Łužyska Republika: O Wandalach i Edwardzie Gibbonie
Nieznana historia Serbołużyczan, potomków starożytnych Wandalów.
Edward Gibbon (1737-1794) najwybitniejszy historyk XVIII w., autor dzieła „Zmierzch Cesarstwa Rzymskiego” jednego z pierwszych napisanych w oparciu o źródła. Do dzisiaj jest podstawą współczesnej historiografii. Gibbon juz od wczesnej młodosci przejawiał zainteresowania historią, studiował: Owidiusza, Prospera i Drydensa.
Edward Gibbon (1737-1794) najwybitniejszy historyk XVIII w., autor dzieła „Zmierzch Cesarstwa Rzymskiego” jednego z pierwszych napisanych w oparciu o źródła. Do dzisiaj jest podstawą współczesnej historiografii. Gibbon juz od wczesnej młodosci przejawiał zainteresowania historią, studiował: Owidiusza, Prospera i Drydensa.
Był doskonałym znawca heraldyki, wierzył, że dociekliwość badacza dziejów pozwoli na uchwycenia prawd kierujacych światem. Jego dzieło powstało w drugiej połowie XVII wieku, w okresie upadku Rzeczpospolitej, nie jest obarczone duchem propagandy pruskiej uprawianej w XVIII wieku, której głownym celem było uzasadnienie zaboru ziem polskich. To wówczas niemiecko języczni historycy uknuli w oparciu o „Germanię” Tacyta hasło germńskosci ziem miedzy Łaba a Wisłą w kontekscie etnicznym. W 4 tomie wspomnianego dzieła Gibbon koncząc częśc poświęconą Wandalom stara się nakreslic etnos tego narodu: „In the country between the Elbe and the Oder, several populous villages of Lusatia are inhabited by the Vandals : they still preserve their language, their customs, and the purity of their blood ; support with some impatience, the Saxon, or Prussian yoke ; and serve with secret and voluntary allegiance, the descendant of their ancient kings” (Wandalowie zamieszkują obecnie kilka miejscowości na Łuzycach miedzy Łaba a Odrą, zachowali swój ojczysty jezyk, obyczaje i czystośc krwi. Znoszą jarzmo Sasów i Prusów, nie zatracili jednak swojej kultury, pielęgnuja starodawne zwyczaje i pamięc o swoich królach). Źródłem tego fragmentu jest Jacobi Tollius, który przebywając na dworze Fryderyka Wilhelma (1620 -1688) – elektora brandenburskiego i księcia Prus z dynastii Hohenzollernów uzyskał informacje o potomkach starozytnych Wandalów, których elektor chwalił za walecznośc i podkreslał, ze zachowuja pamięc o swoich przodkach z czasów ich królestwa w Afryce. Tworza doborowe wojska w liczbie 5-6 tysiecy pod jego dowodctwem. Jacobi Tollius, którego przekaz posłuzył Gibbonowi za źródlo w opisanej przez niego historii urodził się w 1630 roku w Rhenen koło Utrechtu. Był synem Johannesa Tolliusa który mimo niskiego statusu majątkowego uczynił wszystko aby wykształcić swoich synów. Starszy Kornelisz był uznanym naukowcem, młodszy Jacobi studiował filozofię na uniwersytecie w Harderwijk. Po ukonczeniu studiow rozpoczął pracę ksiegarza u znanego wówczas holenderskiego geografa Joannesa Blaeu, w 1660 r zostaje przez niego wysłany do Niemiec i Austrii w celu zdobycia wiedzy geograficznej i historycznej, nastepnie zostaje sekretarzem szwedzkiego dyplomaty Nicolausa Heinsiusa, by wreszcie zostać zatrudnionym przez elektora brandenburskiego Fryderyka Wilhelma. To bedąc u niego na słuzbie odwiedził: Magdeburg, Brandenburg, Poczdam, Berlin, Lipsk, Drezno, Pragę i Wiedeń a nastepnie udał się na na Węgry. Pod koniec 1687 r. dotarł do Włoch, w 1692 r. powrócił do ojczyzny. W Utrechcie nie pozwolono mu jednak wygłosić publicznego wykładu, a jego sytuacja pogorszyła się z powodu choroby, zmarł w 1696 r. Dziennik podróży napisany w formie listów został opublikowany juz po śmierci w 1700 r. przez jego ucznia Henricusa Christiana Henninusa pod nazwą: „Epistolae itinerariae, ex auctoris Schedis postumis recensitae, Supluse, digestae, annotationibus, observationibus and figuris adornatae”