Wiktor Dovbenko – Wasyliszki

Chaber bławatek – gatunek rośliny zielnej z rodziny astrowatych. Nazwy ludowe: białasy, głowacz, jasieniec, kardy, kwiatek wołoszek, macoszka, modrak, modrzeńczyk, samosiejka, wasilek, wawer, ksiotek (śląska). Występuje w Europie oraz na Syberii Zachodniej.

Bławatek (chaber) [Centaurea L.] – (Asteraceae Dum.), liczący 450-550 gatunków, rosnących głównie w Europie i na obszarze śródziemnomorskim, kilka gatunków pochodzi z Azji, Australii i Ameryki Północnej. Nazwa rodzaju pochodzi od Hipokratesa, który twierdził, że roślinę (Centaurea cyanus) wskazał Grekom centaur Chiron, wychowawca wielu herosów mitologii greckiej. Gatunkiem typowym jest Centaurea centaurium L..

Rośliny z tego rodzaju to przeważnie byliny, rzadziej rośliny roczne lub dwuletnie. Liście: proste, równowąskie, pierzastosieczne lub pierzastowrębne. Kwiaty zebrane w kuliste lub półkuliste koszyczki, osłonięte suchymi łuskami okrywy. Zewnętrzne niebieskie, białe, różowe lub purpurowe z rurkowatą, obupłciową, płodną i powcinaną koroną. Owoce z puchem kielichowym.

W Polsce rośnie jako pospolity chwast w całym kraju. Surowcem zielarskim jest kwiat chabru bławatka (Flos Cyani). Kwiaty zebrane w koszyczki osadzone są na końcach rozgałęzień pędów. Na brzegu koszyczka kwiaty języczkowe są barwy chabrowo-niebieskiej, czasem białe, różowe lub brunatnopąsowe. Bardzo popularna roślina w całej Polsce, rosnąca w zbożach i roślinach okopowych. Traktowana jako chwast. Nazywana również bławatem, modrakiem lub chabrem zbożowym.

Niektóre gatunki mają własności lecznicze (np. chaber bławatek), niektóre są uprawiane jako rośliny ozdobne.

 Rozmnaża się go przez nasiona wysiewane jesienią do gruntu, w marcu do inspektu lub na początku kwietnia do gruntu. Siew jesienny należy zabezpieczyć przed niskimi temperaturami przykrywając nasiona liśćmi i gałęziami świerkowymi. Podczas suszy konieczne jest podlewanie. Rośliny kwitną dłużej, jeśli po kwitnieniu usunie się przekwitające kwiaty, aby rośliny nie zawiązały nasion.

Rośliny wysiane wiosną kwitną od VII do końca VIII, wysiane jesienią – zakwitają w czerwcu następnego roku. Koszyczki średnicy 3 cm, osadzone są pojedynczo na wierzchołkach pędów. W koszyczku składają się wyłącznie z kwiatów rurkowych. Kwiaty osadzone w zewnętrznych okółkach są bardziej wyrośnięte, dłuższe, o koronie lejkowatej.

Helena Kishkurno – Cornflowers [kishkurno.com]

Zbiór i przechowywanie płatków

W lecznictwie wykorzystuje się kwiat bławatka. Zbieramy je zasadniczo na początku kwietnia, ale też przez cały czas kiedy jeszcze są niezupełnie rozwinięte. Ze zwiniętych koszyczków wyskubuje się płatki i następnie suszy. Suszenie wykonujemy w miejscach przewiewnych i ocienionych. Warto wysuszyć je w temperaturze 45 stopni, ponieważ przy powolnym suszeniu tracą barwę, a tylko nieodbarwione płatki zachowują lecznicze właściwości. Wysuszone płatki bławatka przechowujemy wyłącznie w szczelnie zamkniętych pudełkach (nieprzeźroczyste ściany).
W bławatkach znajdują się takie substancje jak: flawonoidy, antocyjanidyny, sole mineralne z dużą zawartością manganu oraz potasu oraz witamina C. W kwiatkach występuje niebieski barwnik cyjanina do 15%, gorycz centauryna, śluz i garbniki.

Flawonoidy wzmacniają odporność organizmu, mają właściwości przeciwalergiczne oraz przeciwastmatyczne, mają też korzystny wpływ na naczynia krwionośne. Antocyjanidyny ze względu na swoje właściwości przeciwutleniające, wykazują właściwości prozdrowotne. Sole mineralne pełnią funkcje budulcowe oraz regulatorowe.

Mangan jest mikroelementem, który bierze udział w przemianie białkowej, tłuszczowej, węglowodanowej,  odżywia nerwy oraz mózg, jest istotnym składnikiem krwi. Potas odpowiada za prawidłową pracę układu nerwowego. Poprawia zdolność koncentracji, dostarcza komórkom substancji odżywczych. Wnosi zbędne produkty przemiany materii z organizmu, bierze udział w spalaniu białek i węglowodanów.

Garbniki działają przeciwzapalnie, przeciwkrwotocznie, przeciwbiegunkowo oraz bakteriobójczo. Poza tym obkurczają naczynia krwionośne i zmniejszają obrzęki.

Witamina C ma bardzo istotne znaczenie dla organizmu – zapewnia prawidłowe funkcjonowanie układu krwionośnego (serca), obniża cholesterol i ciśnienie krwi. Jest też przeciwutleniaczem chroniącym przed wolnymi rodnikami.

Właściwości bławatków

Bławatki mają silne działanie moczopędne, przeciwbakteryjne i żółciopędne. Naparów z bławatków używany jest w przewlekłych chorobach nerek. Jako środek pomocniczy stosuje się je w stanach zapalnych kłębków i miedniczek nerkowych oraz w kamicy nerkowej, a także przy niedostatecznym przepływie żółci do dwunastnicy. Zewnętrznie napar stosowany jest przy zapaleniu brzegów powiek oraz spojówek, a także przy nadwrażliwości na intensywne promieniowanie słoneczne, zmęczenie spojówek od ekranów telewizyjnych czy monitorów komputerowych. Nic nie likwiduje powstałych z tego powodu dolegliwości oczu tak skutecznie, jak napar z bławatka. Napar stosuje się również do zmywania skóry głowy dotkniętej łupieżem lub grzybicą. Dobroczynnie działają płukanki gardła oraz jamy ustnej w stanach zapalnych. Ekstrakt ma działanie łagodzące podrażnienia, delikatnie rozjaśniające skórę. Jest składnikiem o właściwościach przeciwalergicznych.

Napar oczny: zmieszać 4 łyżki kwiatów chabru, 3 łyżki ziela świetlika i 2 łyżki kwiatów rumianku. Zalać 2 łyżki mieszanki 1 szklanką wrzącej wody i naparzać pod przykryciem 15 minut. Odstawić na 15 minut, przecedzić. Przykładać ciepłe przymoczki na oczy w stanach zapalnych, kilkakrotnie w ciągu dnia.

Bławatek jest też użytecznym składnikiem wielu mieszanek ziołowych działających moczopędnie oraz stosowanych przy schorzeniach nerek. Można takie zioła przygotować, mieszając: 

Przygotowując napar, należy jedną łyżkę kwiatów zalać szklanką wrzącej wody i przez 15 minut naparzać pod przykryciem. Potem odstawić na 15 minut i przecedzić.

Obok maczku polnego w zbożach są błękitne  kwiaty ,różnie zwane w różnych regionach. Bławatki,chabry, modraki.. Od „Mądrej z Wróblewa” mam informację ,że największą moc mają suszone kwiaty zbierane w Boże Ciało najlepiej między 12 a 13 czerwca.

Smak wina bławatkowego.

Zaiste, smak wina bławatkowego nie ma sobie równych.
W październiku 1951 r. zachwycił mnie jego bukiet,
aromat godny dzieci i Aniołów
Łagodniejszy niż nektar na Olimpie.
Pamiętam!
Jakby to było wczoraj..

Byłem wówczas dzieckiem buszującym w zbożu..
W czerwcu tamtego roku, polowałem na koniki polne.
Przy okazji zbierałem kwiatki
chabrów zwanych bławatkami
Pamiętam!
Jakby to było wczoraj…

Napełniona koszyczkami chabrów litrowa butla po okowicie,
zalana osłodzoną i ostudzoną wodą,
stała obok komina, wtulona w południową kalenicę.
Reszta to Słońce i czas…
Pamiętam: Kolor, Bukiet i Smak
Jakby to było wczoraj!

http://twochancesvegplot.wordpress.com/tag/dahlia/

Bławatki symbolizują niewinną przygodę.

widzieć rosnące: miłostka

zrywać je: rozstanie.

BŁAWATEK… – MARIA PAWLIKOWSKA-JASNORZEWSKA

Wyciąg z bławatków, to znane collyrium
Na przekrwienie spojówek, z których łza się toczy.
(Niejednemu sam widok polskiego bławatka
Uleczyłby natychmiast przepłakane oczy…)