IPNtvPL: Wybraniec bogów (Wielcy Polacy – Józef Marcinkiewicz 1910 – 1940)

Opublikowano przez

Wybraniec bogów – Józef Marcinkiewicz

Józef Marcinkiewicz (ur. 30 marca 1910 w Cimoszce, zm. 1940 w Charkowie) – polski matematyk, autor prac z dziedziny analizy matematycznej, dr filozofii, docent Uniwersytetu Wileńskiego, podporucznik piechoty rezerwy Wojska Polskiego.

Zamordowany przez Sowietów (Rosjan) strzałem w tył głowy – Charków 1940.

W rocznicę Konstytucji 3 Maja – Konstytucji Pierwszej Rzeczpospolitej.

 

Wybraniec bogów [Fabularyzowany film dokumentalny]

https://www.youtube.com/watch?v=54VF6nzHKg8

Marcinkiewicz został zamordowany

Społeczność Janowa postanowiła upamiętnić swego wielkiego rodaka. 14 października, w Dzień Edukacji imię Józefa Marcinkiewcza otrzymał tutejszy Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego. To jak najbardziej godny patron i dobrze się stało, że po latach milczenia, jakim otoczono było jego nazwisko w PRL, wróciła pamięć o tym wybitnym uczonym.

Józef Marcinkiewicz urodził się 30 marca 1910 roku we wsi Cimoszka. Ojciec Klemens zajmował się gospodarstwem, matka Aleksandra prowadziła dom i opiekowała się pięciorgiem dzieci. Józek od najmłodszych lat wykazywał się wybitnymi zdolnościami. Po ukończeniu szkoły elementarnej w Janowie, uczył się w gimnazjum w Sokółce. Kiedy szkołę rozwiązano, przeniósł się do Państwowego Gimnazjum im. Króla Zygmunta Augusta w Białymstoku, gdzie w 1930 roku zdał maturę.

Jak wspominał jego kolega szkolny Stanisław Kolankiewicz, Józef Marcinkiewicz był wszechstronny. Miał zamiłowanie do literatury, pociągała go muzyka i malarstwo. Był towarzyski i nie unikał zabawy, a w szczególności bardzo lubił tańce i grę w brydża. Był również dobrym pływakiem i narciarzem. Przez pewien czas wahał się z wyborem studiów między polonistyką a matematyką.

Górę jednak wzięły nauki ścisłe. Rozpoczął studia na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Już na pierwszym roku zwrócił na siebie uwagę profesorów. Uznano go za „górującego swą umysłowością nad kolegami”. W tym czasie poznał prof. Antoniego Zygmunda – znakomitość polskiej matematyki, co zaowocowało wieloletnią współpracą naukową.

Józef Marcinkiewicz błyskawicznie zdobywa kolejne szczeble akademickie. Po trzech latach studiów jest już magistrem, w 1935 roku broni doktorat, dwa lata później pracę habilitacyjną, zostaje docentem.

Biegle zna angielski, francuski, włoski. Zdolności i pracowitość przynoszą efekty. Publikuje artykuły w pismach specjalistycznych w kraju i zagranicą. Otrzymuje stypendium z Funduszu Kultury Narodowej i propozycję odbycia stażu naukowego w Paryżu i Londynie.

Jak na sześć lat pracy naukowej dorobek ma imponujący. To 55 rozpraw, które pozostawiły znaczący ślad w polskiej matematyce. Mając 29 lat otrzymuje propozycję objęcia katedry matematyki wraz ze stopniem profesora nadzwyczajnego na Uniwersytecie Poznańskim. Propozycja została przyjęta i Marcinkiewicz na przełomie lat 1939/1940 miał rozpocząć pracę.

Ale do tego już nie doszło. Sytuacja polityczna w kraju się zaostrza. Marcinkiewicz powodowany troską o kraj przerywa londyński staż naukowy i wraca do kraju. Wierny tradycji patriotycznej wyniesionej z domu na pierwszym miejscu stawia służbę Polsce. Jak wielu jego rówieśników po studiach, przez rok odbywa służbę wojskową, w 5 pułku piechoty Legionów w Wilnie. Kończy tu dywizyjny kurs podchorążych rezerwy. Również z celującymi wynikami i ogólną oceną: wybitny. Przełożeni piszą: „Wielka indywidualność. Bardzo energiczny i pełen inicjatywy. Umysł głęboki, ścisły i bystry. Pamięć i logiczne myślenie bardzo dobre. Jest samodzielny. Odznacza się dużą planowością i wytrwałością w pracy”.

Losy Józefa Marcinkiewicza w czasie wojny nie są bliżej znane. Wiadomo, że został wzięty do niewoli przez Rosjan i był przetrzymywany w obozach NKWD w Starobielsku i Charkowie. Stąd właśnie rodzice otrzymali wiadomość od syna z prośbą o przysłanie mu książek matematycznych. Ale prośby tej nie mogli już spełnić, zostali wywiezieni w głąb Rosji.

Poranny.pl: https://poranny.pl/marcinkiewicz-zostal-zamordowany-przerwana-kariera/ar/5343632

Wikipedia

Józef Marcinkiewicz (matematyk)

Osobne odbicie z tomu XLIV Wiadomości Matematycznych, 1937

Józef Marcinkiewicz (ur. 30 marca 1910 w Cimoszce, zm. 1940 w Charkowie) – polski matematyk, autor prac z dziedziny analizy matematycznej, dr filozofii, docent Uniwersytetu Wileńskiego, podporucznik piechoty rezerwy Wojska Polskiego.

Urodził się 30 marca 1910 w Cimoszce, w rodzinie Klemensa i Aleksandry z Chodakiewiczów[1]. W 1933 ukończył studia na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie[1]. Już na drugim roku studiów rozpoczął pracę naukową. Uzyskał tytuł naukowy doktora filozofii. Został docentem na macierzystej uczelni USB. W 1934 ukończył dywizyjny kurs podchorążych rezerwy piechoty[1]. W 1935, 1936/1937 i 1938 odbył ćwiczenia w 1 pułku piechoty Legionów w Wilnie na stanowisku dowódcy plutonu[1]. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1937 i 882. lokatą w korpusie oficerów rezerwy piechoty[2][3].

W 1939, po otrzymaniu stypendium, wyjechał do Paryża, później do Londynu. Na wieść o zbliżającej się wojnie wrócił do Polski. Posiadał przydział w rezerwie do 41 pułku piechoty w Suwałkach[1]. Z relacji ppor. piech. rez. Stanisława Kolankowskiego[a] wynika, Józef Marcinkiewicz służył w rezerwowej 35 Dywizji Piechoty i walczył w obronie Lwowa. Spotkali się 20 września 1939 w rejonie Góry Stracenia. Po kapitulacji załogi miasta obaj dostali się do sowieckiej niewoli. Po raz drugi i ostatni spotkali się w pociągu, którym przewożeni byli jeńcy. Podróż do granicznej miejscowości Podwołoczyska trwała sześć dni. Ostatniego dnia Stanisław Kolankowski wyskoczył z jadącego pociągu, natomiast jego kolega ze studiów i „podchorążówki” nie zdecydował się na ucieczkę. Józef Marcinkiewicz trafił do obozu jenieckiego w Starobielsku. Wiosną 1940 zamordowany w Charkowie przez NKWD. Pochowany został na Polskim Cmentarzu Wojennym w Charkowie.

5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień kapitana[5]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

Mimo zaledwie sześcioletniego okresu działalności naukowej ogłosił ponad 50 prac na temat teorii funkcji zmiennej rzeczywistej, szeregów trygonometrycznych, interpolacji funkcji wielomianami trygonometrycznymi, operacji funkcyjnych, układów ortogonalnych, funkcji zmiennej zespolonej i rachunku prawdopodobieństwa. Po powrocie do Polski w 1939 powierzył notatki i rękopisy rodzicom. Zostali oni w 1940 deportowani przez NKWD na Syberię, gdzie zmarli. Rękopisy Marcinkiewicza w konsekwencji zaginęły bez śladu.

Prace Marcinkiewicza oprócz oryginalnych i ważnych wyników zawierają wiele pomysłów, do dzisiaj nie do końca wykorzystanych, które wciąż inspirują matematyków. Jednym z ważniejszych wyników uzyskanych przez niego jest tzw. twierdzenie interpolacyjne Marcinkiewicza, które jest daleko idącym uogólnieniem twierdzenia Riesza-Thorina o interpolacji w przestrzeniach L p . {\displaystyle L^{p}.} Stosując je, otrzymał wiele twierdzeń z teorii szeregów trygonometrycznych. W serii prac Marcinkiewicza wskazał na istotne różnice własności wielomianów interpolacyjnych funkcji ciągłych i wielomianów aproksymacyjnych sum częściowych tzw. szeregu Fouriera funkcji. W teorii prawdopodobieństwa znane jest twierdzenie Marcinkiewicza, które mówi o tym, że funkcja wykładnicza, której podstawą jest liczba e, a wykładnikiem wielomian stopnia wyższego niż dwa, nie jest funkcją charakterystyczną żadnej zmiennej losowej.

Oddział Toruński Polskiego Towarzystwa Matematycznego organizuje corocznie konkurs im. J. Marcinkiewicza na najlepszą studencką pracę matematyczną.

Instytut Pamięci Narodowej zrealizował film dokumentalny poświęcony Józefowi Marcinkiewiczowi pt. „Wybraniec bogów”.[6]

Narzeczony Ireny Sławińskiej[7]

Zobacz też
Uwagi
  1. Stanisław Kolankowski (ur. 25 lutego 1910) na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1936 i 144. lokatą w korpusie oficerów rezerwy piechoty[4].
Przypisy

 

 

  1. Jan Ciechowicz. Irena Sławińska (1913-2004). „Rocznik Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza”. 39, s. 168, 2004..
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Podziel się!