Polskie tłumaczenie dzieła bizantyjskiego cesarza zwraca przede wszystkim uwagę na przypisanie przez niego Awarów do Słowian oraz wywodzenie ich od Gepidow, którzy posługiwali się taką samą mową jak Goci, Wizygoci i Wandale. Konstantyn potwierdza wiele ustaleń głównego nurtu oficjalnej nauki, ale inne podważa. Zajmiemy się tymi „nieprawomyślnymi” spostrzeżeniami Bizantyńczyka.

Przekład, o którym mowa, ukazał się na blogu Kroniki Historyczne. Konstantyn VII Porfirogeneta pracę „O zarządzaniu imperium” pozostawił swojemu synowi. Opisał w niej sąsiadujące z Cesarstwem ludy i ich wzajemne stosunki, by pomóc następcy w dyplomatycznych rozgrywkach z nimi. Do władzy doszedł w połowie 10 w. n.e. i większość jego wywodu dotyczy tego okresu, ale zawiera też krótkie opisy historii i pochodzenia ludów przylegających do Cesarstwa Wschodniego. Skoncentrujemy się na tych fragmentach, które dotyczą dziejów związanych z przodkami Polaków.

W rozdziale 25. – „Z historii świętego Teofanesa Wyznawcy z Sigrane” – Konstantyn zapisał:

,,W tym czasie Goci, oraz wiele ogromnych narodów, zasiedlili regiony dalekiej północy aż do Dunaju. Spośród nich najbardziej godnymi uwagi są Goci, Wizygoci, Gepidowie i Wandale, którzy różnią się od siebie jedynie nazwą, mówią jednym i tym samym językiem i wszyscy dzielą niewiarę Ariusza. W czasach Arkadiusza i Honoriusza [4/5 w. n.e.] przekroczyły one Dunaj i osiedliły się na terytorium Rzymian.” Chwilę dalej cesarz przekazuje: „Gepidowie, od których później oddzielili się Longobardowie i Awarowie, mieszkali na terytoriach Singidunum i Sirmium”. Mamy więc następujący obraz: Jeden wielki lud podzielony wewnętrznie na cztery główne grupy, używające jednak tego samego języka, w 4 w. n.e. znajduje się na terytoriach europejskich na północ od Dunaju. Jak wiemy, Wandalowie i Goci to mieszkańcy m.in. dzisiejszych ziem polskich. Natomiast Gepidowie mieli – według Jordanesa (z tym, że ten przypisuje Gotom spuźciznę wielu ludów) – mieszkać najpierw na Pomorzu, by w 3 w. n.e. utworzyć swoje królestwo na ziemiach dzisiejszych Rumunii i Węgier. Na marginesie, wyobrażenie o etnosie Gotów może nam dać inne średniowieczne źródło z kręgu kultury bizantyjskiej. W latopisie Popa Duklanina przedstawiono dzieje ogólnosłowiańskiej dynastii Svevladiciów: „Wyszedł oto z północnych stron naród, który nosił nazwę Gotów, lud dziki i nieujarzmiony, który miał trzech książąt i braci, synów króla Svevlada; imiona ich były: pierwszy Brus, drugi Totila, trzeci Ostroil”. No, mityczni Wschodni Germanie, jak nie przymierzając, współcześni chłopi z Podlasia 🙂

Natomiast Konstantyn, wskazuje raczej na tereny dzisiejszej Serbii jako miejsce, gdzie z Gepidów miały wyodrębnić się dwa kolejne ludy – Longobardowie i Awarowie. Pomijając sporne kwestie geograficzne, warto teraz przytoczyć zdanie Bizantyńczyka o etnosie Awarów, których oficjalny przekaz historyczny określa dziś jako najprawdopodobniej tureckojęzycznych przybyszy z centralnej Azji.

W rozdziale 29. – O Dalmacji i jej przyległych narodach – Konstantyn Porfirogeneta zanotował:.

„Terytorium posiadane przez Romów [Rzymian] rozciągało się aż do rzeki Dunaj, pewnego razu,chcąc przekroczyć rzekę i dowiedzieć się kto zamieszkuje poza nią, przekroczyli ją i napotkali nieuzbrojone narody słowiańskie, nazywane Awarami. […] Tak więc, dowiedziawszy się, że Awarowie są nieuzbrojeni i nie przygotowani do wojny, Romowie ich pokonali oraz zabrali ich mienie i jeńców, oraz powrócili. […] Słowianie po drugiej stronie rzeki, nazywani Awarami, przemyśleli to między sobą, i rzekli: ‚Ci Romowie, po tym jak przekroczyli rzekę i zdobyli skarby, w przyszłości nie przestaną nas najeżdżać, tak więc opracujemy plan przeciwko nim’. Tak więc, Słowianie lub Awarowie, naradzili się, i pewnego razu, kiedy Romowie przekroczyli rzekę, przygotowali pułapki, zaatakowali ich i pokonali.”. Jeżeli przekład autorstwa Kronik Historycznych jest precyzyjny, to mamy wyraźne wskazanie słowiańskiego pochodzenia Awarów. O dziwo, potwierdzenie tej tezy możemy znaleźć nawet w wikipedii, która publikuje taki wywód: „Greckie bizantyjskie: l.poj. ̉Άβαρ/Abar, l.mn. ̉Άβαρεις/Abareis, ̉Άβαροι/Abaroi, gdzie beta wymawiano jak dwuwargowe dźwięczne ‚b’; co nie jest ścisłą regułą dla okresu języka średniogreckiego (V-XV w.) gdyż pomiędzy okresem języka starogreckiego (VI w. p.n.e. – V w.) a erą języka nowogreckiego musiał istnieć okres przejściowy i należy pamiętać o częstej wymienności w średniowieczu W:B; jednak z ‚b’ zachował się we wszystkich językach słowiańskich (z wyjątkiem bułgarskiego i dolnołużyckiego, które go nie znały), prasłowiańskie l.poj. *Obъr, l.mn. *Obъrъ, staroruskie Obъre, Obъri (Объре, Объри), l.poj. Obъrinъ. We wszystkich językach słowiańskich, które ten etnikon znały, dało początek słowu ‚olbrzym, gigant’ (z wyjątkiem ruskiego – gdzie Awar, koczownik): serbskie i chorwackie, częste zwłaszcza w nazwach miejscowych Obre/Обре, Obrov/Обров, Obrovac/Обровац, staropolskie obrzym (współcześnie z mazowiecką epentezą l olbrzym), słoweńskie óbǝr/ober, czeskie obr, słowackie obor, górnołużyckie hobr – ‚wielkolud, gigant'[1]. G.-R. A.-K. Gusejnow[2] zwrócił uwagę na prawidłowość, iż górnołużyckiemu hobr (z faryngalnym/gardłowym h, czyli spółgłoską szczelinową miękkopodniebienną bezdźwięczną, w języku polskim zapisywanym dwuznakiem Ch) odpowiada X-wieczne słoweńskie *о́bъrъ/*о́bьrъ z długim zamkniętym ó pod wschodzącym akcentem w pierwszej zgłosce, co ma miejsce w dialektach Karyntii, Styrii i Recji.”

Jeżeli Awarowie/Obrowie byli Słowianami, którzy wyodrębnili się z Gepidów, posługujących się takim samym językiem jak Goci, Wandalowie i Wizygoci, to logicznym jest, że ci ostatni także posługiwali się językiem słowiańskim. Krótko: Gepidzi>Awarowie = Słowianie.