Sensacyjne odkrycia osad w Kotlinie Żywieckiej
Nadesłał Unicorn
Archeologiczne tajemnice Kotliny Żywieckiej
W ostatnich latach działalność Działu Archeologii bielskiego Muzeum skupiała się głównie na pracach wykopaliskowych w bezpośrednim otoczeniu Zamku Książąt Sułkowskich: na dziedzińcu południowym oraz w leżącej naprzeciwko kamienicy przy ulicy Wzgórze 14. Z wynikami tych prac czytelnicy mieli już okazję zapoznać się w poprzednich notkach.
W 2019 r. muzealni archeolodzy zagłębili się w czasy znacznie starsze niż dzieje zamku i miasta. Zmienił się również nieco obszar ich zainteresowań. Objął on teren wschodniej części Kotliny Żywieckiej. Na tym obszarze rozpoczęto realizację programu powierzchniowych prac poszukiwawczych, który doprowadził do odkrycia wielu ciekawych stanowisk prehistorycznych – począwszy od neolitu, poprzez wczesną epokę żelaza, okres wpływów rzymskich, aż po czasy średniowiecza[1].
Ten kierunek badań nie jest nowością w dotychczasowej działalności Działu Archeologii bielskiego muzeum. Od połowy lat 90. ubiegłego wieku pracownicy działu prowadzili kolejne projekty badań poszukiwawczych, mające na celu odkrycie i rejestrację punktów osadnictwa prehistorycznego i średniowiecznego w strefie górskiej i podgórskiej Beskidu Zachodniego. Prace te realizowane były m.in. we współpracy z uniwersytetami: Jagiellońskim w Krakowie i Śląskim w Opawie oraz placówkami muzealnymi w Nowym Jiczinie i Frydku-Mistku i doprowadziły do odkrycia na obszarze Beskidu Śląskiego i Pogórza Śląskiego wielu nieznanych dotąd struktur osadniczych, m.in. z okresu neolitu (przełom V i IV tys. p.n.e.), wczesnej epoki żelaza (750–400 r. p.n.e.) i okresu wpływów rzymskich początki n.e.– 375 r. n.e.)
Penetrację powierzchniową Kotliny Żywieckiej bielscy archeolodzy rozpoczęli w pierwszej dekadzie lat 2000, odkrywając już wtedy pojedyncze punkty osadnictwa prehistorycznego. Jednak dopiero program realizowany w 2019 r. we wschodniej części tego obszaru doprowadził, jak się wydaje, do przełomu w postrzeganiu dziejów Kotliny Żywieckiej w okresie prehistorycznym.
Kotlina Żywiecka jest rozległym (320 km2) śródgórskim obniżeniem położonym w dolinach Soły, Koszarawy i Łękawki. Otoczona jest górami: Beskidu Śląskiego od zachodu, Żywieckiego od południa, Makowskiego od południowego wschodu i Beskidu Małego od północy. Masywy górskie wznoszą się na wysokość 500–900 m n.p.m. ponad jej dno. Obszar Kotliny Żywieckiej odgrywał w przeszłości znaczącą rolę komunikacyjną – krzyżują się tu bowiem ważne drogi transkarpackie, prowadzące z południa, z dorzecza Wagu, w kierunku doliny Wisły i Skawy, poprzez przełęcze: Jabłonkowską, Koniakowską, Polhorską, Bramę Wilkowicką i Ślemieńską. Pomimo tych szczególnych walorów komunikacyjnych i dość dobrych warunków osadniczych, obraz zasiedlenia Kotliny Żywieckiej w czasach prehistorycznych przedstawiał się niezwykle skromnie. Potwierdzać się to zdawały badania powierzchniowe prowadzone w ramach programu tzw. Archeologicznego Zdjęcia Polski od lat 80. ubiegłego wieku. Prace te przyniosły odkrycie nielicznych fragmentów ceramiki prehistorycznej o niesprecyzowanej chronologii, rozsianych w pojedynczych punktach Kotliny Żywieckiej. Jedynym wyjątkiem, wskazującym na intensywne, lecz enklawowe zasiedlenie kotliny, jest osiedle wyżynne na górze Grojec w Żywcu (612 m n.p.m.) położone w widłach Soły i Koszarawy. Jest to punkt o strategicznej lokalizacji, leżący pośrodku Kotliny Żywieckiej, kontrolujący znaczną jej część oraz komunikację z północą i południem. Już przedwojenne badania Grojca, prowadzone przez krakowskich archeologów Tadeusza Reymana i Tadeusza Sulimirskiego, wykazały tu obecność osiedla kultury łużyckiej z wczesnej epoki żelaza (750–400 r. p.n.e.) i kultury puchowskiej z okresu lateńskiego (I w. p.n.e.–początki I w. n.e.). Odkryto tu wówczas również wyposażone pochówki ciałopalne związane z kulturą łużycką z wczesnej epoki żelaza. Także późniejsze badania tego stanowiska, prowadzone przez Barbarę Gołąb i Tomasza Gralaka, dostarczyły dużych ilości reprezentatywnych zabytków związanych zarówno z wczesną epoką żelaza, jak i okresem lateńskim. Wyniki badań na Grojcu, które ujawniły tak intensywne zasiedlenie w dwóch okresach prehistorii, były zastanawiające w zestawieniu z brakiem czytelnych śladów osadnictwa na pozostałych terenach Kotliny Żywieckiej.
więcej u źródła: https://muzeum.bielsko.pl/pl/widziane-spod-ziemi/artykul/archeologiczne-tajemnice-kotliny-zywieckiej