Czaga – na zdrowie!
Od J.G.D.
Co to jest ta Chaga?
Błyskoporek podkorowy – taką sympatyczną nazwę w Polsce posiada grzyb, który zdecydowanie lepiej znamy pod angielską nazwą Chaga. Jest to grzyb rosnący na pniach drzew liściastych i nie jest szczególnie urodziwy. Wygląd ma dość charakterystyczny, ma nieregularną powierzchnię i czarny kolor. Osobiście powiedziałbym, że wygląda jak wybrzuszenie na korze drzewa, zwęglone od ognia 😉 Czaga nazywana jest też czarną hubą. W ten sposób wygląda postać bezpłciowa owocnika, żyjąca kilka lat i mierząca 10-35 cm, jednak po obumarciu drzewa, na którym rośnie, zaczynają wyrastać owocniki płciowe, które są płaskie i bardziej przypominają dobrze nam znane huby. Owocniki płciowe mogą być znacznie większe i najpierw rozwijają się pod korą, a na zewnątrz wychodzą, gdy zmusza do tego narastający rozmiar.
Najgęstsze występowanie notowane jest w syberyjskiej części Rosji oraz w północnych Chinach. W Polsce obecnie występuje bardzo rzadko, jednak ze sporą dozą szczęścia można go spotkać w lesie. Ze względu na rzadkie występowanie, podlega częściowej ochronie gatunkowej. Co ciekawe, u nas oficjalnie uznawany jest za grzyb niejadalny, choć w innych częściach świata jest używany w celach kulinarnych.
Choć jako ludzie cenimy prozdrowotne właściwości Czagi, to dla drzew już nie jest taka przyjazna. Jest pasożytem, który po kilku latach może doprowadzić do obumarcia drzewa. Potocznie grzyb ten nazywany jest czasem rakiem brzozy lub guzem brzozy.
Właściwości zdrowotne
Czagę znamy jako leczniczy grzyb na brzozie. Jest to grzyb wspierający zdrowie ogólne. Do przygotowywania prozdrowotnych ekstraktów wykorzystuje się owocniki Chagi. Jest niewiele kondycji zdrowotnych, w których z całą pewnością Chaga będzie optymalnym i słusznym wyborem. Nadaje się bardziej do ogólnego wzmocnienia organizmu i profilaktyki zdrowotnej. Niestety niewiele z poniższych działań zostało udokumentowanych w dobrej jakości badaniach na ludziach. Na temat działania Chagi najwięcej wiemy z przekazów medycyny ludowej i badań laboratoryjnych.
Odporność, wolne rodniki i stany zapalne
W badaniu na ludzkich limfocytach zauważono, że wyciąg wodny z grzyba Chaga chroni przed degeneracyjnym działaniem nadtlenku wodoru. W ten sposób uszkodzenia DNA były redukowane aż o 40%. Działanie antyoksydacyjne widziano również w badaniach na mysim modelu przewlekłego zapalenia trzustki. Zauważono w nich, że polisacharydy z Czagi podnosiły stężenie dysmutazy ponadtlenkowej (SOD). Obniżeniu za to ulegały malondialdehyd, IL-1β i LDH.
Podobnie jak w przypadku innych grzybów leczniczych, główne skrzypce w immunologii grają wspomniane już polisacharydy, które obficie występują w owocnikach. Jeśli decydujesz się na ekstrakt Chaga, warto wybierać taki z przynajmniej 30% polisacharydów.
Dla niektórych osób ciekawa będzie informacja, że substancje zawarte w Chaga modulują układ odpornościowy stymulując cytokiny ramienia Th1, a hamując Th2. Może to być potencjalnie pomocne w chorobach autoimmunologicznych i alergicznych, gdy w badaniach wychodzi dominacja cytokin Th2.
W badaniach laboratoryjnych zanotowano działanie przeciwzapalne, objawiające się hamowaniem wyrzutu prostaglandyn E2, tlenku azotu i TNF-alpha. Ponadto ekstrakt metanolowy hamował ekspresję białka i mRNA indukowanej syntazy tlenku azotu (iNOS) i cyklooksygenazy-2 (COX-2). Hamowanie COX-2 jest mechanizmem podobnym do popularnych niesteroidowych leków przeciwzapalnych.
Zdrowie metaboliczne
Badania laboratoryjne na komórkach tłuszczowych eksponowanych na działanie ekstraktu Chaga pokazało, że zwiększa on ekspresję PPARγ. W ten sposób możliwe jest ograniczenie insulinooporności i dyslipidemii. W badaniach na myszach z modelem cukrzycy zauważono, że po 7 dniach poziom glukozy na czczo obniżał się o około 11%, a po 3 tygodniach o 22-24%. Obniżeniu uległy też wolne kwasy tłuszczowe, triglicerydy, cholesterol (całkowity i LDL) i insulina. Podniosła się za to katalaza, SOD i peroksydaza glutationowa.
Działanie antynowotworowe
Stosowanie w kuracji nowotworów znane jest już z ludowej medycyny chińskiej i rosyjskiej, jednak obecnie również „guz brzozy” często jest stosowany jako terapia alternatywna. W założeniu ma pomagać w kuracji, nie wnosząc żadnej toksyczności dla zdrowych komórek. Jest kilka doniesień w literaturze fachowej, które wskazują na potencjalnie korzystne działanie Chaga przy nowotworach, np. badanie na mysim modelu raka płuc, gdzie ekstrakt wyraźnie zahamował postęp choroby. Należy jednak pamiętać, że pod żadnym pozorem nie należy samodzielnie zmieniać konwencjonalnej terapii na leczenie grzybem Chaga ani na żadną inną terapię alternatywną. Lekarz musi wyrazić zgodę na dołączenie suplementacji grzybem do leczenia.
Grzyb Chaga do kawy
Ekstrakty Chaga kilka lat temu zyskały reputację pożądanego dodatku do kawy. Często w tym celu komponuje się je z innymi grzybami, szczególnie z Lion’s Mane i Cordycepsem. Chaga sama w sobie nie nasila jakoś wybitnie zdolności umysłowych i nie wspomaga doraźnie pracy mózgu, tak jak to czujemy w przypadku Soplówki, ale i tak jest uznawana za dobry dodatek, ze względu na ogólne działania zdrowotne i dość łagodny smak, który może wręcz łagodzić bardziej specyficzne aromaty innych grzybów i sprawić, że kawowo-grzybowy napój dostarczy przyjemniejszych doznań smakowych. Na rynku spotkać można też grzyb Chaga w proszku bez ekstrakcji, czyli po prostu wysuszone i zmielone owocniki.
Jeśli już by się doszukiwać wkładu Chagi w nootropowe działanie grzybowej kawy, to w badaniu na myszach zauważono pewną poprawę pamięci i kognicji po 7 dniach suplementacji ekstraktem. Notowano przy tym inhibicję acetylocholinoesterazy, co prowadziło do lekkiego wzrostu acetylocholiny.
Herbata Chaga
Napary z tego grzyba, nazywane też herbatą Chaga, są najbardziej tradycyjnym sposobem na skorzystanie z jego właściwości zdrowotnych. Gdy mamy grzyb w wersji niemielonej, to jego pocięte kawałki należy umieścić w garnuszku i gotować w wodzie przez przynajmniej 15 minut. Taki zagotowany wywar jest gotowy do picia. Grzyb można gotować wielokrotnie, aż wywar przestanie zyskiwać intensywną barwę. Gdy dysponujesz jednak wersją zmieloną, to należy po prostu zalać proszek wrzątkiem i odstawić na 15 minut.
Podsumowanie
Większość badań z użyciem tego grzyba jest na izolowanych komórkach lub na modelach zwierzęcych. Niestety nie mamy do dyspozycji dużej ilości badań na ludziach, by wyciągnąć zdecydowane wnioski i rekomendować stosowanie Chaga w celach leczniczych. Na jego korzyść jest bogata historia w folklorze Rosji, Polski i innych krajów bałtyckich. Chagę można stosować także jako dodatek do kawy, przy czym działanie prozdrowotne będzie po prostu miłym dodatkiem dla zdrowia ogólnego.
Źródła:
- Yoo Kyoung Park et al. „Chaga Mushroom Extract Inhibits Oxidative DNA Damage in Human Lymphocytes as Assessed by Comet Assay” Biofactors. 2004;21(1-4):109-12.
- YangHu et al. „Antioxidant activity of Inonotus obliquus polysaccharide and its amelioration for chronic pancreatitis in mice” International Journal of Biological Macromolecules, Volume 87, June 2016, Pages 348-356
- Suk-kyung Ko et al. „Inonotus Obliquus Extracts Suppress Antigen-Specific IgE Production Through the Modulation of Th1/Th2 Cytokines in Ovalbumin-Sensitized Mice” J Ethnopharmacol. 2011 Oct 11;137(3):1077-82.
- Taek Joon Yoon et al. „Inhibitory Effect of Chaga Mushroom Extract on Compound 48/80-induced Anaphylactic Shock and IgE Production in Mice” Int Immunopharmacol. 2013 Apr;15(4):666-70.
- Young-Mi Park et al. „In Vivo and in Vitro Anti-Inflammatory and Anti-Nociceptive Effects of the Methanol Extract of Inonotus Obliquus” J Ethnopharmacol. 2005 Oct 3;101(1-3):120-8.
- Jeong In Joo et al. „Extract of Chaga Mushroom (Inonotus Obliquus) Stimulates 3T3-L1 Adipocyte Differentiation” Phytother Res. 2010 Nov;24(11):1592-9.
- Hong-Yu Xu et al. „Beneficial Effects of the Ethanol Extract From the Dry Matter of a Culture Broth of Inonotus Obliquus in Submerged Culture on the Antioxidant Defence System and Regeneration of Pancreatic Beta-Cells in Experimental Diabetes in Mice” Nat Prod Res. 2010 Apr;24(6):542-53.
- Satoru Arata et al. „Continuous intake of the Chaga mushroom (Inonotus obliquus) aqueous extract suppresses cancer progression and maintains body temperature in mice” Heliyon. 2016 May; 2(5): e00111.
- Vijayasree Vayalanellore Giridharan et al. „Amelioration of Scopolamine Induced Cognitive Dysfunction and Oxidative Stress by Inonotus Obliquus – A Medicinal Mushroom” Food Funct. 2011 Jun;2(6):320-7.
Herbata info: Czaga (huba brzozowa) – właściwości i działanie błyskoporka podkorowego
Hej, chłopcy i dziewczęta (i dziewczęta) Niech każdy zapamięta (zapamięta) Że huba to jest grzyb (co rośnie na pniu) I hubę też się tańczy (na ten rytm) Ten nieco humorystyczny tekst napisał Wiesław Dymny – plastyk, poeta, prozaik, scenarzysta, aktor, satyryk, współtwórca Piwnicy pod Baranami, mąż Anny Dymnej. Śpiewało się go do melodii Phila Medley’a i Berta Russell’a na obozach harcerskich, dzięki czemu każdy z obozowiczów wiedział, że huba to po prostu grzyb.
Jak wygląda huba brzozowa?
Okazuje się, że to grzyb nie byle jaki – niektórym z gatunków hub przypisuje się nawet właściwości antynowotworowe. Jednym z takich wyjątkowych grzybów jest huba brzozowa – czaga (Inonotus Obliquus – błyskoporek podkorowy) – grzyb pasożytniczy, wyglądający jak guzowate narośla na korze. Działa ponoć przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie i wzmacniająco. Wpływa na odporność organizmu, pobudzając wytwarzanie interferonu, substancji przeciwwirusowej, obecnej u ludzi i zwierząt. Uważa się, że to właśnie wirusy przyczyniają się do powstawania niektórych nowotworów i dlatego wyciągi z huby brzozowej mogą mieć wpływ na leczenie chorób nowotworowych oraz wirusowych.
Błyskoporek podkorowy
Huba brzozowa, czyli błyskoporek podkorowy nazywany jest również w Polsce włóknouszkiem ukośnym, błyskoporkiem ukośnym, hubą ukośną, czarną hubą brzozową i czagą. Czaga, czyli huba brzozowa pojawia się już w jednym z najstarszych, pochodzących z V wieku p.n.e., zachowanych zabytków piśmienniczych medycyny starożytnej Grecji: „Corpus Hippocraticum”. Według tradycji przypisywany jest on Hipokratesowi z Kos. Dziś wiemy, że jest zbiorem rozpraw wielu anonimowych autorów należących do różnych szkół medycznych. W dziele tym zalecano stosowanie miąższu huby do leczenia ran. Wzmianki o trujących i leczniczych grzybach (w tym o hubie brzozowej) znajdują się również w pracach Teofrasta z Eresos, Aemiliusa Macera z Werony, Pliniusza Starszego oraz Pedaniusa Dioscoridesa. Medycyna ludowa zna właściwości huby brzozowej od co najmniej XVI wieku. Jednym z pierwszych opisów jej zastosowania przez mieszkańców dzisiejszej Ukrainy pochodzi z 1880 roku. Czagę stosowali również Chantowie (dawniej „Ostiacy”, w staroruskich kronikach zwało się ich: „Jurgowie”) zamieszkujący zachodnią Syberię. Również Buriaci, czyli naród mongolski zamieszkujący północną Azję, stosował od dawien dawna herbatę z huby brzozowej. Wszyscy oni stosowali napary z czagi – w tym wypadku syberyjskiej, w celu poprawy samopoczucia, odtrucia organizmu i zapobieganiu chorób. Leczono nią m.in. wrzody żołądka i dwunastnicy, dolegliwości wątroby i schorzenia jelit.
Właściwości lecznicze herbaty z czagi
Na początku drugiej połowy XIX wieku hubą brzozową zainteresowało się nawet lecznictwo oficjalne. Napar z huby brzozowej zalecany był przez ministerstwo zdrowia ZSRR, jako środek wspomagający leczenie raka oraz w prewencji. Huba najskuteczniejsza miała być w walce z nowotworem żołądka i płuc. Zresztą hubę brzozową stosuje się do dziś na Syberii. Napar z niej jest szczególnie popularny wśród leśników, myśliwych i zbieraczy grzybów i jagód.
Czaga syberyjska
Tak zwaną „herbatkę po buriacku” przygotowuje się w następujący sposób: do czarnej, mocnej herbaty, wsypujemy nieco popiołu ze spalonej huby brzozowej. Taki dodatek ma wg Buriatów gwarantować dobre zdrowie.
Czaga – jak przygotować napar?
Warto wspomnieć, że czagę polecał również Ojciec Andrzej Czesław Klimuszko. Mieszankę czarnej huby brzozowej (błyskoporek podkorowy) i białej (białoporek brzozowy) zalecał właśnie w przypadku chorób nowotworowych. Według jego przepisu, należało stosować wywar z 0,5 kg czarnej i 0,5 kg białej huby brzozowej startej się na mąkę i zmieszanej razem. Kopiastą łyżkę tej mieszanki gotowało się przez 10 min w szklance wody i odstawiało na 30 min. Po przecedzeniu, należało pić ją trzy razy dziennie po szklance – 20 min. po posiłku.
Jak stosować hubę brzozową?
Współcześnie uważa się, że huba brzozowa ma bardzo cenne właściwości lecznicze: oczyszczające, wzmacniające, przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, przeciwnowotworowe, przeciwwirusowe, obniżające ciśnienie krwi, regulującą poziom cukru we krwi, osłaniające i odtruwające wątrobę, stabilizujące pracę układu odpornościowego, przeciwutleniające, przeciwpotowe i przeciwgorączkowe. Uważa się, że huba brzozowa normalizuje pracę systemu immunologicznego – wzmacnia go wypadku osłabienia i osłabia w wypadku pobudzenia, co ma szczególnie duże znaczenie w chorobach o podłożu autoimmunologicznym. Huba brzozowa jest bardzo silnym antyutleniaczem i zawiera wartościowe składniki odżywcze. Substancje znajdujące się w hubie stymulują szpik kostny do wytwarzania makrofagów. Ekstrakt z huby poprawia funkcjonowanie mózgu, pamięci i zdolności do uczenia. Jest pomocny przy astmie i obniża poziom cukru we krwi.
Uwaga
Wiele autorytetów medycznych ma odmienne zdanie co do zalet huby brzozowej. Wypowiadali się w tej sprawie na łamach prasy lekarze i naukowcy z wielu klinik w Polsce, m.in. dr Janusz Meder, onkolog, prezes Stowarzyszenia „Polska Unia Onkologii” na łamach „SuperNowości24” (http://supernowosci24.pl/huba-brzozy-z-naiwnosci-nie-wyleczy/). Stwierdził on: „O wyciągu z huby słyszymy w onkologii od lat. Zmieniają się tylko nazwy specyfików. Nikt mi przez 42 lata pracy w zawodzie onkologa nie udowodnił, że dzięki różnym cudownym lekom można wyleczyć się z raka.” w gazecie czytamy również, że „Doktor dodaje, że nie ma żadnych badań, które mogłyby potwierdzić cudowne właściwości wyciągu z huby. Uważa, że taki „lek” może także zaszkodzić, gdy jest stosowany jako wspomaganie leczenia onkologicznego, a nie zamiast. Może bowiem zaburzyć terapię. Nikt nigdy nie zbadał interakcji pomiędzy takimi specyfikami a onkologicznym leczeniem.” Również prof. Halina Wysokińska z Zakładu Biologii i Botaniki Farmaceutycznej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi uważa, że huba brzozowa jest nieskuteczna i może być szkodliwa. W tekście „Herbatka z huby zamiast leczyć raka może zabić” opublikowanym na portalu www.dziennikzachodni.pl (http://www.dziennikwschodni.pl/kraj-swiat/herbatka-z-huby-zamiast-leczyc-raka-moze-zabic,n,1000084318.html) czytamy, że „jej zdaniem nie ma żadnych badań klinicznych, które potwierdziłyby skuteczność huby jako środka antynowotworowego lub też wspomagającego walkę z rakiem. Przedawkowanie huby i długotrwałe jej może okazać się zgubne dla wątroby – przestrzega profesor.”
źródło: https://www.herbata.info/czaga-huba-brzozowa-wlasciwosci-i-dzialanie-blyskoporka-podkorowego/