22 klątwy nałożone na władców Lehii i naród lehicki przez papieży i hierarchów kościoła rzymskiego w latach 1002-1410.

III. Średniowiecze

Na początku chciałbym krótko przypomnieć i wyjaśnić kilka pojęć dotyczących stosowanych kar kościelnych. 1. Klątwa lub anatema to akt prawny przeznaczający kogoś lub coś na zagładę, dokonany jako ślub równy wyrokowi śmierci. Ten kto wykonał świętą klątwę, czyli zniszczył „obiekt przeklęty” nie podlegał karze i mógł być nawet kanonizowany i otrzymać tytuł świętego. 2. Interdykt był klątwą zbiorową, dotyczącą grupy osób lub obszaru. Był nakładany na parafie, diecezje, miasta, prowincje, całe narody i państwa. Pozbawiał on wszelkich usług kościelnych. 3. Ekskomunika była stosowana wobec wiernych , którzy wypaczali lub kwestionowali naukę kościoła oraz inaczej interpretowali Pismo Święte, czy krytykowali postępowanie duchownych. Mieli zakaz wstępu do kościoła. Nie można było z nimi mieszkać ani ich żywić ani im pomagać. Jeżeli się nie ukorzyli i opłacili, to musieli ginąć na oczach danej społeczności. Klątwy nakładali papieże, arcybiskupi i biskupi. Klątwy nałożone przez arcybiskupa powinien zatwierdzić papież, a biskupie arcybiskup, jednak nie zawsze to było przestrzegane.

Poniżej chronologiczna lista nałożonych klątw i interdyktów.

1. Rok 1002 – cesarz Sławii Bolesław I Wielki wraz synem Mieczysławem, zostali obłożeni klątwą w Merseburgu przez zdrajcę arcybiskupa gnieźnieńskiego Gaudentego, którą zatwierdził zapewne papież Sylwester II. W jej wyniku został otruty hostią cesarz Bolesław I Wielki w 1025 roku , a jego syn cesarz Sławii Mieczysław III został podczas swego panowania porwany przez Czechów i wykastrowany oraz później skrytobójczo zamordowany w 1034 roku.

2. Rok 1038 – cesarz Sławii Bolesław II Sprawiedliwy zwany Zapomnianym został obłożony klątwą przez kościół rzymski i skrytobójczo zamordowany.

3. Rok 1079 – król Bolesław III Śmiały został obłożony klątwą, a naród lehicki interdyktem, przez biskupa krakowskiego Stanisława, co potwierdził później papież Grzegorz VII. Król po wygnaniu zmarł otruty na Węgrzech w 1081 roku.

4. Rok 111 – król Bolesław IV Krzywousty został obłożony klątwą przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Marcina za polecenie oślepienia oszusta, mordercy i bękarta papieskiego Zbigniewa, w wyniku czego on zmarł. W ramach tej klątwy papież Innocenty II wymusił i narzucił umierającemu królowi w 1138 roku spreparowany testament, który podzielił Lehię na dzielnice między synów króla Bolesława IV Krzywoustego. Ten tragiczny podział między skłóconych książąt Lehii trwał aż 182 lata do 1320 roku.

5. Rok 1146 – książę senior Władysław II Wygnaniec został obłożony klątwą przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Jakuba ze Żnina z powodu oblężenia grodu w Poznaniu, bronionego przez książąt juniorów Bolesława i Mieczysława. W 1149 roku klątwa została uchylona przez papieża Eugeniusza III.

6. Rok 1148 – Książęta Bolesław V Kędzierzawy i Mieczysław V Stary zostali obłożeni klątwą, a naród lehicki interdyktem, przez legata papieskiego Gwidona*, za odmowę przywrócenia na tron wygnanego księcia seniora Władysława II Wygnańca.

7. Rok 1206 – książę Władysław III Laskonogi został obłożony klątwą przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Henryka Kietlicza, za utrzymywanie prerogatyw książęcych odnośnie do mianowania biskupów oraz konfiskaty mienia jednego ze zmarłych biskupów. W odwecie książę wypędził Kietlicza z kraju. Po interwencji papieża Innocentego III doszło do ugody w 1208 roku.

8. Rok 1237 – książę Henryk I Brodaty został obłożony klątwą przez biskupa wrocławskiego Wawrzyńca, za zakazanie duchowieństwu poboru dziesięcin.

9. Rok 1237 – książę Henryk I Brodaty został obłożony drugą klątwą przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Pełkę, za zakazanie duchowieństwu poboru dziesięcin. Jako ewenement można potraktować to, że książę zmarł już w 1238 roku w marcu, obłożony klątwą.

10. Rok 1239 – książę Konrad I Mazowiecki został obłożony klątwą, a diecezja płocka interdyktem, przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Pełkę, za oskarżenie swojego kanclerza Jana Czaplę o knowania z Krzyżakami i skazanie go bez sądu na oślepienie, tortury i powieszenie. Po ukorzeniu się i wykupieniu nowymi przywilejami, klątwa została zdjęta.

11. Rok 1248 – książę Bolesław VI Łysy został obłożony klątwą przez biskupa wrocławskiego Tomasza. Po ukorzeniu się i nadaniu kościołowi przywilejów, klątwę zdjęto.

12. Rok 1249 – książę Bolesław VI Łysy został obłożony klątwą przez biskupa wrocławskiego Tomasza. Po ukorzeniu się i nadaniu kościołowi przywilejów, klątwę zdjęto.

13. Rok 1257 – książę Bolesław VI Łysy został obłożony klątwą przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Fulko za zakucie w kajdany i uwięzienie biskupa wrocławskiego Tomasza, gdy ten nie chciał się zgodzić dla podwładnych księcia na zamianę uciążliwej dziesięciny snopowej na pieniężną. Wtedy Papież polecił biskupom w Gnieźnie i Magdeburgu zorganizować zbrojną wyprawę przeciw księciu. Ci jednak bali się, a uparty biskup Tomasz wytrwał 5 lat w więzieniu zanim „skruszał” i wykupił się na wolność u księcia za dwa tysiące srebrnych.

14. Rok 1284 – książę senior Leszek XII Czarny został obłożony klątwą, a interdyktem naród lehicki, przez papieża Marcina IV, za uwięzienie w zamku sieradzkim biskupa krakowskiego Pawła, który zdradził naród doprowadzając do napadu Litwinów oraz był jawnie wyuzdany i rozpustny. Nawet część kleru to widziała i nie zastosowała się do decyzji papieża. Na tym przykładzie widać obłudę i tendencyjność papieża.

15. Rok 1284 – książę śląski Henryk III Prawy został obłożony klątwą, a księstwo interdyktem przez kłótliwego i zachłannego biskupa wrocławskiego Tomasza II, za egzekwowanie prawa książęcego do zwierzchności nad ludnością mieszkającą dobrach biskupich oraz za sądzenie i karanie duchownych przez sądy książęce. Książe nie ugiął się i skonfiskował biskupie miasta: Nysę i Otmuchów.

16. Rok 1284 – książę śląski Henryk III Prawy został obłożony klątwą, a księstwo interdyktem przez papieża na wniosek biskupa wrocławskiego Tomasza II, za to, że zabrał 40 wsi z kasztelani otmuchowskiej biskupa. Książe w odwecie ogłosił publicznie biskupa jako wroga i otoczył go w Raciborzu oraz zmusił do uległości i odwołania klątwy.

17. Rok 1308 – król Władysław IV Łokietek został obłożony klątwą przez biskupa krakowskiego Jana Muskatę, zniemczonego Ślązaka i zaprzańca, który miał czelność powiedzieć, cytat: ”… i gdybym nie wytępił narodu polskiego, wolałbym umrzeć”. Biskup prowadził zbrojną i podjazdową walkę przeciw królowi, organizował wojsko i obwarowywał zamki. Król zamknął Muskatę w więzieniu, który wtedy błagał o przebaczenie i wolność.

18. Rok 1310 – król Władysław IV Łokietek został obłożony z nienawiści kolejną klątwą przez biskupa krakowskiego Jana Muskatę i zawsze uzyskiwał zatwierdzenie klątwy od papieża, który także walczył ze Sławią i nowo powstałym królestwem Lehii. Kolejny raz Muskata szedł do lochów, aby błagać króla o przebaczenie, ale zawsze uparcie mówił, cytat: „Albo ja go usunę z kraju, albo on mnie”. W końcu arcybiskup gnieźnieński Jakub Świnka, patriota, obrońca władzy królewskiej i jedności narodowej – nie wytrzymał i zawiesił Muskatę w urzędowaniu oraz ekskomunikował.

19. Rok 1334 – król Kazimierz III Wielki został obłożony klatwą, a diecezja interdyktem przez biskupa krakowskiego Jana Grota, za nałożenie podatków na biskupstwo krakowskie. Papież zwrócił się o wyjaśnienie i w odpowiedzi wyjaśniono, że biskup został oskarżony o zdradzanie tajemnic państwowych, prowokowanie do buntów oraz o nadużycia przy udzielaniu beneficjów kościelnych. Pomimo upomnienia odmawiał ugody z królem, ustąpił dopiero w 1343 roku.

20. Rok 1349 – król Kazimierz III Wielki został obłożony klątwą przez biskupa krakowskiego Bodzantę za nałożenie podatków na dobra biskupie. Biskup posłał królowi pismo ekskomunikacyjne przez kanonika Baryczkę. Za obrazę majestatu królewskiego król wydał dekret skazujący Baryczkę na śmierć przez utopienie. Trzymającego w ręku pismo biskupa Baryczkę zaszyto w worku i wrzucono do Wisły. Biskup Bodzanta był zmuszony odwołać klątwę.

21. Rok 1386 – król Władysław V Jagiełło został obłożony klątwą, a miasto Gniezno interdyktem przez proboszcza gnieźnieńskiego Mikołaja Strosberga, z powodu zajęcia dóbr kapitulnych w wyniku odmowy przez kapitułę zorganizowania królowi tzw. stacji, czyli ugoszczenia władcy wraz z pocztem, do czego była zobowiązana. Proboszcz ze strachu uciekł z miasta, natomiast papież wyraził zgodę na odprawianie nabożeństw.

22. Rok 1410 – król Władysław V Jagiełło został przez papieża** obłożony klątwą, a naród lehicki interdyktem, za zniszczenie zbrodniczej krucjaty krzyżackiej na polach Grunwaldu w dniu 15 lipca. Zapewne ich wdrożenie zostało uwarunkowane od tego, czy nastąpi szybkie zdobycie stolicy Malborka i zniszczenie pozostałych sił krzyżackich także w powszechnie poddających się miastach i zamkach, w celu likwidacji państwa krzyżackiego na sławiańsko-lehickich ziemiach. Niestety król Litwin przestraszył się papieża i odstąpił wbrew naszemu rycerstwu od dalszych, szybkich działań umożliwiając tym samym odrodzenie się krzyżactwa i wciągnięcia Lehii do dalszych, uciążliwych i kosztownych wojen: „głodowej” w 1414 roku, „golubskiej” w 1422 roku, „trzynastoletniej” (1454-1466), „pruskiej” (1519-1521). oraz powstania państwa świeckiego – Prusy Książęce, czyli jednego z późniejszych zaborców. Niebagatelnie negatywną rolę odegrał tutaj także wpływowy sekretarz króla, przyszły kardynał Zbigniew Oleśnicki sprzyjający Krzyżakom czyli papieskim okupantom ziem sławiańskich. Jak widać z powyższego, zbrodnicza działalność oraz zachłanność ówczesnego kościoła rzymskiego w obronie swoich pieniędzy i dóbr materialnych sięgała zenitu. A przecież ślubowali skromność, czystość i zajmowanie się sprawami duchowymi, nawracaniem innowierców, czyli religijnymi, a nie gromadzeniem dóbr i majątków, a także podbojem i grabieżą ?!

Część klątw została zdjęta lub uchylona, ale nie wszystkie, pomimo 26-letniego pontyfikatu polskiego papieża Jana Pawła II ?

Tak właśnie było niszczone Królestwo Lehii przez kościół rzymski przez cały okres średniowiecza (patrz szczegóły K.L. II s. 106-255)

JB

* Legat papieski Gwinon został później antypapieżem Paschalisem III.

** Klątwę na Jagięłłe rzucił (anty)papież Jan XXIII (obediencja awiniońska).