Pismo linearne Elamitów rozszyfrowane?
Od Furio Muerte
Wiele starożytnych języków pozostaje dla nas zagadką. Pomimo całych dekad starań naukowcy do tej pory nie są w stanie ich odczytać. Być może jeden z takich języków będzie można usunąć z tej listy, bo międzynarodowa grupa naukowców twierdzi, że rozszyfrowała większość znaków pisma linearnego Elamitów. Będzie to jednak wymagało dodatkowej weryfikacji, ponieważ sprawa ta budzi pewne kontrowersje w środowisku naukowym.
Tajemniczy system pisma linearnego używany przez Elamitów między około 2300 r. p.n.e. i 1800 r. p.n.e. przez długie lata nie mógł zostać rozszyfrowany. Teraz zespół naukowców z Uniwersytetu w Teheranie, Uniwersytetu Bolońskiego oraz Eastern Kentucky University twierdzi, że udało im się odczytać pismo używane w królestwie Elan, które znajdowało się na terenie dzisiejszego Iranu. Jednak nie wszyscy eksperci zgadzają się z ustaleniami zespołu.
W swoim artykule opublikowanym w niemieckojęzycznym czasopiśmie „Zeitschrift für Assyriologie und Vorderasiatische Archäologie” (DOI: 10.1515/za-2022-0003), grupa opisuje pracę, jaką wykonali, aby rozszyfrować odnalezione przykłady starożytnego języka i podaje kilka przykładów tekstu przetłumaczonego na język angielski.
Odkrycia sprzed ponad wieku
W roku 1903 zespół francuskich archeologów prowadzących prace na stanowisku w pobliżu Suzy w Iranie natrafił na zapisane nieznanym pismem tablice. Nie potrafiono ich wtedy odczytać, natomiast jeszcze długo później sądzono, że język, w którym zostały zapisane, jest w jakiś sposób powiązany z językiem protoelamickim. Kolejne prowadzone badania coraz bardziej jednak dowodziły, że jeżeli pomiędzy tymi dwoma językami istnieją jakiekolwiek powiązania, to są one bardzo luźne.
W międzyczasie w kolejnych latach w rezultacie dalszych prac archeologicznych odnajdowano kolejne przedmioty z inskrypcjami zapisanymi tym nieznanym językiem. Obecnie znanych jest około 40 takich przedmiotów, z których szczególnie znane są srebrne kielichy pokryte inskrypcjami.
Z biegiem lat podejmowano kolejne próby odczytania tego języka, nazwanego linearnym elamickim, jednakże bezskutecznie. Poczyniono co prawda pewne drobne postępy, ale zbyt niewielkie, aby być w stanie zrozumieć odnalezione zapiski.
Pismo Elamitów odczytane?
Rękawicę postanowił podjąć międzynarodowy zespół badaczy. Postanowili oni porównać napisy w języku linearnym elamickim z tymi wykonanymi pismem klinowym. Uważa się bowiem, że oba te języki powinny były funkcjonować w pewnych częściach Bliskiego Wschodu w podobnym czasie. Oznacza to, że badając np. tablice zapisane w obu tych językach powinniśmy być w stanie odnaleźć odniesienia do tych samych władców, ich tytułów czy miejsc.
Badając język linearny elamicki naukowcy starali się zwracać uwagę na znaki, które według nich są raczej symbolami, niż słowami i próbowali przyporządkować im znaczenia. Pokusili się nawet o zaprezentowanie przykładowych tłumaczeń. Jedno z przetłumaczonych zdań miałoby brzmieć: „Puzur-Sušinak, król Awanu, Insušinak (prawdopodobnie chodzi tutaj o bóstwo – przyp. red.) go kocha”.
Opisane przez uczonych rezultaty badań budzą jednak pewne wątpliwości. Jak zaznaczają sami autorzy publikacji, udało im się zidentyfikować około 300 znaków, przy czym znaczenie przyporządkowano tylko do około 3,7 proc. z nich.
Ponadto należy podkreślić, że samo postępowanie zespołu, jak i towarzyszące ich pracy wydarzenia również mogą budzić uzasadnione wątpliwości. Przede wszystkim od autora odpowiedzialnego za kontakty z redakcją czasopisma naukowego, w którym opublikowany został przygotowany przez zespół artykuł nie udało się uzyskać żadnego komentarza w odniesieniu do rezultatów prac. Część wykorzystanych tekstów również budzi wątpliwości środowiska naukowego, bo noszą podejrzane cechy i już wcześniej wskazywano, że mogą być fałszerstwem. I ostatnie, ale nie mniej ważne: istnieją podejrzenia, że część z wykorzystanych do badań materiałów mogła zostać przez naukowców zdobyta w sposób nielegalny.
Autorzy publikacji oznajmili, że w kolejnych publikacjach zawrą więcej przykładów tłumaczenia starożytnych inskrypcji. Jednak należy poczekać na weryfikację odkrycia przez środowisko naukowe.
Źródło: Science X Network, Live Science, fot. Zunkir / Wikimedia / CC BY-SA 4.0