A co to jest kurhan?
Od Poli Dec
A co to jest kurhan?
Zapytałam uczennice szkoły podstawowej w Bukwałdzie pod Olsztynem: — Co to jest kurhan? Nastąpiła konsternacja, bo ktoś coś słyszał, coś oglądał lub czytał, ale co to jest dokładnie — nikt nie wie. A dlaczego o kurhany zapytałam akurat w Bukwałdzie?
Kurhan, po łacińsku tumulus — to mogiła w formie kopca, o kształcie stożkowatym lub zbliżonym do półkulistego. Ten rodzaj pochówku występował na obszarach Europy, Azji i Ameryki w zamierzchłych czasach epoki neolitu, brązu i wczesnej epoki żelaza — czyli od około 5 tysięcy lat do przełomu er. W jego wnętrzu znajduje się zazwyczaj komora grobowa z pochówkiem, który z kolei może być szkieletowy lub ciałopalny. Pomieszczenia grobowe nieraz bardzo rozbudowane, mają konstrukcję kamienną bądź drewnianą.
Właśnie w okolicach Bukwałdu można obejrzeć nekropolę kurhanową z wczesnej epoki żelaza, czyli okresu od VI do III w. przed Chrystusem.
— Dokładnie nekropola usytuowana jest w południowej części lasu Warmińskie Buczyny, około 2 km na wschód od Bukwałdu — tłumaczy dr hab. Mirosław J. Hoffmann z Instytutu Historii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie oraz z Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie. — Składa się co najmniej z piętnastu kurhanów rozlokowanych w dwóch skupieniach zajmujących powierzchnię niespełna 3 km kw.
Kurhan nr 1 to wgłębienie o średnicy 4 m w południowej części nasypu — a jeśli wgłębienie, to znaczy, że ktoś już próbował go badać. Kurhany nr 2 i 3 leżą na wschodnim „cyplu” lasu. W części centralnej zauważyć można dwa kręgi kamienne i wgłębienia o średnicy odpowiednio 2 i 2,5 m, co znów sugeruje, że obiekty były już badane. Na powierzchni nasypu kurhanu nr 2 widać liczne kamienie. Wydaje się, że kurhan nr 4 nie był badany. Około 8,5 m na zachód od niego widać ostatni kurhan, nr 5. Następne dziesięć kurhanów zlokalizowano w latach 2013-2018.
Kurhan nr 1 to wgłębienie o średnicy 4 m w południowej części nasypu — a jeśli wgłębienie, to znaczy, że ktoś już próbował go badać. Kurhany nr 2 i 3 leżą na wschodnim „cyplu” lasu. W części centralnej zauważyć można dwa kręgi kamienne i wgłębienia o średnicy odpowiednio 2 i 2,5 m, co znów sugeruje, że obiekty były już badane. Na powierzchni nasypu kurhanu nr 2 widać liczne kamienie. Wydaje się, że kurhan nr 4 nie był badany. Około 8,5 m na zachód od niego widać ostatni kurhan, nr 5. Następne dziesięć kurhanów zlokalizowano w latach 2013-2018.
Wiele lat badań
Obecnie teren, na którym możemy oglądać bukwałdzkie kurhany, należy do Nadleśnictwa Kudypy i ma status specjalnego obszaru ochrony siedlisk. W drugiej połowie XIX oraz w pierwszych dekadach XX w. cały kompleks stanowił część lasu miejskiego Ornety.