Bartłomiej (Bartosz) Paprocki, Bartolomej Paprocký herbu Jastrzębiec (ur. ok. 1543 w Paprockiej Woli, w pobliżu Sierpca, zm. 27 grudnia 1614 we Lwowie) – podczaszy dobrzyński, heraldyk polski i czeski (nazywany ojcem heraldyki polskiej i czeskiej), autor wielu herbarzy, pisarz, historyk, poeta i tłumacz, wydał liczne prace heraldyczne, wśród nich słynne „Herby rycerstwa polskiego”. Działał w Czechach i na Morawach na przełomie XVI i XVII wieku. Założył wieś Bartoszowiny w województwie świętokrzyskim.
Rodzina
Urodził się w rodzinie Paprockich, w Paprockiej Woli w parafii Sierpc (Stara Wola, gm. Szczutowo). Był synem Jędrzeja Paprockiego, herbu Jastrzębiec i Elżbiety z Jeżewskich. Miał dwóch braci – Rosłańca, późniejszego proboszcza płońskiego i Wojciecha. Studiował na Akademii Krakowskiej, po czym przebywał u zamożnych krewnych m.in. na dworze Piotra Gorajskiego. Po śmierci rodziców, powrócił do domu i zajął się gospodarowaniem. pozostawionymi po nich dwiema maleńkimi wioseczkami – Paprocką Wolą[1] i Głogołami[2]. Ożenił się z bogatą, podwójną wdową, Jadwigą, z domu Kossobudzką, córką Mikołaja, kasztelana sierpeckiego, dziedziczką Krajkowa i połowy Lipy koło Raciąża.
Twórczość
Początkowo pisał wiersze, jednak wkrótce poświęcił się pisarstwu historycznemu oraz heraldyce. Dzięki dziełom poświęconym szlachcie polskiej jak “Gniazdo cnoty” (1578) oraz “Herby rycerstwa polskiego” (1584) pogłębił i przyczynił się do utrwalenia wiedzy o genealogii polskich rodów szlacheckich. Wyjechał do Warszawy na dwór Andrzeja Taranowskiego, sekretarza królewskiego, któremu towarzyszył w jego drugim poselstwie do Stambułu. Po powrocie do kraju dowiedział się o śmierci żony, która nastąpiła w 1572 r. Osiadłszy na swych włościach otrzymał godność podczaszego Ziemi Dobrzyńskiej. W 1577 r. bierze udział w gdańskiej wyprawie Stefana Batorego. W latach 80. XVI w. wiąże się niefortunnie z rodem Zborowskich. Staje się stronnikiem Habsburgów popierając w staraniach o tron polski po śmierci Batorego austriackiego księcia Maksymiliana. Po zwycięstwie Zygmunta III w 1588 w Bitwie pod Byczyną zmuszony zostaje opuścić kraj i udaje się na emigrację do Czech i na Morawy gdzie spędził 22 lata. Przebywał na dworze biskupa ołomunieckiego – Stanisława Pawłowskiego w Kromieryżu. Przez ten czas opanowuje język czeski i oddaje się pracy pisarskiej. Był autorem historii Moraw, herbarzy szlachty morawskiej i czeskiej oraz tłumaczem wierszy Jana Kochanowskiego na język czeski. Wkrótce uzyskał także czeski indygenat.
Wartość dzieł Paprockiego jest o tyle większa, że korzystał z licznych źródeł polskich i czeskich, które nie zachowały się do czasów dzisiejszych. Jest także autorem wielu utworów poezji okolicznościowej, satyr, panegiryków i pamfletów. W 1610 roku u kresu życia powrócił do Polski z ogarniętych wojnami religijnymi Czech. Pozbawiony środków do życia mieszkał w klasztorach w Wąchocku oraz Lądzie. Zmarł nagle we Lwowie w 1614 r. i został pochowany w krypcie u franciszkanów.
Dzieła po polsku
- Dziesiecioro przykazań meżowo, Kraków, 1575.
- Koło rycerskie w którem rozmaite zwierzęta swe rozmowy wiodą, Kraków, 1576.
- Panosza to jest wysławianie panów i paniąt ziem ruskich i podolskich, Kraków, 1575.
- Historia żalosna o pratkosci i okrutnosci Tatarskiej, Kraków, 1575.
- Gniazdo Cnoty, zkąd herby Rycerstwa Polskiego swój początek mają, Kraków, 1578.[3]
- Krótki a prawdziwy wypis z jechania do ziemi Wołoskiej Iwana Wojewody, którego Podkową zowią, Kraków, 1578.
- Hetman, Kraków, 1578.
- Król, Kraków, 1578.
- Testament starca jednego, który miał trzech synow, Kraków, 1578.
- Historia barzo piekna i zalosna o Ekwanusie Krolu Skockim, Kraków, 1578.
- Wesele Bogiń, Kraków, 1581.
- Herby rycerstwa polskiego na pięcioro ksiąg rozdzielone, Kraków, 1584.
- Bartosza Paprockiego Dwie broszury polityczne z lat 1587 i 1588.
- Pamięć nierządu, 1588.
- Nauka rozmanitych philosophów obieranie żony, Kraków, 1590
- Gwałt na pogany, 1595.
- Próba cnót dobrych, Kraków, kolem 1595.
- Ogród królewski w którym krótko opisuje historye Cesarzów, Królow Polskich i Czeskich, arcyksiążąt Austryi, książąt Ruskich, Praha, 1599.
- Cathalogus arcybiskupów, Kraków, 1613.
- Nauka i przestrogi na różne przypadki ludzkie, Kraków, 1613.
- Naprawa Rzeczypospoletej, Kraków, 1895.
- Upominek, Kraków, 1900.
- Odpowiedź, Kraków, 1910.
Dzieła po czesku
- Zrcadlo slavného Markrabí moravského 1593 – Ilustrowana drzeworytami Jana Willenbergera. Dzieło pierwotnie napisane po polsku, przełożył na język czeski Jan Wodiczka, pastor luterański.
- Kvalt na pohany, 1595,
- Nová kratochvíle, Praha, 1579-1600,
- Ecclesia, Praha, 1601,
- Kšaft, Praha, 1601,
- Půst tělesný, Praha, 1601,
- Třinácte tabulí, Praha, 1601,
- Diadochus, tj. posloupnost knížat a králů českých, biskupů a arcibiskupů pražských a všech třech stavů slavného království českého, to jest panského, rytířského a městského 1602 Praga
- “O valce Turecké a jiné Přibéhy: vybor z Diadochu”
- Obora, Praha, 1602.
- “Panna, zenitba, zena ve staroceskie uprave polskych skladeb Reje z Naglovic” Praha, 1602
- Historie o příbězích v království uherském, Praha, 1602.
- Štambuch slezský Brno 1609
Bartholomew Paprocki (Polish: Bartłomiej Paprocki) (Czech: Bartoloměj Paprocký z Hlahol a Paprocké Vůle) (1543–1614) was a Polish and Czech writer, historiographer, translator, poet, herald and pioneer in the Polish and Czech genealogy.
Biography
He was born in Dobrzyń Lands town—Paprocka Wola in 1543, son of Jędrzej Paprocki and Elżbieta from Jeżewski. Paprocki was a Polish noble clan and they bore Jastrzębiec coat of arms. Bartosz studied at the Jagiellonian University. He began writing poems, but then dedicated himself to historiography and heraldry. In 1577, he participated in the Siege of Gdańsk. He was Podczaszy of Dobrzyń. In XVIc. `80s, he joined the pro—Habsburg party and supported Maximilian II, Holy Roman Emperor in the 1587 royal election, although he could have been bribed.[1] After the Battle of Byczyna in 1588, when Archduke Maximilian was defeated by the supporters of Sigismund III Vasa under leadership of Jan Zamoyski, Paprocki was made to abandon Poland and settle in Bohemia. There he spent 22 years, learned the Czech language and wrote about the history and heraldry of Bohemia and Moravia. He also translated Jan Kochanowski poems into Czech and wrote some for his own.[2] Later received the Czech Indygenat. He was admirer of Michał Sędziwój (Michael Sendivogius) scientific achievements, whom he dedicated the third part of “Ogród królewski…” published in 1599.[2]
His wife was much older, but rich. Jadwiga Kosobudzka (died about 1572) a castellan’s daughter from Sierpc, a widow of Wisniowski. They had no children and their marriage was unfortunate, Paprocki was tyrannized by his wife. Because of this experience, Paprocki remained misogynist till his death.[3] In 1610, Paprocki came back to Poland, lived in Wąchock and Ląd monasteries. Paprocki died on December 27, 1614 and was buried at Franciscan abbey in the city of Lviv. He was called the father of Polish and Czech genealogy
Bibliography
- “Gniazdo Cnoty, zkąd herby Rycerstwa Polskiego swój początek mają” 1578. Kraków
-(Family Virtues, from which the seals of Polish knights began)
- “Krótki a prawdziwy wypis z jechania do ziemi Wołoskiej Iwana Wojewody, którego Podkową zowią” 1578.Kraków
-(Short but True Excerpt in Coming of Iwan Wojewoda into the Land of Wallachia, Whom They Call “Horse Shoe”)
- “Hetman” 1578
- “Wesele Bogiń” 1581.
-(Goddes wedding)
- “Herby Rycerstwa Polskiego, Na pięcioro Xiąg rozdzielone” 1584. Kraków
-(The heraldic arms of the Polish Knighthood)
- Bartosza Paprockiego Dwie broszury polityczne z lat 1587 i 1588
-(Two of Bartosz Paprocki political pamphlets from 1587 and 1588 year)
- “Zrcadlo slavného Markrabí moravského” 1593.
-(Mirror of a Famous Moravian margraviate)
- “Ogród królewski w którym krótko opisuje historye Cesarzów, Królow Polskich i Czeskich, arcyksiążąt Austryi, książąt Ruskich” 1599. Praha
-(Royal garden, in Which I Write Briefly About the History of Emperors, Polish and Czech Kings, Austrian Archdukes and Russian Dukes)
- “Nauka Rozmaitych Philozophow, około obierania żony…” 1602. Kraków
-(The lesson of different philosophers about wife choosing…)
- “Diadochus, tj. posloupnost knížat a králů českých, biskupů a arcibiskupů pražských a všech třech stavů slavného království českého, to jest panského, rytířského a městského” 1602.
-(Diadochus, that`s, Hierarchy of Czech Princes and Kings, Bishops and Prague Archbishops and All Three Estates of the Famous Czech Kingdom, that`s, the Lords, Knights and Burghers)
- “Štambuch slezský” 1609.
-(Silesian friendship album alba amicorum)
- “Koło rycerskie”
-(Knights gathering)
- Nauka y przestrogi na rozne przypadki ludzkie…
-(Lesson and a warning for different human cases…)
- “O valce Turecké a jiné Přibéhy: vybor z Diadochu”
- “Panna, zenitba, zena ve staroceskie uprave polskych skladeb Reje z Naglovic”
See also
- Polish literature
- Polish heraldry
Kim był naprawdę Bartosz Paprocki.
Legendy herbowe są przetworzonymi mitami Wiary Przyrodzonej – część z nich pochodzi jeszcze z czasów scytyjskich. Są przerobione, uchrześcijanione, ale chwała tym wszystkim ludziom, a zwłaszcza Bartoszowi Paprockiemu, że zapisał podania w takiej formie jak były mówione, bez wielu naleciałości i w różnych wersjach. Dzięki tym różnym wersjom udało się odkryć ich pierwotne znaczenie, oczyścić z naleciałości i stwierdzić że np: herb Odrowąż to Modry Wąż odnoszący się do rzeki Odry-Modrej, na przykład Panna na Niedźwiedziu z innego herbu to żadna tam księżniczka – to Borana, a całe podanie rodowe Radzi-Wiłłów odnosi się do Bogów Boru – Wiłłów. Łabędź jest symbolem słowiańsko-scytyjskim Białego Lądu czyli Europy, itd.
Herbarze przy umiejętnym czytaniu są pełne opowieści, to coś w rodzaju naszej Rodzimowierczej „bliblii”, tylko trzeba ją było rozczytać i na nowo napisać. Rozczytali ją dwaj naukowcy, no może nie dwaj, było ich wielu, ale naprawdę bardzo ważne jest to co zrobili M. Derwich i M. Cetwiński w książce „Herby, legendy dawne mity”. Ja wplotłem te rozczytane wątki w Baję Słowian – Księgę Tura i Księgę Ruty, czyli na nowo, zrozumiale, bez nalotu chrześcijańskiego, napisałem.
Przykład: Sam Paprocki był herbu Jastrzębiec – w tym herbie mamy Jastrzębia bojowego z ostrogami – Jastrub symbol Jeszy – Jessowita, jednego z czterech bogów Kirów – Stron i Pór Świata, decydującego o kierunku zachodnim i stadium rozwoju zwanym „zejściem” – jesienią. Trzyma on w szponach podkowę odwróconą do góry – a więc Kosz – Los-Przeznaczenie, a jednocześnie symbol Światła Słonecznego – nie ognia ale Światła Niebieskiego i Ziemskiego – Bogów Sołu – Sołńca – jako Nosicieli Światła (Żywioł Nieba). To Ogień atomowy, białe światło, nie to samo co Swaróg i Swarożyc – rodzaje Ognia lecz Bóg Nieba – Białego Ognia czyli Światła. Podkowa to znak Świętego Wierzchowca – takiego jakiego trzymano w Arkonie, w świątyni Świętowita. Wewnątrz podkowy znajduje się równoramienny krzyż – tzw. „maltański”, to nie jest oczywiście żaden krzyż maltański, tylko krzyż pogański – wyznaczający Podstawowy Kwadrat Zodiaku – Cztery Kiry Świata. To jest kolejne trzecie potwierdzenie, że Jastrzębiec jest znakiem świętych wojowników Yessy, Pomorskiego Jastruba, Jeszy – Jessowita.
To wszystko wiemy dzięki Paprockiemu i jego robocie. Herbarz herbarzowi nierówny, nie bez powodu ten uważa się za najlepszy.
To tylko część jego wielkich zasług, bo oczywiście utrwalił on w herbarzach także herby szlachty Moraw i Czech, był HERETYKIEM i HERMETYKIEM, znawcą wiedy Hermesa, szkoły ateńskiej – jak Jan Kochanowski, a oni obaj ZNALI TEŻ JANA TWARDOWSKIEGO (Laurentego Dhur, vel Laurentego z Rud)- CZARNOKSIĘŻNIKA królewskiego. WYDZIAŁ ASTROLOGII I ASTRONIMII UJ BYŁ CENTRUM EZOTERYCZNEJ WIEDZY W TAMTYM CZASIE – Paprocki był wtajemniczony w Wiarę Przyrodzoną Słowian, był tłumaczem na inne języki słowiańskie utworów Jana Kochanowskiego, które same w sobie są Najwspanialszym i Niedoścignionym wzorcem hermetycznym – Pałacem Pogańskiej Wiedy. Sam Paprocki pisał też po czesku.
Dzięki tłumaczeniom Paprockiego cały świat słowiański poznał hermetyczną twórczość Kochanowskiego, którego uznaje się za prekursora liryki, największego słowiańskiego poetę wszechczasów, ale który jest tak naprawdę jednym z największych twórców KODYZMU w Sztuce czyli ukrytej treści i ukrytego przekazu wiedzy, w specjalnie skonstruowanych „budowlach” lirycznych jakimi są „Pieśni” (Księgi Pierwsze, Drugie i Trzecie – korespondujące ze sobą). Od Kochanowskiego zaczyna się dialog Nad/Pod kulturą, który trwa przez całe dzieje sztuki polskiej. Kto się głębiej zastanowi, przyjmuje w sposób oczywisty, że tak jak Jan Kochanowski przekazał nam wielką część wiedzy o wierzeniach pogańskich przez swoją poezję tak Bartosz Paprocki w tym samym kodystycznym dialogu”nad/pod kulturą (nad i pod tekstem głównym utworu sztuki) przekazał nam tę wiedzę w „Gnieździe Cnót”.
Sam Twardowski miał tytuł Nauczyciel Pogan – Naczynie Wybrane (Graal, CzARA). Sam tytuł herbarza – nie użyty nigdy przez nikogo innego, świadczy o jego głębokim wtajemniczeniu w wiedzę mitologiczną bo to Bogini Cnota-Czsnota-Czystota jest jednocześnie Boginią Sławienia, Matką Sławieną, Matką Sławą – Gniazdo Sławy, żony Prowego, Pani Stojącej przy PROWEM, Bogu Praw Ludzkiego Świata, odpowiedniku Żywiołu Peruna (który sprawował Prawa Boskie), Prowe będącego Mocą Ziemską, PRAWEM Przyrodzonym i Sprawującego Prawa Ludzkie.
Bartosz Paprocki jest autorem książek „Wesele Bogin” i „Gwałt na pogany” (także po czesku).
CB