Stanisław Szukalski podczas wystawy Rogatego Serca w Krakowie 1936
Zapraszam na wystawę do Torunia:
Szczep Szukalczyków herbu Rogate Serce – prace ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Toruniu
Stefan Żechowski, Mężczyzna z ptaszkiem (fragment), ołówek, 1932, fot. K. Deczyński
Ratusz Staromiejski, Mała Galeria, II p.
Wystawa czynna: 7 marca – 23 sierpnia 2015
Kurator: Anna Kroplewska-Gajewska, Agata Rissmann
Stanisław Szukalski (1893-1987) – artysta tyleż interesujący, co budzący wiele kontrowersji. Tworzył rzeźby, rysunki i projekty architektoniczne o niezwykłych, fantazyjnych kształtach i rozbudowanej symbolice. Mieszkał dłużej w Stanach Zjednoczonych niż w Polsce, gdzie przebywał okresowo niewiele ponad 20 lat, jak podaje prof. Lechosław Lameński – badacz życia i twórczości artysty.
Z inicjatywy Szukalskiego powstał w 1929 roku pozostający w opozycji do oficjalnej sztuki – Szczep Szukalczyków herbu Rogate Serce. Do 1936 roku pod hasłem „Miłować i walczyć” twórcy skupieni w Szczepie publikowali teksty we własnym piśmie „Krak”, organizowali wystawy prac powstałych według założeń ideowych Szukalskiego i pod pseudonimami artystycznymi o słowiańskim brzmieniu, np.: Stach z Warty, Marzyn z Krzeszowic, Pracowit z Ryglic… Młodych artystów, m.in. uczniów Państwowej Szkoły Sztuk Zdobniczych i Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, do Szczepu przyciągnęła niewątpliwie osobowość Szukalskiego i jego umiłowanie tradycji (szczególnie prasłowiańszczyzny), uwielbienie dla mitu polskiej potęgi oraz pragnienie odnowienia nie tylko sposobu nauczania sztuki, ale także pojmowania jej celów.
Do Szczepu Szukalczyków herbu Rogate Serce należeli m.in.: Marian Konarski (reprezentowany w zbiorach największą liczbą, 17 prac, zarówno olejnych, jak i rysunków), który w 1929 roku został relegowany z krakowskiej ASP za „manifestacyjne sprzyjanie Szukalskiemu”, a także: Norbert Strassberg, którego Autoportret z 1933 roku eksponujemy w ratuszowej Galerii Malarstwa obok prac Szukalskiego i Konarskiego; Czesław Józef Kiełbiński – z trzema rysunkami w naszych zbiorach; Stefan Żechowski – reprezentowany rysunkiem pt. Mężczyzna z ptaszkiem z 1933 roku; Zbigniew Lutomski; Stanisław Gliwa; Wacław Boratyński, którego Uliczka w małym miasteczku (1935) nie wykazuje cech stylistyki szczepowców; Franciszek Frączek, Antoni Bryndza, Erwin Bischorski, Eugeniusz Marian Hanzel, Michał Stańko, Fryderyk Śmieszek, Władysław Sowicki i Zygmunt z Sosnowca Kowalski, którego niewielki pejzaż namalowany w Wilnie w 1929 roku oraz grafika przedstawiająca głowę jest w naszym posiadaniu.
Dla Muzeum Okręgowym w Toruniu, głównie z inicjatywy długoletniego kustosza – Andrzeja Sciepury, w latach siedemdziesiątych XX wieku zakupiono kilkanaście prac szczepowców. Na szczególną uwagę zasługuje także w naszym muzeum zbiór dzieł Szukalskiegopoświęconych Mikołajowi Kopernikowi. Wystawa towarzyszy monograficznej prezentacji jednego z członków Szczepu – Mariana Konarskiego.
Anna Kroplewska-Gajewska