stuleciu terminy wielu terminów zawodowo-praktycznych zostały już zapożyczone do języka perskiego z kultury zachodniej, zwłaszcza z francuskiego, niemieckiego i sąsiedniego rosyjskiego, podczas gdy najnowsze terminy techniczne pochodziły głównie z nomenklatury angloamerykańskiej.

Farsi: gramatika:

perski: gramatyka:

Sufiksi imaju posebno perzijsko oblikovanje, a broj prefiksa je mali. Glagoli mogu izražavati vrijeme i oblik, a slažu se sa subjektom u licu i broju. U perzijskom jeziku nema rodova pa ni zamenice nisu označene rodovima. Uobičajene izjavne rečenice imaju oblik „(S)(PO)(O)G“. To znači kako rečenice uključuju mogući subjekt, prilošku odredbu i objekt ispred obaveznog glagola. Ako je objekt specifičan, onda je praćen riječi rā i ide ispred priloške odredbe: „(S)(O+rā)(PO)G“.

Sufiksy mają specjalny perski wygląd, a liczba przedrostków jest niewielka. Czasowniki mogą wyrażać czas i formę oraz zgadzać się z podmiotem osobiście i liczbowo. W języku perskim nie ma rodzajów, więc nawet zaimki nie są oznaczone rodzajami. Typowe zdania oznajmujące mają formę „(S)(PO)(O)G”. Oznacza to, że zdania zawierają możliwy podmiot, zdanie przysłówkowe i dopełnienie przed czasownikiem obowiązkowym. Jeśli dopełnienie jest określone, następuje po nim słowo rā i występuje przed zdaniem przysłówkowym: „(S)(O+rā)(PO)G”.

Klasično perzijsko pismo se naziva pahlevi i blisko je armenskom pismu. Veći dio suvremenog persijskog jezika piše se modificiranim arabskim pismom. Latinica se rabib tek kao pomoćno sredstvo u transkripciji i informatičkim tehnologiama. Tadžički jezik, koji je narječje perzijskoga s ruskim utjecajima, piše se ćirilicom. Abeceda perzijskog jezika ima 32 arabska znaka i još 3 posebna znaka koja to zapravno nisu, nego su različiti pravopisni oblici za slova i u slučaju lām alefa je to ligatura.

Klasyczne pismo perskie nazywa się Pahlavi i jest zbliżone do pisma ormiańskiego. Większość współczesnego języka perskiego jest zapisana zmodyfikowanym pismem arabskim. Łacina jest używana wyłącznie jako pomoc w transkrypcji i technologii informatycznej codziennej. Język tadżycki, będący dialektem języka perskiego z wpływami rosyjskimi, zapisywany jest cyrylicą. Alfabet języka perskiego składa się z 32 znaków arabskich i 3 kolejnych znaków specjalnych, które tak naprawdę nie są, ale stanowią różne formy ortograficzne liter, a w przypadku lām alef jest to ligatura.

Imenice:

Rzeczowniki:

– adrija/more : perz. daryā : more < srednjoperz. drayab < staroperz. drayah

– Adriatyk/morze: Pers. daryā: morze <środkowoperski. drayab <staropers. draja

– Bog : staroperz. bağ < sanskrit bağ

– Bóg: staroperski. bağ <sanskryt bağ

– ban : avestijski pāna < perz. bān: sufiks koji znači čuvar

– ban: awestyjska pāna < Pers. bān: przyrostek oznaczający opiekuna

– brat : perz. baradar < srednjoperz. brad(ar) < staroperz. bratar

– brat: perski baradar <środkowoperski. brad(ar) <stary pers. brat

– čuča : perz. đuđe

-czucza: Pers. anioł

– jesen : perz. hazān

– jesień: perska hazan

– kolač : perz. koluče (vrsta kolača)

– kolacz, ciasto: perskie koluce (rodzaj ciasta)

– kuća : perz. kuče (kujče): malo naselje, staroperz. kuša, kušan

– dom: perski kuče (kujče): mała osada, staroperski. smakować, smakować[kuszat’ -jeść], kosz [zagroda]

– govedar : perz. gāvdār (gāv: govedo, krava + dār: prezentska osnova od infinitiva daštan «imati, držati»)

– bydło mięsne: perskie gāvdār (gāv: bydło, krowa + dār: czas teraźniejszy rdzeń od bezokolicznika daštan «mieć, trzymać»)

– mate r: perz. i srednjoperz. mādar < staroperz. matar

– kolega r: os. i środkowo-perski. mādar <staropers. matar

– miš : perz. muš

– mysz: Pers. musz

– mozak : perz. magz < srednjoperzijski mazg < staroperzijski mazga-

– mózg: Pers. magz < mazg środkowoperski < mazga staroperski-

– nov : perz. nov < srednjoperz. nōg < staroperz. nava-

– nowy: os. nowy < środkowoperski. nōg <staropers. nawa / nawigacja-

– obrva : perz. abru (u množini: abrovān)

– brwi: os. abru (liczba mnoga: abrovān)

– pazuh : perz. bazu (nadlaktica)

– pazuh: pers. bazu (ramię)

– pusa : perz. bus, buse

– pusa: pers. bus, buse

– stan : perz. –stān (sufiks za mjesto): obitavalište, mjesto, npr. Armanestān: država Armena (Armenija), Ozbakestān: država Uzbeka (Uzbekistan)

– mieszkanie: perskie –stān (przyrostek miejsca): siedziba, miejsce, np. Armanestān: Państwo Ormian (Armenia), Ozbakestān: Państwo Uzbeków (Uzbekistan)

– uši : perz. guš < srednjoperz. goš < staroperz. Guša

– uszy: pers. guš  <średni os. goš <stary pers. Guša

– vjetar : perz. bād < srednjoperz. vāt < staroperz. vāta

– wiatr: perski  bād <środkowoperski. vāt <stary pers. vata

– žena : perz. i srednjoperz. zan < staroperz. žan

– kobieta: perska i środkowoperski. zan <stary pers. žan

– zima : perz. zemestā?n: zem + sufiks za mjesto, lokaciju stān < samskrit hima: snijeg, hladnoća (himalaya: stan snijega, tamo gdje snijeg obitava)

– zima: perska zemestā?n: ziemia + przyrostek miejsca, lokalizacji stān <samskrit hima: śnieg, zimno (himalaya: siedziba śniegu, gdzie mieszka śnieg)

Glagoli:

– ati, -anti, pehlevijski glagolski korijeni biti, perz. budan – konjugacija:

– ati, -anti, korzenie czasownika Pahlavi być, pers. obudzić się – koniugacja:

– sam, jesam perz. hastam     hasam

– Jestem, jestem Persem. hastam hasham

– si, jesi perz. hasti   hasi

– si, jesi pers. hasti hasti

– je perz. hast ili ast -e

– jest perski. hast lub ast -e

– smo, jesmo perz. hastim  hasim

– jesteśmy, jesteśmy Persami. hasti hasti

– ste, jeste perz. hastid  hasid

– jesteś, jesteś, Pers. hastid hasid

– su, jesu perz. hastand   hasand

– są, są Pers. hasand hasand

– dati: perz. dadan, prezentska osnova: deh < srednjoperz. prezentska osnova dad < staroperz. prezentska osnova data-, imenica: dade

– daj: os. dadan, czas teraźniejszy: deh < środkowoperski. czas teraźniejszy tata < Old Pers. present stem data-, rzeczownik: dade

– derati, perz. daridan, prezentska osnova: dar

– derati (darować), pers. daridan, czas teraźniejszy: dar

– čamiti, perz. čamidan, prezentska osnova: čam

– marnieć, Pers. čamidan, obecna baza: čam

– goriti, perz. goridan ili gor gereftan, prezentska osnova: gor, imenica gorre

– gorzeć (palić), Pers. goridan lub gor gereftan, podstawa teraźniejsza: gor, rzeczownik gorre

– htjeti, perz. hāstan – konjugacija:

– chcieć, Pers. hāstan – koniugacja:

– hoć(u)   perz. xāh(am)

– hoć(u) os. xāh(am)

– hoć(eš)  perz. xāh(i)

– hoć(eš) os. xāh (y)

– hoć(e) perz. xāh(ad)

– chcę(-y) os. xāh

– hoć(emo) perz. xāh(im)

– hoć(emo) os. xāh(im)

– hoć(ete) perz. xāh(id)

– chcesz osobiście? xāh(id)

– hoć(e)   perz. xāh(and)

– chcę(-y) os. xāh (i)

– kušati, pokušati, perz. kušidan, prezentska osnova: kuš

kuszati 9jeść, sprobować) –  os. kushidan, obecna baza: kush

– lajati, staroperz. lāidan, prezentska osnova: lāj

-łajać, – szczekać, staroperski. lāidan, czas teraźniejszy: lāj

– lizati, perz. lisidan, prezentska osnova: lis

– lizać, pers. lisidan, obecna baza: lis

– napisati, pisati, perz. neveštan ili nebeštan, prezentska osnova: nevis < pehlevijski perz. ni-pis < staroperz. ni-piš prefiks: ni + korijen: pais

– pisz, pisz, os. niewykwalifikowany lub niebiański, obecna baza: nevis < Pahlavi Pers. ni-pis <stary pers. ni-piš przedrostek: ni + rdzeń: pais

– njušiti, novoperz. njušidan, prezentska osnova: njuš < perz. prezentska osnova: niyōš- < pehlevijski staroperz. prezentska osnova: niγōš < staroperz. prezentska osnova: nigauš

– niuchać, powąchaj, nowoperski. njusidan, czas teraźniejszy: njuš < Pers. czas teraźniejszy: niyōš- < Pahlavi staroperski. czas teraźniejszy: niγōš <star.pers. czas teraźniejszy: nigauš

– peći, staroperz. pazidan, prezentska osnova: paz, < pehlevijski perz. glagolski korijen pačati-

– piec/ pieczeń, staroperski. pazidan, obecna baza: paz, <Pahlavi perski. rdzeń czasownika pačati-

– pohati, perz. pohtan (pazidan), prezentska osnova: paz, < pehlevijski perz. glagolski korijen pačati-

– pohati, przes. pohtan (pazidan), obecna baza: paz, <Pahlavi perski. rdzeń czasownika pačati-

– živjeti, perz. zistan, prezentska osnova: zi < srednjoperz. Ziwistan prezentska osnova: ziw < staroperz. Žiwistan, prezentska osnova: živ

– żyć, Pers. zistan, czas teraźniejszy: zi < środkowoperski. Ziwistan obecna baza: ziw <staroperski. Živistan, czas teraźniejszy: żywy

Brojevi :

Brojki (takty, liczby)

hrvatski I perzijski  I sanskrit  I Avesta

Chorwacki i perski, sanskryt i avesta

jedan I jek I eka I aeva

dva I do I dva I dva

tri I se I tri I thri

četiri I čahar I čatvar I čathwar

pet I panđ I panča I panča

šest I šeš I šaš I xšvaš

sedam I haft I sapta I hapta

osam I hašt I ašta I ašta

devet I noh I nava I nava

deset I dah I dasa I dasa

dvjesto  dvist/devist  dvisata

– jedan, perz. (jek)dāne (književni), jedāne ili jedune (govorni): jedan, komad nečega

– jeden, perski. (jek) dāne (literackie), jedāne lub jedune (mówione): jeden, kawałek czegoś

Upitne zamjenice :

Zaimki  pytające:

– ča (što), perz. če ili či npr. ča je perz. (govorni) či-je

cza, co

– ki (tko), perz. ki npr. ki (tko) je perz. (govorni) ki-je

ki, kto

Pridjevi :

Przymiotniki:

– tanak, perz. tang

– cienki,

– više, perz. biš

więcej

– znan, perz. šenās < avestijski žnatar

wiadomo

– baština, perz. bāstān

– dziedzictwo, pers. bastan

 

Prijedlozi :

Sugestie:

– iz (od), perz. az

– do, perz. tā?

 

Sufiksi :

Sufiksy:

– ar, perz. kar ili gar: sufiks za zanimanje, kao u imenicama govedar, limar, itd. ili u perzijskom gāvdār lahimkār ili lahimgar itd.

– ar, os. kar lub gar: przyrostek określający zawód, jak w rzeczownikach hodowca bydła, blacharz itp. lub w języku perskim gāvdār lahimkār lub lahimgar itp.

Upitni prilog :

Przysłówek pytający:

– kuda, perz. kođā (kodja)

dokąd

Mjesni prilozi :

Wkłady lokalne:

– ondje, perz. ānđā (onđā) ili āndjā (ondjā)

tam

– ovdje, staroperz. avadā: ovdje

tutaj

Literatura :

– A.K.S. Lambton : Persian vocabulary. Cambridge Univ. Press, 394 p. London-NewYork-Melbourne.

– Natel Khanlari, P., «Povijest perzijskog jezika I, II i III», Nashr-e Nou, Tehran, Iran, 1986.

– Dustkhah, J. «Avesta», Entesharat-e Morvarid, Tehran, Iran, 1995.

– Iranski Kulturni centar : Staroiransko porijeklo Hrvata (zbornik simpozija), Zagreb 1999.

– M. Vidović : Hrvatski iranski korijeni. Grgur Ninski, Zagreb 1991.

– M.N. Ćurić : Staroiransko podrijetlo Hrvata. Zagreb 1991.

– M. Marčinko : Indoiransko podrijetlo Hrvata. Jurčić d.o.o., Zagreb 2000.

– A.Ž. Lovrić & M. Rac : Indoiranski arhaizmi starog istoka u kajkavskom leksiku. Zbornik simpozija KAJ, knj. III: str. 201-210, Muži zagorskog srca, Zabok 2010.

– Znanstveno društvo za proučavanje podrijetla Hrvata : Tko su i odakle Hrvati – revizija etnogeneze, Zagreb 1994.

– S.K. Sakač : Hrvati do stoljeća VII (zbornik radova). Darko Sagrak, Zagreb 2000.

INDOHRVATI I PRASLAVENI :

Indohorwaci i Prasłowianie:

Na ukrajinskom prostoru Velike Hrvatske i zatim manje Bijele Hrvatske su duž Karpata od Brna pa do Černovica, sve do danas su unutar slavenskog mjestopisa još očuvani brojni indoiranski arhaizmi srednjovjeke toponimije orientalnoga neslavenskog podrijetla i uz njih niz toponima na osnovici etnonima Hrvat. Sav taj stari mjestopis upućuje na obseg karpatske Bijele Hrvatske prije 10. st. i ranije najgušće naseljavanje Iranohrvata osobito u Slovačkoj i Galiciji (BAUER et al. 1993, KROCH 1994, GRALJUK 1997, MAYOROV 2006). Pri ranoj doselidbi Iranohrvata u Ukrajinu i duž Karpata, počelo je uzajamno jezično prožimanje: nisu se samo Hrvati jezično slavizirali, nego su i rani Slaveni preko Hrvata bar dijelom jezično iranizirani preslojavanjem wendskih, antskih i inih domaćih govora u različitim regionalnim omjerima. Krajem antike i u ranomu srednjem vijeku od 4.- 7. st. je ranohrvatski jezik Iranohrvata medju mnogim Slavenima, paralelno s pučkim praslavenskim, još postojao kao elitni govor društvene nadgradnje tj. lingua franca istočne Europe, poput starogrčkoga u antičkom Sredozemlju, ili engleskoga u suvremenom svijetu. Pritom su tijekom toga ranog hrvatsko-slavenskog suživota jamačno postojale dvije uzastopne faze njihova medjudjelovanja. U prvoj najranijoj fazi negdje od 4.- 6. st. dok su još Iranohrvati bili vodeći medju Praslavenima, najjači je bio početni utjecaj elitnoga ranohrvatskog na ine Praslavene u smjeru njihova kulturno-jezičnog zajedništva. Kada su potom zbog geopolitičkih, društvenih i vjerskih promjena od 7.- 9. st. Iranohrvati već izgubili izrazitu dominantnu ulogu, tada je tek s pokrštavanjem prevladala slavizacija samih Hrvata u većinskomu staroslavenskom okružju.

Na ukraińskim terytorium Wielkiej Chorwacji, a następnie mniejszej Białej Chorwacji, rozciągają się wzdłuż Karpat od Brna do Černovic, do dziś w topografii słowiańskiej zachowały się liczne indoirańskie archaizmy średniowiecznej toponimii o orientalnym, niesłowiańskim pochodzeniu, wraz z wieloma toponimów opartych na etnonimie Chorwat. Cała ta stara topografia odnosi się do zasięgu Karpackiej Białej Chorwacji sprzed X wieku. oraz wcześniejsze najgęstsze osadnictwo irańsko-chorwackie, szczególnie na Słowacji i w Galicji (BAUER i in. 1993, KROCH 1994, GRALJUK 1997, MAYOROV 2006). Podczas wczesnej migracji irańsko-Chorwatów na Ukrainę i wzdłuż Karpat rozpoczęło się wzajemne przenikanie językowe: nie tylko Chorwaci zostali slawizowani językowo, ale także pierwsi Słowianie za pośrednictwem Chorwatów zostali przynajmniej częściowo zranizowani językowo poprzez nakładanie warstw języka wendyjskiego, antiańskiego i innych języki ojczyste w różnych proporcjach regionalnych. U schyłku starożytności i we wczesnym średniowieczu od IV do VII wieku. wczesny język chorwacki irańsko-chorwackich wśród wielu Słowian, równolegle ze pospolitym prasłowiańskim, istniał nadal jako elitarny język nadbudowy społecznej, tj. lingua franca Europy Wschodniej, jak starożytny grecki w starożytnym basenie Morza Śródziemnego lub angielski we współczesnym świecie. Jednocześnie w okresie wczesnego współistnienia chorwacko-słowiańskiego z pewnością miały miejsce dwie następujące po sobie fazy ich interakcji. W pierwszej, najwcześniejszej fazie, gdzieś od IV do VI wieku. podczas gdy wśród Proto-Słowian nadal przewodzili irańsko-Chorwaci, początkowy wpływ wczesnej elity chorwackiej na Pro-Słowian był najsilniejszy w kierunku ich wspólnoty kulturowo-językowej. Kiedy w wyniku zmian geopolitycznych, społecznych i religijnych od VII do IX w. Irańsko-Chorwaci utracili już swoją wyraźną dominującą rolę, dopiero wraz z chrystianizacją w większości środowiska starosłowiańskiego zapanowała slawizacja samych Chorwatów.

Pitanje podrijetla, pradomovine i starosti Praslavena je jedan od dosad najtežih, uglavnom neriješenih europskih problema poredbene slavistike i ranoslavenske povijesti. Nakon pojave slavistike kao struke od sredine 19. st., unatoč niza novijih pokušaja pa i višedisciplinarnih skupnih proučavanja, u ovom pitanju kroz 20. stoljeće još nema bitnijih pomaka, izim što razni auktori imaju o tomu često protivna mišljenja bez egzaktne dokumentacije. Dosad su već stotinjak slavista i povjestnika intenzivno proučavali razvitak Praslavena, pa je održan i niz slavističkih skupova. Najveći je napredak pritom postignut u rekonstrukciji i poredbenom poznavanju hipotetičnoga praslavenskog jezika, dok je za povijestno podrijetlo populacije samih Praslavena, unatoč svim naporima napredak ostao razmjerno skroman pa još nema značajnih poboljšanja glede sigurnijeg odredjivanja stvarne slavenske pradomovine niti jasnog omedjivanja njihove početne starosti. Zbog posvemašnjeg izostanka antičkih pisanih dokumenata niti sigurnih arheonalaza o Praslavenima, dosad ponudjena rješenja su uglavnom dvojbeno izvedena poredbenim domišljanjem i posrednim ekstrapolacijama, pa su bez obzira na razlike, uglavnom sva podjednako nesigurna. Zamalo jedina suvisla podloga za izvodjenje Praslavena dosad je uglavnom bila poredbena lingvistika, dok su nejezični pokazatelji za Praslavene iz inih struka ostali još uvijek dosta oskudni i nejasni.

Zagadnienie pochodzenia, ojczyzny i wieku Prasłowian jest jednym z najtrudniejszych, w większości nierozwiązanych europejskich problemów slawistyki porównawczej i wczesnej historii słowiańskości. Po pojawieniu się slawistyki jako zawodu z połowy XIX w., pomimo szeregu niedawnych prób, a nawet multidyscyplinarnych studiów zbiorowych, przez cały XX w. nie nastąpił znaczący rozwój tej kwestii, z tym wyjątkiem, że różni autorzy często sprzeciwiają się opinie na ten temat bez dokładnej dokumentacji. Do tej pory około stu slawistów i historyków intensywnie zajmowało się rozwojem prasłowiańszczyzny, dlatego zorganizowano cykl spotkań slawistycznych. Największy postęp osiągnięto w rekonstrukcji i poznaniu porównawczym hipotetycznego języka prasłowiańskiego, natomiast w zakresie historycznego pochodzenia samej ludności prasłowiańskiej, mimo wszelkich wysiłków, postęp pozostał stosunkowo skromny, zatem nadal nie ma znaczna poprawa w zakresie pewniejszego określenia prawdziwej ojczyzny słowiańskich przodków lub wyraźnego rozgraniczenia ich początkowego wieku. Ze względu na całkowity brak starożytnych dokumentów pisanych czy wiarygodnych analiz archeologicznych Prasłowian, dotychczasowe rozwiązania w większości wątpliwie wywodzą się z wyobraźni porównawczej i pośrednich ekstrapolacji, zatem niezależnie od różnic są w większości równie niepewne. Niemal jedyną spójną podstawą interpretacji prasłowian była jak dotąd głównie lingwistyka porównawcza, podczas gdy wskaźniki pozajęzykowe dla prasłowian z innych zawodów są nadal dość nieliczne i niejasne.

Zato su starost i pradomovina ranih Slavena zasad daleko nesigurniji i puno lošije dokumentirani, nego li npr. podrijetlo i starost ranih Hrvata, koja je dosad bila najviše zakomplicirana baš zbog toga neriješenog pitanja Praslavena. Osobito su spram podrijetla Slavena kritički mladji američki istraživači, dapače dio njih sada već drže da je to pitanje dosad još nerješivo baš zato, što posebni zajednički Praslaveni u antici i ranije možda nisu niti postojali, nego su kasniji Slaveni tek naknadno slavizirani konglomerat raznorodnih antičkih plemena : U tom slučaju su pokušaji suvislog odredjenja izvornih Praslavena uglavnom uzaludni, više kao tradicijsko uvjerenje slavista, negoli stvarno dokazivi. Zato se odnedavna već predlažu radikalno novi pristupi podrijetlu i starosti Slavena, koji u europskoj slavistici većinom još nisu usvojeni. Ipak i u Europi već ima kritičkih prosudba, npr. HENSEL (1988) koji jasno kritizira dosad krajnje nesigurne i nejedinstvene zaključke o Praslavenima, dok KROCH (1994) smatra da raniji antički Praslaveni kao cjelina vjerojatno nisu postojali. Slična kritička stanovišta o antičkim Praslavenima i osobitoj ulozi ranohrvatskog jezika zastupa još pokojni prof. M. Yoshamya (u neobjavljenoj monografiji o Prahrvatima 1976).

Dlatego wiek i ojczyzna przodków wczesnych Słowian są znacznie bardziej niepewne i znacznie gorzej udokumentowane niż np. pochodzenie i wiek wczesnych Chorwatów, co do tej pory było najbardziej skomplikowane właśnie ze względu na nierozwiązaną kwestię prasłowian. Szczególnie młodsi badacze amerykańscy są szczególnie krytyczni wobec pochodzenia Słowian, wręcz niektórzy z nich już uważają, że kwestia ta jest nadal nierozwiązywalna właśnie dlatego, że specyficzni pospoliti Protosłowianie mogli nawet nie istnieć w starożytności i wcześniej, ale późniejsi Słowianie są dopiero późniejsi Słowiański konglomerat różnorodnych starożytnych plemion: W tym przypadku próby spójnego określenia pierwotnych Proto-Słowian są w większości daremne, bardziej przypominają tradycyjne wierzenia slawistów, niż są w rzeczywistości możliwe do udowodnienia. Dlatego ostatnio zaproponowano radykalnie nowe podejście do pochodzenia i wieku Słowian, które nie zostało jeszcze przyjęte w slawistyce europejskiej. Niemniej jednak w Europie zapadają już krytyczne wyroki, m.in. HENSEL (1988), który wyraźnie krytykuje niezwykle niepewne i niejednolite wnioski dotyczące Prasłowian, natomiast KROCH (1994) uważa, że ​​wcześniejsi prasłowianie jako całość prawdopodobnie nie istnieli. Podobne krytyczne poglądy na temat starożytnych prasłowian i szczególnej roli wczesnego języka chorwackiego reprezentuje także nieżyjący już prof. M. Yoshamya (w niepublikowanej monografii Prahrvati 1976).

Ranije kulture predslavenskog ozemlja :

Wcześniejsze kultury terytorium przedsłowiańskiego:

Postoje doduše dvojbene poredbe rječnika, koje nastoje očekivane i poželjne ranoantičke Praslavene povezati čak s Etruščanima (BELOT i REBEC 1984, PAVLOVIĆ 1994, STOJKO 1998) ili s ranoitalskim Venetima (Matej BOR, LENČEK 1990, GRAFENAUER 1990), ali zbog izostanka ikakvih pismenih dokumenata o tomu i udaljenosti ranih Slavena, ovo zasad više spada u znanstvenu fantastiku nezadovoljnih slavista bez ranije antičke predpovijesti. Naprotiv je na ranomu predslavenskom ozemlju puno vjerojatniji i realniji bar neki posredan kulturno-gospodarski utjecaj susjedne visoke civilizacije ranoantičkih Urarta, kao izdvojene najsjevernije države iz prapovijesti Starog istoka i time najbliže kasnijim Slavenima u istočnoj Europi. Ta planinska civilizacija Urartu ili Vansko Carstvo je proučena kasnije od drugih na Starom istoku i još početkom našeg stoljeća je bila skoro nepoznata, pa su i njezini mogući utjecaji na rane pretke Praslavena donedavna uglavnom zanemareni.

Istnieją co prawda wątpliwe porównania słownikowe, które próbują powiązać oczekiwanych i pożądanych wczesnych prasłowian nawet z Etruskami (BELOT i REBEC 1984, PAVLOVIĆ 1994, STOJKO 1998) czy z wczesnymi Wanejczykami włoskimi (Matej BOR, LENČEK 1990, GRAFENAUER 1990), ale ze względu na brak jakichkolwiek pisemnych dokumentów na ten temat oraz odległość dawnych Słowian, to jak dotąd należy bardziej w fantastykę naukową niezadowolonych slawistów bez wcześniejszej starożytnej prehistorii. Wręcz przeciwnie, na terenach wczesnosłowiańskich przynajmniej pewien pośredni wpływ kulturowy i gospodarczy sąsiedniej wysokiej cywilizacji wczesnych starożytnych Urartian jest znacznie bardziej prawdopodobny i realistyczny, ponieważ najbardziej wysunięte na północ państwo odizolowane od prehistorii Starego Wschodu i tym samym najbliżej późniejszych Słowian w Europie Wschodniej. Ta górska cywilizacja Urartu czy Vansko Karstvo była badana później niż inne na Starym Wschodzie i na początku naszego stulecia była nadal prawie nieznana, więc jej możliwy wpływ na wczesnych przodków Prasłowian był do niedawna w dużej mierze ignorowany.

Država Urartu (biblijski Ararat, asirski Nairi) je postojala pod domaćom Kaldejskom dinastijom od god. 843.- 585. p.n.e. uzduž Kavkaza i južnog Zakavkazja (vidi pobliže ZIMANSKY 1985). U najvećem prostranstvu za cara Argišti Khaldi (781-753) to je onodobna velesila prednje Azije s najvećom vojskom prije perzijskih Ahemenida : tada se pruža od Abhazije i Dagestana pa do Sirije i Kurdistana, a poraženi vazali su onda još Asirija i rana Medija. Tada se kulturno-gospodarski utjecaj kavkaskih Urarta širi kroz Malu Aziju, istočnu Europu i raniji Iran, pa je vjerojatno morao doseći i do ranih Praslavena. Najuže je povezan s asirsko-babilonskom civilizacijom u Mezopotamiji, a zbog snažne metalurgije, drvne industrije i uporabe hidroenergije, to je u ranoj antiki bila najrazvijenija praktična tehnokultura prije Rimljana. Brojni urartski klinopisi (MELKIŠVILI 1960-1971) u njima dosežnom sjevernom Predkavkazju (do Azova i ušća Volge) još izravno ne spominju nijedan etnonim sličan samom imenu Slavena, ali se ipak unutar tog carstva već navode imena vjerojatno povezana s etnonimima Hrvata (Huratina) i možda još Rusa.

Państwo Urartu (biblijny Ararat, asyryjskie Nairi) istniało pod panowaniem lokalnej dynastii Chaldejczyków od 843-585 p.n.e wzdłuż Kaukazu i południowego Zakaukazia (szczegóły patrz ZIMANSKY 1985). W największym stopniu było to dla cesarstwo Argishti Chaldiego (781-753 pne) wielka potęga Azji Wschodniej w tym czasie z największą armią przed perskimi Achemenidami: następnie rozciągała się od Abchazji i Dagestanu po Syrię i Kurdystan, a pokonanymi wasalami były wówczas Asyria i wczesna Media. Następnie kulturowe i gospodarcze wpływy kaukaskich Urartian rozprzestrzeniły się na Azję Mniejszą, Europę Wschodnią i wcześniejszy Iran, więc prawdopodobnie musiały dotrzeć także do wczesnych Protosłowian. Jest najściślej spokrewniona z cywilizacją asyryjsko-babilońską w Mezopotamii, a dzięki silnej metalurgii, przemysłowi drzewnemu i wykorzystaniu energii wodnej była najbardziej rozwiniętą praktyczną technokulturą przed Rzymianami we wczesnej starożytności. Liczne urartyjskie inskrypcje klinowe (MELKIŠVILI 1960-1971) na północnym Prekaukaziu, które do nich docierają (aż do Azowa i ujścia Wołgi), nie wspominają jeszcze bezpośrednio o żadnych etnonimach podobnych do samego imienia Slava, ale w obrębie tego imperium nazwy prawdopodobnie są spokrewnione do etnonimów Chorwatów (Huratin) i może więcej Rusi.

Sam urartski jezik je iz posebne alarodske skupine blizak današnjem lezginskom i sličnim kavkaskim govorima u Dagestanu, ali je gramatički bitno različit od slavenskih i inih indoeuropskih jezika. Ipak neki rani urartski gradovi imaju zamalo slavenska imena, npr. Kowinar, Rissani, Pasin, Welikuni, Wišewasi, Hurwasi, Jana, Siplja, Šipkur, Čanjun itd. Nadalje tri urartska cara nose imena Russa Khaldi : najpoznatiji Russa I. (735-714), pa Russa II. (685-670) i predzadnji car Russa III. (610-597). Takodjer je znakovito da vrlo slične prastare legende bar srednjovjekog podrijetla, o tri brata i sestri – osnivačima države postoje kako u Armenaca kao potomaka Urarta (MARR 1933-1935, SAKAČ 1940), tako i kod slavenskih Ukrajinaca (TRUNTE 1988, PAŠČENKO 1999) kao i kod naših kajkavaca. Zato ta carska imena, pa slični toponimi i ova legenda zajedno upućuju bar na prastare kulturne utjecaje Urarta spram kasnijega slavenskog područja kijevske Rus’i u Ukrajini. Još su brojniji mogući pokazatelji urartskih veza spram ranih Hrvata (MELKIŠVILI 1960-1971) : klinopisni Anali cara Sardura II. (753-735) iz mauzoleja Meher-Dur, opisuju silnu urartsku vojsku (čak 352.000 pješaka, 3.600 konjanika i 92 bojnih kola) pod znakovitim imenom Huratina i njihove bojovnike Huratele (= asirski Huradi). Neka urartska plemena (ZIMANSKY 1985) zovu se vrlo slično kao i kasnija starohrvatska: npr. Buliani (Buljani), Barzani (Borzan), Duklani (Dukljan), Gašani (Gašanić), Ibrisini (Ibrišimović), Khurele (Kurelec), Perwani (Pervan), Setini (Cetinić), Šupani (Županić), Wesani (Vesanić), itd. Zato je moguće da je još prije Ahemenida, dio ranih Prahrvata živio u Urartskom Carstvu, koje je nakon propasti god. 585. uključeno u Perzijsko Carstvo, odkad je većina ranijega urartskog pučanstva iranizirana.

Sam język urartyjski pochodzi ze specjalnej grupy Alarod, zbliżonej do dzisiejszego Lezgina i podobnych języków kaukaskich w Dagestanie, ale gramatycznie zasadniczo różni się od języków słowiańskich i innych języków indoeuropejskich. Jednak niektóre wczesne miasta Urartu mają nazwy niemal słowiańskie, m.in. Kowinar, Rissani, Pasin, Welikuni, Wišewasi, Hurwasi, Jana, Siplja, Šipkur, Čanjun itp. Ponadto trzech cesarzy Urartu nosi imię Russa Khaldi: najsłynniejszy Russa I. (735-714 pne), następnie Russa II. (685-670 pne) i ​​przedostatni cesarz Rusa III. (610-597 pne). Znaczące jest także to, że bardzo podobne starożytne legendy, co najmniej średniowiecznego pochodzenia, o trzech braciach i siostrze – założycielach państwa, istnieją zarówno wśród Ormian jako potomków Urarta (MARR 1933-1935, SAKAČ 1940), jak i wśród słowiańskich Ukraińców (TRUNTE 1988, PAŠČENKO 1999) wraz z naszymi Kajakawami. Dlatego te cesarskie imiona i podobne toponimy oraz ta legenda razem wskazują przynajmniej na starożytne wpływy kulturowe Urartu na późniejszy słowiański obszar Rusi Kijowskiej na Ukrainie. Istnieje jeszcze więcej możliwych wskaźników powiązań Urartu z wczesnymi Chorwatami [CB: To ci Chorwaci to jednak Słowianie????] (MELKIŠVILI 1960-1971): Kroniki klinowe cesarza Sardura II. (753-735) z mauzoleum Meher-Dur opisują potężną armię urartyjską (aż 352 000 piechoty, 3600 kawalerii i 92 rydwany) pod znamienną nazwą Huratina i jej wojownicy Huratela (= asyryjski Huradi). Niektóre plemiona urartyjskie (ZIMANSKY 1985) nazywane są bardzo podobnie do późniejszych plemion starochorwackich: m.in. Buliani (Buljani), Barzani (Borzan), Duklani (Dukljan), Gašani (Gašanić), Ibrisini (Ibrišimović), Khurele (Kurelec), Perwani (Pervan), Setini (Cetinić), Šupani (Županić), Wesani (Vesanić), itp. Dlatego możliwe jest, że jeszcze przed Achemenidami część wczesnych Proto-Chorwatów żyła w Imperium Urartu, które po jego upadku w r. 585. włączone do Imperium Perskiego, ponieważ większość wcześniejszej populacji Urartu została irańska.

[CB – Istna ekwilibrystyka irano-chorwacka i anty-słowiańska, czyli anty-serbska w tym przypadku!]

Prvi poimence zapisani narod iz prapovijesti, izravno nastanjen na budućemu slavenskom ozemlju, bili su indoeuropski nomadski konjanici Kimerci (u Herodotu Kimmérioi, u asirskom klinopisu Gimirai), koji su približno od 12.- 8.st. živjeli u sjevernom Predkavkazju i istočnoj Europi. Od 8.st. p.n.e. na njih napadaju iz Turkestana slični indoeuropski nomadi Skiti, pa zato Kimerci u povlačenju provaljuju preko Kavkaza u Urartsko carstvo i onda sele kroz Europu na zapad. Potom u antici na istomu osvojenom prostoru sjevernog Predkavkazja i istočne Europe žive nomadski Skiti (perzijski Saka, grčki Skythoi, lat. Scithae), koji na Kavkazu uništavaju posljednjeg urartskog cara Sardura IV. (597-585) i razaraju Vansko carstvo. Skite na istom prostoru u kasnoj antici od 3. st. p.n.e. opet protjeruju s istoka indoiranski nomadi Sarmati (grčki Sauromátai, lat. Sarmatae), koji napokon sjeverno od Kavkaza pa oko Azova i Krima stvaraju prvu organiziranu istočnoeuropsku državu – Bosporsko kraljevstvo, čime napokon iz nomadske predpovijesti sjeverno sarmatsko primorje Crnog mora (Ukrajina) pismeno ulazi u antičko povijestno doba. Kulturno-gospodarski su rani Kimerci bili pod najjačim utjecajem Urarta i Asirije, a antički Skiti i Sarmati više pod utjecajem stare Perzije, Grčke i kasnije Rimskoga Carstva, kojem su bili vazali i napokon sudjeluju u njegovom rušenju.

Pierwszymi odnotowanymi z imienia i nazwiska ludźmi z czasów prehistorycznych, którzy bezpośrednio zamieszkiwali przyszłe terytorium Słowian, byli indoeuropejscy koczowniczy jeźdźcy, Cymeryjczycy (u Herodota Kimmérioi, w asyryjskim pismie klinowym Gimirai), żyjący mniej więcej od XII do VIII wieku . Mieszkali na Północnym Kaukazie i w Europie Wschodniej. Od VIII wieku przed Chrystusem zostali zaatakowani z Turkiestanu przez podobnych indoeuropejskich koczowników Scytów i dlatego Cymeryjczycy w swoim odwrocie przedarli się przez Kaukaz do Imperium Urartu, a następnie przedarli się przez Europę na zachód. Następnie, w starożytności, koczowniczy Scytowie (perskie Saka, greckie Skythoi, łacińskie Scithae) żyli na tym samym podbitym obszarze północnego Pre-Kaukaz i Europy Wschodniej, którzy zniszczyli ostatniego cesarza Urartu Sardur IV na Kaukazie. (597-585) i zniszczyli Imperium Van. Scytowie są na tym samym obszarze w późnej starożytności od III wieku. przed Chrystusem co indoirańscy koczownicy Sarmaci (gr. Sauromátai, łac. Sarmatae) przez których zostają ponownie wypędzeni ze wschodu. Zakładają oni ostatecznie pierwsze zorganizowane wschodnioeuropejskie państwo na północ od Kaukazu i wokół Azowa i Krymu – Królestwo Bosforu, które ostatecznie wprowadza północnych Sarmatów z wybrzeża Morza Czarnego (Ukraina) z jego koczowniczej prehistorii w historię pisaną w starożytności. Kulturowo i ekonomicznie pierwsi Cymeryjczycy znajdowali się pod najsilniejszym wpływem Urarti i Asyrii, natomiast starożytni Scytowie i Sarmaci byli bardziej pod wpływem starej Persji, Grecji, a później Cesarstwa Rzymskiego, którego byli wasalami i ostatecznie uczestniczyli w jego zniszczeniu.

[CB – Wasale czy wrogowie i niszczyciele Cesartwa Ryzmskiego?]

Izravna dokumentacija za rane Slavene:

Dokumentacja bezpośrednia dla wczesnych Słowian:

Stvarna je činjenica, da sve do 3. st. n.e. dosad još nije nadjen nijedan pravi raniji zapis koji bi posebno spominjao neke ranije antičke Slavene niti ikakav njima blizak etnonim, premda su karpatski krajevi potom obilno naseljeni srednjovjekim Slavenima, u kasnoj antici bar nakon Kristova doba bili već na graničnom rubu Rimskog Carstva i bolje poznati antičkim piscima. Na temelju brojnih zapisanih plemena i rijeka u rimsko doba od 1.- 3. st. (HERMANN 1988-1992), slijedi da je tada za Rimljane razmjerno poznato ozemlje dosezalo na sjeveroistoku do Baltika, južnog Urala i Aralskog jezera, a okolica Dunava, Crnog mora i Kavkaza bila je onda već dosta dobro opisana na latinskom ili grčkom, ne samo pojedini narodi i plemena nego i mnoga baselja. Zato se nameće ključno pitanje : zašto na tom već dosežnom području, ni klasični Grci niti Rimljani, pa ni sasanidski Perzijanci još uopće ne spominju nikakve slične Slavene? Iz svega toga logično slijede dvije moguće objasnidbe ranijeg izostanka Slavena iz svih poznatih antičkih dokumenata :

Faktem jest, że aż do III w ne. nie został jeszcze odnaleziony żaden dokument, nie ma żadnych wcześniejszych zapisów, które konkretnie wspominałyby o jakichś wcześniejszych starożytnych Słowianach lub jakimkolwiek pokrewnym im etnonimie. Chociaż rejony Karpat były wówczas licznie zaludnione przez średniowiecznych Słowian, a w późnej starożytności, przynajmniej po epoce Chrystusa, znajdowały się one już na granicy Cesarstwa Rzymskiego i są lepiej znane starożytnym pisarzom. Na podstawie licznych zarejestrowanych plemion i rzek z czasów rzymskich z I-III wieku. (HERMANN 1988-1992), wynika z tego, że w tym czasie stosunkowo dobrze znane Rzymianom terytorium sięgało na północnym wschodzie aż do Bałtyku, południowego Uralu i Morza Aralskiego oraz obszaru wokół Dunaju, Morza Czarnego i Morza Aralskiego. Kaukaz był już wówczas dość dobrze opisywany w języku łacińskim czy greckim, nie tylko poszczególnych narodów i plemion, ale także wielu osad. Dlatego pojawia się kluczowe pytanie: dlaczego na tym i tak rozległym obszarze ani klasyczni Grecy, ani Rzymianie, ani nawet Sasanidowie Persowie w ogóle nie wspominają o podobnych Słowianach? Z tego wszystkiego logicznie wynikają dwa możliwe wyjaśnienia wcześniejszej nieobecności Słowian we wszystkich znanych starożytnych dokumentach:

a) – Ili rani zajednički Slaveni dotada još nisu ni postojali kao cjelovita imensko-jezična skupina tj. naknadno su slavizirani, odnosno:

a) – Albo pierwsi pospolici Słowianie w ogóle nie istnieli jako kompletna grupa imionowo-językowa, tj. uległy one następnie slawizacji, czyli:

b) – Možda su ranije skupni Praslaveni većinom živjeli izvan poznatoga antičkog ozemlja, tj. negdje dalje na sjeveru Europe ili istočnije u Aziji, pa su se tek potom doselili do Karpata negdje u 3./4. stoljeću n.e. Niti za ovu drugu mogućnost dosad još nisu poznati neki sigurni pokazatelji.

b) – Być może wcześniej zbiorowi Prasławowie w większości zamieszkiwali poza znanym starożytnym terytorium, tj. gdzieś dalej na północy Europy lub dalej na wschód w Azji i dopiero wtedy przenieśli się do Karpat gdzieś w III/IV wieku. wiek naszej ery Nie ma też wiarygodnych wskaźników potwierdzających tę drugą możliwość.

Na sjevernom pontskom okružju, od ušća Dunava uzduž primorja Crnog mora i oko Azovskog mora do zapadnog Kavkaza, nadjeno je blizu 500 grčkih i latinskih nadpisa s antičkim navodima preko tisuću osobnih i plemenskih imena (LATYŠEV 1890). To je područje današnje Ukrajine i ruskoga sjevernog Predkavkazja, gdje bi se na tad poznatom ozemlju najviše mogli očekivali bar neki Praslaveni,- ali nijedno zapisano antičko ime onda još ne upućuje na nikakve slične Slavene. Čak i na 2 grčke ploče iz antičke luke Tanais na Azovskom moru, gdje se triput nedvojbeno spominje ranohrvatski etnonim Horoathos ili Horouathos, medju zapisanih tridesetak osoba nema niti jedne s nekim približno slavenskim imenom, nego su sva redom neslavenska tj. najviše indoiranska i dijelom grčka imena. Dapače, izričito imenovani gradonačelnik Hrvat očito još nije Slaven, nego ima tipično perzijsko ime : „Horoathos Sandarsios archon Tanaiton” = Hrvat Sandarzio gradonačelnik Tanaisa.

Na północnym obszarze Pontu, od ujścia Dunaju wzdłuż wybrzeża Morza Czarnego i wokół Morza Azowskiego po zachodni Kaukaz, odnaleziono prawie 500 inskrypcji greckich i łacińskich, zawierających starożytne odniesienia do ponad tysiąca osobistości i plemion. Imiona (LATYŠEV 1890). Jest to obszar dzisiejszej Ukrainy i rosyjskiego Kaukazu Północnego, gdzie na znanym wówczas terytorium można było spodziewać się przynajmniej części Prasłowian – żadna jednak starożytna nazwa pisana nie odnosi się wówczas do jakichkolwiek podobnych Słowian. Nawet na 2 tabliczkach greckich ze starożytnego portu Tanais nad Morzem Azowskim, gdzie niewątpliwie trzykrotnie pojawia się wczesny chorwacki etnonim Horoathos lub Horouathos, wśród około trzydziestu odnotowanych osób nie ma ani jednej osoby o w przybliżeniu słowiańskim brzmieniu imienia, ale wszystkie są niesłowiańskie, tj. głównie imiona indoirańskie i częściowo greckie. W rzeczywistości wyraźnie wymieniony burmistrz Chorwat najwyraźniej nie jest jeszcze Słowianinem, ale ma typowe perskie imię: „Horoathos Sandarsios archon Tanaiton” = chorwacki Sandarzio burmistrz Tanais.

Nadalje i znakovite jezične poredbe zajedničkoga prirodnog nazivlja iz slavenskih jezika koje nas upućuju na rani praslavenski, daleko su bogatije za pojmove iz hladnije klime s pripadnom sjevernom florom i faunom iz vlažnijega šumskog pojasa, dok je skupno nazivlje iz toplijega sušnog podneblja uključivo južnu floru i faunu na sveslavenskoj razini vrlo oskudno i gdje postoji, tu je nejednako tj. često preuzeto iz južnijih neslavenskih jezika (BERNSTEIN et al. 1998). Ovo starije „zimoljubno” nazivlje još dodatno pojačava negativne naznake iz antičkih zapisa, jer isto znači da su rani Praslaveni i po jeziku prije živjeli negdje sjevernije izvan Kavkaza, Ukrajine ili Panonije, tj. podalje od poznatoga antičkog ozemlja – možda u šumskom području sjeverne Rusije ili zapadnog Sibira, sjeverno od nomadskih Kimera, Skita i Sarmata iz južno-stepskog pojasa.

Co więcej, znaczące porównania językowe wspólnej nomenklatury naturalnej z języków słowiańskich, które wskazują nam na wczesną prasłowiańską, są znacznie bogatsze w kategoriach chłodniejszego klimatu z powiązaną z północną florą i fauną z bardziej wilgotnych pasów leśnych, podczas gdy nomenklatura zbiorowa z cieplejszym, suchym klimatem obejmująca południową florę i faunę na poziomie ogólnosłowiańskim, jest bardzo rzadka, a tam, gdzie występuje, jest nierówna, tj. często zaczerpnięta z bardziej południowych języków niesłowiańskich (BERNSTEIN i in. 1998). Ta starsza, „kochająca zimę” nomenklatura dodatkowo wzmacnia negatywne przesłanki ze starożytnych przekazów, ponieważ oznacza także, że pierwsi Protosłowianie żyli gdzieś dalej na północ poza Kaukazem, Ukrainą czy Panonią, tj. z dala od znanego starożytnego terytorium – być może na leśnych terenach północnej Rosji lub zachodniej Syberii, na północ od koczowniczych Cymeryjczyków, Scytów i Sarmatów z południowej strefy stepowej.

Dok za ranije antičke Hrvate postoji bar dvadesetak dokumentiranih vladarskih zapisa od Perzijskog carstva do azovskog Tanaisa, o zajedničkom imenu Slavena u antici sve do 3. stoljeća n.e. dosad još nema nikakvih sigurno potvrdjenih zapisa. Doduše, poneki nestrpljivi slavisti koji su vrlo nezadovoljni izostankom traga očekivanih antičkih Slavena, etimološki navlače imena već poznatih antičkih plemena, da ih proglase navodnim „Praslavenima” protiv svih povjestnih dokumenata. Tako se npr. silom izvlači iz PTOLEMEJa u 2. st. kao da su navodno rani Slaveni bili antičko plemensko ime Suobénoi: Ovo je zapravo grčki sinonim za već poznato starogermansko pleme Suebi, što su ustvari kasniji srednjovjeki Schwaben u Njemačkoj,- a ne Slaveni. Zato od takvoga i sličnog nategnutog domišljanja etimologije ranijih antičkih Praslavena dosad još nema nikakvih ozbiljnih ni vjerodostojnih rezultata.

O ile w przypadku wcześniejszych starożytnych Chorwatów istnieje co najmniej dwadzieścia udokumentowanych wzmianek o władcach od Imperium Perskiego po Tanais Azowskie, o potocznej nazwie Słowianie w starożytności aż do III wieku naszej ery, jak dotąd nie mają bezpiecznie potwierdzonych zapisów. Co prawda część niecierpliwych slawistów, bardzo niezadowolonych z braku śladów oczekiwanych starożytnych Słowian, wyprowadza etymologicznie nazwy znanych już starożytnych plemion, aby wbrew wszelkim dokumentom historycznym uznać je za rzekomych „Starożytnych Słowian”. Zatem na przykład zdecydowanie wyodrębnia się z Ptolemeusza w II wieku. jakby rzekomo pierwsi Słowianie byli starożytną nazwą plemienną Suobénoi: w rzeczywistości jest to grecki synonim znanego już starego germańskiego plemienia Suebi, które w rzeczywistości jest późniejszym średniowiecznym Schwaben w Niemczech, a nie Słowianami. Dlatego takie i podobne naciągane domysły na temat etymologii wcześniejszych starożytnych prasłowian nie przyniosły dotychczas żadnych poważnych i wiarygodnych wyników.

Najraniji već sigurno potvrdjeni etnonim Slavena (Sklauénoi – Sclaveni) koji se ne može zamijeniti s drugim etnogrupama, zapisao je po prvi puta tek u 4. st. Caesarius Nasiansis. Slijedeći u 6. st. Procopius i Jordanes navode Slavene uz Ante i Venete, s kojima ih izjednačuje dio današnjih slavista. Tada već počinju uzastopne provale Slavena poznatih kao Sklabanoi, Sklaboi, Sclavi preko Dunava na Balkan u 6.i 7. st., koje spominje niz bizantskih pisaca (WEISS 1988, GINDLIN et al. 1991), a takodjer rani arapski i perzijski pisci kao Saqlâb i Sakâlib, pa još u avarskoj inačici kao Saklaw. Zato tek razmjerno kasno, od 6. st. n.e. ulaze nesporni Slaveni kao novija etnogrupa od srednjeg vijeka u zbivanja europske i svjetske povijesti. Naprotiv se već medjunarodno priznati etnički rani Hrvati (Haraxvati-Haraquati) pojavljuju po imenu u povijesti daleko ranije tj. već od 33. – 31. st., a kao samosvojan narod s vlastitim ozemljem, vojskom i gospodarstvom barem od 6.st. p.n.e. Dakle sve slavenske države kasne za antičkom Hrvatskom (Harauvatya) puna dva tisućljeća, a za prvim zapisima prahrvatskog imena je prvi zajednički zapis Slavena kasniji čak za 4 tisućljeća. Zato je ovaj vremenski redoslijed odnedavna nemoguće izvrnuti, pa je izvodjenje Hrvata iz Slavena vremenski posve besmisleno. Nažalost to nije jedini slučaj vremenske megalomanije panslavista, koji slično tomu izvode iz nepostojećih kasnijih Slavena takodjer još prapovijestne Etruščane i ine starije narode, što već postavlja ozbiljne upite na znanstvenu vjerodostojnost takve ‚akrobatske’ slavistike.

Najwcześniejszy, potwierdzony już etnonim Słowian (Sklauénoi – Sclaveni), którego nie można pomylić z innymi etnogrupami, po raz pierwszy został spisany dopiero w IV wieku. Cezary Nasiensis. Następnie w VI wieku Procopius i Jordanes wymieniają Słowian obok Antów i Wenetów, z którymi utożsamiają ich niektórzy dzisiejsi slawiści. Następnie kolejne najazdy Słowian znanych jako Sklabanoi, Sklaboi, Sclavi przez Dunaj na Bałkany w VI i VII w., o których wspomina wielu pisarzy bizantyjskich (WEISS 1988, GINDLIN i in. 1991), a także wcześni pisarze arabscy ​​i perscy jako Saqlâb i Sakâlib, a nawet w wersji awarskiej jako Saklaw. Dlatego dopiero stosunkowo późno, bo już w VI wieku. nie. niekwestionowani Słowianie wkraczają w wydarzenia historii Europy i świata jako nowsza grupa etniczna od średniowiecza. Wręcz przeciwnie, uznani już na arenie międzynarodowej etniczni pierwsi Chorwaci (Haraxvati-Haraquati) pojawiają się z nazwy znacznie wcześniej w historii, tj. już z 33 – 31 w., a jako niezależny naród, posiadający własne terytorium, armię i gospodarkę co najmniej od VI w. przed Chrystusem Zatem wszystkie państwa słowiańskie pozostają w tyle za starożytną Chorwacją (Harauvatya) o pełne dwa tysiące lat, a po pierwszych wzmiankach o przedchorwackiej nazwie pierwsza wspólna wzmianka o Słowianach jest nawet o 4 tysiące lat późniejsza. Dlatego też od niedawna tej kolejności chronologicznej nie da się już odwrócić, zatem wyprowadzenie Chorwatów ze Słowian jest całkowicie pozbawione sensu czasowego. Niestety, nie jest to jedyny przypadek czasowej megalomanii panslawistów, którzy podobnie wywodzą się z nieistniejących późniejszych Słowian także prehistorycznych Etrusków i innych starszych ludów, co już rodzi poważne pytania o naukową wiarygodność takich „akrobatycznych” „Slawistyka.

Rani arheonalazi materialne kulture :

Wczesna archeologia kultury materialnej:

Suvisli arheonalazi materialne kulture, koji se razložno već mogu pripisati ranim Slavenima, dosad su poznati na budućem slavenskom ozemlju tek kasnije nakon Kristova doba, uglavnom od 3. st. n.e. Izuzev Hrvate i donekle Čehe, rani su Slaveni početkom srednjega vijeka po arheonalazima zajedničke etnokulture u doba propasti Rimskoga carstva razmjerno najarhaičnija etnoskupina u tadanjoj Europi, kulturno još dosta bliska hipotetskim Praindoeuropljanima. Sigurno još u Kristovo doba i jamačno par stoljeća kasnije sve do prve selidbe u 4./5. st., ranoslavenski pretci još uvijek žive uglavnom na predpovjestnoj razini željeznog doba (CHOPROVSKY 1979, ŠČUKIN 1990).

Spójna archeologia kultury materialnej, którą można słusznie przypisać wczesnym Słowianom, była dotychczas znana na terenach przyszłej Słowiańszczyzny dopiero później, po epoce Chrystusa, głównie od III wieku ne. Z wyjątkiem Chorwatów i w pewnym stopniu Czechów, pierwsi Słowianie na początku średniowiecza, zdaniem archeologów zajmujących się etnokulturą powszechną w czasach upadku Cesarstwa Rzymskiego, byli stosunkowo najbardziej archaiczną grupą etniczną w Europie w tamtym czasie, kulturowo wciąż dość bliską hipotetycznym Proto-Indoeuropejczykom. Z pewnością już w czasach Chrystusa, a na pewno kilka wieków później, aż do pierwszej migracji w IV/V wieku. wieku, wczesnosłowiańscy przodkowie nadal żyją głównie na prehistorycznym poziomie epoki żelaza (CHOPROVSKY 1979, ŠČUKIN 1990).

[CB – Powyżej na niebiesko wytłuściłem kilka kuriozalnych stwierdzeń autora opartych wyłącznie na zapisach kronikarskich, gdzie z braku zapisanego etnonimu „Słowianin” wysnuwa on wnioski o nieistnieniu Słowian i przeczy wszelkim możliwym innym nawiązaniom, nie zauważając oczywiście starożytnych Wenetów, ani Lęgów-Lachów oraz przecząc możłiwości Suobenoi = Słowianin czyli Słew. Rzecz jasna nie może on widzieć Harów Harpackich jako Słowian, gdyż dla niego są to irańscy Hrvati. Jest to przykład podświadomego przejęcia narracji niemieckiej nauki imperialnej XIX i XX wieku na temat Słewów jako przodków niemieckich Szwabów.].

Takodjer i jezično su Slaveni razmjerno najmladja razvojna skupina medju Indoeuropljanima, pa tek u antičko doba njihovi pretci od susjednih Germana posudjuju obične životne pojmove kao npr. „plug”, „kriška kruha” i slične (SIMEON et al. 1998, ZAGARINS et al. 1997-1998). Zato su krajem antike rani Slaveni izravno iz predpovijestnog željeznog doba prešli u srednji vijek, bez antičke razvojne faze koja je zasad medju Slavenima sigurno potvrdjena samo kod antičkih Iranohrvata, ali uglavnom izostaje kod inih Slavena. Vidljivo siromašni arheonalazi na budućem slavenskom ozemlju oko Karpata, iz kasne antike i početka srednjeg vijeka uglavnom sadrže jednoliku nespecifičnu keramiku i razne metalne kopče, koje većinom odgovaraju ranoantičkoj razini jadranskih Ilira za cijelo tisućljeće ranije, ili prapovijestnih Iranohrvata čak za 2 – 3 tisućljeća prije srednjega vijeka.

Również pod względem językowym Słowianie są stosunkowo najmłodszą rozwijającą się grupą wśród Indoeuropejczyków, dlatego dopiero w starożytności ich przodkowie zapożyczyli od sąsiadujących z Niemcami wspólne określenia życiowe, takie jak „pług”, „kromka chleba” i tym podobne (SIMEON i in. 1998, ZAGARINS i in. 1997-1998). Dlatego też u schyłku starożytności pierwsi Słowianie przeszli bezpośrednio z prehistorycznej epoki żelaza do średniowiecza, bez starożytnej fazy rozwoju, co jak dotąd wśród Słowian z pewnością znajduje potwierdzenie tylko wśród starożytnych Irano-Chorwatów, ale w większości jest nieobecne wśród inni Słowianie. Wyraźnie ubogie znaleziska archeologiczne na terenach przyszłej słowiańskiej okolicy Karpat, pochodzące z późnego antyku i początków średniowiecza, zawierają w większości jednolitą, niespecyficzną ceramikę i różne metalowe sprzączki, które w większości odpowiadają poziomowi wczesnoantycznemu Ilirów adriatyckich przez całe tysiąclecie wcześniej, czy prehistoryczni irańsko-Chorwaci nawet na 2-3 tysiąclecia przed wiekiem średniowiecza.

Po manjim razlikama u inačicama nadjene keramike je moguće kod ranih Slavena prostorno razlučiti bar dvije etnokulturne podgrupe (SEDOV 1979), koje bi vjerojatno odgovarale zapadnoslavenskim Wendima i istočnijim Antima – odnosno politički prostori zapadne Bijele Hrvatske i istočne Crvene Hrvatske ili Antsko carstvo. Po ranoslavenskim arheonalazima zidanih temelja uglavnom iz poljodjelskih seljačkih naselja, vidljive su primitivne zemunice i skromne jednodjelne kućice bez pregrada s prastarim ognjištem, ogradjenim suhozidom u jednom kutu zajedničke kuće. Veće i složenije zidane zgrade tada su tek iznimno nadjene, samo u karpatskim gradinama (‚gorodišća’) koje se pripisuju doseljenim Iranohrvatima (GRALJUK 1997), a prate ih većinom orientalni arheonalazi Penkovske kulture s iranoidnim priborom, konjaničkim ostrugama, metalnim ukrasima itd.

Na podstawie niewielkich różnic w spotykanych typach ceramiki można przestrzennie wyróżnić co najmniej dwie podgrupy etnokulturowe wśród wczesnych Słowian (SEDOV 1979), które prawdopodobnie odpowiadałyby zachodniosłowiańskim Wendom i bardziej wschodnim Antis – czyli obszarom politycznym zachodniej Białej Chorwacji i wschodniej Czerwonej Chorwacji lub Imperium Ante. Według wczesnosłowiańskich znalezisk archeologicznych fundamentów murowanych, głównie z wiejskich osiedli rolniczych, widoczne są prymitywne ziemianki i skromne domy parterowe bez przegród ze starożytnym paleniskiem, otoczone suchym murem w jednym narożniku domu wspólnego. Większe i bardziej złożone budowle ceglane spotykano wówczas jedynie wyjątkowo, jedynie w fortach karpackich („fortach”) przypisywanych osiadłym Irańczykom (GRALJUK 1997), a ich tropem jest przede wszystkim orientalna archeologia kultury Pieńkowa z iranoidami, ostrogami kawaleryjskimi, ozdoby metalowe itp.

Hipoteze i domišljanja o Praslavenima :

Hipotezy i przypuszczenia na temat Prasłowian:

Dok su podrijetlo većine inih etnoskupina u Europi uglavnom odredjivali historiografi, pa arheolozi, antropolozi i tek onda jezikoslovci, paradoksalno je da su o starosti i smještaju Praslavena uglavnom odlučivali samo jezikoslovci, dok su ini nejezični pokazatelji koji s tim nisu u skladu, većinom zanemareni ili odbačeni. Zbog takva neubičajenog i jednostranog pristupa o podrijetlu, starosti i ranom razvitku Slavena su nastale bar dijelom dvojbene i manjeviše nestvarne predočbe, koje su nerijetko tek zanimljivi pokusi intelektualnih domišljanja bez historiografske, arheološke ni antropološke podloge. Osobito u novije doba su već niz slavista (manjeviše bezuspješno) nastojali zbog izostanka izravne dokumentacije, uglavnom jezičnim domišljanjem i poredbenim ekstrapolacijama izvesti bar neko moguće podijetlo Praslavena: npr. ABAJTY 1965, LEHR-SPRAVINSKY 1965, VANA 1970, GIMBUTAS 1971, WERNER 1971, BIRNBAUM 1971, 1987, 1988, TRUBAČEV 1974, 1980, 1982, 1985, 1991, BARAN 1978, SEDOV 1979, PENJAK 1980, IVANOV i TOPOROV 1980, FELAWKA 1997, BERNSTEIN i sur. 1998, …itd. Njihove su prosudbe o mogućim Praslavenima vrlo raznolike i kontroverzne, pa većinom još nema ni približnog ukupnog slaganja glede starosti i pradomovine izvornih ranih Slavena.

O ile o pochodzeniu większości innych grup etnicznych w Europie decydowali głównie historiografowie, następnie archeolodzy, antropolodzy, a dopiero potem językoznawcy, o tyle paradoksalnym jest, że o wieku i położeniu Prasłowian decydowali wyłącznie lingwiści, podczas gdy inne pozajęzykowe wskaźniki niezgodne z tym, są w większości ignorowane lub odrzucane. W wyniku tak niezwykłego i jednostronnego podejścia do pochodzenia, wieku i wczesnego rozwoju Słowian, powstały przynajmniej częściowo wątpliwe i mniej lub bardziej nierealne idee, które często są jedynie ciekawymi eksperymentami intelektualnej wyobraźni bez żadnych historiograficznych, archeologicznych czy podłoże antropologiczne. Zwłaszcza w ostatnim czasie wielu slawistów próbowało (mniej lub bardziej bezskutecznie) z powodu braku bezpośredniej dokumentacji, głównie poprzez wyobraźnię językową i ekstrapolacje porównawcze, wyprowadzić przynajmniej pewne możliwe pochodzenie Prasłowian: m.in. ABAJTY 1965, LEHR-SPŁAVINSKY 1965, VANA 1970, GIMBUTAS 1971, WERNER 1971, BIRNBAUM 1971, 1987, 1988, TRUBAČEV 1974, 1980, 1982, 1985, 1991, BARAN 1978, V 1979, PENJAK 1980, IWANOW i TOPOROV 1980, FELAWKA 1997, BERNSTEIN i in. 1998, …itd. Ich oceny na temat możliwych Proto-Słowian są bardzo zróżnicowane i kontrowersyjne, dlatego w większości nie ma nawet przybliżonej ogólnej zgodności co do wieku i ojczyzny przodków pierwotnych wczesnych Słowian.

Sve dosad je čak i samo ime Slavena ostalo prilično nejasnog postanka i unatoč raznolikim etimologijskim domišljanjima, još uvijek nema većinski priznate ni razložne objasnidbe slavenskog etnonima. Neki od predlaganih i dijelom neprihvaćenih izvoda su npr. slavenski „slava”, pa „slovo” (riječ) ili antičko-romanski sclavus (sluga-rob) itd. (GIMBUTAS 1971). Starost postanka Praslavena se kod raznih auktora pomiče u najširem rasponu, od kasnoga 3. st. n.e., pa dvostruko ranije sve do II. tisućljeća p.n.e. Takodjer i glede iskonske pradomovine ranih Slavena dosad još nema ni približnog slaganja, pa početno ishodište prvih Slavena razni auktori uzastopce premještaju na širokim europskim prostorima, od Panonije do Baltika i istočnije do Urala ili Kaspijskog mora, a zamalo svaki predlagač samouvjereno nas uvjerava da je baš on u pravu, dok su ini pogrješni i neprihvatljivi. Zbog izostanka suvislih ranijih podataka, tu preostaje široko polje poluznanstvenoj mašti i većinom sve zaršava u ideološkom nadmudrivanju i verbalnim akrobacijama bez sigurnih rezultata.

Do tej pory nawet sama nazwa Słowianie miała raczej niejasne pochodzenie i pomimo różnych przypuszczeń etymologicznych nadal nie ma uznanego przez większość ani uzasadnionego wyjaśnienia etnonimu słowiańskiego. Niektóre z proponowanych i częściowo nieakceptowanych fragmentów to np. Słowiańskie „slava”, następnie „slovo” (słowo) lub starożytny rzymski sclavus (sługa-niewolnik) itp. (GIMBUTAS 1971). Wiek powstania Proniewolnictwa różni autorzy różnicują w najszerszym zakresie, począwszy od końca III wieku. n.e., potem dwukrotnie wcześniej, aż do II wieku tysiąclecia p.n.e. Także w odniesieniu do pierwotnej ojczyzny wczesnych Słowian na razie nie ma nawet przybliżonego porozumienia, zatem początkowe pochodzenie pierwszych Słowian jest sukcesywnie przenoszone przez różnych autorów na rozległe obszary Europy, od Panonii po Bałtyk i dalej na wschód aż po Ural czy Morze Kaspijskie i niemal każdy proponujący z pewnością zapewnia nas, że ma rację, podczas gdy inni się mylą i są nie do przyjęcia. Z powodu braku spójnych wcześniejszych danych pozostaje szerokie pole dla półnaukowej wyobraźni i w większości przypadków wszystko kończy się ideologicznym oszustwem i werbalnymi akrobacjami bez pewnych rezultatów.

Za razliku od spomenutih slavista, koji barem daju manjeviše vjerojatne ili barem moguće prijedloge, dio „hrabrijih” istraživača (i nestrpljivih amatera) u nedostatku suvislih podataka prije srednjega vijeka, iznose razne bizarne prijedloge kojima uljepšavaju navodno „slavnu” prapovijest najranijih Slavena, pa u hipotetske Praslavene pribrajaju čak i poznate antičke civilizacije. Tako bi po nekim auktorima Praslaveni trebali biti npr. rani talianski Veneti (Matej BOR, LENČEK 1990, GRAFENAUER 1990), pa Etruščani (BELOT i REBEC 1984, PAVLOVIĆ 1994, STOJKO 1998), Retoromani (PAVLOVIĆ 1994), itd. Za navodne pokazatelje se uglavnom zlorabe malobrojne slične riječi izmedju ovih poželjnih jezika i puno kasnijih Slavena, iako je takva etimologija poprilično rastezljiva i maglovita podloga za izvodjenje etnogeneze. Premda su neke posredne srodnosti moguće (osobito glede Retoromana što dijelom potvrdjuje i antropologija), danas je uglavnom sigurno da spomenuti stari narodi nisu bili izvorni Praslaveni. Zasad ipak ostaje jasna činjenica, da prije 4.st. n.e. još uvijek nema poznatog antičkog plemena niti ranijeg etnonima, koji bi se mogao sigurno i višedisciplinarno dokazati kao neki stariji predak ili barem bliži raniji srodnik kasnijih srednjovjekih Slavena.

W przeciwieństwie do wspomnianych slawistów, którzy przynajmniej podają mniej lub bardziej prawdopodobne lub przynajmniej możliwe propozycje, część „odważniejszych” badaczy (i niecierpliwych amatorów) w obliczu braku spójnych danych sprzed średniowiecza przedstawia różne dziwaczne propozycje upiększające rzekomo „chwalebna” prehistoria najwcześniejszych Słowian, zatem w hipotetycznych Proto-Słowianach zaliczani są nawet do znanych starożytnych cywilizacji. Tym samym, według niektórych autorów, Praslaveni powinno być m.in.pierwsi włoscy Wenetowie (Matej BOR, LENČEK 1990, GRAFENAUER 1990), następnie Etruskowie (BELOT i REBEC 1984, PAVLOVIĆ 1994, STOJKO 1998), rzymscy Rzymianie (PAVLOVIĆ 1994) itd. W przypadku rzekomych wskaźników kilka podobnych słów między tymi preferowanymi językami a znacznie późniejszymi Słowianami jest w większości nadużywanych, chociaż taka etymologia jest dość rozciągłą i mglistą podstawą do przeprowadzenia etnogenezy. Choć możliwe są pewne pośrednie pokrewieństwa (zwłaszcza w odniesieniu do Reto-Rzymian, co częściowo potwierdza antropologia), dziś jest niemal pewne, że wspomniane starożytne ludy nie były pierwotnymi prasłowianami. Jak dotąd jednak pozostaje jasnym faktem, że przed IV wiekiem ne. nadal nie jest znane starożytne plemię ani wcześniejszy etnonim, które można by wiarygodnie i interdyscyplinarnie udowodnić jako starszego przodka lub przynajmniej bliższego wcześniejszego krewnego późniejszych średniowiecznych Słowian.

[CB – Oto do jakiego zaślepienia naukowego  prowadzi monodyscyplinarność i oparcie się wyłącznie na dokumentach historycznych oraz powiązanie mentalne w umyśle uczonego siły tychże brakujących dokumentów, które miałyby ostatecznie oznaczać istnienie etnosu / grupy ludności, lub jej nieistnienie poprzez jedno SŁOWO – Słowianin].

Konglomerat Skita, Kelta, Balta, Ugrofina:

Konglomerat Scytów, Celtów, Bałtów, Ugrofinów:

Da dosad nema tog novijeg i srednjovjekog zajedništva po bliskim slavenskim jezicima, ine maglovite sličnosti u predkršćanskoj pravjeri i dijelu zajedničkog folklora bile bi još posve nedovoljne za suvislo povezivanje Slavena i zasad još uvijek hipotetsko izvodjenje njihova zajedničkog podrijetla. Izuzev sličnosti jezika, ini nejezični pokazatelji starih slavenskih etnokultura više nas upućuju na postanak srednjovjekih Slavena iz heterogenog antropokulturnog konglomerata raznolikih antičkih plemena, koja su govorno povezana i slavizirana možda tek krajem antike ili početkom srednjeg vijeka. Danas je osobito izrazita antropo-demografska heterogenost Slavena u više biofizičkih tipova (GOEHRKE & KÄLIN 1992) i raznih biogenetskih grupa. Ove razlike ideologizirani panslavisti zanemaruju ili svjesno odbacuju, ali nam antropologija ipak objektivno i neizbježno potvrdjuje da su ti rani Praslaveni već morali biti prostorno razdvojeni na više posebnih antičkih populacija bez medjusobnih spolnih i inih kontakata.

Gdyby nie ta niedawna i średniowieczna wspólność bliskich języków słowiańskich, niejasne podobieństwa w wierzeniach przedchrześcijańskich i część wspólnego folkloru byłyby w dalszym ciągu całkowicie niewystarczające do spójnego połączenia Słowian i, na razie, wciąż hipotetycznego wyprowadzenia ich wspólnego pochodzenia. Z wyjątkiem podobieństwa językowego, inne pozajęzykowe wskaźniki starosłowiańskich etnokultur wskazują nam na pochodzenie średniowiecznych Słowian z heterogenicznego antropokulturowego konglomeratu różnorodnych starożytnych plemion, które zostały ze sobą werbalnie powiązane i słowiańskie być może dopiero u schyłku starożytności lub początek średniowiecza. Obecnie szczególnie wyraźna jest antropodemograficzna różnorodność Słowian w kilku typach biofizycznych (GOEHRKE i KĘLIN 1992) oraz różnych grupach biogenetycznych. Różnice te są ignorowane lub świadomie odrzucane przez zideologizowanych panslawistów, ale antropologia obiektywnie i nieuchronnie potwierdza nam, że ci pierwsi prasłowianie musieli już być przestrzennie podzieleni na kilka specjalnych starożytnych populacji, bez wzajemnych kontaktów seksualnych i innych.

Više starih grčkih i rimskih pisaca (HERMANN 1988-1992, GINDLIN et al. 1991) na budućem slavenskom ozemlju oko Karpata ili šire u iztočnoj Europi, spominju niz antičkih plemena ili etnoskupina koje tu prostorno predhode srednjovjekim Slavenima. To su osobito istočnoeuropski Skiti (grč. Skythoi – lat. Scythae), Sarmati (Sauromátai – Sarmatae), Veneti (Ouenédai – Venethae), Panonci (Pannones), Skoloti (Scolotae), pa još Budini, Neuri i slični, koje najviše spominju npr. HERODOT (Historiai I – VI), PTOLEMEJ (Geographiké Hyphégesis), TACITUS (Germania), STRABON (Geographiké), itd. Zasad je gotovo jedina moguća njihova veza sa Slavenima što su ovi ranije živjeli na budućem slavenskom prostoru, a to je još nedovoljan i vrlo nesiguran pokazatelj. Uz izostanak inih suvislih dokaza, noviji panslavisti pokušavaju nas uvjeriti uglavnom verbalnim domišljanjima, kako bi ta antička plemena trebala biti slavenski pretci tj. ustvari antički Praslaveni. Iz njihovih izvornih opisa antičkih auktora ipak slijedi da su to bila još vrlo raznolika antička plemena, većinom s posebnim etnokulturama (i vjerojatno različnim govorima), pa ih je tada još teško i dvojbeno povezivati skupa kao Praslavene. Ipak je vjerojatno da su ta antička plemena bar dijelom antropo-demografski pretci budućih Slavena, koja tada još jezično ne pripadaju slavenskoj etnogrupi, pa ih je bar zasad ispravnije nazvati „Predslavenima”.

Kilku starożytnych pisarzy greckich i rzymskich (HERMANN 1988-1992, GINDLIN i in. 1991) zajmujących się przyszłymi terytoriami słowiańskimi wokół Karpat lub szerzej w Europie Wschodniej wspomina o szeregu starożytnych plemion lub grup etnicznych, które przestrzennie poprzedzały średniowiecznych Słowian. Są to zwłaszcza Scytowie z Europy Wschodniej (greckie Skythoi – łac. Scythae), Sarmaci (Sauromátai – Sarmatae), Veneti (Ouenédai – Venethae), Pannones (Pannones), Scolotes (Scolotae) oraz Budini, Neuri i tym podobni, o których wspomina się najbardziej np HERODOT (Historiai I – VI), PTOLEMIUSZ (Geographiké Hyphégesis), TACITUS (Niemcy), STRABON (Geographiké) itd. Jak na razie niemal jedyny możliwy związek między nimi a Słowianami polega na tym, że zamieszkiwali oni wcześniej na przyszłym obszarze słowiańskim, a jest to wciąż wskaźnik niewystarczający i bardzo niepewny. Oprócz braku innych spójnych dowodów, współcześni panslawiści starają się nas przekonać, głównie poprzez domysły werbalne, że te starożytne plemiona powinny być przodkami Słowian, tj. w rzeczywistości starożytne Praslaveni. Z ich oryginalnych opisów dokonanych przez starożytnych autorów wynika, że ​​były to nadal bardzo zróżnicowane starożytne plemiona, przeważnie o specjalnych etnokulturach (i prawdopodobnie różnych językach), więc nadal trudno było i wątpliwe było ich połączenie jako prasłowiańskich. Niemniej jednak jest prawdopodobne, że te starożytne plemiona są przynajmniej częściowo antropo-demograficznymi przodkami przyszłych Słowian, którzy nie należeli jeszcze językowo do słowiańskiej grupy etno, więc przynajmniej na razie bardziej słuszne jest nazywanie ich „Pre -Słowianie”.

Dakle iz svih dostupnih pokazatelja, povijestnih, jezičnih i inih, može se zaključiti kako su rani srednjovjeki Slaveni podrijetlom najvjerojatnije još bili heterogeni antropokulturni konglomerat pretežno od antičkih Skita, Kelta, Balta i Ugrofina, koji su naknadno zbliženi i slavizirani do kraja antike, a tek početkom srednjeg vijeka pojavljuju se povezani u zajedničke Slavene. Predloženi antički Praslaveni su vjerojatno tek privlačan lingvistički eksperiment, koji zasad većinom nema ine materialne, historiografske, arheološke, ni antropološke podloge izvan jezikoslovlja. Druga je mogućnost da su neki raniji jezični Praslaveni ipak postojali, ali tada oni u antici jamačno još nisu bili u srednjoj ni iztočnoj Europi, nego drugdje u sjevernoj Europi ili istočnije u Sibiru, pa su se tek naknadno od kraja antike doselili na kasnije slavensko ozemlje i tu asimilacijom slavizirali ranije antičke starosjeditelje – za što zasad još nema suvislih pokazatelja. Po mogućem antičkom etnoplemenskom naslijedju prije slaviziranja, većina je kasnijih slavenskih naroda vjerojatno starija od zajedničke slavenske skupine i njihove bi posebne etnokulture bile bar dijelom ranijega antičkog podrijetla.

Uloga Hrvata medju Praslavenima :

Rola Chorwatów wśród Prasłowian:

Za vodeću političku ulogu Hrvata medju ranim Slavenima su znakoviti tekstovi starih kronika i novijih slavenskih povijestnika o početnoj važnosti Bijelih Hrvata. Tako poljski kardinal HOSIUS (1558) naglašava da je hrvatski „lingua madre” (jezik majka) mnogih slavenskih jezika (GRACIOTTI 1979). Važnost Bijele Hrvatske za rano oblikovanje Češke i Poljske po zajedničkim pučkim „legedama o Čehu, Lehu i Rusu”, ističu stari češki ljetopisci Dalimil i Kozmas, pa noviji češki historičar F. Palacky i poljski E. Zernicky-Szeliga, a potom takodjer ruski povjestnik G. Vernadsky i ukrajinski E. Paščenko, itd. Na drugoj strani, takodjer i rani arapski putopisci po Europi ističu presudnu i vodeću ulogu starih Hrvata u ranim slavenskim državama od Karpata do Ukrajine i Jadrana, npr. Al-Bekri, Al-Gjarmi, Ibn-Dasta, Ibn-Jaqub, Khudad Al-Alam, itd. Svi dostupni historiografski, arheološki i etnokulturni pokazatelji upućuju nas da su rani Iranohrvati još početkom srednjega vijeka imali vrlo presudnu ulogu ne samo u društvenoj i političkoj ustrojbi ranih Slavena, nego i kao kulturnopolitički „piemont”, oko kojega su se tek okupili ti prvi Slaveni. Ranije još etnički nedefinirana istočnoeuropska plemena antičkih Indoeuropljana, pa Balta, Kelta, Skita i Panonaca su po prvi puta uspostavila kulturno-političko i možda jezično zajedništvo u ranomu Antskom Carstvu oko Velike Hrvatske od 4.- 6. st. i potom zapadnije duž Karpata oko Bijele Hrvatske od 6.- 9. st.

Teksty starych kronik i współczesnych historyków słowiańskich o pierwotnym znaczeniu Białych Chorwatów są istotne dla wiodącej roli politycznej Chorwatów wśród wczesnych Słowian. Tym samym polski kardynał HOSIUS (1558) podkreślił, że chorwacki jest „lingua madre” (językiem ojczystym) wielu języków słowiańskich (GRACIOTTI 1979). Znaczenie Białej Chorwacji dla wczesnego kształtowania się Czech i Polski według powszechnych ludowych „legend o Czechach, Lechu i Rusie” podkreślają starzy czescy kronikarze Dalimil i Kozmas, a następnie nowszy czeski historyk F. Palacki i Polak E. Zernicki-Szeliga, a potem także rosyjski historyk G. Wernadski i Ukrainiec E. Paszczenko itd. Z drugiej strony pierwsi arabscy ​​​​pisarze podróżniczy w Europie również podkreślają kluczową i wiodącą rolę dawnych Chorwatów we wczesnych państwach słowiańskich od Karpat po Ukrainę i Adriatyk, m.in. Al-Bakri, Al-Gjarmi, Ibn-Dasta, Ibn-Jaqub, Khudad Al-Alam itd. Wszystkie dostępne wskaźniki historiograficzne, archeologiczne i etnokulturowe wskazują na fakt, że na początku średniowiecza pierwsi irańscy Chorwaci odegrali bardzo kluczową rolę nie tylko w organizacji społecznej i politycznej wczesnych Słowian, ale także jako podmiot kulturowo-polityczny. Byli „podgórzem”, wokół którego gromadzili się pierwsi Słowianie. Wcześniej wciąż niezdefiniowane etnicznie plemiona starożytnych Indoeuropejczyków z Europy Wschodniej, takie jak Bałtowie, Celtowie, Scytowie i Pannończycy, po raz pierwszy założyły wspólnotę kulturowo-polityczną i być może językową we wczesnym Imperium Antejskim wokół Wielkiej Chorwacji od IV do IV wieku n.e. VI wiek. a następnie dalej na zachód wzdłuż Karpat wokół Bijela Hrvatska z VI – IX wieku.

To su bile prve poznate države sa značajnim slavenskim udjelom, koje su nastale i razvile se pod ranim pokroviteljstvom vladajućeg sloja naprednijih Iranohrvata. Ovi su ranim Slavenima iz željeznog doba bar dijelom prenesli elemente antičkih civilizacija iz Starog iztoka i time bitno utjecali na kasnije slavenske etnokulture i jezike. Da nisu antički Iranohrvati stigli u Ukrajinu i potom duž Karpata do Češke, niz slavenskih etnokultura bi danas sigurno drugačije izgledale i kasnije bi se razvile, a možda ne bi ni bilo ranoga kulturno-jezičnog zajedništva srednjovjekih Slavena. To potvrdjuje skoro polovica svih današnjih slavenskih država koje su pravno-politički nasljednici državnih tvorba što su ih u ranomu srednjem vijeku prvotno utemeljili antički Iranohrvati : Slovačka i Ukrajina (od Crvene Hrvatske-Antskog carstva), Poljska i Češka (od Bijele Hrvatske), Slovenija (od hrvatske Karantanije antičkog plemena Korušaki), današnja Hrvatska, pa Bosna i Hercegovina (od Kraljevstva Kotromanića) i Crna Gora (od Crvene Hrvatske ili Duklje pod katoličkim Petrislavićima i Balšićima). Premda većina ranih Slavena nakon željeznog doba nisu izravno prošli kroz antičku civilizaciju, ipak su baš posredstvom vodećih Iranohrvata postali bar dijelom baštinicima visokih klasičnih i prapovjestnih civilizacija iz Starog iztoka.

Były to pierwsze znane państwa ze znacznym udziałem słowiańskim, które powstały i rozwijały się pod wczesnym patronatem klasy rządzącej bardziej zaawansowanych irańskich Chorwatów. Te przynajmniej częściowo przeniosły elementy starożytnych cywilizacji ze Starego Wschodu na wczesnych Słowian z epoki żelaza, a tym samym znacząco wpłynęły na późniejsze etnokultury i języki słowiańskie. Gdyby starożytni Chorwaci irańscy nie przybyli na Ukrainę, a następnie wzdłuż Karpat do Republiki Czeskiej, wiele słowiańskich etnokultur z pewnością wyglądałoby dzisiaj inaczej i rozwinęłoby się później, a być może nie byłoby nawet wczesnej kultury i języka społeczność średniowiecznych Słowian. Potwierdza to niemal połowa wszystkich współczesnych państw słowiańskich, które są prawnymi i politycznymi spadkobiercami formacji państwowych, które pierwotnie zostały założone we wczesnym średniowieczu przez starożytnych irańsko-Chorwatów: Słowację i Ukrainę (od Czerwonej Chorwacji – Imperium Antycznego ), Polska i Czechy (z Białej Chorwacji), Słowenia (z chorwackiej Karantanii starożytnego plemienia Korušaki), dzisiejsza Chorwacja, następnie Bośnia i Hercegowina (z Królestwa Kotromanić) i Czarnogóra (z Czerwonej Chorwacji czy Duklji pod katolickim Petrislavići i Balšići). 

 

Iranohrvati – Piemont slavenskog zajedništva :

Iranochorwaci – Piemont społeczności słowiańskiej:

Prije i u doba prvih spomena Slavena, rani Hrvati po dostupnim podatcima su doduše već bili bočni susjedi Slavenima, ali ih tadanji pisci u V. i VI. st. na sjeveru Crnoga mora uz Krim i Azov izrijekom još navode kao poseban neslavenski narod iranoarijskog tipa: tako npr. OROSIUS Presbyter (419. n.e.) spominje narod Horites, a ZACHARIAS Rhetor (god. 559) na semitskom narod Hrwts, itd. Zato su jamačno bar ovi južni primorski Iranohrvati u ranoj Crvenoj Hrvatskoj uz Crno more ostali neslavenski još u 5.i 6. st. (iako možda s nekim manjim primjesama slavenskih susjeda). Zato kod tih južnih Hrvata-praikavaca kasna slavizacija počinje tek pri selidbama, krajem 6. i u 7. st., a dovršava se kasno na Jadranu miješanjem sa Slavenima nakon doselidbe. Naprotiv kod sjevernijih kopnenih Hrvata-prakajkavaca, koji su već izprva u bližem dodiru sa Slavenima, slavizacija počinje ranije bar od 5. st. Takodjer i vikinški putnici OCHTERE, WULFSTAN i SIGURD, koji su od 8.st. plovili ruskim rijekama od Baltika do Crnog mora, navode zemlju Krowataland (Hrvatska) i uz nju ranohrvatska plemena Likkawiki, Kardariki, Radamiki, Drogowiki i ina, kojih prastari azijski patronimi očito ni tad još nisu bili posve slavizirani. U srednjovjekim slavenskim izvorima na ruskom i poljskom je ova ranija Crvena Hrvatska u Ukrajini ostavila tragove do 12. st. u etnonimima Horvaty, Russiae Carvati, Rothe Krobathen, Czerwen Russy i slično.

Według dostępnych danych przed i w czasie pierwszej wzmianki o Słowianach pierwsi Chorwaci byli już bocznymi sąsiadami Słowian, ale pisarze tamtych czasów w V i VI wieku ust. na północy Morza Czarnego, obok Krymu i Azowa, mówi się również o nich, że są to szczególny naród niesłowiański typu irańsko-aryjskiego: na przykład OROSIUS Presbyter (419 r.) wspomina naród Chorytów, a ZACHARIASZ Retor (559 r.) wspomina o narodzie semickim Hrwts itp. Zdecydowanie dlatego ci irańscy Chorwaci z południowego wybrzeża we wczesnej Czerwonej Chorwacji wzdłuż Morza Czarnego pozostali niesłowiańscy już w V i VI wieku. (choć może z niewielkimi domieszkami słowiańskich sąsiadów). Dlatego późna slawizacja tych południowych Chorwatów-proto-Słowian rozpoczyna się dopiero podczas migracji, pod koniec VI i VII wieku, a kończy się późno na Adriatyku poprzez zmieszanie się ze Słowianami po migracji. Wręcz przeciwnie, u Chorwatów-Prakajków z północnego kontynentu, którzy byli już w bliższym kontakcie ze Słowianami, slawizacja rozpoczęła się wcześniej, co najmniej od V wieku. Również podróżnicy Wikingów OCHTERE, WULFSTAN i SIGURD, którzy od VIII wieku przepłynęli rosyjskimi rzekami od Bałtyku do Morza Czarnego, wspominają kraj Krowataland (Chorwacja), a obok niego wczesne chorwackie plemiona Likkawiki, Kardariki, Radamiki, Drogowiki i inne, których starożytne azjatyckie patronimiki najwyraźniej nie były nawet w pełni słowiańskie Następnie. W średniowiecznych źródłach słowiańskich w języku rosyjskim i polskim ta wcześniejsza Czerwona Chorwacja pozostawiła ślady na Ukrainie aż do XII wieku. w etnonimach Horvaty, Russiae Carvati, Rothe Krobathen, Czerwen Russy i tym podobnych.

Velika ili Crvena Hrvatska u Ukrajini i Moldovi (KROCH 1994, MAYOROV 2006) postoji od god. 374.- 602. pod Antskom dinastijom, gdje su najmoćniji vladari u 6.st. bili antski carevi Piregast, Ardagast i Dauritije, koji još nose izrazito neslavenska tj. iranogermanska imena. Tek pod tim carevima počinje po bizantskim izvorima, koji ovo carstvo nazivaju „he Megale Skythia”, oko južne Crvene Hrvatske sa sjevera naseljavanje Slavena, pa tako nastaje prostrano Antsko carstvo, koje je prva u povijesti poznata država sa značajnim udjelom Slavena. Ovaj Antski savez zajedno s vazalnim Slavenima za najjačeg cara Ardagasta pruža se od današnje Moskve sve do Silistre na Dunavu, pa je to onda bila najprostranija država u Europi. Tu su indoarijski Anti i južni Iranohrvati-praikavci bili vladajući sloj ratnika i stočara, dok su doseljeni Slaveni poljodjelci na selima. Ova država propada nakon napada nomadskih Avara, koji su u zasjedi god. 602. ubili posljednjega antskog kralja Mezamira.

Wielka czy Czerwona Chorwacja na Ukrainie i w Mołdawii (KROCH 1994, MAYOROV 2006) istnieje od 374-602 za panowania dynastii Ante, gdzie najpotężniejsi władcy w VI w. byli starożytni cesarze Piregast, Ardagast i Dauritius, którzy nadal noszą wyraźnie niesłowiańskie stroje, tj. iranskie i imiona indogermańskie. Dopiero za tych cesarzy, według źródeł bizantyjskich, którzy nazywają to imperium „on Megale Scythia”, rozpoczęło się osadnictwo Słowian wokół południowej Czerwonej Chorwacji od północy, tworząc w ten sposób rozległe Imperium Antów, które jest pierwszym znanym państwem w historii ze znaczną częścią Słowian. Ten sojusz Antian wraz z wasalnymi Słowianami dla najsilniejszego cesarza Ardagasta rozciągał się od dzisiejszej Moskwy aż po Silistrę nad Dunajem, był więc wówczas najbardziej przestronnym państwem w Europie. Tam Indo-Aryjscy Antys i południowi Irano-Chorwaci-proto-Chorwaci byli klasą rządzącą wojowników i pasterzy, podczas gdy we wsiach osiedlali się słowiańscy rolnicy. Stan ten załamuje się po ataku koczowniczych Awarów, którzy wpadli w zasadzkę roku. W 602 roku zabili ostatniego króla Ante, Mezamira.

Potom se južni primorski Hrvati-praikavci iz Crnoga mora većinom sele preko Balkana izravno na Jadran bar dijelom i morskim putom : Tada ranohrvatska flota pod vodstvom našeg admirala Mariana Khadzona (Marjan Kačić) plovi spram Sredozemlja i prvo u savezu s predzadnjim perzijskim carom Khosravom II. (591-628) neuspješno napada Carigrad, pa se dio pomorskih Hrvata naseljuje na Kreti i Peloponezu, potom napadaju južnu Italiju (Sipont). Napokon se u 7. st. većinom naseljuju na otocima i primorju iztočnog Jadrana, gdje od njih potječu kasniji ikavski i čakavski Hrvati u Istri, Kvarneru, Dalmaciji i Hercegovini. Najnoviji nalazi naše glagoljice u Americi od 7. – 14.st. (61 ploča u Paragvaju i 2 u Brazilu) i šahovnice na Andama upućuju, da je manji dio avanturističkih Hrvata-praikavaca možda odmah dalje produžio morem na zapad, preko Sredozemlja i Atlantika sve do Južne Amerike.

Następnie południowi przybrzeżni Chorwaci-proto-Chorwaci z Morza Czarnego w większości przemieszczają się przez Bałkany bezpośrednio do Adriatyku, przynajmniej częściowo drogą morską: Następnie wczesna flota chorwacka pod dowództwem naszego admirała Mariana Khadzona (Marjan Kačić) płynie w stronę Morza Śródziemnego i pierwszy w sojuszu z przedostatnim perskim cesarzem Chosrawą II. (591-628) bezskutecznie zaatakowały Konstantynopol, więc część morskich Chorwatów osiedliła się na Krecie i Peloponezie, następnie zaatakowała południowe Włochy (Sipont). Wreszcie w VII wieku osiedlili się głównie na wyspach i wybrzeżu wschodniego Adriatyku, skąd wywodzili się od nich późniejsi Chorwaci ikawscy i czakawscy na Istrii, Kvarnerze, Dalmacji i Hercegowinie. Najnowsze znaleziska naszego pisma głagolicy w Ameryce z VII – XIV wieku. (61 tablic w Paragwaju i 2 w Brazylii) oraz szachownice w Andach wskazują, że mniejsza część żądnych przygód Chorwatów-Primavian mogła natychmiast wyruszyć drogą morską na zachód, przez Morze Śródziemne i Atlantyk, aż do Ameryki Południowej.

Zapadna Bijela Hrvatska oko Karpata se razvija i širi kasnije od ukrajinske Crvene Hrvatske, dijelom i zato što nakon odselidbe većine južnih Iranohrvata iz Crnog mora, u nju ulaze preostali Crveni Hrvati u Galiciji i Bukovini, od kojih možda potječu danas arhaični ikavski kajkavci. U karpatskoj Bijeloj Hrvatskoj vladajući sloj čine slavizirani Hrvati-prakajkavci, a seljačko radno pučanstvo su slavenski Wendi. Sjeverni prakajkavci od 4. – 6. st. iz antičke Ukrajine postupno sele uzduž Karpata i tu stvaraju srednjovjeku Bijelu Hrvatsku, gdje kroničar FLODOARD (894. – 966.) navodi da vladaju sarmatski kraljevi jakobitske vjere, koju za vladare Bijele Hrvatske još navodi IBN-JAKUB (Codex Landberg 33, 1937). U toj karpatskoj državi su prakajkavci već posve okruženi i izmiješani sa Slavenima tj. uglavnom slavizirani prije glavne selidbe na jug u Panoniju do 8. st. Karpatska Hrvatska dostiže najveći obseg pod carem Samom (623 – 658), kada obuhvaća veći dio Karpata i Panonije, od Sudeta i Galicije do istočnih Alpa i Save na jugu (KUNSTMANN 1984, BECHICKY 1986, BOBA 1987, GRALJUK 1997).

Zachodnia Biała Chorwacja wokół Karpat rozwinęła się i rozszerzyła później niż ukraińska Czerwona Chorwacja, po części dlatego, że po migracji większości południowych irańsko-Chorwatów z Morza Czarnego weszli do niej pozostali Czerwoni Chorwaci w Galicji i Bukowinie, od których dzisiejsi archaiczni Ikawowie Być może wywodzili się Kajkawianie. W chorwackiej Bijeli Karpackiej klasę rządzącą stanowią słowiańscy Chorwaci-Precajkavianowie, a chłopską ludność pracującą stanowią słowiańscy Wendi. Od IV do VI wieku północni Proto-Kajkawowie ze starożytnej Ukrainy stopniowo migrowali wzdłuż Karpat i stworzyli średniowieczną Białą Chorwację, gdzie kronikarz FLODOARD (894 – 966) podaje, że rządzili sarmaccy królowie religii jakobickiej, co IBN do dziś państw jako władców Białej Chorwacji – JAKUB (Kodeks Landberg 33, 1937). W tym państwie karpackim proto-Kajkawowie byli już całkowicie otoczeni i zmieszani ze Słowianami, tj. w większości słowiańscy przed główną migracją na południe do Panonii aż do VIII wieku, od Sudetów i Galicji po wschodnie Alpy i Sawę na południu (KUNSTMANN 1984, BECHICKY 1986, BOBA 1987, GRALJUK 1997).

Nakon najveće Crvene Hrvatske (Antskog carstva) u 6. st. i Bijele Hrvatske u 7.st., karpatski Hrvati postupno gube dominantni utjecaj medju okolnim Slavenima, pa odonda već nastaju prvo vazalne i potom nezavisne države Čeha, Poljaka i Rusa s vlastitim narodnim dinastijama. Istodobno s propadanjem Bijele Hrvatske, znatan dio karpatskih Hrvata-prakajkavaca oko 8. st. odlazi kroz Panoniju na jug, gdje stvaraju Panonsku Hrvatsku ili Slovinje (srednjovjeki naziv). Potom zbog navale Avara Hrvati gube Panoniju, izdvajaju se kneževine Moravska i Karantanija, pa preostaje tek manja Bijela Hrvatska oko Karpata, gdje potom vlada zadnja sjevernohrvatska dinastija Slavnikovići. Oni propadaju u 10. st., kada 955. ostatak Crvene Hrvatske na istoku osvaja poljska dinastija Piastowiči, pa 987. poljski vladar Mieszko zauzima i zapadni Bijelu Hrvatsku, potom 992. ruski knez Vladimir preotima Crvenu Hrvatsku koja tada postaje „Crvena Rusija”, a dne 28. 9. 995. češki kralj Boleslav I. osvaja i razara hrvatsku prijestolnicu Libice i sve završava masovnim slavenskim pokoljem Bijelih Hrvata 995. Nakon toga desetkovani Hrvati oko Karpata već gube značajniji utjecaj i kao naša politička tvorba u Europi preostaje još samo južna Hrvatska pod Trpimirovićima uz Jadran. Slični slavenski pokolji Hrvata nastavljaju se do danas i osobito u nedavnoj Jugoslaviji, pa su objektivno kroz dosadanje tisućljeće mnogostruko više Hrvata već uništila „slavenska braća”, negoli tzv. germanski i talijanski neprijatelji.

Po największej Czerwonej Chorwacji (Imperium Antyczne) w VI wieku i Białej Chorwacji w VII wieku, Chorwaci Karpaccy stopniowo tracili dominujące wpływy wśród okolicznych Słowian i odtąd najpierw państwa wasalne, a następnie niezależne Czechy, Polacy i Rosjanie z własnymi dynastiami narodowymi. Równolegle z upadkiem Białej Chorwacji, około VIII w., znaczna część Karpackich Chorwatów-proto-Kajkawów opuściła Panonię na południe, gdzie utworzyli Panońską Chorwację, czyli Slovinje (nazwa średniowieczna). Następnie w wyniku najazdu Awarów Chorwaci stracili Panonię, księstwa Moraw i Karantania zostały rozdzielone, pozostawiając jedynie mniejszą Białą Chorwację wokół Karpat, gdzie rządziła ostatnia północno-chorwacka dynastia, Slavnikovići. Upadły one w X wieku, kiedy w 955 reszta Czerwonej Chorwacji na wschodzie została podbita przez polską dynastię Piastowiči, następnie w 987 polski władca Mieszko zajął także zachodnią Białą Chorwację, następnie w 992 rosyjski książę Włodzimierz zdobył Czerwoną Chorwację, która następnie stała się „Czerwoną Rosją”, a 28 września 995 r. król czeski Bolesław I podbił i zniszczył chorwacką stolicę Libicę, a wszystko zakończyło się masową słowiańską rzezią Białych Chorwatów w 995 r. Następnie zdziesiątkowani Chorwaci. wokół Karpat straciło już znaczące wpływy i jako nasza formacja polityczna w Europie, tylko południe pozostało Chorwacją pod Trpimirovićami wzdłuż Adriatyku. Podobne słowiańskie masakry Chorwatów trwają do dziś, zwłaszcza w niedawnej Jugosławii, zatem obiektywnie w ciągu ostatniego tysiąclecia „słowiańscy bracia” zniszczyli już wielokrotnie więcej Chorwatów niż tzw. Wrogowie germańscy i włoscy.

Veze praslavenskog i ranohrvatskog jezika :

Powiązania między językami prasłowiańskimi i wczesnochorwackimi:

Ideološka dogma jugoslavenske lingvistike i dijelom cijele slavistike je kako se hrvatski kao neki noviji polujezik ili inačica razvio iz ranijega „hrvatskosrpskog”, a ovaj iz starijeg južnoslavenskog, koji je nastao preko srednjovjekog staroslavenskog iz hipotetskog ranoga praslavenskog. U ideopolitičkoj vjeri jugoslavista, ova se idealizirana shema većinom oslanja na umjetni hibridni „vukopis” nametnut silom u bivšoj Jugoslaviji, ali ima slabu podlogu u prvotnim pučkim dialektima Hrvata i pogotovo ne u srednjovjekim tekstovima pisanim hrvatskom glagoljicom. Novije poredbe dosad zanemarenih reliktnih pradialekata (LOVRIĆ i MILEKOVIĆ 1999) u Hrvatskoj i Bosni jasno nam pokazuju, da se protivno očekivanju slavista o ranijoj srodnosti, ovi oštro razlikuju od iztočnih srpskih govora s kojima imaju tek po 4% – 11% zajedničkih sličnih riječi. Medju našim reliktnim govorima su za medjuodnose ranohrvatskog i praslavenskog jezika osobito znakovita iduća tri starohrvatska pradialekta :

Ideologiczny dogmat językoznawstwa jugosłowiańskiego i część wszystkich slawistyki jest taki, że chorwacki, jako nowszy półjęzyk lub wariant, rozwinął się z wcześniejszego „chorwackiego serbskiego”, a ten ostatni ze starszego języka południowosłowiańskiego, który powstał w średniowiecznym języku starosłowiańskim z hipotetyczny wczesnosłowiański. W ideo-politycznej wierze jugosławistów ten wyidealizowany schemat opiera się głównie na sztucznej hybrydzie „vukopis” narzuconej siłą w byłej Jugosławii, ma jednak słabą podstawę w oryginalnych dialektach ludowych Chorwatów, a zwłaszcza nie w średniowieczne teksty pisane chorwacką głagolicą. Nowsze porównania dotychczas zaniedbanych protodialektów reliktowych (LOVRIĆ i MILEKOVIĆ 1999) w Chorwacji i Bośni wyraźnie pokazują, że wbrew oczekiwaniom slawistów co do wcześniejszego pokrewieństwa i różnią się one znacznie od dialektów wschodnich serbskich, z którymi mają tylko 4% – 11% podobnych słów. Wśród naszych języków reliktowych następujące trzy pradialekty starochorwackie są szczególnie istotne dla relacji między językami wczesnochorwackimi i prasłowiańskimi:

a) Baegnjunska prakajkavica u sjevernom Zagorju (oko gornje Bednje, Jesenja i Trakoščana) je najarhaičniji živi govor na hrvatskom kopnu (izvan primorja), kao izravni nasljednik karpatskih prakajkavaca iz srednjovjeke Bijele Hrvatske.

a) Baegnjun Prokajkavica w północnym Zagorju (okolice górnej Bednji, Jesenje i Trakoščani) to najbardziej archaiczny żywy język na kontynencie chorwackim (poza wybrzeżem), jako bezpośredni następca karpackiej prokajkavicy ze średniowiecznej Białej Chorwacji.

b) Brajska besyda na zapadu gorja Ćićarija iznad Buzeta u Istri je kod nas medju živim pučkim govorima još razmjerno najbliža staroslavenskom jeziku kao i govoru današnjih Rusina na iztočnim Karpatima, pa ima očuvan niz praslavenskih arhaizama u glasovima i leksiku, rjedjih ili nepoznatih u većini južnoslavenskih govora.

b) Brajska besyda na zachód od gór Ćićarija nad Buzetem na Istrii jest nadal stosunkowo bliska językowi starosłowiańskiemu spośród żywych języków ludowych, a także mowie dzisiejszych Rusinów w Karpatach Wschodnich, dlatego zachowała się w niej pewna liczba prasłowiańskich archaizmów w głosach i leksyce, które są rzadsze lub nieznane w mowie większości języków południowosłowiańskich.

c) Gan-Veyan iz nutarnih sela na otoku Krku (Batomaal, Šuraye, itd.) je dosad izrazito najarhaičniji ranohrvatski pradialekt i vjerojatno je razmjerno najbliži kasnoantičkom javnom govoru ranohrvatske vladajuće elite iz Velike Hrvatske (Velikaya Horvatiya) od 4.- 6. stoljeća u Ukrajini. Zbog niza indoiranskih i akadosumerskih arhaizama u 19% svoga poluslavenskog rječnika, bar dijelom je još arhaičniji od praslavenskoga i očito povezuje mimo Slavena, starohrvatski izravno s ranoperzijskim i indovedskim samskritom. Zato naš prastari veyski govor sadrži još ranije indovedske glasove uglavnom nepoznate kod inih Slavena: bj (= vedsko bh), tj (vedsko th), sc (vedsko sk), kh (isto vedski) i slične, a očuvao je u glagolima stare orientalne oblike optativ i necesativ, kao i redovni imenski član sey (= the, der). Spomenute značajke su većinom nepoznate kod inih Slavena, pa je zato Gan-Veyan nemoguće izvesti iz praslavenskoga (ali je naprotiv moguć baš obratan izvod). Spram srbijanskog je ovaj ranohrvatski pradialekt drastično različit, pa u veyskom leksiku ima tek 4% zajedničkih sličnih riječi, kao očiti dokaz da razvitak starohrvatskog jezika nema bližih veza sa srbijanskim, niti s navodnim „srpskohrvatskim” ili hipotetskim ‚južnoslavenskim’.

c) Gan-Veyan z wiosek nutarów na wyspie Krk (Batomaal, Šuraye itp.) jest zdecydowanie najbardziej archaicznym wczesnym chorwackim protodialektem i prawdopodobnie jest stosunkowo bliski późnoantycznej mowie publicznej wczesnej chorwackiej elity rządzącej z Wielkiej Chorwacji (Velikaya Horvatiya) z IV-VI wieku na Ukrainie. Ze względu na szereg archaizmów indoirańskich i akadosumeryjskich w 19% półsłowiańskiego słownictwa, jest on przynajmniej częściowo jeszcze bardziej archaiczny niż prasłowiański i oczywiście łączy poza Słowianami, starochorwacki bezpośrednio z wczesnym perskim i indo-wedyjskim Samskryt. Dlatego nasza starożytna mowa wedyjska zawiera jeszcze wcześniejsze dźwięki indowedyjskie, w większości nieznane wśród innych Słowian: bj (= wedyjskie bh), tj (wedyjskie th), sc (wedyjskie sk), kh (również wedyjskie) i tym podobne, i zachowane w czasowniki, stare orientalne formy optatywne i konieczne, a także rzeczownik regularny rodzajnik sey (= the, der). Wymienione cechy są w większości nieznane wśród innych Słowian, dlatego nie da się wyprowadzić Gan-Veyana z języka prasłowiańskiego (wręcz przeciwnie, możliwe jest wyprowadzenie dokładnie odwrotne). W porównaniu z serbskim ten wczesnochorwacki protodialekt drastycznie się różni, dlatego leksykon Vey ma tylko 4% wspólnych podobnych słów, co jest wyraźnym dowodem na to, że rozwój języka starochorwackiego nie ma bliższych powiązań z serbskim, ani z rzekomym „ serbsko-chorwacki” czy hipotetyczny „południowosłowiański”.

Osim toga, na srednjovjekom prostoru Bijele + Crvene Hrvatske su duž Karpata od Brna pa do Černovica, sve do danas unutar slavenskog mjestopisa još očuvani brojni indoiranski arhaizmi srednjovjeke toponimije orientalnoga neslavenskog podrijetla i uz njih niz toponima na osnovici etnonima Hrvat. Sav taj stari mjestopis upućuje na opseg karpatske Velike Hrvatske prije 10. st. i ranije najgušće naseljavanje Iranohrvata osobito u Slovačkoj i Galiciji (BAUER et al. 1993, KROCH 1994, GRALJUK 1997). Pri ranoj doselidbi Iranohrvata u Ukrajinu i duž Karpata, počelo je uzajamno jezično prožimanje : nisu se samo Hrvati jezično slavizirali, nego su i rani Slaveni preko Hrvata bar dijelom jezično iranizirani preslojavanjem wendskih, antskih i inih domaćih govora u različitim regionalnim omjerima. Krajem antike i u ranomu srednjem vijeku od 4.- 7. st. je ranohrvatski jezik Iranohrvata medju mnogim Slavenima, paralelno s pučkim praslavenskim, vjerojatno bio elitni govor društvene nadgradnje tj. lingua franca istočne Europe, poput starogrčkoga u antičkom Sredozemlju, ili engleskoga u suvremenom svijetu.

Ponadto na średniowiecznym obszarze Biało-Czerwonej Chorwacji, wzdłuż Karpat od Brna do Černovic, do dziś w topografii słowiańskiej zachowały się liczne indoirańskie archaizmy średniowiecznej toponimii o orientalnym, niesłowiańskim pochodzeniu, wraz z m.in. szereg toponimów opartych na etnonimie Chorwat. Cała ta stara topografia nawiązuje do zasięgu Wielkiej Chorwacji Karpackiej sprzed X wieku, a wcześniej najgęstszego osadnictwa irańsko-chorwackiego, zwłaszcza na Słowacji i w Galicji (BAUER i in. 1993, KROCH 1994, GRALJUK 1997). Podczas wczesnej migracji irańsko-Chorwatów na Ukrainę i wzdłuż Karpat rozpoczęło się wzajemne przenikanie językowe: nie tylko Chorwaci zostali slawizowani językowo, ale także pierwsi Słowianie za pośrednictwem Chorwatów zostali przynajmniej częściowo zranizowani językowo poprzez nakładanie warstw języka wendyjskiego, antiańskiego i innych języki ojczyste w różnych proporcjach regionalnych. U schyłku starożytności i we wczesnym średniowieczu od IV do VII wieku wczesny język chorwacki irańsko-chorwackich wśród wielu Słowian, równolegle z powszechnym prasłowiańskim, był prawdopodobnie językiem elitarnym nadbudowy społecznej , czyli lingua franca Europy Wschodniej, jak starożytna greka w starożytnym basenie Morza Śródziemnego, czy angielski we współczesnym świecie.

Pritom su tijekom toga ranog hrvatsko-slavenskog suživota jamačno postojale dvije uzastopne faze njihova medjudjelovanja. U prvoj najranijoj fazi negdje od 4.- 6. st. dok su još Iranohrvati bili vodeće plemstvo medju Praslavenima, najjači je bio početni utjecaj elitnoga ranohrvatskog na ine Praslavene u smjeru njihova kulturno-jezičnog zajedništva. Kada su potom zbog geopolitičkih, društvenih i vjerskih promjena od 7. – 9. st. Hrvati već izgubili tu dominantnu ulogu, tada je prevladala slavizacija samih Hrvata u većinskom slavenskom okružju. Dio kasnijega zajedničkog leksika sličnih slavensko-indoiranskih riječi možda je većinom stigao medju Slavene ranim posredstvom Iranohrvata. Izim toga, zbog dominantne uloge ranih Hrvata, podložni Praslaveni su od početka mogli preuzeti i niz prestižnih hrvatskih riječi (kroatizama), koji su potom postali dio zajedničkoga ranoslavenskog leksika, pa su danas proglašene praslavenskima: ustvari su to bar dijelom ranohrvatski relikti posudjeni kod inih Slavena.

Jednocześnie w okresie wczesnego współistnienia chorwacko-słowiańskiego z pewnością miały miejsce dwie następujące po sobie fazy ich interakcji. W pierwszej, najwcześniejszej fazie, gdzieś od IV do VI wieku, gdy irańsko-Chorwaci byli nadal wiodącą szlachtą wśród Prasłowian, początkowy wpływ wczesnej elity chorwackiej na Prosłowian był najsilniejszy w okresie kierunku ich jedności kulturowej i językowej. Kiedy na skutek zmian geopolitycznych, społecznych i religijnych zachodzących w VII – IX w. Chorwaci stracili już tę dominującą rolę, wówczas w większości słowiańskim środowisku panowała slawizacja samych Chorwatów. Część późniejszego wspólnego leksykonu podobnych słowiańsko-indoirańskich słów mogła dotrzeć do Słowian głównie za pośrednictwem wczesnej mediacji irańsko-chorwackiej. Ponadto, ze względu na dominującą rolę wczesnych Chorwatów, przedmiotowi Proto-Słowianie byli w stanie od początku przejąć szereg prestiżowych słów chorwackich (Chorwatyzmy), które następnie weszły do ​​powszechnego leksykonu wczesnosłowiańskiego, dlatego dziś uznawane są za prasłowiańskie: w rzeczywistości są to przynajmniej częściowo wczesne relikty chorwackie zapożyczone z innych Slaven.

Stoga je u prvotnoj fazi slavenskog razvitka prije srednjovjeke odselidbe, ranohrvatski jezik (harwatje) u Antskom carstvu i potom osobito u karpatskoj Bijeloj Hrvatskoj mogao izvršiti presudni utjecaj na razvojne smjerove i zajedništvo većine slavenskih jezika, jer je taj ranohrvatski bio paralelan i istodoban već s praslavenskim, a po indoiranskom podrijetlu možda i stariji od ovoga. Zato nije izključeno da je baš taj dominantni utjecaj prestižnoga ranohrvatskog imao bitnu ulogu u jezičnom povezivanju heterogenog plemenskog konglomerata ranih Slavena od 4. – 7. st. i u stvaranju njihova kulturno-jezičnog zajedništva u srednjem vijeku. Zato dosadanje razlike slavenskih jezika možda i nisu sve kasnije novotvorine slavenskog raslojavanja, nego mogu bar dijelom biti reliktni odrazi raznolikih govora predaka – antičkih predslavenskih plemena, potom preslojenih i povezanih upravnim ranohrvatskim jezikom vladajućih Iranohrvata. Sve to može postati novim zanimljivim pristupom za slavensku filologiju i etimologiju.

Dlatego w początkowej fazie rozwoju słowiańskości przed średniowieczną migracją wczesny język chorwacki (Harwatje) w Imperium Ante, a następnie zwłaszcza w Karpackiej Białej Chorwacji mógł wywrzeć decydujący wpływ na kierunki rozwoju i powszechność większości języków słowiańskich, ponieważ ten wczesny język chorwacki był już równoległy i współczesny z językiem prasłowiańskim, a ze względu na pochodzenie indoirańskie mógł być nawet starszy. Dlatego nie jest wykluczone, że ten bardzo dominujący wpływ prestiżowej wczesnej chorwackiej odegrał ważną rolę w językowym powiązaniu heterogenicznego konglomeratu plemiennego wczesnych Słowian od IV do VII wieku oraz w tworzeniu ich jedności kulturowej i językowej w średniowieczu. Dlatego nudne różnice języków słowiańskich mogą nie być wszystkimi późniejszymi innowacjami stratyfikacji słowiańskiej, ale przynajmniej częściowo mogą być reliktowym odbiciem różnorodnych języków przodków. – starożytne plemiona przedsłowiańskie, następnie warstwowe i połączone administracyjnym wczesnym językiem chorwackim rządzących irańsko-chorwackich. Wszystko to może stać się nowym ciekawym podejściem do filologii słowiańskiej i etymologii.

Hrvati i ćirilometodski utjecaj :

Wpływ Chorwatów i Cyrylo-Metodystów:

Znakovito je da važnost Iranohrvata kao društveno-gospodarske elite na ine Slavene opada osobito od 9. st., istodobno s kršćansko-prosvjetiteljskim misijama Sv. Ćirila i Metoda medju Slavenima. Iako je na smanjenu ulogu karpatskih Iranohrvata bitan kratkoročni utjecaj imala njihova djelomična odselidba na jugozapad spram Jadrana, važan uzrok promjena uloge uvjetovao je i rast okolnih čeških, poljskih i rusinskih država, prvo kao iranohrvatskih vazala negdje do 7/8. st. i potom kao posebnih konkurentnih država s vlastitim kršćansko-slavenskim dinastijama, koje su u 10. st. zajedno uništile i napokon medjusobno podijelile Bijelu Hrvatsku. Uz geostrateške i razvojno-političke razloge, u toj smjeni su važnu ulogu odigrale i društveno-kulturne reforme medju Slavenima, gdje su ključni poticaj bile vjersko-prosvjetne misije Ćirila i Metoda.

Znamienne jest to, że znaczenie irańsko-Chorwatów jako elity społeczno-gospodarczej wśród Słowian spada, zwłaszcza od IX wieku, w tym samym czasie, w którym chrześcijańsko-oświeceniowe misje św. Cyryl i Metody wśród Słowian. Chociaż zmniejszona rola karpackich irańsko-Chorwatów miała istotny krótkoterminowy wpływ na ich częściową migrację na południowy zachód w kierunku Adriatyku, ważną przyczyną zmiany ról był rozwój otaczających je państw czeskich, polskich i ruskich, najpierw jako irańskich -Chorwaccy wasale do 7/8. wieku, a potem jako specjalne, konkurencyjne państwa posiadające własne dynastie chrześcijańsko-słowiańskie, które w X wieku wspólnie zniszczyły i ostatecznie podzieliły między siebie Białą Chorwację. Oprócz względów geostrategicznych i rozwojowych, ważną rolę w tej zmianie odegrały także reformy społeczno-kulturowe wśród Słowian, których kluczowym impulsem były misje religijno-oświatowe Cyryla i Metodego.

Prije su do 8. st. kulturno-politički predvodnici medju karpatskim Slavenima većinom bili mazdaistički ili arianski (jakobitski) Iranohrvati, kao plemićka elita medju pretežno poganskim Praslavenima. Njihova društvena i državotvorna uloga počinje opadati od ćirilometodskog pokrštenja slavenskog pučanstva, koje od 9. st. postupno dobiva nove idejno-društvene predvodnike u kršćanskom svećenstvu. Stoga Ćiril i Metod s učenicima nisu medju starim Slavenima odigrali samo vjersko-prosvjetnu ulogu, nego su posredno unesli i društveno-političke promjene. Iako o tomu dosad još nema podrobnih istraživanja, postoje pokazatelji kako je oko Karpata i Bijele Hrvatske, izmedju dotad vodećih predkršćanskih Iranohrvata i novopokrštenih Slavena pod vodstvom kršćanskog svećenstva jamačno došlo bar do djelomičnog antagonizma pri ovoj smjeni društveno-idejnih i potom političko-gospodarskih utjecaja.

Aż do VIII wieku kulturalnymi i politycznymi przywódcami Słowian karpackich byli głównie mazdaiści lub aryjscy (jakobici) Iranochorwaci, stanowiący szlachecką elitę wśród przeważnie pogańskich Proto-Słowian. Ich rola społeczna i państwotwórcza zaczęła spadać po chrystianizacji ludności słowiańskiej metodą cyrylońską, która stopniowo pozyskała nowych przywódców ideologicznych i społecznych w duchowieństwie chrześcijańskim od IX wieku. Dlatego Cyryl i Metody oraz ich uczniowie nie tylko odegrali wśród starożytnych Słowian rolę religijno-wychowawczą, ale także pośrednio spowodowali zmiany społeczno-polityczne. Choć nie ma jeszcze szczegółowych badań na ten temat, wiele wskazuje na to, że w okolicach Karpat i Białej Chorwacji, pomiędzy czołowymi przedchrześcijańskimi Chorwatami irańsko-chorwackimi a nowo nawróconymi Słowianami pod przewodnictwem duchowieństwa chrześcijańskiego zdecydowanie istniał przynajmniej częściowy antagonizm podczas tej zmiany wpływów społeczno-ideologicznych, a następnie polityczno-ekonomicznych.

Vjerojatno su kasniji odraz toga početnog društveno-idejnog antagonizma potom bili oštri vjerski sukobi u Češkoj, a slično i južnije u Kraljevini Hrvatskoj izmedu glagoljaša i latinaša, pa možda i u Bosni oko bogumila. Povrh toga su ove ćirilometodske misije medju Slavene unesle i bitne jezične promjene, jer je prije njih elitnu ulogu u društvenoj nadgradnji većine karpatskih Slavena imao ranohrvatski. Potom su pri pokrštenju od 9. st. Ćiril, Metod i njihovi učenici proširili medju Slavene kao zajednički vjerski jezik srednjovjeki crkvenoslavenski u makedonskoj inačici. Zato od 9. st. preko pokrštenja i uloge svećenstva postupno u srednjem vijeku crkveni staroslavenski postaje novim elitnim jezikom medju Slavenima, umjesto prijašnjega ranohrvatskog. Zato uz opću pozitivnu ulogu, koju su medju Slavenima imali Ćiril i Metod zbog širenja pučke prosvjete i opismenjavanja, za karpatske Iranohrvate je uloga njihovih misija bar dijelom završila negativno, jer su potom izgubili ne samo prvotni društveno-idejni utjecaj slavenskih predvodnika, nego je u slavenskoj javnosti uglavnom napušten njihov elitni ranohrvatski jezik i postupno kroz vjeru zamijenjen pučkim staroslavenskim. Nakon toga ranohrvatski je većinom ograničen kao nacionalni jezik srednjovjekih Hrvata i potom se pojačano slavizira, pa prelazi u srednjovjeki starohrvatski, kakav većinom poznajemo iz kasnijih glagoljičnih tekstova.

Prawdopodobnie późniejszym odbiciem tego początkowego antagonizmu społeczno-ideologicznego były wówczas ostre konflikty religijne w Czechach i podobnie dalej na południe w Królestwie Chorwacji pomiędzy głagolicą a łaciną, a być może także w Bośni o bogomiły. Co więcej, te misje cyrylo-metodyczne wśród Słowian wprowadziły także ważne zmiany językowe, ponieważ przed nimi wczesnochorwacki odgrywał elitarną rolę w nadbudowie społecznej większości Słowian karpackich. Następnie podczas chrztu z IX w. Cyryl, Metody i ich uczniowie rozpowszechnili średniowieczny język cerkiewno-słowiański w wersji macedońskiej jako powszechny język religijny wśród Słowian. Dlatego od IX wieku, poprzez chrystianizację i rolę duchowieństwa, nowym elitarnym językiem wśród Słowian w średniowieczu stopniowo stał się cerkiewno-starosłowiański, w miejsce dotychczasowego wczesnego chorwackiego. Dlatego też, poza ogólnie pozytywną rolą, jaką Cyryl i Metody odegrali wśród Słowian w związku z szerzeniem się oświaty publicznej i umiejętności czytania i pisania, dla Karpackich Irano-Chorwatów rola ich misji okazała się przynajmniej częściowo negatywna, gdyż wówczas utracili nie tylko początkowe wpływy społeczno-ideologiczne przywódców słowiańskich, ale w społeczeństwie słowiańskim w większości porzucili swój elitarny wczesny język chorwacki i stopniowo, poprzez wiarę, zastąpili go popularnym starosłowiańskim. Potem wczesny chorwacki został w większości ograniczony jako język narodowy średniowiecznych Chorwatów, a następnie ulegał coraz większej słowiańskiej slawizacji, w wyniku czego stał się średniowiecznym starochorwackim, takim, jaki znamy głównie z późniejszych tekstów głagolicy.

Zaključak : Slaveni i potreba nove sinteze :

Wniosek: Słowianie i potrzeba nowej syntezy:

Ako jedinstveni antički Praslaveni još nisu postojali, doseljeni su Iranohrvati medju Slavenima imali glavnu ulogu ranoslavenskog kulturnopolitičkog piemonta u povezivanju antičkog konglomerata heterogenih plemena na budućem slavenskom ozemlju oko Karpata u iztočnoj Europi. U tom se slučaju na razvitak slavenskih jezika i etnokultura ne bi mogao primjeniti jednostavni divergentni model vremenskog razdvajanja kao npr. za stare Germane, nego bi tu bolji i produktivniji uzor bile romanske etnokulture i jezici : Prvotne prapovijestne narode Sredozemlja je najprije u antici preslojila i povezala zajednička rimska civilizacija i latinski jezik od 1.- 4. st. Potom su od srednjeg vijeka ove sredozemne etnokulure opet divergirale, a njihove su razlike dijelom ipak reliktno naslijedje iz ranomediteranskih etnoplemenskih osobitosti prije Rimskoga Carstva, pa su tako i mnogi slavenski narodi zapravo stariji od skupnih Slavena. Sličan razvojni put bio bi dosta razložan za antička istočnoeuropska plemena, koja su u ranomu srednjem vijeku od 4.- 8. st. preslojili i povezali doseljeni Iranohrvati, a nakon odselidbe većine Hrvata na Jadran se ti ujedinjeni Slaveni oko Karpata politički, kulturno i jezično opet razilaze do danas. Stoga su romanski narodi u Sredozemlju imali svoj kulturnopolitički „melting-pot” u Rimskom carstvu, a slavenski narodi potom u Antskom carstvu i Velikoj Hrvatskoj (4.-8. st.).

Jeśli nie istnieli jeszcze wyjątkowi starożytni Proto-Słowianie, imigranci irańsko-Chorwaci wśród Słowian odegrali główną rolę wczesnosłowiańskiego piemontu kulturowo-politycznego w łączeniu starożytnego konglomeratu heterogenicznych plemion na przyszłym terytorium słowiańskim wokół Karpat we wschodniej części Europa. W takim przypadku prosty rozbieżny model separacji czasowej nie mógłby zostać zastosowany do rozwoju języków i etnokultur słowiańskich, jak na przykład u starożytnych Niemców, ale lepszym i bardziej produktywnym modelem byłyby etnokultury i języki romańskie: Pierwotne prehistoryczne ludy Morza Śródziemnego zostały po raz pierwszy ułożone w warstwy i połączone w starożytności wspólną cywilizacją rzymską i językiem łacińskim z I-IV wieku. Następnie, od średniowiecza, te śródziemnomorskie etnokultury ponownie się rozeszły, a ich różnice są częściowo reliktem dziedzictwa kulturowego. osobliwości etniczno-plemienne wczesnego Morza Śródziemnego przed Cesarstwem Rzymskim, tak wiele ludów słowiańskich jest w rzeczywistości starszych od zbiorowych Słowian. Podobna ścieżka rozwoju byłaby całkiem rozsądna dla starożytnych plemion wschodnioeuropejskich, które we wczesnym średniowieczu od IV do VIII wieku nawarstwiały się i łączyły napływających irańsko-Chorwatów, a po migracji większości Chorwatów nad Adriatyk, ci zjednoczeni Słowianie wokół Karpat politycznie, kulturowo i językowo, do dziś ponownie się rozchodzą. Dlatego ludy romskie w basenie Morza Śródziemnego miały swój kulturowy i polityczny „tygiel” w Cesarstwie Rzymskim, a ludy słowiańskie w Imperium Ante i Wielkiej Chorwacji (IV-VIII w.).

Iako je slavistika u 19. stoljeću začeta kao ozbiljna poredbena znanost, kroz 20. st. je ona nažalost, u složenim imperialnim državama poput Sovjetskog Saveza i bivše Jugoslavije, dijelom prerasla u ideopolitičku religiju sveslavenstva (panslavizam) za opravdanje poretka tih država. Njezine su istraživačke postavke zbog velerusizma i velesrbstva u tim zemljama dijelom izkrivljene i zlorabljene za dnevnopolitičke svrhe, a baš to je možda i najviše utjecalo na usporavanje i dijelomični etnogenetski neuspjeh slavenskih istraživanja. Da bi se to uspješno ostvarilo, nužno je potrebito zaboraviti i ukloniti zastarjeli ideopolitički dogmatizam i nataložene medjuslavenske animozitete. Zato je neizbježna potreba da se ideološki politizirana slavistika vrati na objektivna znanstvena načela nepristranih istraživanja bez obzira na uvriježene ideološke predrasude.

Choć slawistyka pomyślana została jako poważna nauka porównawcza w XIX w., to niestety w XX w. w skomplikowanych państwach imperialnych, takich jak Związek Radziecki, Unii i byłej Jugosławii, częściowo zamieniły się w ideopolityczną religię panslawicyzmu (panslawizm), aby usprawiedliwić porządek tych państw. Wskutek Wielkiego Rusjanizmu i Wielkiej Serbii w tych krajach jej założenia badawcze zostały częściowo wypaczone i wykorzystane do codziennych celów politycznych, co być może miało największy wpływ na spowolnienie i częściową etnogenetyczną porażkę badań słowiańskich. Aby to osiągnąć, należy bezwzględnie zapomnieć i usunąć przestarzały dogmatyzm ideologiczny i narosłe animozje międzysłowiańskie. Dlatego nieunikniony jest powrót ideologicznie upolitycznionych slawistyki do obiektywnych zasad naukowych, bezstronnych badań, bez względu na głęboko zakorzenione uprzedzenia ideologiczne.

U tom pogledu bi mogli puno pomoći novi neopterećeni pristupi i širje proučavanje neiskorištenih mogućnosti, kao što je spomenuti model srednjovjekog kulturnojezičnog povezivanja heterogenih antičkih plemena, uz moguće indoiranske utjecaje staroistočne kulture preko doseljenih Iranohrvata. Zato poredbeno proučavanje ranih hrvatsko-iranskih veza nije važno i poželjno samo za Hrvate, nego manjeviše za većinu inih slavenskih naroda i rani razvitak njihovih etnokultura, na što jasno upućuju najnovije poredbene analize MAYOROVa u dalekosežnoj monografiji Velikaya Horvatiya (2006). Stoga se posredstvom tih starih iranohrvatskih veza trebaju ubuduće očekivati značajni opći nalazi koji mogu biti važni za svekoliko slavenstvo. Iz toga opet logično slijedi, da načelno ne postoji bitna protivnost izmedju slavističkih i iranističkih istraživanja, jer se ona mogu komplementarno nadopunjavati i biti uzajamno koristna za obostrani pomak novih dalekosežnih spoznaja o Praslavenima, ali i ranim Hrvatima.

W tym względzie pomocne mogłoby być nowe, nieskrępowane podejście i szersze badanie niewykorzystanych możliwości, takich jak wspomniany model średniowiecznego kulturowo-językowego stowarzyszenia heterogenicznych starożytnych plemion, z możliwymi indoirańskimi wpływami starożytnej kultury wschodniej poprzez imigrowanych irańsko-Chorwatów bardzo. Dlatego też badanie porównawcze wczesnych powiązań chorwacko-irańskich jest ważne i pożądane nie tylko dla Chorwatów, ale mniej więcej dla większości innych ludów słowiańskich i wczesnego rozwoju ich etnokultur, na co wyraźnie wskazują najnowsze analizy porównawcze MAYOROWA w dalekosiężna monografia Velikaya Horvatiya (2006). Dlatego też, poprzez te stare powiązania irańsko-chorwackie, należy spodziewać się w przyszłości istotnych ogólnych ustaleń, które mogą być ważne dla wszystkich Słowian. Z tego znowu logicznie wynika, że ​​w zasadzie nie ma istotnej opozycji pomiędzy badaniami słowiańskimi i irańskimi, ponieważ mogą się one uzupełniać i przynosić obopólne korzyści dla wzajemnego pogłębiania nowej, dalekosiężnej wiedzy o Prasłowianach, jak a także pierwsi Chorwaci.

Izvori :

Źródła:

– ABAJTY, V. 1965 : Skifo-evropeyskie izoglossy na styke vostoka i zapada. Izdateljstvo Nauka, Moskva.

– AL-BEKRI, A.A. 1878 : Izvestija Al-Bekri i drugih avtorov o Rusy i Slavjanah. (ed. A. Kunik i W. Rosen), tom I, Sankt-Peterburg.

– BARAN, V.D. (ed.) 1978 : Problemy etnogeneza Slavjan. Kijev.

– BECHICKI, J. 1986 : Wokol problematyki etnogenezy Bialej Chorwacji. Pamietnik Slowianski 36/37 (87): 247-257.

– BERLOT, A.& REBEC, I. 1984 : So bili Etruščani Slovani? Založba Lipa, 261 str., Ljubljana.

– BERNSTEIN, J.& al. 1998 : Early Slav history. Deja news, December 98.

– BIRNBAUM, H. 1973 : The original homeland of the Slavs, and problem of early Slavic linguistic contacts. Journal of Indo-European studies, 1: 407 – 421.

– BIRNBAUM, H.& MERRIL, P. 1987 : Praslavjanskij jazyk, dostiženija i problemy v ego rekonstrukcii, I – III. Progress, Moskva.

– BIRNBAUM, H. 1988 : Auf der Suche der Ursprüngen der Slaven. Ars Philologica Slavica (ed. O. Sagner), p. 29 – 42, München.

– BOBA, I. 1987 : Novi pogledi na povijest Moravije (preispitivanje povijesnih izvora o Moravskoj, Sventopolku i Sv. braći Ćirilu i Metodu). Crkva u svijetu.

– CHOPROVSKY, B. (ed.) 1979 : Rapports du 3e Congres international d’ archeologie slave. Bratislava, vol. I – II.

– ČUBRATIJ, M. 1965 : De historia christianitatis in antiqua Ucraina a primis exordiis. Romae.

– FELAWKA, L. 1997 : Who are the Slavs? Deja news. March 97.

– FERLUGA, J.& al. 1982 : Glossar für frühmittelalterlichen Geschichte im östlichen Europa. F.Steiner, Wiesbaden, 150 p.

– FLODOARD, 894 – 966 : Annales, vol. I – II. ed. G.H. Pertz, Hannoverae.

– GIMBUTAS, A. 1971 : The Slavs. Thames and Hudson, London.

– GINDLIN, L.A.& al. 1991 : Corpus testimoniorum vetustissimorum ad historiam Slavicam pertinentium (Svod drevnejših pismennih izvestij o Slavjanah), vol. I. Akademija Nauk, Moskva, 472 str.

– GOEHRKE, C.& KÄLIN, U. 1992 : Frühzeit der Ostslawentums. Wissenschaftlische Buchgesellschaft, Darmstadt, 273 p.

– GRACIOTTI, S. 1979 : Mišljenje Poljaka Hozija (1558.) o upotrebi slavenskoga narodnoga jezika. Zbornik Kačić, 11: 205-216, Split.

– GRAFENAUER, B. 1990 : O Venetih in nastanku Slovencev. Glasilo Slovenskega arheološkega društva, 10: 36-51, Ljubljana.

– GRALJUK, B. 1997 : Bijela ili Velika (zakarpatska) Hrvatska. Hrvatski iseljenički zbornik 97: 366-378, Hrvatska matica iseljenika, Zagreb.

– GRŽETIĆ, N. 1990 : Mythologia comparativa Slavorum (O vjeri starih Slovjena prema pravjeri Arijaca i Prasemita, na temelju starih hronista, narodnih običaja, starih pjesama, mjestnoga i obiteljskog nazivlja). Mostar, 23 + 217 str.

– HENSEL, N.W. 1988 : Polska starozytna. Zaklad Ossolineum, Wroclaw, 233 str.

– HERMANN, J. 1988-1992 : Griechische und lateinische Quellen zur Frühgeschichte Mitteleuropas (bis zur Mitte des I. Jahrtausends u.Z.), Band I.-IV. Akad. Verlag, Berlin.

– HERODOTOS: Historiai, vol. I – VI. Hrvatski prijevod : Povijest, knj. I.- II, Matica Hrvatska 19 + 315 str., Zagreb 1887-1888.

– HOSIUS, S. 1558: De sacro vernaculo (in S. Graciotti, Kačić 11, Split 1979).

– IBN-DASTA, 1869 : Izvestya o Chazarah, Bursatah, Bolgarah, Madjarah i Slavjanah Ibn-Dasta. Sankt-Peterburg, ed. D. Chwolson.

– IVANOV, V.V.& TOPOROV, V.N. 1980 : O drevnih slavjanskih etnonimah (osnovnie problemy i perspektivy). Sbornik Slavjanskie drevnosti (etnogenez), str. 11-45, Naukova Dumka, Kiev.

– KLAIĆ, V. 1927: Crvena Hrvatska i Crvena Rusija. Hrvatsko kolo 7: 112-134, Zagreb.

– KOSTRZEWSKY, J.& TADEUSZ, S. 1964 : Iranskie elementy w kulturie slowianskie. Slownik starožitnošci slowianskich, II/2: 290 – 291, Ossolineum, Warszawa-Krakow.

– KOWALENKO, W.& al. 1961-1964 : Slownik starožitnošci slowianskich (Encyklopediczny zarys kultury Slowian od czasow najdawniejszych do schylku wieku XII), tom I – II. Akademia Nauk – Ossolineum, Warszawa-Krakow.

– KROCH, K. 1994: Crvena Hrvatska u Ukrajini (predslavenska Crvena Hrvatska pod sarmatskim Horitima u Ukrajini, 374.- 992. god.). Ognjište 6: 71-77, Karlovac.

– KUNSTMANN, H. 1984 : Wer waren die Weisskrobaten des byzantinischen Kaisers Konstantinos Porphyrogennetos? Die Welt der Slawen, 26: 111 – 122.

– KURYLOWICZ, J. 1964 : Iransko-slowianskie stosunki jezykowe. Slownik starožytnošci slowianskich, tom II/2: 291 – 292, Akademija Nauk – Ossolineum, Warszawa-Krakow.

– LABUDA, G. 1961 : Horiti, Chorwacja Biala. Slownik starožytnošci slowianskich, tom II/1: 219, 255-256, Akademija Nauk – Ossolineum, Warszawa-Krakow.

– LATYŠEV, V. 1890 : Inscriptiones antiquae orae septentrionalis Ponti Euxini, vol. I – II. Petropoli.

– LEHR-SPLAWINSKY, T. 1965 : Iz novijih istraživanja o poreklu Slovena. Zbornik za filologiju Matice srpske, 8: 7 – 18, Novi Sad.

– LONČAR, M. 1992 : Porfirogenetova seoba Hrvata pred sudom novije literature. Diadora 14: 375-448, Zadar.

– LOVRIĆ, A.Ž. 1993 : O ideološkom i znanstvenom pristupu etnogenezi na primjeru podrijetla Hrvata. Encyclopaedia moderna 14/1: 28-35, Zagreb.

– LOVRIĆ, A.Ž.& HORVAT-MILEKOVIĆ, M. 1999 : Ranohrvatski jezik i njegovi pradialekti (Sion Harwatje zayk tar sega bješydoj). Hrvatsko slovo V/194: 12-13, Društvo hrvatskih književnika, Zagreb.

– MARR, N.J. 1933-1935 : Izabrannye raboti, tom I – V. Akademya nauk Moskva-Leningrad.

– MAYOROV, A. 2006 : Velikaya Horvatiya. Izdateljstvo Sankt-Peterburgskogo Gosudarstvennogo Universiteta, Unipress, Sankt-Peterburg, 208 str.

– MELKIŠVILI, G.A. 1960-1971 : Urartskie klinoobranznye nadpisy, tom I – II, no. 1 – 533. Akademija Nauk Moskva.

– NESTOR, 1113 : Povest vremennyh let (Die Nestor-Chronik, eingeleitet und kommentiert von D. Čižewsky). Slawische Studienbücher, Bd. IV, (ed. O. Harrasowitz), Wiesbaden 1969.

– NIEDERLE, L. 1906-1910 : Slovanské starožitnosti, dil I.-II/2, 547 str. Naklad Bursika & Kohouta, Praha.

– OROSIUS, Presbyter 418 : Compendium Historiae Mundi. Compendious history of the World, vol. I/1 (ed. J. Bosworth), London.

– PAŠČENKO, E. 1998 : Pojam Hrvat u Velikoj Skitiji povezan je s božanstvom koje pomaže ratniku. Globus 375 (13. II. 98): 82-87, Zagreb.

– PAVLOVIĆ, B. 1994 : Raseni, Reti, Veneti, Iliri i Protoslaveni. Tko su i odakle Hrvati (A. Bauer i sur.), str. 48-50, Znanstveno društvo za proučavanje etnogeneze, Zagreb.

– PENJAK, S.I. 1980 : Ranoslovjanske i drevnoruske naselenya Zakarpatja, VI-XIII st. Institut arheologii, Ukrainska akademija nauk 179 str, Kiev.

– PORRU, G.M. 1979 : Documenti slavi premetodiani. Studi slavistici (C. Verdiani), p. 216 – 227, Editori Giardini, Pisa.

– PTOLEMAIOS, 1923 : Geographiké Hyphegesis (Die Geographie des Ptolemaeus). Weidmannsche Buchhandlung, Berlin, 225 p.

– RYBAKOV, B.A. 1979 : Gerodotova Skifiya. Moskva.

– SAKAČ, S.K. 1940 : Krapina, Kijev, Ararat. Život 21 / 3-4: 129 – 149, Zagreb.

– SCHUSTER-ŠEWC, H. 1986 : Drevnejšij sloy slavjanskih socialjno-ekonomičeskih i obščestvenno-institucionaljnih terminov. Sbornik Etimologija, str. 224 – 239, Izdateljstvo Nauka, Moskva.

– SEDOV, V.V. 1979 : Proishoždenije i rannaja istorija Slavjan. Izdateljstvo Nauka, Moskva.

– SIMEON, J.& al. 1998 : Indo-European homeland Anatolia? Deja news, February 98.

– SMIŠKO, M.J. 1960 : Karpatski kurgani prve polovice I. tisućljeća n.e. Kijev.

– STOJKO, J. 1998 : Were the Etruscans from Lydia? Internet news.

– ŠČUKIN, M.B. 1990 : The Balto-Slavic direction in the archaeological study od the ethnogenesis of Slavs. Bulletin Archeol. Polonais, 51: 3 – 30, Warszawa.

– ŠIŠIĆ, F. 1923 : Ideja slovenske pradomovine u Podunavlju (Teorije o doseljenju Hrvata i Srba). Zbornik N. Čupića, str. 1 – 49, Beograd.

– TACITUS, C. 1993 : Germania. Original + hrvatski prijevod (ed. I. Mužić), 91 str., Verbum Split.

– TOMAŠIĆ, F.& LOVRIĆ, M. 1997 : Arhaična pučka predaja u „cakavšćini” brdskih sela na otoku Krku. Čakavska rič, 25: 167-199, Književni krug Split.

– TOPOROV, V.N. 1983 : K voprosu severo-zapadnyh granic drevneiranskogo areala (Ešće raz Yordana, Getica 116). Sbornik „Slavjanskie i balkanskie yaziki” 38-48, Moskva.

– TRUBAČEV, O.N. 1967 : Iz slavjano-iranskih leksičeskih otnošeniy. Etimologya str. 3 – 81, Izdateljstvo Nauka, Moskva.

– TRUBAČEV, O.N. 1968 : Nazvanya rek pravoberežnoy Ukrainy, etničeskaya interpretacya (etimologya). Izdateljstvo Nauka, Moskva.

– TRUBAČEV, O.N. 1974 : Praslavjanskij leksičeskij fond (Etimologičeskij slovar slavjanskih jazykov), vypusk 1 – 15, Izdateljstvo Nauka, Moskva.

– TRUBAČEV, O.N. 1977 : Indoarijci v severnom Pričernomorye (Lingvističeskaja periferya drevnejšego slavjanstva). Voprosy Yazikoznanya 6: 13 – 29.

– TRUBAČEV, O.N. 1979 : Arhaie Skythie (Staraya Skifya y Gerodota IV, 99) i Slavjane, lingvističesky aspekt. Voprosy yazykoznanya, 79/4: 29 – 45.

– TRUBAČEV, O.N. 1980 : Issledovanija po praslavjanskom slovoobrazovaniju. Etimologija 3 – 18, Moskva.

– TRUBAČEV, O.N. 1982-1985 : Yazykoznaye i etnogenez Slavjan (Drevnie Slavjane po dannym etimologii i onomastiki), I – V. Voprosy yazykoznanya 82/4: 10-26, 82/5: 3-17, 84/2: 15-30, 84/3: 18-29, 85/4: 3-17.

– TRUBAČEV, O.N. 1991 : Etnogenez i kuljtura drevnejših Slovjan. Izdateljstvo Nauka, 270 str., Moskva.

– TRUNTE, H. 1988 : Kyj – ein altrussischer Städtegründer? Welt der Slaven 33: 1-25.

– VANA, Z. 1970 : Einführung in der Frühgeschichte der Slaven. K. Wachholtz Verlag, 144 p. Neumünster.

– VINSKI, Z. 1940 : Uz problematiku starog Irana i Kavkaza s osvrtom na podrijetlo Anta i Bijelih Hrvata. Autorska naklada, Zagreb, 24 str.

– WEISS, G. 1988 : Das Ethnikon Sklabenoi, Sklaboi in den griechischen Quellen bis 1025. F.Steiner Verlag GMBH, Wiesbaden-Stuttgart, 176 p.

– WERNER, J. 1971 : Zur Herkunft und Ausbreitung der Anten und Sklavenen. Actes du 7e Congres international des Siences préhistoriques, Beograd.

– ZACHARIAS, Rhetor 559 : Historia Ecclesiae. Sbornik akademiku B.D. Grekovu, Akademija nauk, Moskva.

– ZAGARINS, J.& al. 1997-1998 : Which came first – Slavs or Balts? Deja news.

– ZIMANSKY, P.E. 1985 : The structure of the Urartian state. Studies of the Oriental Institute, 4: 583 p., Chicago.

– ŽUNKOVIČ, D. 1923 : Zur Geschichte der Slawen von der Urzeit bis zur Völkerwanderung. W. Blanke’s Kommissionsverlag, Kromeriž, 212 p.

Indoiranski Prahrvati :

Indoirańscy Pra-Horwaci:

Po novijim arheonalazima i analizama paleolingvista S. KalyaNaraman-a iz III. tisućljeća pr.Kr., na graničnom gorskom području Pakistan/Afganistan sada nazvanom „Tribal Area”, uz prapovijesnu rijeku Kupha i današnju kraško-vapnenačku planinu Tahti-Dinarah (3.270 m), u pradavnim ranoindskim slikopisima (piktogrami) iz doba pracivilizacije Harappa, uz ino se spominju i naša praplemena Haraxvati i Haraquati koji da su po KalyaNaramanu govorili prijelaznim indoiranskim pradialektom izmedju rigvedskog (Saraswati) i ranoiranskog (Avesta). Po KalyaNaramanu je to bio naš najraniji predhrvatski protonim u razvojnom nizu: hipotetski predpovijesni Sarasvati – rigvedski Haraxvati – ranoarijski Haraquati – perzijski Harauvati – tanajski Horouathoi – čakavski Harvati – kajkavski Horvati – novoštokavski Hrvati. Kasnije u klasičnoj staroperzijskoj civilizaciji dinastije Ahemenida (Hakkamaniš), prahrvatski iranski Harauvati se bar desetak puta izrijekom navode u nizu carskih nadpisa kao pripadni narod Perzijskog carstva, vidi još pobliže Indoiranski Prahrvati.

Według najnowszej archeologii i analiz paleolingwisty S. KalyaNaramana z III. tysiąclecia p.n.e., na pograniczu górskim Pakistanu/Afganistanu, zwanym obecnie „Obszarem Plemiennym”, obok prehistorycznej rzeki Kupha i dzisiejszej krasowo-wapiennej góry Tahti-Dinarah (3270 m), na starożytnych piktogramach (piktogramach) wczesnych Indii z prehistorii Harappa -era cywilizacyjna, oprócz innych wspominani są także nasi przodkowie Haraxvati i Haraquati, którzy według KalyaNaramana mówili przejściowym językiem indo-irańskim protodialekt między rygwedyjskim (Saraswati) a wczesnym irańskim (Avesta). Według KalyaNaramana był to nasz najwcześniejszy przedchorwacki protonim w sekwencji rozwojowej: hipotetyczny prehistoryczny Sarasvati – Rygwedyjski Haraxvati – wczesny aryjski Haraquati – perski Harauvati – Tanaj Horouathoi – Chakavian Harvati – Kajkavian Horvati – Nowosztokawscy Chorwaci. Później w klasycznej cywilizacji staroperskiej z dynastii Achemenidów (Hakkamanów), przedchorwaccy irańscy Harauvati są wymieniani co najmniej kilkanaście razy w serii cesarskich inskrypcji jako naród należący do imperium perskiego, zob. Indo-irańscy Pre-Chorwaci bardziej szczegółowo.

Naprotiv uskoro nakon uništenja Ahemenida je Aleksandar Makedonski uz Perziju u 4.st. pr.Kr. osvojio i našu afgansku pradomovinu Harauvatya (staročakavski: Hrvatska = Harvatýa), pa ju je preimenovao iskrivljeno-grčki kao tzv. Arachosia pod kojim se do danas navodi u Europi, a eufemistički-prikriveno i kod nas da se ne uzbude podobni slaveno-Hrvati. Kasnije je još preko ozemlja Harauvatiye/Arahozije od antike do danas protutnjao veliki niz raznih osvajača, od ratobornih sjevernih Kušana (= ‚Koljači’), pa potom Arapa, … Sovjeta, Natoa, itd. Stoga su naši Harauvati uskoro nakon propasti Perzije shvatili da na toj prometnoj geostrateškoj ‚vjetrometini’ nemaju mogućnosti dužeg opstanka, pa su u Kristovo doba većina njih odselili dalje na sjeverozapad oko Kavkaza do Azova i Krima, gdje su potom triput zapisani u 2.i 3.st. po Kr. na 2 ploče kao Horoathoi i Horouathos, pa u 4.st. kao Horites (Orosius Presbiter) i još u 5.st. kao Hrwts (Zacharias Rhetor), itd. – vidi pobliže: Velikaya Horvatiya.

Wręcz przeciwnie, wkrótce po zagładzie Achemenidów, w IV wieku Aleksander Macedoński dołączył do Persji. PRZED CHRYSTUSEM podbił także naszą afgańską ojczyznę Harauvatya (staroczakawski: Hrvatska = Harvatýa), dlatego zmienił jej nazwę w zniekształconej grece na tzw. Arachozja, pod którą do dziś jest określana w Europie, i tu także eufemistycznie zamaskowana, żeby nie ekscytować uprawnionych słowiańsko-Chorwatów. Później na terytorium Harauvatiye/Arahozii, od czasów starożytnych do współczesności, ryknęła duża seria różnych najeźdźców, od wojowniczych północnych Kuszanów (= „Rzeźnicy”), a następnie Arabów,… Sowietów, NATO itp. Dlatego wkrótce po upadku Persji nasi Harauvati zdali sobie sprawę, że nie mają możliwości długoterminowego przetrwania w tym ruchliwym geostrategicznym „wiatraku”, więc w czasach Chrystusa większość z nich przeniosła się dalej na północny zachód wokół Kaukazu do Azowa i Krym, gdzie następnie odnotowano je trzykrotnie w 2. i 3. st. według Kr. na 2 płytach jako Horoathoi i Horouathos, następnie w IV w. jako Horyci (Orosius Presbiter), a nawet w V wieku. jako Hrwts (Zacharias Rhetor) i c. – zobacz bliżej: Velikaya Horvatiya.

Izraelski genski antropolog N. Goldstein procjenjuje kako se tada iz Starog Orienta do Balkana naselilo oko desetak tisuća naših neslavenskih predaka (što njegov povijesni prezimenjak kod nas idejno odbacuje). Ipak dosad većina hrvatskih povjesnika uglavnom već priznaju kako je barem naš etnonim (narodno ime) Hrvata izvorno neslavenski i najvjerojatnije indoiranskog iskona, ako mnogi još idejno vjeruju da su Hrvati kulturno ipak uglavnom Slaveni. Takodjer i naša narodna simbolika kao hrvatski troplet i grb (od prapovjesti donedavna isti iranski) i staroistočne titule čelnika npr. župana i bana (isto elamski + kasitski + perzijski = bani) i ini slični simboli naše stare nadgradnje spram inih Slavena pokazuju da je barem starohrvatska plemićka elita prvotno bila neslavenska staroistočnog iskona.

Izraelski antropolog genetyczny N. Goldstein szacuje, że około dziesięciu tysięcy naszych niesłowiańskich przodków osiedliło się ze Starego Wschodu na Bałkany (co jego historyczne nazwisko odrzuca w naszym kraju). Jednak jak dotąd większość chorwackich historyków w większości już przyznała, że ​​przynajmniej nasz etnonim (nazwa ludowa) Chorwatów jest pierwotnie niesłowiański i najprawdopodobniej pochodzenia indoirańskiego, jeśli wielu nadal ideologicznie wierzy, że kulturowo Chorwaci to nadal głównie Słowianie. Również nasza symbolika narodowa, jak chorwacka trójka i herb (od czasów prehistorycznych do niedawna ten sam irański) oraz starożytne tytuły wodzów, m.in. župana i ban (również elamicki + kasycki + perski = bani) i inne podobne symbole naszej starej nadbudowy przeciwko Słowianom pokazują, że przynajmniej starożytna chorwacka elita szlachecka była pierwotnie niesłowiańska i miała starożytne wschodnie pochodzenie.

Takodjer i najnovije bio-genomske poredbe nam očito dokazuju kako su kod nas slavenski muški pretci (Y-kromosom) bili manjina tek oko 26-33% (u Dalmaciji i Hercegovini jedva 8-17% slavenski), dok su blizu polovice ili oko 45% (Dalmacija-Hercegovina 60-72%) tipa Eu7/I1b, koji su biokemijski identični kavkaskim Swanetima i Dargynima (čak 90% genski Dinaroidi), pa sjeverozapadnim Kurdima (Delamiti 32% – slični Delmatima), kao i iranskom Teheranu sa 33% naših genskih Dinaroida u iranskoj prijestolnici. Za Afganistan još nema objave sličnih genskih podataka, iako uz granicu u susjednom Pakistanu (Tribal Area & Tahti-Dinarah) postoji do 16% sličnih genskih Dinaraca. Za jugonostalgične slavenofile su još pogubniji genski nalazi naših ženskih mitohondrija, gdje prosječno tek 7% – 10% naliče inim Slavenkama, tj. čak 9/10 Hrvatica su genski neslavenskog iskona. To praktično znači da su u srednjem vijeku u Hrvatsku s dominacijom Ilira + Iranohrvata većinom doselili tek dijelom muški Slaveni bilo kao pečalbari ili vojni plaćenici tj. bez dosad razglašene tzv. „Velike seobe Slavena” kojom smo kroz 20.st. u Jugoslaviji uporno ideološki kljukani u jugo-školama.

Iskon hrvatskog imena

Pochodzenie chorwackiej nazwy

Ime Hrvati po suvremenim istraživanjima ima rani predslavenski korijen iz ranoiranske ili indoarijske riječi, a najvjerojatnije iz proto-arijskog prajezika saraswati (samskrit), koje se kasnije pretvorilo u Harahwaiti. Ono prvotno datira iz 3750. godine prije Krista kao slikopisni zapisi ranoarijskih praplemena Haraxwati i Haraquati iz Pakistana. Ovdje treba znati da su indoarijski narodi stigli u Indiju sa sjevera i danas se oni nazivaju Hindusima (po rijeci Ind), pa čine granu Indoeuropskih (Arijskih) naroda. Aryan znači ‚plemeniti’ a prefiks ar- prisutan je kako u imenu Aryan, tako i u raznim drugim nazivima. Čak je i u ranomu asirskom postojao naziv Arvat. Ostale razne variante se nalaze i kod inih naroda koji su bili u kontaktu s Hrvatima, a ovaj etnonim ostao je i danas očuvan u imenima naselja i gradova npr. Arwata u Siriji, Chorwat u Indiji, a u Kurdistanu postoji i selo Harvati. Značenje imena Hrvati moglo bi imati slično značenje koje ima i ime Arya i Harahwaiti.

Według współczesnych badań nazwa Chorwaci ma wczesny przedsłowiański rdzeń od wczesnego irańskiego lub indoaryjskiego słowa, a najprawdopodobniej od protoaryjskiego prajęzyka saraswati (samskryt), który później przekształcił się w Harahwaiti. Pierwotnie pochodzi z 3750 roku p.n.e. i był obrazowym zapisem wczesnych plemion aryjskich Haraxwati i Haraquati z Pakistanu. Warto w tym miejscu wiedzieć, że ludy indoaryjskie przybyły do ​​Indii z północy i dziś nazywane są Hindusami (od rzeki Indus), tworzą więc gałąź ludów indoeuropejskich (aryjskich). Aryan oznacza „szlachetny”, a przedrostek ar- występuje zarówno w imieniu Aryan, jak i w różnych innych imionach. Już we wczesnym języku asyryjskim istniało imię Arvat. Inne, różnorodne warianty spotykamy także wśród innych ludów, które miały kontakt z Chorwatami, a etnonim ten zachował się do dziś w nazwach miejscowości i miast, m.in. Arwata w Syrii, Chorwat w Indiach, a w Kurdystanie znajduje się także wioska Harvati. Znaczenie imienia Chorwaci może mieć podobne znaczenie do imion Arya i Harahwaiti.

Na glinenom klinopisu huritskog kralja Tušrata iz 1370. pr.n.e. spominju se Hrvati i njihov jezik kao Hurrvuhe. U vremenima staroperzijskih Ahemenida, napose kod Kira II. i Darija I. postoji istočna iranska provincija Harauvatya i pleme koje tamo živi nazvano Harauvatiš ili Harahvaiti, a spominju se 12 puta. Postoje i dva kamena natpisa koja navode Hrvate na zapadu Kavkaza uz Azovsko more u II. i III. stoljeću prije Krista pod imenom Horouathos i Horoathoi. Godine 318. Orosius Presbiter spominje indoarijski narod Horites u Ukrajini, a 559. Zacharias Rhaetor navodi arijske konjanike Hrwts s područja Krima i Azova. Lanac imena koji od III. tisućljeća pr. Kr. povezuje kavkasko-mezopotamsko-iranske Prahrvate s današnjim Hrvatima izgleda ovako (Marčinko 2001): Sarasvati – Huravat – Aurvat – Harahvaiti – Harvat – Harauvatiš – Harauvatija – Harauvatim – Harauvat – Harahvat – Horohvat – Arivates – Horvathos – Hrovatoi – Harvat – Horvat – Hrvat.

Na glinianym piśmie klinowym króla huryckiego Tušrata z 1370 r. p.n.e. Chorwaci i ich język są wymieniani jako Hurrvuhe. W czasach staroperskich Achemenidów, zwłaszcza za Cyrusa II. i Dariusz I istnieje wschodnia irańska prowincja Harauvatya i żyjące tam plemię zwane Harauvatish lub Harahvaiti, a wspomniane są 12 razy. Istnieją również dwie kamienne inskrypcje, które wspominają o Chorwatach na zachodzie Kaukazu wzdłuż Morza Azowskiego w II. i III. wieku p.n.e. pod nazwami Horouathos i Horoathoi. W 318 r. Orozjusz Prezbiter wspomina o ludu indoaryjskim Horytach na Ukrainie, a w 559 r. Zachariasz Retor wspomina o jeźdźcach aryjskich Hrwts z Krymu i Azowa. Łańcuch nazw, który od III. tysiąclecie p.n.e Kr. łączenie kaukasko-mezopotamsko-irańskich Proto-Chorwatów z dzisiejszymi Chorwatami wygląda następująco (Marčinko 2001): Sarasvati – Huravat – Aurvat – Harahvaiti – Harvat – Harauvatiš – Harauvatija – Harauvatim – Harauvat – Harahvat – Horohvat – Arivates – Horvathos – Hrovatoi – Harvat – Horvat – Hrvat.

Sličnosti Hrvati-Iranci

Podobieństwa między Chorwatami i Irańczykami

U prilog iranskog podrijetla Hrvata upućuje i jezik ali i odjeća. Postoje mnoge sličnosti imena sadašnjih Hrvata i onih koja su se rabila u starom Iranu. Još jedna stvar upućuje na iransko podrijetlo, njihova nošnja jer su se oblačili poput Sasanida. Većina lokalne ženske odjeće kod hrvatskih žena bila je nalik onoj što su nosile žene starog iranskog carstva. Hrvati ipak stigoše u novu domovinu, sa ili bez Tuge i Buge i njihovom braćom. Imena ovih ljudi svakako danas nalazimo u imenima plemena koji naseliše nove hrvatske krajeva: Tugomirići, Bužani i drugih plemena čija je povijest mnogo jasnija, a neka ostaše i obiteljskim prezimenima.

Na poparcie irańskiego pochodzenia Chorwatów, języka, a także punktów ubioru. Istnieje wiele podobieństw między imionami współczesnych Chorwatów a imionami używanymi w starożytnym Iranie. Kolejna rzecz wskazuje na irańskie pochodzenie, ich strój, bo ubierali się jak Sasanidzi. Większość miejscowej odzieży damskiej Chorwatek była podobna do tej noszonej przez kobiety starego imperium irańskiego. Chorwaci nadal przybywali do swojej nowej ojczyzny, z Tugą, Bugą i ich braćmi lub bez nich. Imiona tych ludzi z pewnością można dziś odnaleźć w nazwach plemion, które zasiedliły nowe regiony Chorwacji: Tugomirići, Bužani i inne plemiona, których historia jest znacznie jaśniejsza i niech pozostaną nazwiskami rodzinnymi.

Sličnom glagoljicom i danas piše čak 12 milijuna ljudi u Zakavkazju, od Abhazije do Karabaha. Tamo su već odavna prije Krista u ranom Iranu i u Kurdistanu pod stijegom šahovnice i tropleta cvjetale velike samosvojne civilizacije u vlastitim ranim jezicima hurrwuhé i hurâti, pa u kraljevstvu Harauvatiya prije 2.600 – 2.323 god., pa najvećem Hurátina prije 2.843 – 2.578 god., Hurrwuhi-Ehelena prije 3.520 – 3.268 god. i najstarijem Hurrwúrtu prije 4.360 – 3.710 godina. U njihovim prijestolnicama – wesi, stolovalo je pod trobojnom tijarom čak pedesetak ranih banova i kraljeva, npr. Bratarna, Surina i Radomišt, s ratnicima – marjani i svećenstvom – yarani pod prvosvećenikom Lubura i božanstvom Nina-Sawúška.

Aż 12 milionów ludzi na Zakaukaziu, od Abchazji po Karabach, nadal pisze podobnym pismem głagolicy. Tam, na długo przed Chrystusem, we wczesnym Iranie i w Kurdystanie, pod sztandarem szachownicy i góry, rozkwitły wielkie niezależne cywilizacje w swoich własnych wczesnych językach Hurrwuhé i Hurâti, następnie w królestwie Harauvatiya 2600 – 2323 lat temu , a następnie największa Hurátina przed 2843 – 2578 lat temu, Hurrwuhi -Ehelen przed 3.520 – 3.268 rok i najstarszy Hurrwúrt 4360–3710 lat temu. W ich stolicach – wesi, aż pięćdziesięciu wczesnych zakazów i królów jadało obiady pod trójkolorową tiarą, m.in. Bratarna, Surina i Radomišt, z wojownikami – Marjanami i duchowieństwem – Yaranami pod wodzą arcykapłana Lubura i bóstwa Nin-Sawúški.

Rani Hrvati po toj teoriji

Wcześni Chorwaci według tej teorii

Sedmo je stoljeće, Avari su navalili na Dalmaciju i zauzeli 614.- 615. Salonu, Hrvati su još iza Karpata. Na putu prema obalama Jadrana prethodi utemeljenje Bijele i Crvene Hrvatske. Oni su kao nomadski narod oko 200. prije Krista migrirali u stepe i ujahali u Europu pred kraj 4. stoljeća, moguće zajedno s Hunima. Pokorili su Slavene na području sjeverne Češke i južne Poljske i osnovali Bijelu Hrvatsku. Slavenski jezik preuzeli su od brojčano mnogobrojnijih Slavena, ali su očuvali hrvatsko ime i simboliku što ih je pratilo tisućama godina unatrag, prvi puta spominje se kao Harahwaiti iz 3750. pr.Kr.

Jest VII wiek, Awarowie najechali Dalmację i zajęli Salonę w latach 614-615, Chorwaci wciąż pozostają za Karpatami. W drodze do brzegów Adriatyku poprzedza założenie Biało-Czerwonej Chorwacji. Jako lud koczowniczy wyemigrowali na stepy około 200 roku p.n.e. i wjechali do Europy pod koniec IV wieku, prawdopodobnie razem z Hunami. Podbili Słowian na obszarze północnych Czech i południowej Polski i założyli Białą Chorwację. Przejęli język słowiański od liczebnie liczniejszych Słowian, zachowali jednak chorwacką nazwę i symbolikę, która towarzyszyła im tysiące lat temu, po raz pierwszy wspomniana jako Harahwaiti z 3750 roku p.n.e.

U 7. stoljeću došavši na rimsko područje nazivaju ih Slavenima. Prateći kronološki povijesna imena Hrvata pratimo ujedno i njihovu migraciju iz Irana i Afganistana (Harahvaiti i Harauvati) pa na područje Armenije i Gruzije (Hurravat i Hurrvuhe), do Crnog mora Horouathos i napokon na obalu Jadrana (Croati). U 4. stoljeću Hrvati prodiru u područje naseljeno Antima i osnivaju Crvenu Hrvatsku (na području današnje Ukrajine) gdje ih nazivaju Horiti. Kod vikinških putopisaca ova je zemlja nazivana Krowataland. Kod ruskih i poljskih putopisaca nazivani su Rothe Krobathen i Horvaty. Ukrajinska se Hrvatska po smrti kralja Mezamera ujedinjuje s Bijelom (zakarpatskom) Hrvatskom u Veliku Hrvatsku. Glavni grad ove države bio je današnji Krakov. U šestom stoljeću antsko-slavenski savez se raspada pod pritiskom Avara i Anti nestaju. Hrvati se podigoše i potjeraše Avare do Jadrana gdje su utemeljili drugu Crvenu Hrvatsku. Ovdje su oni trebali stići negdje u drugoj polovici 7. stoljeća, a po caru Herakliju su već 630. otjerali Avare i Slavene s Jadranske obale.

Kiedy w VII wieku przybyli na terytorium Rzymu, nazywano ich Słowianami. Podążając za historią chronologiczną prześledziliśmy wczesne nazwy Chorwatów w tym samym czasie, gdy ich migracja z Iranu i Afganistanu (Harahvaiti i Harauvati) na terytorium Armenii i Gruzji (Hurravat i Hurrvuhe), do Horouathos nad Morzem Czarnym i wreszcie na wybrzeże Adriatyku (Chorwacja ). W IV wieku Chorwaci przeniknęli na tereny zamieszkane przez Antimę i założyli Czerwoną Chorwację (na terenie dzisiejszej Ukrainy), gdzie zwano ich Chorytami. Pisarze podróżniczy o Wikingach nazywali ten kraj Krowataland. Rosyjscy i polscy pisarze podróżniczy nazywali ich Rothe Krobathen i Horvaty. Po śmierci króla Mezamera ukraińska Chorwacja jednoczy się z Białą (Zakarpacką) Chorwacją, tworząc Wielką Chorwację. Stolicą tego państwa był dzisiejszy Kraków. W VI wieku sojusz antysłowiański rozpada się pod naporem Awarów, a Antys znikają. Chorwaci powstali i wypędzili Awarów nad Adriatyk, gdzie założyli drugą Czerwoną Chorwację. Powinni byli tu przybyć gdzieś w drugiej połowie VII wieku i według cesarza Herakliusza wyparli Awarów i Słowian z wybrzeża Adriatyku już w 630 roku.

Nova politička pozadina

Nowe tło polityczne

Danas ipak postoje mnogi realni dokazi koji pobijaju isključivu teoriju o obaveznom slavenskom podrijetlu Hrvata. Prisutnost Hrvata u područjima naseljenim Antima povezana je u teoriju o njihovom slavenskom podrijetlu, što je napose odgovaralo panslavistima i pretvorilo se u ideopolitički mit. Znanstvena istraživanja o iranskom podrijetlu Hrvata bila su za vrijeme Jugoslavije cenzurirana i nisu smjela biti publicirana, jer je Hrvatima povijest pisala politika. Napori da se otkriju dokazi istraživanja o ovom problemu žive već dvjesto godina. Godine 1797. Josip Mikoci-Blumental razradio je doktorsku disertaciju o staroiranskom porijeklu Hrvata i zaključio da su migrirali iz zapadnog područja stare Perzije. Uništavanje dokaza tijekom stvaranja Jugoslavije (1918.) predvode jugoslavisti koji su plijenili ovakve dokumente i uništavali ih. Ova se praksa primjenjivala od 1918. pa do 1990. (a dijelom i danas) i njezino nepoštivanje smatralo se kriminalnim činom, pa je zato četvoricu tih nepodobnih istraživača ubila jugoslavenska tajna policija: prof.dr. Milan Šufflay, dr. Kerubin Šegvić, dr. Ivo Pilar i prof. Mitjel Yošamya, a desetak drugih su završili na robiji.

Dziś jednak istnieje wiele realnych dowodów obalających ekskluzywną teorię o obowiązkowym słowiańskim pochodzeniu Chorwatów. Obecność Chorwatów na terenach zamieszkałych przez Antysów wiąże się z teorią o ich słowiańskim pochodzeniu, która szczególnie odpowiadała panslawistom i stała się mitem ideopolitycznym. Badania naukowe nad irańskim pochodzeniem Chorwatów były w Jugosławii cenzurowane i nie pozwolono na ich publikację, gdyż historię Chorwatom pisała polityka. Wysiłki mające na celu odkrycie dowodów naukowych dotyczących tego problemu trwają od dwustu lat. W 1797 roku Josip Mikoci-Blumental opracował swoją rozprawę doktorską na temat starożytnego irańskiego pochodzenia Chorwatów i stwierdził, że wyemigrowali oni z zachodnich obszarów starożytnej Persji. Niszczenie dowodów podczas tworzenia Jugosławii (1918) było prowadzone przez jugoslawistów, którzy przejęli takie dokumenty i je zniszczyli. Praktykę tę stosowano od 1918 r. do 1990 r. (a częściowo nadal), a jej nieprzestrzeganie uznawano za czyn karalny, dlatego też czterech niezdolnych do pracy badaczy zostało zamordowanych przez jugosłowiańską tajną policję: prof. dr. Milan Šufflay, dr Kerubin Šegvić, dr Ivo Pilar i prof. Mitjel Yošamya i kilkunastu innych trafiło do więzienia.

Pisani tragovi

Zapisane ślady

Pismo čelniku najstarije banovine Hurrwurtu i akadskom vazalu Kurdistana Hurru-Bani Arwatal iz Urkiša oko god.2340 pr.Kr. (dokumentirano akadskim klinopisima nadređenog cara Sargona Velikog).

List do wodza najstarszej banoviny Hurrwurt i akadyjskiego wasala Kurdystanu Hurru-Bani Arwatal z Urkiš około 2340 roku p.n.e. (udokumentowane akadyjskimi inskrypcjami klinowymi najwyższego cesarza Sargona Wielkiego).

Sirijski klinopis Idrilima Alepskog vazala prvog vladara Hurrwuhe-Šarmata Bratarna Mitanni iz Wasugana u Kurdistanu oko 1500 godina pr.Kr.

Syryjskie pismo klinowe Idrilim z Aleppo, wasal pierwszego władcy Hurrwuha-Sharmat, Braci Mitanni z Wasugan w Kurdystanie około 1500 roku p.n.e.

Tri staroperzijska klinopisa godine 530. pr.Kr. kralja Darija I. (525-486. g.pr.Kr.) o staroiranskom vojskovođi Harauvatim Bandaka VIVANA, vladaru satrapije Harauvatiya u antičkom Afganistanu.

Trzy staroperskie pisma klinowe z roku 530 p.n.e. króla Dariusza I (525-486 p.n.e.) o starożytnym irańskim watażce Harauvatimie Bandaku VIVANIE, władcy satrapii Harauvatiya w starożytnym Afganistanie.

Sarmada (kralj) Surina (53-36. g.pr.Kr.) uništava s oklopnom konjicom 53.g.pr.Kr. brojne rimske legije gdje pogiba i sam rimski konzul Crassus

Sarmada (król) Surin (53-36 p.n.e.) niszczy kawalerią pancerną w 53 r. p.n.e. liczne legiony rzymskie, w których zginął sam konsul rzymski Krassus

Kralj RADOMIŠT odolijeva mnogobrojnim rimskim legijama koje provaljuju u Perziju.

Król RADOMIŠT stawia opór licznym legionom rzymskim wdzierającym się do Persji.

Jedan od antičkih oblika hrvatskog imena, ΧΟΡΟΑΘΟΣ (Horoathos), nalazi se na 2 kamene ploče pisane grčkim pismom oko 200. godine, nađene u luci Tanais na Azovskom moru. Obje ploče se čuvaju u arheološkom muzeju ruskog grada Petrograda.

Jedna ze starożytnych form chorwackiej nazwy, ΧΟΡΟΑΘΟΣ (Horoathos), znajduje się na 2 kamiennych tablicach zapisanych alfabetem greckim około roku 200, znalezionych w porcie Tanais nad Morzem Azowskim. Obie tablice znajdują się w muzeum archeologicznym rosyjskiego miasta Piotrogród.

Sirijski biskup ZACHARIAS RHETOR 559.g.nakon Kr. pismeno svjedoči o kasnoj neslavenskoj selidbi arijevskoga konjičkog naroda Hrwts uz sjeverne obale Azovskog mora

Biskup syryjski ZACHARIASZ RHETOR 559 r. n.e. pisemne dowody późnej niesłowiańskiej migracji aryjskiego ludu jeździeckiego Hrwts wzdłuż północnych wybrzeży Morza Azowskiego

Naše legende o iskonu

Nasze legendy o prapoczątku

U 20. st. pod Jugoslavijom je dogmatski bila dozvoljena samo objava naše staroslavenske predaje (Perun, Hej-Slaveni i slično), a sve ino iz domaće pučke tradicije u neskladu s tim je prešućeno i zapravo zabranjeno (zato se skidalo glave: M. Yošamya). Tek u novoj Hrvatskoj odnedavna izlaze u javnost više naših prastarih ali zabranjenih pučkih epova na arhaičnoj čakavici poput nordijskih Saga i grčkih epova: Ovi nam mimo dogmatskih jugoslavista poučno govore o našoj prikrivanoj antičkoj prapovijesti i dugotrajnim selidbama od Starog Istoka sve do Jadrana, uglavnom u skladu s gorespomenutim povijesnim pokazateljima indoiranske teorije, a većinom bez veze s nametnutom nam „Velikom seobom Slavena”.

W XX wieku pod rządami Jugosławii dogmatycznie dozwolone było jedynie publikowanie naszej tradycji starosłowiańskiej (Perun, Hej-Slaveni itp.), a wszystko inne, co z rodzimej tradycji ludowej było z nią niezgodne, było przemilczane i właściwie zakazane (dlatego głowy usunięto: M. Yoshamya). Dopiero niedawno w nowej Chorwacji upubliczniono więcej naszych starożytnych, ale zakazanych eposów ludowych na temat archaicznej čakavicy, takich jak sagi nordyckie i eposy greckie: uczą nas one, poza dogmatycznymi jugosławistami, o naszej ukrytej starożytnej prehistorii i długotrwałych migracjach z Stary Wschód aż po Adriatyk, w większości zgodnie z wyżej wymienionymi historycznymi wyznacznikami teorii indoirańskiej i w większości niezwiązanych z narzuconą nam „Wielką Migracją Słowian”.

Tek nedavno javno otkriveni (R. Žic – u tisku), ali najvažniji za naš rani praiskon je velebni čakavski ep u desetercima o prapovijesnim Predhrvatima iz Hvarizema i Mezopotamije sličan i ravnopravan nordijskoj Hervarsagi i starogrčkoj Ilijadi ili ranoindskoj Rigvedi. Naš Hvarizem je ranoperzijska Uvarêzmya, potom makedo-grčki Chorasmia, kasnije islamski Khwarezm je vazalna satrapija perzijskih Ahemenida na sjeveroistoku ranog Irana uz rijeku Amu-Daryah (danas uz granicu Iran/Uzbekistan). Druga paralelna kvarnerska legenda „Povêda ud Matânih navakýreh” je jezično dosad najarhaičniji ranohrvatski tekst, ali je povijesno mladja i opisuje našu ranu pomorsku doselidbu južnočakavskih Crvenih Hrvata od antičkoga Azovskog mora (Mićapônt) preko Tarnemôri, Meypônt tar Garske-mori (Crno, Mramorno i Egejsko more) na Velemôri tar Sinjemôri (Sredozemlje i Jadran). Od ove druge slijedi niže prvo štokavski prijevod i potom staročakavski original samo iz prvoga kasnoantičkog dijela (drugi završni dio legende opisuje kasnija srednjovjeka zbivanja na gornjem Jadranu):

Dopiero niedawno odkryto publicznie (R. Žic – w druku), ale najważniejszy dla naszej wczesnej prehistorii jest wspaniały epos czakawski w dziesięciu wersetach o prehistorycznych Pre-Chorwatach z Hvarizem i Mezopotamii, podobnych i równych nordyckiej Hervarsadze i starożytnej Grecka Iliada czy wczesna indyjska Rigweda. Nasz Hvarizem to wczesna perska Uvarêzmya, następnie macedońsko-grecka Chorasmia, później islamska Khwarezm jest satrapią wasali perskich Achemenidów w północno-wschodniej części wczesnego Iranu wzdłuż rzeki Amu-Daryah (dziś wzdłuż granicy Iranu z Uzbekistanem). Inna równoległa legenda Kvarneru „Povêda ud Matânih navakýreh” jest językowo najbardziej archaicznym wczesnym tekstem chorwackim, ale jest historycznie młodsza i opisuje naszą wczesną morską migrację Południowo-czakawskich Czerwonych Chorwatów ze starożytnego Morza Azowskiego (Mićapônt) przez Tarnemôri, Meypônt tar Garske-mori (Crno, Mramorno i Morze Egejskie) na Velemôra tar Sinjemôra (Morze Śródziemne i Adriatyk). Z tego ostatniego wynika najpierw tłumaczenie sztokawskie, a następnie św Oryginał aroczakawski jedynie z pierwszej części późnoantycznej (druga, końcowa część legendy opisuje późniejsze średniowieczne wydarzenia na górnym Adriatyku):

Legenda o pomorskim Matanima

Legenda o morskich Matanimach

Legenda o pomorskim Matanima i gradu Koryntija (štokavski prijevod početnoga antičkog poglavlja):

Legenda o morskich Matanach i mieście Koryntia (stokawskie tłumaczenie początkowego starożytnego rozdziału):

„To je pradavna legenda o prvim bodulskim plovidbama po Crnom moru i istočnom Sredozemlju. U prastaro doba su pretci Bodula boravili kao pomorski Matani na zapadu Pontskog gorja (Kavkaz ?) uz Azovsko more. Tu su plovili i ribarili, a takodjer su jašili na konjima po okolnim istočnim pustarama. Kada im je stiglo vrijeme za selidbu, njihov admiral Hrvoje je spremio veliku flotu od sedam lijepih jedrenjaka koji su se zvali: admiralski Glavni brod (Sionâv), veliki Razarač (Dragaãr), veća Brodina (Noavýna), manji Brodić (Mićanâv), dvojni Blizanac (Dvõydi), pilotski predvodnik (Šwera) i sedmi brod čije je ime zaboravljeno, jer je putom potonuo.

„To starożytna legenda o pierwszych podróżach Bodul po Morzu Czarnym i wschodniej części Morza Śródziemnego. W czasach starożytnych przodkowie Bodul żyli jako żeglarze Matanie na zachodzie Gór Pontyjskich (Kaukaz?) wzdłuż Morza Azowskiego. Żeglowali tam i łowili ryby, a także jeździli konno. Kiedy nadszedł dla nich czas przeprowadzki, ich admirał Hrvoje przygotował dużą flotę złożoną z siedmiu pięknych żaglowców. nazywane były: głównym statkiem admirała (Sionâv), wielkim niszczycielem (Dragaãr), większym statkiem (Noavýna), mniejszym statkiem (Micânâv), bliźniaczym bliźniakiem (Dvõydi), okrętem flagowym pilota (Šwera) i siódmym statkiem, którego nazwa została zapomniana, bo zapadnięta.

Jednoga lijepog proljetnog dana, svi su pomorci zapjevali našu himnu Marjàni-Marjàni! Svaka se posada ukrcala na svoj brod, odvezali su konope u luci i razapeli jedra. Potom je sva flota isplovila pa su godinu dana jedrili preko sedam mora sve do otoka Krka. Na tom dugom putu im je glavni pokazatelj bila zvijezda Tohôrnica (Sjevernjača): kad su isplovili, ona im je na Crnom moru bila iza krme, a kada su stigli na Jadran – tu im je svijetlila ispred pramca.

Pewnego pięknego wiosennego dnia wszyscy żeglarze zaśpiewali nasz hymn Marjàni-Marjàni! Każda załoga weszła na pokład statku, w porcie odwiązała liny i rozwinęła żagle. Następnie cała flota wypłynęła w rejs i przez rok żeglowała przez siedem mórz aż do wyspy Krk. Podczas tej długiej podróży ich głównym wskaźnikiem była gwiazda Tohôrnica (Gwiazda Północy): gdy wypływali, była za ich rufą na Morzu Czarnym, a gdy dopłynęli do Adriatyku – tam świeciła przed ich dziobem.

Prvo su po buri odjedrili na jug i kroz Kerčka vrata su izašli iz Azova i ušli na veće Crno more, gdje se na istoku vide sniježni vrhunci Pontskog gorja. Tamo su plovili na zapad uz poluotok Hiršôn (Krim), uz deltu Dunava i Pontsko primorje (? Dobrudja), gdje su velike plićine s malo brodova bez većih luka. Potom su prošli pored Carigrada, pa kroz manji Medjupont (Mramorno more) i Pontski tjesnac (? Dardaneli) ušli su na toplije Grčko more (Egejsko) gdje plove i ribare grčki brodovi. Tu su jedrili uz veliki poluotok Hatýa (Mala Azija) pa izmedju grčkog otočja i uz otok Kretu. Pritom im je sedmi brod stradao u brodolomu i većina njegovih mornara su se iskrcali na Kreti (Kandýa) i ostali s Krećanima.

Najpierw popłynęli pod burzę na południe i przez Bramę Kerczeńską opuścili Azow i wpłynęli na większe Morze Czarne, gdzie na wschodzie widać ośnieżone szczyty Gór Pontyjskich. Tam popłynęli na zachód wzdłuż półwyspu Hiršôn (Krym), wzdłuż delty Dunaju i wybrzeża Pontyjskiego (? Dobrudża), gdzie znajdują się duże płycizny z kilkoma statkami bez większych portów. Następnie minęli Konstantynopol, a przez mniejszy Medjupont (Morze Marmara) i Cieśninę Pontyjską (?Dardanele) wpłynęli na cieplejsze Morze Greckie (Egejskie), gdzie pływają i łowią greckie statki. Tam płynęli wzdłuż dużego półwyspu Hatya (Azja Mniejsza) oraz pomiędzy wyspami greckimi i wzdłuż wyspy Krety. W ten sposób ich siódmy statek zginął w katastrofie, a większość jego marynarzy wylądowała na Krecie (Kandya) i pozostała u Kreteńczyków.

Tamo su se neko vrijeme odmorili i nakon Krete je ostalih 6 brodova isplovilo na pučinu Sedozemlja (Velemôri) pa su jedrili uz Grčki poluotok (Peloponez) i pored Korintskog zaljeva. Tu su većinom plovili podalje od obale pa su im glavni vodič i zaštitnik bili dobri duh pomorstva Kulàp i ribarski duh Macarôl koji im je osigurao obilje ribe za hranu. Nasuprot ovih su naše pomorce na pučini uništavali morski zlodusi Štrigûn i Orkûl koji su ih napadali olujama, orkanima i golemim valovima. Kada su prešli pučinu Sredozemlja, jedrili su uz Talijanski rt (Apulija), gdje su ušli na Sinjemôri (Jadran). Tamo su po jugu jedrili na sjever uz Vlaško primorje (Albanija) i duž Dalmacije (Delmatýa) s lijepim otocima, gdje se na sjeveru vide snježni vrhunci Vlaškog gorja (? Dinaridi). Napokon su tih 6 brodova uoči zime izmedju Lošinja i Dugog otoka dojedrili na Kvarner, gdje je na zapadu poluotok Istra, a na istoku planina Belevýć (Velebit). Ovi su pomorci na Kvarner donesli naš bodulski govor i glagoljsko pismo.

Tam chwilę odpoczęli, a po Krecie pozostałych 6 statków wypłynęło na kontynent (Velemôri) i popłynęło wzdłuż półwyspu greckiego (Peloponez) i obok Zatoki Korynckiej. Tam żeglowali głównie z dala od wybrzeża, więc ich głównym przewodnikiem i obrońcą był dobry duch morski Kulàp i duch rybactwa Macarôl, który dostarczał im mnóstwo ryb na pożywienie. W przeciwieństwie do nich nasi żeglarze zostali zniszczeni na pełnym morzu przez potwory morskie Štrigûn i Orkûl, które zaatakowały ich sztormami, huraganami i ogromnymi falami. Po przekroczeniu Morza Śródziemnego popłynęli wzdłuż Przylądka Włoskiego (Apulia), gdzie dotarli do Sinjemôri (Adriatyk). Tam popłynęli na południe wzdłuż wybrzeża wołoskiego (Albania) i wzdłuż Dalmacji (Delmatýa) z jej pięknymi wyspami, gdzie na północy widać ośnieżone szczyty Gór Wołoskich (? Dynarydów). Wreszcie w przeddzień zimy, między Lošinjem a Dugim otok, te 6 statków popłynęło do Kvarneru, gdzie na zachodzie znajduje się półwysep Istria, a na wschodzie góra Belevýć (Velebit). Ci żeglarze przywieźli na Kvarner nasz język bodolski i głagolicę.

Dolaskom na Kvarner su naši pomorci završili svoju dugu plovidbu i svaki brod se iskrcao na jedan otok, a admiral Hrvoje s glavnim brodom pristao je na najveći otok Khârk (Krk). Kad su ovi Matani prvi puta stigli na Krk, taj otok nije bio kamenit kao danas nego je bio većinom obrastao zelenom travom, gdje je paslo mnoštvo zlatnih ovaca koje je čuvala lijepa Vila u bijeloj haljini. Matani su tamo htjeli izgraditi svoj grad i Vila im je izabrala lijepo mjesto pored izvora na najistočnijem rtu Sokôlu. Medjutim im je Vila zabranila da se okreću i gledaju njezine ovce, ali oni nisu poštovali tu zabranu. Kada su se okrenuli i ugledali zlatne ovce, ove su se smjesta pretvorile u bijelo kamenje i odonda je otok Krk većinom prekriven kamenjem, iz kojega su Matani izgradili svoj grad …” (dalje slijede kasnija srednjovjeka zbivanja na Jadranu).

Po przybyciu na Kvarner nasi marynarze zakończyli długą podróż i każdy statek wysiadł na jednej wyspie, a admirał Hrvoje z głównym statkiem zacumował na największej wyspie Khârk (Krk). Kiedy Matanie po raz pierwszy przybyli na Krk, wyspa ta nie była skalista jak dzisiaj, ale była w większości pokryta zieloną trawą, gdzie pasło się wiele złotych owiec, których strzegła piękna Vila w białej sukni. Matanie chcieli tam zbudować swoje miasto i Vila wybrała dla nich ładne miejsce obok źródła na najbardziej wysuniętym na wschód przylądku Sokôlu. Jednakże Wróżka zabroniła im odwracać się i patrzeć na jej owce, lecz oni nie przestrzegali tego zakazu. Kiedy odwrócili się i zobaczyli złotą owcę, natychmiast zamienili się w białe kamienie i odtąd wyspa Krk była w większości pokryta kamieniami, z których Matanie zbudowali swoje miasto…” (później średniowieczne wydarzenia na Adriatyku).

Pračakavski izvornik

Oryginał preczakawski

Povêda ud_Matânih navakÿreh tar_Urih-Kworÿta˙.

˙˙ Vô_eš seunâ štoâra povêda ud_parvànjeg vêyskog navÿga vaõn Pônt tar_Levânt. Vaunê parvànje vrymjâ štoâri Veyàne bìhu stavâli koti_Matâne navakÿre vazahõy ud_Pônskeh Hlâmi kadÿ_eš unê muõri Mićapônt˙? Undÿ Matâne bìhu navigàli tar_peškàli, taroscè esu_yzdìli kolotôrno na_yzdèneh vanêh zihòdneh pustòših. Kadâ unên eš_prìšlo vrÿme za_âryu zminìt, unên glavâš Harvâtje Marjakÿr eš_dâl prontàt unê šèsne noâvje ud_šedmòri vèle mihyrûni (caterèć danàski jadrîlci) ky_esû sezvâle˙? Sionãv ud_marjakÿra, parvãd Šuêra, vèli Dragãar, štoâra Noavÿna, Mićanãv, duplÿca Dvõydi tar_uõn šêdmi cigòvo ymê eš_pozâbjeno, aš_seyõn eš_putên potunÿl. Jenôg šèsneg dnevâ va_protulèti, seunê navakÿre esû zakantàli švojû goângu ˙˙Marjàni – Marjàni˙˙, sekâ šûrma sejê imbarkàla va_švojû noãv tar_esû udmolàli cìme va_pôrtu, oscé esu_udpârli mihÿrje (caterèć danàska jadrâ). Ontrátt seunê noãvje bìhu šlećà tar_potlèn unê esû mihyràli letodân škrôzi šète muõri šuê do_segâ Karkâ. Va_semû dàlgen navÿgu seunê nebêšne navodÿla unên bìhu žvezdÿ tar_nasvalÿto Tohôrnica (caterèć danàska Tramuntâna)˙? kadâ esu_pârtili va_Tjarnemorù unâ eš_bîla zâda po_karmÿ, ma_kadâ esu_arivàli va_Sinjemorù unâ eš_bîla šprÿda po_prôvi.

Parvô esu_mihyràli vapolnèb zi_bùron va_jadrâh škrôzi unê Bùke ud_Hiršôna tar_esû vlêzli va_unê vètje Tjarnemôri, kadÿ eš_vît va_zihòd unê vàrhe šenygàve ud_Pônskeh Hlâmi. Undÿ esu_pasàli lajunâ artÿna Hiršôn, Dunãyške kukûrje tar_Pônske krâje, kadi_nÿ vètjeg pôrta ninè nãvih. Potlèn esu_pasàli lajunè Pônske-Uri, oscé unê mîće muôri carekû Mejpônt tar_škrôzi Pônske Bùke esu_vlêzli va_unê teplè Garskemôri (caterèć danàs Egêjsko môre), kadÿ navigâju tar_peškâju unê gârske noãvi. Undÿ esu_pasàli lajunà vèla artÿna Hatÿa, mejunê Gàrske Skôpje tar_unâ vèla înšula Kandÿa. Undÿ va_Gàrsken morù esu_imèli havârje, perkè unên šêdma noãv va_nivêri eš_potunìla tar_unê navakÿre pjutòšto esû sezbarkàli vaunâ înšula Kandÿa tar_undÿ bìhu oštàli zyvìt mejunêh Kandyâneh. Undÿ va_Gàrsken morù esû se_komodàli niko_vrÿme tar_potlèn esu_šlićà.

Inòki šeštòri noâvi potlèn Kandÿe esu_zilêzli zi_Garskemorà tar_esû vlêzli vaõn kulàp ud_Velemorà (caterèć danàske Mediterân), oscé undÿ esu_pasàli lajunâ Artagârska (caterèć danàska artÿna Peloponêž) tàr poli_valâde ud_Korÿnta. Undÿ esû pjutòšto navigàli dàlgo ud_krâjeh, kadÿ unên bìhu peyãr tar_padrôn uõn Khulàp tar_Macarôl, ky_unên eš_sigurâl cûda rybôj za_ÿšt. Kûntra ovêh dobrêh yâmni, unê esû popadàli tar_ruinàli hudòbne mòrne mràti kakô Štrigũ?n tar_Orkũ?ul zi_šyûnih, nivêrah tar_vèleh marètah. Kadâ esu_pasàli uõn kulàp ud_Velemorâ, unê esû mihyràli lajunâ artÿna ud_Artalÿah tar_esû vlêzli vaunê Sinjemôri, caterèć danàske Môre Adriânsko. Undÿ esû šèsno navigàli vatohôr z’jûgon va_jadrâh lajunê Krâje Vlahÿske tar_mejunê šèsne skôpje ud_Delmatÿe, kadÿ eš_vît vatohôr unê vàrhe šenygàve ud_Vlahÿskeh Hlâmi. Najpòtle esu_pasàli mejunê înšule Ošôr tar_Velaskopâl tar_spodžimÿ šeštòri noãvi esu_prišlÿ vaõv Kvarnâr, kadÿ_eš vazahõy unâ artÿna Yštrâ tar_vazihòd helãm Belevÿć.

Sẽy navakÿre zisebûn esu_parnèšli oscé Gan-Veyãn tar_glagôlsku bùkvicu vaõv Kvarnâr. Ve_navakÿre ovdÿ esu_finìli šuõj dàlgi navÿg tar_esû sezbarkàli sekÿ noãv va_jenôj înšuli ud_Kvarnarà˙? Harvâtje Marjakÿr zi_švoÿn mihyrûnen Sionãv eš_zibrâl za_stavàt sionvèli skopãal Khârk. Kadâ Matâni navakÿre bìhu parvÿć prišlÿ naõn skopãal Khârk, sÿa înšula ontrátt ny_bîla kamênska koti_danàs, leh_bìše pjutòšto pokrÿta zi_želènun tarvûn kadÿ eš_pâšlo cûda žloâteh kÿšjeh keunê eš_têndila unâ šèsna Divÿca va_bokâni barhâni. Matâne esu_utêli undÿ storìt švoẽ ûri tar_Divÿca eš_unên zibràla šèsno meštô za_zidàt poli_bujmèra z’vodûn, vaõn sionzihòdni ârt ud_Karkâ carekû Sokuõl. Meytên Divÿca eš_unên zikratìla setornàt tar_gledìt unê žloâte kÿšje, ma_Matâni nišuné baćilàli uõv impâć. Kadâ unê esû_se ubarnùli, seunê kÿšje va_hÿp esû_se transformàle va_unê bokâne kôguli tar_potlèn tegâ siõn skopãl Khârk eš_pjutòšto kamênski. Potlèn navakÿre esu_rabìli ve_kôguli za_zidàt švoẽ Uri-Kvorÿta … …

 

Srpski akademik Dobrica Ćosić (lijevo) u svojoj knjigi “Deobe” o svojim Srbima na stranici 135 kaže :

Serbski akademik Dobrica Ćosić (po lewej) w swojej książce „Podziały” o swoich Serbach na stronie 135 pisze:

– „Mi lažemo da bismo obmanuli sebe, da utešimo drugoga; lažemo iz samilosti, lažemo iz stida, da ohrabrimo, da sakrijemo svoju bedu, lažemo zbog poštenja.

– „Kłamiemy, żeby siebie oszukać, pocieszyć drugiego; kłamiemy z litości, kłamiemy ze wstydu, aby dodać otuchy, by ukryć swoją niedolę, kłamiemy w imię uczciwości.

– Lažemo zbog slobode.

– Kłamiemy w imię wolności.

– Laž je vid srpskog patriotizma i potvrda naše urođene inteligencije.

– Kłamstwo jest formą serbskiego patriotyzmu i potwierdzeniem naszej wrodzonej inteligencji.

– Lažemo stvaralački, maštovito, inventivno.“

– Kłamiemy twórczo, pomysłowo, z inwencją.”

– „Laž je srpski državni interes.“

– „Kłamstwo jest serbskim interesem narodowym”.

– „Laž je u samom biću Srbina“.

– „Kłamstwo jest w samej istocie Serbów”.

– „U ovoj zemlji svaka laž na kraju postaje istina.“

– „W tym kraju każde kłamstwo w końcu staje się prawdą”.

– „Srbe je toliko puta u istoriji spašavala laž…“

– „Serbów tyle razy w historii ratowano dzięki kłamstwom…”

Dobrica Ćosić u svojoj knjigi “Deobe”, (Otokar Keršovani, Rijeka, 1977.) na stranici 168 piše :

Dobrica Ćosić w swojej książce „Deobe” (Otokar Keršovani, Rijeka, 1977) pisze na s. 168:

– „Šteta je što se u Srbima, kroz šest stotina godina robovanja pod Turcima, do neverovatnih razmera razvila neka poznata svojstva robova. U njihovoj nacionalnoj etici,na rang-listi vrlina, posle hrabrosti odmah dolazi laž. Kapetan F., naš stručnjak za njihovu istoriju, priznaje da ne zna nijedan drugi narod koji je u nacionalnim i političkim borbama umeo tako uspešno i srećno da se koristi sredstvima obmanjivanja, podvaljivanja i laganja svojih protivnika i neprijatelja kao što su to umeli Srbi. Oni su pravi umetnici u laži.”

– „To wstyd, że u Serbów przez sześćset lat niewoli pod Turkami niektóre dobrze znane cechy niewolników rozwinęły się do niewiarygodnych rozmiarów. W ich etyce narodowej, na liście rankingowej cnót, zaraz po odwadze pojawia się kłamstwo Kapitan F., nasz znawca ich historii, przyznaje, że nie zna drugiego człowieka, który w zmaganiach narodowo-politycznych potrafił tak skutecznie i skutecznie posługiwać się środkami oszukiwania, oszukiwania i okłamywania swoich przeciwników i wrogów. te wykwalifikowani Serbowie to prawdziwi artyści w kłamstwie”.

Ima i A. G. Matoš nešto o Srbima reći : “Srbima je laž od Boga.”

A. G. Matoš ma też coś do powiedzenia na temat Serbów: „Serbowie są kłamstwem Boga”.

U Finskoj se i dan danas kaže : “Lažes kao Srbin”.

W Finlandii do dziś mówią: „Kłamiesz jak Serb”.

Veliki crnogorski domoljub dr. Sekula Drljević piše u “Balkanski sukobi 1905-1941”: „Riječ podvala ni u jednog drugog naroda u susjedstvu ne postoji, ali nitko ne može tako podvaliti kao što to umije Srbin!”

Wielki czarnogórski patriota dr. Sekula Drljević pisze w „Konfliktach bałkańskich 1905-1941”: „Słowo żart nie istnieje w żadnym innym narodzie w sąsiedztwie, ale nikt nie potrafi żartować tak jak Serb!”

Srpska predsjednica Helsinškog odbora Srbije Sonja Biserko kaže : „Cijela srpska povijest je laž!”

Serbska przewodnicząca Komitetu Helsińskiego Serbii Sonja Biserko mówi: „Cała historia Serbii to kłamstwo!”

Srpski “istoričar” Živko Andrijašević je jednom rekao : „Mi kada falsifikujemo ne radimo to po malo, mi krečimo sve”.

Serbski „historyk” Živko Andrijašević powiedział kiedyś: „Kiedy fałszujemy, nie robimy tego po trochu, tylko wybielamy wszystko”

Patrijarch Bartolomej Srbima : „Živite već 800 godina u lažima!”

Patriarcha Bartłomiej do Serbów: „Od 800 lat żyjecie w kłamstwach!”

Sigmund Neumann zapisao je: “Povjest Srbije je beskrajna borba opterećena nasiljem i laži, bez granica, nepoznata među civiliziranim zemljama. U toj borbi u kojoj su laž, prijevara, izdaja, osveta, ubojstva, zločini, priznati kao normalno pravilo ponašanja. Tako su rasle srpske generacije i četništvo, kao istomišljenici generala Mihajlovića, pa se može bez muke razjasniti ta politička banda!”

“Uz američke i evropske laži, ravnopravno, ali sramnije i besmislenije su srpske laži u režiji Slobodana Miloševića, a koje raznose i umnožavaju generali, političari i novinari: okupacija Kosova tumači se odbranom državne celine i suvereniteta. U porušenoj, obogaljenoj i poraženoj Srbiji sa hiljadama ubijenih i ranjenih, proglašava se nacionalna pobeda. Farsa za farsom! Nadrealizam istorije”. Dnevnik Dobrice Ćosića, u noći kada je NATO obustavio bombardiranje Jugoslavije.

„Oprócz kłamstw amerykańskich i europejskich, kłamstwa serbskie kierowane przez Slobodana Miloševicia są w równym stopniu, choć bardziej haniebne i pozbawione znaczenia, rozpowszechniane i mnożone przez generałów, polityków i dziennikarzy: okupacja Kosowa jest interpretowana jako obrona integralności narodowej i suwerenności. W zniszczonej, okaleczonej i pokonanej Serbii z tysiącami zabitych i rannych ogłasza się zwycięstwo narodowe. Farsa za farsą! Surrealizm historii”. Dziennik Dobricy Ćosić z nocy, gdy NATO zaprzestało bombardowań Jugosławii.

1871. godine je srpski književnik Milan Milicević napisao : „Ne mogu naši potomci znati istinu o nama, jer je mi i ne kazujemo, nego izlažemo što nam podmiruje račun”

W 1871 roku serbski pisarz Milan Milicević napisał: „Nasi potomkowie nie mogą znać prawdy o nas, bo jej nie mówimy, ale przedstawiamy to, co się z nami rozlicza”.

U Hrvatskoj, Bosni i Hercegovini i Crnoj Gori je poznata izreka : “Nema nitko što Srbin imade, pogotovo kad od Hrvata jezik, teritorije i povijest ukrade i uz to još i debelo slaže!”.

W Chorwacji, Bośni i Hercegowinie oraz Czarnogórze znane jest powiedzenie: „Nikt nie ma tego, co Serb, zwłaszcza gdy kradnie Chorwatom język, terytoria i historię, a przy tym zarabia mnóstwo pieniędzy!”.

źródło: https://nd-hrvatska.com/Harauvatija/harauvatija.html