SłońceStanie-Łuczywo i jego znaczenie
Foto: Adrian Leszczyński
Z Księgi Tanów – Taja 28
SłońceStanie-Łuczywo i jego znaczenie
Wielki to tan Szczodre Gody, a zwyczajowo rozpoczyna się go w dwudziestym dniu słonecznego kołodarowego miesiąca grudnia, lub jako kto woli w dniu Pełni Brata Miesiąca Grudy-Prosinia według Kołodunu Księżycowego. Zwyczajowo dlatego, że kto chce być świętszy niż sami wielcy bogowie ten może zacząć obchody onego tanu z pierwszym dniem Zimowego Słońcestania, już szesnastego dnia grudnia, zaprzestając od tej chwili wszelkich poważnych prac poza przygotowaniami do świąt.
Wtedy to następują najkrótsze dni pośród mrocznej Siewierzy, na niezmierzonych połaciach zmrożonej w grudę, jak okiem sięgnąć płaskiej przestroni, roziskrzonej bielą pustyni. Zielona Pustynia w ten czas za sprawą śniegu, szronu, szadzi i śrzeżogi staje się Pustynią Białą. Onaż ciągnie się od Puszczy Białozwierzskiej, Białowierzańskiej na zachodzie, po sam Okowski Las na południu, a dalej przez pas Tajchu do ostrych szpiców Góralu i Załtaju na północy i za nie, na wschód, do gór Kończudki, kędy oblewają Biały Ląd i Mazję nieskończone wody Ątlądstyku, słonego Spokojnego Okołonaszu, Kołoniosu, Okoanusu.
Szesnastego dnia grudnia nastają dni najkrótsze i noce najciemniejsze, by trwać do dwudziestego czwartego, kiedy to na dobre odradza się odnowione z Iskry Iskonu Światło Świata – Wedrak Białej Turamy, czyli jej Świetlistny Owadzi Zalążnik – Bedronica. Przez dziewięć dni trwają owe najstraszniejsze zmagania na Weli – w Nawiach i po Niwach , na Niebie we wszystkich jego wymiarach – Głębokim, Dalekim, Wysokim i Niskim oraz na Ziemi Matce Naszej – w jej wodach, powietrzach, podziemiach i na lądach.
Od nocy, dnia dwudziestego Miesiąca Grudy-Prosińca, do ranka dwudziestego piątego, trwają Boskie Zmagania Niebieskie – Zapasy Jasności z Ciemnością. Przez pierwszą noc Światło Swątlnicy jest skryte mimo, iż już narodzone i tę nazywa się Nocą Światłoskrytą. Przez pozostałe cztery noce walczyć musi o przeżycie, podczas gdy Siły Ciemne urządzają na nie istne polowanie z nagonką. Wpierw jest to Zimowa Gonitwa zwana też Zimną Gonitwą, potem Nocny Podłaz-Gon, dalej zaś Dziwy Gon nazywany Dzikim Gonem, a wreszcie w samą Noc Prawilijną, albo Prawilną jak o niej powiadają (albo Wilijną) dochodzi do Dzikich Łowów na oną Swątlnicę.
Gonitwa ma zagnać Skrę Iskonu w Sak, w Kosz Boży, Dziwy Gon ma zawrócić Wedrika-Bedrika z powrotem w Konary Wierszby, a Dzikie Łowy są po to aby ubić ową Światło-Kołoturę, lub po wieczność otoczyć ją i zamknąć w Owalu Wzorcowym – w Zamyku Swąta.
8 godzin i 4 minuty to czas 9 dni SłońceStania nad Krakowem. To w 2021 okres nieco przesunięty od 17 do 25 grudnia (przy czym na opisie zaznaczono jeszcze ten sam czas 26 grudnia, ale to kwestia sekund zaokrąglenia – powinno tam już być 8 godzin i 5 minut) Dla nas umownie jest to okres od nocy 16 do poranka 25 grudnia – dokładnie 9 dni .
Wtedy to w nocy dwudziestego czwartego dnia owego miesiąca objawia się sam Bóg Najwyższy, Wyszeń-Swąt ze swoim Zielonym Łukiem, na którym napięta jest Święta Wąć – Skrzysta Cięciwa Rodu i założna jest Kosza Strzała Miru. Wtedy jako Łączyzwora, Łukozwierus, Łuczysferus wystrzeliwuje Śwątlnicę-Wedricę na Niskie Niebo Ziemskie, a ona rozpruwa Noc, przeorywa Kamienne Sklepienie niczym Zielona Strzała i czyni Zoranie Ciemnicy, przeradzając się w Zorzę Brzasku, Jutrznię – Białego Orła Zarannego, znak nieuchronnego ziszczenia w tym dniu Rodni Światła, jego Świtania – rozkwitu Kwiatu Żaru w Koszu-Gnieździe-Czarze-Pąku i rozpoczęcia drogi Świata-Miru ku Świętej Wijśnie-Weśnicy, ku Wiośnie-Wiestnicy, ku Jasności, ku jego rozpłonieniu.
Od tej chwili, po owych straszliwych niebiańskich wydarzeniach, Świat pchnięty w ruch Kwiatem Żaru czyli Życia, na powrót zmierza ku dobremu i każdy kolejny dzień wydłuża się aż do Górowania Lata, aż do czasu Zrodzenia Ziarna i Doźrzenia Owocu Żaru (Owitu Życia).
W mowie Prawi, mowie prawilijnej i prawidłowej Sześciopłatkowy Żar Kwiat to Rzarkwiat lub Rarkwiat, R-AR-Swiet, a Życie to Rzycie – Rotań (RO-tan, Rotacja), Rozwjeta (Ro-zwoj, Roz-Wit’, Rozeta) i Ród (RO-d, Rodowić – Oświtan). A wszystko to razem nic więcej jeno Wyszeń-Swąt (Swǫt-Rod, Swǫt-Wǫt’ [Łuk], Swǫt-Goš [Koš], Swǫt-Mir).
Oto Boromir i Modraszka pędzą przez Tajch i Białą Pustynię, przez Pustotę Golemów, aby przekroczyć zamienione w lodowe zwierciadło wody rzeki Jajik, i podążyć na południe do grodu Kamień, a potem do Drwy i Dalenia, do Górnej Gołgolidii, gdzie Awarska Kosz i Las Czechenów, gdzie gród Iskon, Wąwóz Dagonów i Równina Gary z Harawądem i Raczą Lecha – w Góry Czarnych Kauków, w rodzinne strony Borowczyków.
W tym roku Pełnia Księżyca wypada 19 grudnia i niejako otwiera Wielki Tan Szczodrych Godów. W pradawnych czasach kiedy ludzkość kierowała się Koło Danem (Kołodunem) – kalendarzem księżycowym, SłońceStanie to była dokładnie Ostatnia Ćwiarta (kwadra) Księżyca Jesieni – 9 dni do Ostatniej Pełni Księżyca, która wypadała najbliżej 24 grudnia – Zimowego Przesilenia Najdłuższej Nocy, w Wielki Tan Szczodrych Godów – Rozpoczęcia Królowania Kolady-Kostromy – Zimy.
Porządek Świąt w Wielkim Tanie Szczodrych Godów
Czwarta Ćwiarta Godu
Zima
Tan Dwunasty Wielki – Szczodre Gody, Kolęda, Kres-Kraczun Jeszy, Święto Świtu, Święto Zimy – Tan Kostromy i Kolady, Tan Orła, Święta Cicha Noc, Dziki-Dziwy Gon Zimy – Tan Dewańskiej Wielkiej Zimnej Gonitwy na Niebiosach, Zimowe Dzikie Łowy Niebiańskie
(20 – 26 grudnia)
16 grudnia – Przedświęta – Ciemna Ćmica – Słońca Stanie (pierwszy dzień Słońcestania) – Łucznia – Ofiara Wupary i Ryb;
Słońca Stanie – Łucznia – 16-stego dnia grudnia nastają dni najkrótsze i noce najciemniejsze, by trwać do dwudziestego czwartego, kiedy to na dobre odradza się odnowione z Iskry Iskonu Światło Świata – Wedrak Białej Turamy, czyli jej Świetlistny Owadzi Zalążnik – Bedronica;
Przedświęta – Przygotowania do Szczodrych Godów;
Wróżba Stojącego Słońca;
Ubicie Wupary (Wieprza) i Złowienie Ryb
20 grudnia – Łucznica-Łącznica (Łuczywo) i Światłoskrycie – Noc Pogrzebu Kraczuna, Jasła Zimowe
Piatnica-Granica Słońcestania;
Ofiara Wupara-Wipera i Ryb – Wipera wspólnie wszyscy sielanie złożycie na ofiarę moją – Kostruba-Koljady, Morany-Marmurieny, Nyji-Śmierci, Czarnogłowa Boga i Pierwni Maci. Ryby spod lodu łowione na ofiarę dacie;
Jasła Zimowe – Wyniesienie i Pogrzeb (Skrycie) Kryszenia-Kraczuna – żercy i wiedźmy uroczyście grzebią w obecności wszystkich obrzędników Palwanik Kryszenia wraz z Kwiatem-Żarem pod Jodłą w Gaju Kolady;
Odkrycie Kraszenia i Kwiatu Odnowy-Żaru;
Przeniesienie z grobu-jamy na Wzgórzu Świętej Jodły – przez żerców w cichości, bez żadnych innych świadków;
Wieczór i Noc Kolady-Kostruba, Czarnogłowa i Byka Turomęża;
Uplecenie Domowego Gniazdka Jasełkowego ze Świętego Sianka;
Noc Światłoskryta – Od nocy, dnia dwudziestego Miesiąca Grudy-Prosińca, do ranka dwudziestego piątego, trwają Boskie Zmagania Niebieskie – Zapasy Jasności z Ciemnością – Przez pierwszą noc Światło Swątlnicy jest skryte
21 grudnia – Kolisza – Podzwonne Jesieni – Wielkie Dziady Zimowe i Igry Zimowe – Zimowa Gonitwa zwana też Zimną Gonitwą
Dzień Zimowej Swadźby – Swadziebie Kostrowitów z Jesowitami – Swadźba Boża i Boskie Wesele oraz obchód uroczysty sioła – Tego dnia Souarożyc-Sounce wschodząc nad widnokres i opromieniając Ziemię blaskiem swoim, opuszcza na Niebie Gwiezdne Pole Łucznika i Łucznicy – Strzelca i Strzały (z Łuku Swąta Wystrzelonej). Tak jak poprzednio opuścił Pole Wiedry-Wedraka – Wielkiego Skorupiona, aby wtoczyć się w Pole Łucznicy-Łucznika, tak teraz wytacza się z Łucznika i wtacza się w Gwiezdne Pole Welesowego Wielkiego Kozła – Koziorożca;
Rozebranie Źrzeni Żennej;
Jaśniepalenie – Jaśniewitowe Palenisko, Podzwonne Jesieni;
Zwanie Wichrów Borejskich i Święto Strzyboże – Przywołanie Zimy;
Wielkie Dziady Zimowe;
Dzień Zimowych Igrów w których zostanie wyłonione Królewiczowstwo Kolędno-Kostrubne, Ostarsko-Pasterne na całe trzy miesiące panowania Zimy Kostrej, Nyji Welesowej i Marzanny Morowej
22 grudnia – Dzień Podłazu i Noc Wielkiego Podłazu-Gonu, Wielkie Podchody
Dzień Śmierciuchy – Podłaz – Orszak Kolednio-Kostromny z Wózkiem-Toczką;
Nocna Zimowa Gonitwa zwana też Zimną Gonitwą albo Nocnym Podłazem
23 grudnia – Czesnica – Kroje, Stroje – Dzień Przedtajny Cichy, albo Przedtajna Doba, Dziwy Gon zwany też Dzikim Gonem
Kroje – Święto Nieba – Tynu Dażbogów, a jednocześnie Wody, a w tym szczególnie Jutrzenki i Zorzy i Bóstw Wód Słodkich – zwłaszcza Wody Żywej, źródlanej, którą się krzci Nowym Ogniem oraz Nowego Ognia krzczonego Żywą Wodą;
Pochód Śmierciuchy i Badniaka;
Wywleczenie Palwana Bożeboga-Rady, Pana Ognia Jesiennego z Ogniszcza i zastąpienie Badniakiem;
Uczta z Chałą, Obwarzanem i Kołaczem-Czesnicą;
Stroje – uroczyste ubranie Zapisu w Strój Szczodry. Ten strój jest dokładnie taki sam jaki zakłada się na Chojnę-Chojar Jodłowy, taki jakim zdobi się Podłaźnik, Dziducha i Szczodrzak;
Domowe, gospodarskie Stroje i Kroje – Wprowadzenie do domów Dziducha, Gniazda Kraczuna, Dzbana ze Szczodrzeńcem, Stroika i Chojny oraz Podłaźnika
24 grudnia – Tajny Dzień i Tajna Doba, Wieczór Wilijny i Noc Zimowych Dzikich Łowów – Pasterzowe-Osterzowe i Pastwowe-Ostrowe, czyli Pasterko-Osterka albo Owsianica, jak i Biadnik.
Noc Prawilijna, albo Prawilna, albo Wilijna – Dzikie Łowy na Swątlnicę. Objawia się tego dnia – 24 grudnia, właśnie we Wiliję, Światło Świata – Bydełko-Bytełko Boże, Byt-Ist, Skra-Wedrak, Biedronica-Starzęśla, Swątlnica-Swątwola, pod postaciami Kraczuna-Kryszenia, Kwiatu-Żaru i Świata-Miru.
Rozkwita i rozświetla się, obwieszczając Wiosnę w samym środku zimy w srogie mrozy siewierne, ów Świat-Świetlik Swątowy, Gwiazdor – Kryszeń-Zarodek Koledni oraz Kwiat Przybywający – Zimowy Pąp Rudzi, Papruda Kolednia. Wszystkie one znamionują Narodziny Światła: Jasności, Dnia i Białych Pór – Wiosny i Lata;
Jasła Zimowe – Obrzęd Owicia Białego Światła Świata w Jawi – w koło Zapisu, Ogniszcza, wokół Śmiertnicy-Gwiazdorzycy i Gniazda-Jasła osadzonego na Pniaku-Biadniku, ustawiane są teraz postacie boskie – Tak oto owe najważniejsze obiekty święte, świetliste i skrzyste, a będące znakiem Rodzącego się w Jawi Światła Świata, Wedrika-Bodraka, Swątlnicy-Swątwoli – w Gnieździe się owija. Tak powstają Zimowe Jasła;
Gwiazdor z podarkami – chodzi w orszaku od domu do domu skuwając ziemię mrozem i lodem, a jednocześnie w wielkim worze roznoszą podarki;
Pasterzowe, zwane też Bożym Pastwiskiem – O północy ze Czterech Świętych Łuków puszczanych jest w Niebiosa dwanaście rozpalonych w Ogniszczu Świętych Strzał, po trzy we cztery świata strony;
Potajna Noc
25 grudnia – Potajny Dzień albo Potajna Doba, lub Szczodry Dzień i Szczodry Wieczór
Bohaty Wieczór – który jest obchodzony jako uczczenie Kolady-Kołoda – Narodziny Iskry Iskonu, Objawienie Kraczuna;
Prosiniec – Dosiewki, inaczej zwany też Prosijem-Prosiejaniem, Przeświatleniem-Światłowrotem (Dzień Swąta) oraz Prosiniem (Dzień Prosia-Wupary, Prosa i Proszenia) – Ten obrządek Dosiewek i Prosiniec wykonuje się po to, aby nowy Rok Gwiezdny był Dosiały, Pełny Dobrego, Usiany Ziarnem i Owocem, Wezbrany Bogactwem bardziej ponad ten co się właśnie kończy. Gospodarze życzą sobie przy owych Dosiewkach Dosiego Nowego Roku!;
Dzień Szczodrej Biesiady – wtedy rzucają Kłodę-Pniak Zimowy, czyli Badniaka w Ogniszcze. Wrzucenie go w ogień przerywa śpiewy jasielne. Wszyscy w milczeniu i bezruchu czekają aż Pień-Kłoda całkiem się zaczerni. Nie pozwalają jednak, aby w Ogniszczu całkowicie spłonął;
Zapasy Bogów – Siwy Dym
26 grudnia – Kolada-Kolęda – Podłaźnica
Kolędowanie Orszaków Słomianych, Owsianych i Baranich – z Gwiazdą, Podłaźnicą i Turoniem – Tego wieczora chodzą oni po drogach rozdając niecony przez Podłaźnicę Nowy Ogień. Żądają od napotkanych „wykupnego” za ten dar, za pięknie i poprawnie przeprowadzone wszystkie obrzędy Szczodrych Godów oraz za skuteczne przepędzenie wrogich sił ciemności;
Ogień Nowy od Podłaźnicy dostają, niosą go do swoich domostw i kładą go pod Owin, czyli Uwijają Ogień Gospodzinowy i Rodowy.
27 – 31 grudnia – Kowrtań-Kołowrót – Orszaki Jaseł Zimowych (gdzieniegdzie nawet do 6 stycznia)
Orszaki Jaseł Zimowych, Podłaźnica i Szczepienie Nowego Ognia w Owinie – Od następnego ranka po Kolędzie-Koladzie, aż do ostatniego dnia Starego Roku, orszaki owe krążą po siołach od gospodarstwa do gospodarstwa, prowadzone przez Śmiertnicę-Podłaźnicę i Turonia, po to aby w każdym domostwie odegrać Jasła i Zaszczepić Nowy Ogień w Owinie.
Przynoszą oni ze sobą także święty chleb Kołacz-Kołowrót. Ów święty Kołowrót Boży, Kowrtań, Kołwieko-Korowaj wypiekany jest ze wszystkich głównych rodzajów zboża: z owsa, jęczmienia, żyta, prosa i pszenicy.
31 grudnia – Doroczne Ostatki
Gwiazdowe Ostatki – Ostatnia noc starego roku gwiazdowego
1 stycznia – Pierwszy Dzień Nowego Roku Gwiazdowego
Turowy Tan i napitek z Bratków (Siestriczek) – Na pamiątkę rodzeństwa Iworody i Rykawda oraz Czarodany pije się wyciąg z kwiatków bratków, gdzieniegdzie siestriczkami nazywanych. Po powrocie zaś do własnych gospodarstw i domostw, rankiem, rodzinnie i gospodarsko wykonuje każdy Tan Turowy ze wszystkimi dzieciakami i dziadkami, którzy bez huku i gwaru w łożnicy ostatnią noc roku spędzali.