Justyna Michniuk Janske nocy/Ivanjske noći Benedikta Dyrlicha

– dwujęzyczne wydanie tomiku poezji serbołużyckiego pisarza Benedikta Dyrlicha w Serbii

Z racji mojego wykształcenia mam przyjemność swobodnego poruszania się po serbskojęzycznej prasie. Tradycyjnie zaczynam dzień od filiżanki kawy oraz przeglądu gazet w formie papierowej i elektronicznej. W taki oto przypadkowy sposób natknęłam się na artykuł o serbołużyckim pisarzu, polityku, autorze sztuk teatralnych i redaktorze, Benedykcie Dyrlichu, który ukazał się na początku listopada 2017 w serbskiej POLITTYCE ( Политика, www.politika.rs). Pan Dyrlich, którego znam osobiście od roku 2009 i bardzo sobie cenię nie tylko jako autora poezji i prozy, ale także jako człowieka zaangażowanego w szerzenie kultury oraz zachowanie języka serbołużyckiego, tym razem został doceniony w Serbii.

Urodzony w 1950 r.  niewielkiej miejscowości Neudörfel (serbołuż. Nowa Wjeska) jest dziś jednym z wiodących pisarzy serbołużyckich. Otrzymał m.in. w 2010 roku saksoński medal konstytucji (niem. Sächsische Verfassungsmedaille) za zasługi dla żyjących w Saksonii Serbołużyczan czy też nagrodę Ćišinskiego (niem. der Ćišinski-Preis, serbołuż. Myto Ćišinskeho) w 2011, przyznawaną osobom zasłużonym dla serbołużyckiego języka, kultury i tradycji. Do niedawna Benedykt Dyrlich pełnił również funkcję przewodniczącego Związku Artystów Serbołużyckich (niem. der Sorbische Künstlerbund, serbołuż. Zwjazk serbskich wuměłcow).

Informacja o nowej publikacji Pana Dyrlicha zawarta w POLITYCE to nie lada wydarzenie. Należy przede wszystkim uświadomić sobie, że wymieniony wyżej dziennik to najstarsza i najbardziej wpływowa gazeta w tej części Europy. Pierwszy numer POLITYKI pojawił się na ulicach Belgradu już 25 stycznia 1904 roku i wychodzi niezmiennie do dziś. Warto dodać, że kontakty kulturalne pomiędzy Serbołużyczanami a Serbami istnieją już od początku XIX w. Wskazana wyżej publikacja autorstwa Pana Dyrlicha nie jest więc pierwszą, a na pewno i nie ostatnią, książką serbołużycką przetłumaczoną na język serbski. Serbscy pisarze i poeci biorą także regularny udział w Międzynarodowym Festiwalu Serbołużyckiej Poezji w Budziszynie.

Wybór poezji Benedykta Dyrlicha ukazał się w Serbii nakładem Stowarzyszenia Literackiego pt. „Janske nocy/Ivanjske noći” (serb. Ивањске ноћи, pol. Noce świętojańskie ) w językach serbołużyckim i serbskim. Publikacja była prezentowana w Belgradzie przez samego autora oraz Mićo Cvijetica (serb. Мићо Цвијетић, redaktor naczelny pisma literackiego Knijshevne nowiny) a także doktora Jana Krasni (serb. др Јан Красни, lektor uniwersytecki). POLITYKA zaznacza, że językiem ojczystym autora jest język serbołużycki i to właśnie w tym języku powstaje w większości jego poezja i proza, która dopiero później jest tłumaczona na niemiecki, co nie zawsze jest łatwe, jak zaznacza sam Dyrlich. Dziennik wspomina również, że mimo istnienia długoletniej współpracy między obydwoma narodami, dzieła pisarzy serbołużyckich są w Serbii niestety wciąż mało znane. Co ciekawe Serbołużyczanie mogą przeczytać w swoim języku niektóre dzieła odznaczonego Nagrodą Nobla Ivo Andricia oraz przykładowo Miodraga Pavlovicia. We wspomnianym artykule napisano także bardzo ciekawe zdanie, które pozwala wyobrazić sobie wszystkim nie znającym twórczości Dyrlicha, tematykę jego dzieł:

Pozostaje on nierozerwalnie związany ze wszystkim, co wyniósł z domu rodzinnego: z serbołużyckim pochodzeniem, językiem, tradycją narodową, kulturą, z etniczną przestrzenią duchową i głębokimi korzeniami słowiańskimi, ze swoim narodem i wszystkimi jego dramatami, które zdarzyły się poprzez wieki i które mają miejsce także i dziś[1].

Jeśli chodzi o polskie przekłady twórczości Pana Dyrlicha, niestety nie możemy się pochwalić ani jednym. Niektóre wiersze były tłumaczone i publikowane w czasopismach, jednak póki co, o ile wiem, nie doczekaliśmy wydania w całości ani jednego ze zbiorów liryki, które stworzył. Mam nadzieję, że w przyszłości to się zmieni nie tylko w przypadku dzieł Benedykta Dyrlicha, ale i całego dorobku literatury serbołużyckiej.  Dzieła serbołużyckich pisarzy przenoszą  nas bowiem w zupełnie inny, interesujący i nieznany zarazem świat. Stanowią one lekturę obowiązkową dla biblio- i słowianofilów.

Benedikt Dyrlich w trakcie udzielania wywiadu w Zielonej Górze 2012

Dotąd wydane w Niemczech dzieła Pana Dyrlicha i innych pisarzy serbołużyckich można zakupić online na stronie wydawnictwa DOMOWINA, http://www.domowina-verlag.de/.

 Dostępne są w j. niemieckim oraz w j. górnołużyckim.

[1] POLITIKA ONLINE, http://www.politika.rs/scc/clanak/367428/Luzickosccpski-poetski-glas, Tłumaczenie własne J.M,  Остаје нераскидиво везан за све оно што је из родног дома понео: српско име, језик, народну традицију и културу, за етнички духовни простор са дубоким словенским коренима, за свој народ и све оне вековне драме кроз које је пролазио и данас пролази. Dostęp z dnia 18.11.2016.

Tekst i zdjęcia stanowią wyłączną własność autorki i nie mogą być publikowane lub/i rozpowszechniane bez jej pisemnej zgody.