Adrian Leszczyński – Starożytni Szczecinianie i Warnowie

Opublikowano przez

Adrian Leszczyński – Starożytni Szczecinianie i Warnowie

Publikujemy kolejny artykuł Adriana Leszczyńskiego, kontynuujący temat nazw starożytnych słowiańskich plemion, tym razem poświęcony Szczecinianom i Warnom oraz wnoszący kilka drobnych poprawek do poprzedniego tekstu na temat Ślężan. Dodam tylko, że zgadzam się z treścią tego artykułu w całej rozciągłości. CB

 

 

© by Adrian Leszczyński

Wstęp – jeszcze kilka słów o Silingach i ich związkach ze Ślężanami

Mój ostatni artykuł pt. „Mugilones, Svarines, Silingowie i Ślężanie” [1]  wywołał falę dyskusji na temat przedstawionych w nim tez językowych łączących nazwę starożytnych Silingów ze średniowiecznymi Ślężanami. Trzeba przyznać, że nawet krytyczne uwagi wnoszą wiele do odkrywania prawdy pod warunkiem, że są merytoryczne. W związku z tym na początku niniejszego artykułu chciałbym wrócić jeszcze na chwilę do tematu związanego z Silingami i Ślężanami dopisując kilka zdań. Są one efektem polemiki z krytycznymi, acz merytorycznymi uwagami.

Alfabet grecki składa się zarówno z pojedynczych liter jak i ich kombinacji, które w koniunkcji oddają brzmienie nowych dźwięków. Według Wikipedii podwójne greckie „g” („γγ”) wymawiane jest jako „ng”. W fonologii greckiej jest to spółgłoska nosowa tylnojęzykowa, miękkopodniebienna. [2]  Uznając to za aksjomat, nie zaprzecza on teorii, że nazwa „Σιλίγγαι” (transliteracja pol.: Siliggai lub Silingai) ma słowiańską etymologię. Dowodem na to może być wspomniana w rzeczonym artykule nazwa bez wątpienia słowiańskich Milingów (gr. Μιληγγοί), gdzie greckojęzyczny kronikarz użył podobnego zabiegu w zapisie, jak starożytny Tacyt zapisujący nazwę „Σιλίγγαι”. Fakt ten nie zaprzecza słowiańskiego pochodzenia tegoż plemienia. Ponadto greckie „Σιλίγγαι” w transliteracji na język polski mogło brzmieć „Ślingai”, co oddawałoby brzmienie plemienia, jako Ślyngowie lub Ślęgowie. Uwzględniając koncepcję  prof. Stanisława Rosponda wywodzącego nazwę plemienną Ślężan od wyrazu  „ślęg” (wilgoć) wciąż mielibyśmy słowiańską etymologię. I to bez względu na to, czy głoska „ż”lub „z”, jako pochodna od głoski „g” istniała już w języku polskim czy nie. Według mnie, istniała. A jeśli nawet nie istniała, to nazwa plemienia brzmiałaby „Ślęganie”. W innym przypadku nazwa ta brzmiałaby „Ślężanie” lub „Ślęzanie”, a zapis grecki z podwójną literą „g” („γγ”) mógł być możliwie najlogiczniejszym zapisem połączonych głosek „-nż” (Ślynżanie / Ślenżanie) lub „-nz” (Ślynzanie / Ślenzanie). Wówczas to w zapisie greckiego podwójnego „g” („γγ”), pierwsze „g” („γ”) odpowiadałoby za głoskę „n”, zaś drugie za głoskę „g” lub „ż” albo „z”.
Wszystkie te możliwe kombinacje interpretacyjne wciąż nie zaprzeczają słowiańskości pierwotnego zapisu Silingów i ich najbardziej prawdopodobnej słowiańskiej etymologii.

Starożytni Szczecinianie – Sidini, Sedini

Kończąc temat Silingów / Ślężan, przechodzę do innego ciekawego starożytnego zapisu dotyczącego plemienia z terytorium współczesnej Polski. Mowa o plemieniu o nazwie Sidini lub Sedini. O plemieniu tym wspomina tylko Klaudiusz Ptolemeusz w swym dziele pt. „Geografia”. [3]  W zależności od przekazu, nazwa ta ma następujące postaci: Σειδινοί (transliteracja: Seidinoi), Σιδηνοί (translit.: Sidenoi) oraz Σιδεινοί (translit.: Sideinoi). Starożytny autor informuje, iż plemię te zamieszkuje ziemie u ujścia rzeki „Viadua”, powszechnie i według mnie słusznie, utożsamianej z Odrą. Ani w „Słowniku starożytności słowiańskich”, ani w niemieckim słowniku Moritza Schönfelda „Wörterbuch der Altgermanischen Personen- und Völkernamen” ani nigdzie indziej nie natknąłem się na interpretacje etymologiczne wywodzące się od języka germańskiego tejże nazwy. Jednak już pierwsze wrażenie kojarzy tę nazwę ze słowiańską nazwą Szczecina. Jak podaje cytowany przeze mnie w poprzednim artykule Wilhelm Bogusławski, słowiańskość nazwy plemiennej Sidinów / Sedinów uznawali liczni niemieccy historycy. [4]  Na przykład wydawca „Kroniki Słowian” Helmolda – Heinrich Bangert w roku 1659 w Lubece wypowiedział takie oto słowa: „Sedini hodie Stetinenses” (pol. Sedinowie – obecnie Szczecinianie”). Sedinów za Słowian uznawał też znany pruski historyk i geograf Konrad Mannert, żyjący w latach 1756-1834. [5]
Jak podaje W. Bogusławski: „według Pretoriusa nazwa Sidones, w sarmackiej [słowiańskiej – przyp. A.L.] mowie pochodzi od sedin, sedinie, posidere, quo nomine Sedini notabantur idem quod possessionati. Orbis Gothicus III cap. 14. Etymologia mylna: Szczecin nie od posiadania, a od szczeciny pochodzi, ale wywód nazwy Sedinów z mowy słowiańskiej w XVII w. zasługuje na uwagę”. [5]  Istotnie nazwa miasta Szczecin wywodzi się najprawdopodobniej od „szczeciny”, choć istnieją również poglądy, że od słowa „szczyt”, które oznaczało bądź „tarczę”, bądź „wzgórze, szczyt”. [6]  Bez względu na racje, nie ulega wątpliwości, że nazwa ta ma słowiańskie pochodzenie. Dowodzi tego również typowo słowiańska końcówka „-in”, charakterystyczna i popularna w nazwach słowiańskich.  Co istotne – końcówka ta występuje także w ptolemeuszowym zapisie z II wieku n.e. Trudno zatem uważać Sidinów / Sedinów za inny lud, jak słowiański. Trudno jest dziś ocenić czy w II wieku nazwa „Szczecin” miała współczesną polską wersję. Kaszubska, a więc najbliższa oryginałowi nazwa „Szczecëno” również zawiera typowe dla j. polskiego „szcz-”, trudne do wymówienia dla Rzymian czy Greków. Być może nazwa ta miała wówczas postać „Stetin” lub „Stytin”. Warto odnotować, że np. w języku czeskim i słowackim wyraz „szczyt” ma postać „štít”, zatem w obu tych słowiańskich językach pierwsza głoska ma postać taką samą jak w j. polskim, ale druga głoska zachowała pierwotne „t”, podczas, gdy w j. polskim i kaszubskim przeszła w „cz”. To samo dotyczy wyrazu „szczecina”, który w j. czeskim i słowackim brzmi odpowiednio: „štětiny“ oraz „štetiny“.  Powstaje wobec tego pytanie: jak użytkownik języka greckiego mógł zapisać tego typu wyraz? Czyż nie „Setin“ lub „Sitin“ lub bardziej twardo – „Sedin“ lub „Sidin“ ? Albo w jakikolwiek zbliżony sposób? Odpowiedź wydaje się oczywista.
W obliczu tych faktów oraz w obliczu najnowszych odkryć genetycznych, archeologicznych czy antropologicznych wskazujących na autochtonizm Słowian na ziemiach polskich i połabskich, takie rozumowanie zapisu starożytnej nazwy „Seidinoi / Sidenoi / Sideinoi / Sidin“ wydaje się jak najbardziej logiczne. Tym bardziej, że znane ze średniowiecza zapisy nazw miasta również mają podobną postać, unikającą łączenia spółgłosek „szcz-“ lub „szt-“. Przekazy żydowskiego kupca  Ibrahima ibn Jakuba z połowy X w. mówią o dużym słowiańskim mieście portowym nad Odrą, które nazywało się „Sadżin” lub „Sasin”, wokół którego rozwijało się gęste osadnictwo wiejskie. [7]  Tutaj podobnie mamy do czynienia z upraszczaniem trudnych w wymowie pierwszych spółgłosek, natomiast ponownie obcojęzycznemu pisarzowi nie sprawia problemu słowiańska końcówka „-in”. Również początkowa łacińska nazwa miasta powstała według tego samego klucza i miała postać „Sedinum”. Dopiero później pojawia się łacińska, inna nazwa – „Stetinum” będąca pochodną niemieckiego Stettin, które i tak ma typowo słowiańskie brzmienie. Dopiero zaś w XII w. pojawiają się nazwy: Stetin (1133), Stetyn (1188), Stitin (1251), a także Stitinum, Stitin, Stetina i Stittin, zawierające „t” po pierwszej głosce „S”. Wielkość i bogactwo Szczecina w X w. opisywane przez licznych kronikarzy, każe domniemywać, że miasto te było ważnym ośrodkiem plemiennym na długo przed tym stuleciem. Zatem miasto mogło mieć już duże znaczenie także w czasach starożytnych. Tak duże, że od jego nazwy urobiono nazwę plemienia zapisaną przez Klaudiusza Ptolemeusza.

Ciekawostką jest fakt, że w XIX wieku na fali wzrastającego nacjonalizmu niemieckiego została wymyślona „Sedina” – germańska bogini. Jej imię stworzono od nazwy wzmiankowanego rzekomo germańskiego plemienia Sidinów, którym XVI-wieczny kronikarz Thomas Kantzow przypisał założenie Szczecina. [8]
Jednak podobieństwo zapisu starożytnego do zapisów średniowiecznych i nowożytnych, bez wątpienia o słowiańskiej etymologii, nakazuje wyciągnąć wniosek, że starożytni Sidinowie / Sedinowie byli Słowianami.

 

 

adrleszcz3 adrleszcz4

adr16a

Warnowie

Warnowie wspominani są w starożytności jako lud germański oraz w średniowieczu jako lud słowiański. Jest to jeden z wielu przykładów – chyba najbardziej obrazowy ze względu na identyczność nazw starożytnych i średniowiecznych – gdy plemię germańskie znane ze starożytnych zapisów, pojawia się pod tą samą nazwą w średniowieczu, ale już jako plemię słowiańskie.
Na przestrzeni wieków Warnowie pojawiają się pod następującymi nazwami: Varinnae (Pliniusz Starszy – „Historia naturalis”), Varini (Tacyt – „De origine et situ Germanorum”), Wirunoi (oryg. gr. Οὐίρουνοι; Klaudiusz Ptolemeusz – „Geographike hyphegesis”) [3],  Varni / Varnoi (Prokopiusz z Cezarei – „Historia wojen – wojna gocka”) [11]. Współcześni historycy mają problem z lokalizacją siedzib tego plemienia. Wśród miejsc ich bytowania wskazuje się południową część półwyspu Jutlandzkiego, Meklemburgię, północną Polskę, Turyngię czy nawet ujście Renu. [12] W średniowieczu plemię Warnów zamieszkuje Meklemburgię, głównie w dorzeczu i u ujścia rzeki Warnow do Morza Bałtyckiego. Poza nazwą rzeki, na tym terenie istnieją również inne nazwy geograficzne związane z nazwą tego ludu. Nad największym śródlądowym, w pełni zlokalizowanym w Niemczech jeziorem Müritz położone jest miasto Waren (Müritz). Polska historyczna nazwa tej miejscowości to Warzno. W średniowieczu istniał tu silny gród słowiański, który dość szczegółowo i ciekawie opisał Włodzimierz Skupień na swoim blogu „Slavia & Germania”. [13]  Opierając się na niemieckich źródłach, w opisie grodu pisze on tak:   „Pierwsze zapisy i nazwa grodu Waren pojawia się, według niemieckich badaczy, już  w mapach Ptolemeusza w roku 150. naszej ery, jako Virunum i tym samym gród ten jest jednym z najstarszych miejsc zarejestrowanych na terytorium dzisiejszej Meklemburgii-Pomorza Przedniego. Nazwa miasta  pochodzi z języka słowiańskiego i miała oznaczać „wrony”. [13] [14] Podkreślić należy, że nazwę tego miasta wymienił już w II w. n.e. Klaudiusz Ptolemeusz i ona również wykazuje podobieństwo do nazwy plemiennej Warnów.Także rzeka, której najprawdopodobniej nazwę swą zawdzięcza rzeczone plemię, ma słowiańską etymologię.

Rzeka Warnow (pol. hist. Warnawa) w niemieckim kraju związkowym Meklemburgia-Pomorze Przednie ma długość ponad 150 km i uchodzi do Bałtyku. U jej ujścia położone jest największe miasto kraju – Rostock (pol. hist. Roztoka). Dzielnica tego miasta leżąca tuż przy samym ujściu rzeki i zarazem nad brzegiem Bałtyku nosi nazwę Warnemünde (pol. Ujście Warnawy lub Warnoujście) i również ma słowiańską etymologię. Niemiecki onomasta Paul Kühnel uważa, że nazwa rzeki wywodzi się z j. słowiańskiego i oznacza „rzekę wron”.  [15] Twierdzenia niektórych autorów sugerujących, że nazwa ta pochodzi od germańskiego plemienia Warnów wydają mu się mało prawdopodobne. Ten kierunek nazewnictwa toponimów – od nazw plemiennych – jest odwrotny do standardu, jaki występował na przestrzeni wieków. Jak podkreślał polski językoznawca, prof. Stanisław Rospond standardem było pochodzenie nazw plemiennych od nazw toponimicznych, a nie odwrotnie. Był to często występujący typ słowotwórczy, zwłaszcza w językach słowiańskich. Dlatego nie dziwi pochodzenie nazwy plemiennej Warnów od hydronimu – rzeki Warnawy.
Ks. prof. Stanisław Kozierowski, polski historyk i onomasta, w swoim „Atlasie nazw geograficznych Słowiańszczyzny Zachodniej” wymienia inne nazwy słowiańskie o brzmieniu „Warnow” oraz nazwy związane z wyrazem „Warzyn”:

adr16

Na szczególną uwagę zasługuje gmina Warnow w powiecie Rostock. W herbie tej gminy jest rzeka oraz wrona. Herb ten jest znamiennym symbolem ukazującym etymologię nazwy rzeki jak i gminy, a także plemienia, o którym mowa. [17]  Również cytowany już wcześniej Wilhelm Bogusławski powołując się na innych badaczy wskazuje, że słowiańskie pochodzenie nazwy plemiennej starożytnych Warnów nie powinno ulegać wątpliwościom. Według niego najbardziej prawdopodobnym źródłosłowem dla tego plemienia jest wyraz „wran / woron / wrona”. [18]
Bogusławski słusznie stwierdza:

„…związek miedzy Słowianami Warnami głośnymi w epoce od VI. do XII w. i Warinami wiadomymi przed VI w., trwał bez przerwy, wskazuje to zapisana przez Prokopa [Prokopiusza z Cezarei – przyp. A.L.] (około r. 550) wiadomość o wędrówce Herulów, którzy będąc od Longobardów pokonani (r. 493), udali się częścią na północ do Warnów, przechodząc ciągle między Słowianami, a potem przez rozległą pustynię nim do Warnów doszli. Jeżeli Słowianie Warni w r. 493 byli już wiadomi w Konstantynopolu jako lud osiadły, to znaczy że od dawna w tem samem miejscu bytowali, a zatem nie w VI. ani w V. w. tam osiedli, lecz dawniej. Próżne więc usiłowania niemieckich badaczy, aby Warinów zrobić Niemcami…” [18]

Ten logiczny wywód wydaje mi się jak najbardziej słuszny. Niestety sprawę tę próbuje się zakłamywać w tzw. oficjalnej nauce wskazując, że Herulowie najpierw szli przez ziemie Słowian, potem przez obszar pustkowia (vide: pustka osadnicza), a następnie dochodząc do ziem germańskich Warnów w okolicach dzisiejszych północnych Niemiec. W tej teorii opisywani przez Prokopiusza z Cezarei Warnowie byli jeszcze plemieniem germańskim. W roku 595 mieli doznać sromotnej porażki z rąk Franków i rozproszyć się po innych ziemiach. Nieliczne ich jednostki miały pozostać w Meklemburgii i dać się podbić przybyłym tam później Słowianom. Dość szybko mieli zmieszać się z najeźdźcami  i ulec totalnej slawizacji. Teoria ta posiada jednak wady:
– po pierwsze: ekspresowa asymilacja (w tym przypadku – slawizacja) nie jest możliwa; [19]
– po drugie: brak jest relacji o enklawach germańskich Warnów wśród Słowian, a takie musiały być, jeśli oba ludy zamieszkiwały ten sam obszar; [19]
– po trzecie: wbrew poglądom allochtonistów, na terenie Meklemburgii istnieje ciągłość osadnicza i brak tam tzw. pustki osadniczej. Szerzej opisuję to poniżej.
– po czwarte: w nawiązaniu do poprzedniego podpunktu – na terenie zachodniej Meklemburgii wyróżnia się kulturę Sukow-Dziedzice, kojarzoną ze Słowianami. Według datowania bezwzględnego –  dendrochronologicznego, najstarsze zabytki tej kultury przypadają na rok ok. 591 (miejscowość Sukow), a więc na okres gdy rzekomo germańscy Warnowie walczyli z Frankami (595 r.). Jakim zatem sposobem na ziemi germańskich Warnów znaleźli się Słowianie, którzy budowali tam osady? Żadna kronika nie wspomina, że Słowianie walczyli z germańskimi Warnami o ziemię lub że zajmowali ziemię Warnów. Kronika wspomina za to o walkach Warnów z Frankami. [20]
– po piąte: brak jest jakichkolwiek wzmianek kronikarzy, że Słowianie przybyli w VI w. na teren Meklemburgii ze wschodu. Brak jest jakichkolwiek wzmianek, że przybyli w tymże wieku na teren Polski, Czech czy Połabia. Fakt ten jest nagminnie ignorowany. Pomijane i lekceważone są również fakty, że dawni pisarze wskazywali Wandalów jako bezpośrednich przodków Słowian. W tym przypadku zapisy źródłowe stoją zdecydowanie po stronie teorii autochtonicznej. [21]
Odnośnie kultury Sukow-Dziedzice, to należy podkreślić, iż posiada ona cechy zarówno kultury przeworskiej – identyfikowanej z rzekomo germańskimi Wandalami – jak i kultury praskiej – identyfikowanej ze Słowianami. Istnienie tej „mieszanej” kultury każe poddać w wątpliwość obowiązujący do tej pory pogląd allochtonistów o braku kontinuum kulturowego na ziemiach Zachodniej Słowiańszczyzny. Istnienie osady słowiańskiej w miejscowości Sukow w Meklemburgii pod koniec VI w., a więc w czasie, gdy na tym samym terenie walczyli rzekomo germańscy Warnowie z Frankami, każe poddać w wątpliwość, głoszoną przez allochtonistów tezę o dwusetletniej pustce osadniczej na Zachodniej Słowiańszczyźnie. Podobieństwo wyrobów późnego okresu kultury przeworskiej z wyrobami kultury Sukow-Dziedzice i wyrobami kultury praskiej świadczą zarówno o ciągłości kulturowej na tych ziemiach, jak i o ciągłości etnicznej. Świadczy to także o braku wymiany ludności, co potwierdzają również najnowsze badania antropologiczne i genetyczne. [22]
Prof. Tadeusz Makiewicz, który na podstawie najnowszych odkryć archeologicznych zmienił swe dotychczasowe allochtonistyczne poglądy w kwestii pochodzenia Słowian na poglądy autochtonistyczne, zauważa, że podobieństwa wspomnianych kultur są wręcz nierozróżnialne. Tym samym wskazuje on na ciągłość kulturową i etniczną na ziemiach polskich (i połabskich także) przed i po VI wieku n.e. Warto go zacytować:

„Analiza materiałów ceramicznych z nowo badanych osad wielkopolskich ukazuje więc, ze typowe dla osad ze schyłkowej fazy kultury przeworskiej jest zdecydowane zubożenie i unifikacja form naczyń glinianych, które są właśnie niezwykle podobne do ceramiki praskiej pod względem formy, ale także ogólnego wyglądu i technologii, tak że ich odróżnienie jest często bardzo trudne, a niekiedy wręcz niemożliwe”. [23]

Często przywoływany przez allochtonistów pogląd, że zauważalny na podstawie wykopalisk archeologicznych regres kulturowy należy tłumaczyć wymianą ludności na ziemiach polskich i połabskich, stoi w sprzeczności z sytuacją na innych obszarach Europy. Tam również zauważa się wyraźne zubożenie kulturowe, które jednak nie łączy się z wymianą ludności, a raczej z upadkiem Imperium Rzymskiego, które spowodowało m.in. zanik lub co najmniej znaczne ograniczenie wymiany handlowej między Rzymem, a obszarami europejskiego Barbaricum.
W wyniku upadku imperium, Europę dotknęła m.in. plaga ubytku ludności. Między II w.,  a VIII w. liczba Europejczyków zmalała z ok. 75 do 26 milionów, czyli ostała się jedna trzecia. Nastąpiła też silna pauperyzacja kultury materialnej. Przykładowo: pokrycia dachów, które były powszechne w czasach rzymskich na terenie imperium nawet wśród chłopów, stały się wielkim rarytasem i luksusem. O tym wszystkim pisze brytyjski archeolog i historyk z Uniwersytetu Oksfordzkiego, Bryan Ward-Perkins w swej książce pt. „The Fall of Rome and the End of Civilization”. [24]
Zatem wszelkie poglądy i teorie allochtonistów na temat pochodzenia Słowian nie wytrzymują siły argumentów i logiki. Są one niespójne i wzajemnie wykluczające się. W świetle powyżej przedstawionych faktów, interpretacje niektórych niemieckich i austriackich badaczy z XIX w. i początku XX w. w kwestii etymologii nazwy własnej Warnów od pragermańskich słów są nie do obronienia. Tym bardziej, że ich prawdopodobieństwo również pozostawia wiele do życzenia. Na przykład Rudolf Much rozważa pochodzenie nazwy od pragermańskiego „warnō” – niem. Vorsicht (pol. ostrożność, przezorność) lub niem. Fürsorge (pol. opieka, pielęgnacja, pieczołowitość), co wydaje się mało sensowne. Bardziej logicznie wybrzmiewa interpretacja E. Schwarza, który uważa, że nazwa plemienia wywodzi się prawdopodobnie od staronordyjskiego wyrazu „vari” (pol. woda). Tym samym Warnowie to mieszkańcy terenów nad wodą – w znaczeniu: nad morzem. [12]  Biorąc jednak pod uwagę wszystkie wyżej przedstawione fakty, interpretacja ta również jest mylna i zdaje się być tylko szukaniem jakiegokolwiek starogermańskiego wyrazu, który byłby podobny do nazwy własnej plemienia Warnów.

Na koniec przytoczę niektóre nazwy geograficzne z terytorium północnych Niemiec, które związane są z plemienną nazwą Warnów i które wykazują silnie słowiańską etymologię:
– Waren (Müritz) – wspomniane powyżej miasto w pow. Mecklenburgische Seenplatte (pol. Pojezierze Meklemburskie) – Meklemburgia-Pomorze Przednie.
– Warenshof – dzielnica opisywanego powyżej miasta Waren (Müritz) – Meklemburgia-Pomorze Przednie;
– Warenthin – dzielnica miasteczka Rheinsberg, pow. Ostprignitz-Ruppin – Brandenburgia – tuż przy granicy z meklemburskim powiatem Mecklenburgische Seenplatte (pol. Pojezierze Meklemburskie);
– Warin – małe miasto w pow. Nordwestmecklenburg – Meklemburgia-Pomorze Przednie;
– Warnau – gmina w pow. Plön, blisko Oldenburga w Holsztynie (niem. Oldenburg in Holstein – dawny wielki słowiański gród Stargard Wagryjski) – Szlezwik-Holsztyn;
– Warnekow – część gminy Königsfeld, pow. Nordwestmecklenburg – Meklemburgia-Pomorze Przednie;
– Warnitz – wieś w pow. Uckermark – Brandenburgia – tuż przy granicy z Mecklemburgią-Pomorzem Przednim oraz z woj. zachodniopomorskim w Polsce;
– Warnitz – dzielnica miasta Schwerin, stolicy Meklemburgii-Pomorza Przedniego;
– Warnkenhagen – gmina w pow. Rostock – Meklemburgia-Pomorze Przednie;
– Warnow (pol. Warnawa) – wspomniana powyżej rzeka – Meklemburgia-Pomorze Przednie;
– Warnow (bei Bützow) – wspomniana powyżej gmina w pow. Rostock – Meklemburgia-Pomorze Przednie;
– Warnow (bei Grevesmühlen) – gmina w pow. Nordwestmecklenburg – Meklemburgia-Pomorze Przednie;
– Gross Warnow (do 1937 Deutsch Warnow) – część miasta Karstädt – Brandenburgia;
– Klein Warnow (do 1937 Wendisch-Warnow) – część miasta Karstädt – Brandenburgia; [25]
– Warrenzin – gmina w pow. Mecklenburgische Seenplatte (pol. Pojezierze Meklemburskie) – Meklemburgia-Pomorze Przednie.

Zakończenie

W kilku moich poprzednich artykułach udało mi się połączyć dawne, starożytne nazwy ludów Europy Środkowej z nazwami średniowiecznych plemion słowiańskich. Okazało się, iż starożytni Wenedowie i Wandalowie to w gruncie rzeczy średniowieczni, a nawet i nowożytni Wenedowie / Wandalowie. Okazało się, że dawni Mugilones i Svarines to słowiańscy Mogilanie i Swarzynowie. Nieco trudniejsze wyzwanie stanowiło połączenie starożytnej nazwy Silingów ze średniowieczną słowiańską nazwą Śleżan. Niniejszy artykuł wskazuje, że również inne pradawne nazwy plemienne opisują w istocie rzeczy plemiona słowiańskie. Łączenie dawnych Sedinów / Sidinów ze średniowiecznymi Szczecinianami wydaje się wskazane. To samo tyczy się starożytnych i średniowiecznych Warnów. Starożytne jak i średniowieczne plemiona opisywane w kronikach to de facto te same ludy. Te same pod względem etnicznym.
Mimo kilku artykułów na ten temat, zagadnienie wciąż nie zostało wyczerpane i są jeszcze inne plemiona, które warto byłoby opisać pod tym samym kątem.
Zwolennicy allochtonistycznych koncepcji pochodzenia Słowian głoszą, że Słowianie przejęli dawne nazwy plemienne od germańskich (w znaczeniu: niemieckich) autochtonów. Wątpliwość budzi jednak tak powszechne przejmowanie przez Słowian nazw plemiennych przy zerowym przyjmowaniu imion. Tym bardziej, że rzekomo przejmowane germańskie nazwy posiadają silne słowiańskie brzmienie, a tym samym słowiańską etymologię. Brak jest też jakichkolwiek opisów dawnych skrybów o przybyciu Słowian na ziemie polskie i połabskie około VI w. n.e. Żaden kronikarz tego przełomowego zdarzenia nie zapisał na kartach swej kroniki. Widocznie takiego zdarzenia nie było, skoro nikt go nie zauważył. Zauważono i opisano za to, pochodzenie Słowian od dawnych starożytnych wielkich ludów, zamieszkujących Europę Środkową na długo przed VI wiekiem n.e. Dodając do tego najnowsze odkrycia archeologiczne, antropologiczne i genetyczne należy zdecydowanie poddać w wątpliwość niedorzeczne i nienaukowe teorie allochtonistów, oparte na archaicznych i politycznych tezach dawnych niemieckich propagandystów.

Adrian Leszczyński
aleszczynski@interia.pl

PRZYPISY:

[1] – Adrian Leszczyński; Mugilones, Svarines, Silingowie i Ślężanie; Skribh 24.04.2016: https://skribh.wordpress.com/2016/04/24/289-adrian-leszczynski-mugilones-svarines-silingowie-i-slezanie/
lub Adrian Leszczyński; Mugilones, Svarines, Silingowie i Ślężanie; Białczyński 27.04.2016: https://bialczynski.pl/2016/04/27/adrian-leszczynski-mugilones-svarines-silingowie-i-slezanie/

[2] – Wikipedia (pol.): https://pl.wikipedia.org/wiki/Alfabet_grecki#Dyftongi_i_kombinacje_literowe

[3] – Klaudiusz Ptolemeusz; Geografia (gr. Geographike hyphegesis):  http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Gazetteer/Periods/Roman/_Texts/Ptolemy/home.html

[4] – Wilhelm Bogusławski; Dzieje Słowiańszczyzny Północno-Zachodniej do połowy XIII w., Księga 1, Słowiańszczyzna północno-zachodnia od I do VI w. po Chrystusie; Poznań 1857, s. 108,109 – wersja internetowa:  http://archive.org/stream/dzielesowiaszczy01boguuoft/dzielesowiaszczy01boguuoft_djvu.txt

[5] – tamże, s. 108.

[6] – Wikipedia (pol.):  https://pl.wikipedia.org/wiki/Szczecin#Toponimia

[7] – Henryk Mąka; Szczecin. Wczoraj, dziś, jutro; Warszawa 1978, s. 12.

[8] – Wikipedia (pol.): https://pl.wikipedia.org/wiki/Sedina

[9] – Słownik starożytności słowiańskich: encyklopedyczny zarys kultury Słowian od czasów najdawniejszych do schyłku wieku XII. Tom 5, S-Ś / red. Gerard Labuda, Zdzisław Stieber; Zakład Słowianoznawstwa Polskiej Akademii Nauk, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1975, s. 155.

[10] – Moritz Schönfeld; Wörterbuch der Altgermanischen Personen- und Völkernamen; Heidelberg 1911 r., s. 204: http://ia801409.us.archive.org/24/items/wrterbuchderal00scho/wrterbuchderal00scho.pdf

[11] Prokopiusz z Cezarei; Historia wojen – wojna gocka; wersja internetowa w j. angielskim: https://archive.org/stream/procopiushistory20298gut/20298-8.txt

[12] – Słownik starożytności słowiańskich: encyklopedyczny zarys kultury Słowian od czasów najdawniejszych do schyłku wieku XII. Tom 6, T-W, cz. 2 V,W / red. Gerard Labuda, Zdzisław Stieber; Instytut Słowianoznawstwa Polskiej Akademii Nauk, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 335.

[13] – Włodzimierz Skupień; blog Slavia & Germania; Gród Warzno; Taraka 23.06.2016: http://www.taraka.pl/grod_warzno

[14] – Wikipedia (niem.): https://de.wikipedia.org/wiki/Waren_(M%C3%BCritz)#Erste_Erw.C3.A4hnung.2C_Name

[15] – Paul Kühnel; Die slavischen Ortsnamen in Meklenburg. Jahrbücher des Vereins für Mecklenburgische Geschichte und Altertumskunde; 1881, s. 154.

[16] – ks. Stanisław Kozierowski; Atlas nazw geograficznych Słowiańszczyzny Zachodniej; T. Zeszyt II A, Poznań 1937, s. 29:  http://www.mapywig.org/m_documents/PL/ATLAS_NAZW_GEOGRAFICZNYCH_SLOWIANSZCZYZNY_ZACHODNIEJ_ZESZYT_IIA.pdf

[17] – Wikipedia (pol.): https://pl.wikipedia.org/wiki/Warnow_(powiat_Rostock)

[18] – Wilhelm Bogusławski; Dzieje Słowiańszczyzny Północno-Zachodniej do połowy XIII w., Księga 1, Słowiańszczyzna północno-zachodnia od I do VI w. po Chrystusie; Poznań 1857, s. 102,103 – wersja internetowa:  http://archive.org/stream/dzielesowiaszczy01boguuoft/dzielesowiaszczy01boguuoft_djvu.txt

[19] – patrz artykuły: Adrian Leszczyński; Wzajemna asymilacja Germanów i Słowian; Taraka 22.06.2015:
http://www.taraka.pl/wzajemna_asymilacja_germanow_i
oraz: Adrian Leszczyński; Asymilacje ludności na świecie w kontekście pochodzenia Słowian; Taraka 27.02.2016:   http://www.taraka.pl/asymilacje_ludnosci_na_swiecie

[20] – Wikipedia (niem.): https://de.wikipedia.org/wiki/Sukow#Geschichte

[21] – patrz artykuły: Adrian Leszczyński; Wenedowie, Wandalowie i Słowianie; Taraka 24.05.2014: http://www.taraka.pl/wenedowie_wandalowie_slowianie
oraz: Adrian Leszczyński; Źródła pisane o pochodzeniu Słowian i Polaków; Taraka 23.02.2015: http://www.taraka.pl/zrodla_pisane_o_pochodzeniu

[22] – patrz artykuły: – Adrian Leszczyński; Słowianie na ziemiach polskich w świetle badań genetycznych; Taraka 27.07.2014:  http://www.taraka.pl/slowianie_na_ziemiach_polskich
– Adrian Leszczyński; Języki słowiańskie a haplogrupa R1a1 (wstęp); Taraka 16.03.2016: http://www.taraka.pl/jezyki_slowianskie_a_haplogrupa_R1a1
– Robert Dąbrowski; Zróżnicowanie antropologiczne populacji ludzkich z dorzecza Odry i Wisły w okresie wpływów rzymskich w świetle problemów etnogenezy Słowian; Nowa Sól 2008:  http://www.statsoft.pl/Portals/0/Downloads/Zroznicowanie_antropologiczne.pdf
– Janusz Piontek; Archeologiczne rekonstrukcje procesu etnogenezy Słowian a ustalenia antropologii fizycznej:  http://www.staff.amu.edu.pl/%7Eanthro/slavia/f6.html
–  http://turystyka.wp.pl/title,Skad-wzieli-sie-Slowianie,wid,15566912,wiadomosc.html?ticaid=11757b

[23] – Tadeusz Makiewicz; Problem kontynuacji kulturowej pomiędzy starożytnością a wczesnym średniowieczem w świetle nowych materiałów ceramicznych z Wielkopolski:  http://www.staff.amu.edu.pl/%7Eanthro/slavia/f2.html

[24] – Bryan Ward-Perkins; The Fall of Rome and the End of Civilization; Oxford University Press 2005.

[25] – przymiotnik “Wendisch” oznacza po niemiecku „Słowiański”. Mianem „Wenden” Niemcy do dziś nazywają Słowian. Wendisch-Warnow to Słowiański Warnów w odróżnieniu od Deutsch Warnów  (Niemiecki Warnów).

 

 

 

Podziel się!