Dolina Racławki ze Stanisławem Pagaczewskim i profesorem Gąbką
Nie wiesz co zrobić w długi weekend świąteczny – zrób sobie piknik w Dolinie Racławki
Rezerwat przyrody Dolina Racławki
Dubie | Przyroda | XIII edycja 2011 Małopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego
Rezerwat przyrody Dolina Racławki położony jest na terenie Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie, wchodzącego w skład Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego.
Rezerwat obejmuje dno doliny oraz przyległe partie zboczy na odcinku ponad 3 km, między wsiami Paczółtowice i Dubie. Powstał w 1962 r. i jest powierzchniowo największym w Małopolsce. Aby przejść wszystkie wytyczone na terenie rezerwatu trasy dydaktyczne, potrzebujemy około 10 godzin.
Szczególnie ciekawe są ścieżki geologiczne – spotkamy tu bowiem skały z wielu er geologicznych. 390-310 milionów lat temu (w dewonie i karbonie) występowało tu płytkie ciepłe morze, o stale obniżającym się dnie, co pozwoliło na osadzenie się ponad 1000-metrowego kompleksu skał wapiennych, których imponujące wychodnie obserwujemy w rezerwacie. Pod koniec paleozoiku (perm) morze ustąpiło, umożliwiając powstanie osadów lądowych ze śladami działalności wulkanicznej. W erze mezozoicznej, zwykle kojarzonej z dinozaurami, znów powraca morze, w którym tworzą się najczęściej spotykane w podkrakowskich dolinkach skały: wapienie jurajskie.
W trzeciorzędzie skały te zostają pocięte uskokami (efekt ruchów górotwórczych, którym zawdzięczamy m.in. Karpaty, Alpy i Himalaje), co w dużej mierze zdeterminowało kształt dzisiejszej doliny, a wody płynące i czynniki atmosferyczne (odpowiedzialne za erozję skał) dopełniły dzieła. Dzięki bogatym w węglan wapnia (wypłukiwany ze skał wapiennych) wodom utworzyła się w dolinie martwica wapienna, tworząca dziś unikalne na skalę krajową odsłonięcie. Jest to miejsce obowiązkowych odwiedzin dla studentów geologii i geoturystów, często bez zastanowienia zabierających na pamiątkę kawałki tej niezwykłej, miękkiej skały.
Dolinę i jej strome zbocza porastają buki, dęby, graby, olchy i jawory, ale też sosny i świerki. Wędrując brzegami Racławki, widzimy zróżnicowane drzewostany: buczyny, grądy, łęgi, możemy spotkać także jaworzynę i bór mieszany.
W dolinie oznaczono 27 gatunków roślin chronionych. Wśród nich kilka gatunków storczyków, m.in. buławniki i kruszczyki. Przy odrobinie szczęścia można także spotkać bardzo rzadkiego obuwika pospolitego, storczyka o drobnych bordowo-cytrynowych kwiatach. W rezerwacie można znaleźć również stanowiska widłaka goździstego, którego pędami jeszcze nie tak dawno dekorowano koszyczki ze święconką.
Ptaki i ssaki żyjące na brzegach Racławki to gatunki typowe dla podkrakowskich dolin. Na szczególną uwagę zasługują nietoperze, dla których krasowe jaskinie są idealnym mieszkaniem (m.in. podkowiec mały oraz nocek duży i orzęsiony). W rezerwacie znalazły również schronienie inne nocne ssaki – orzesznice, a także ślimaki, często rzadkich gatunków umieszczonych w „Polskiej czerwonej księdze zwierząt”, np.: pomrów błękitny, świdrzyk mały czy ślimak Lubomirskiego.
Skały wynurzające się z zieleni są świadkami nie tylko najbardziej odległych epok geologicznych, ale i początków dziejów rodzaju ludzkiego. Najstarszym znanym mieszkańcem tych okolic jest maleńkie dziecko, którego bogato zaopatrzony grób sprzed 27 tysięcy lat odkryli krakowscy naukowcy w jaskini Borsuka w Dubiu. Rodzice malucha należeli do paleolitycznych łowców-zbieraczy, dla których krasowe jaskinie stanowiły schronienie przed chłodem i drapieżnikami.
Źródła historyczne wymieniają te okolice jako miejsce walk powstańców styczniowych, w czasie II wojny światowej zaś był to teren działania dla obwodu Krzeszowice Armii Krajowej.
Dzisiaj dolina jest jednym z ulubionych miejsc długich spacerów, zwłaszcza dla mieszkańców Krakowa. Cieszy zielenią i koi sterane miastem nerwy. W zamian za to oczekuje od swoich gości szacunku należnego rezerwatowi przyrody.
Anna Miodyńska
Bardzo piękne fotografie podpisane Andrut. Kamieniołom Dębnik [foto- Andrut]
Dolina Racławki ciągnie się na dł. ok. 10 km. Jest bardzo głęboka, nieomal w całości zalesiona. Na krawędzi lewego (wsch.) brzegu widoczne są wśród lasu białe skałki jurajskie.
Rezerwat krajobrazowy, częściowy w dolinie utworzono w 1990 r. /Z. M.P.90.31.248/. Obejmuje on fragment doliny o pow. 472,66 ha (?) między Dubiem i Paczółtowicami.
(Uwaga! W niektórych źródłach znalazłem zapis jakoby rezerwat ten miał powierzchnię 62 ha i został założony w 1962 r.)
Ochronie podlegają naturalne zróżnicowane zespoły buczyn, grądu, boru mieszanego oraz murawy kserotermiczne i naskalne.
Długość 10 km, ciągnie się 25 km na północny zachód od Krakowa i ok. 10 km na północny wschód od Krzeszowic, pomiędzy wsiami Dubie, Żary, Dębnik, Paczółtowice i Racławice. Jej budowa geologiczna jest skomplikowana i osobliwa, a ze względu na bogactwo przyrodnicze uważa się ją za równie cenną, jak dolina Prądnika. W 1962 r. utworzono na jej terenie rezerwat Dolina Racławki, powiększony w 1990 r. z 62 do 473,9 ha. W granicach chronionego obszaru występują bujne lasy: na zboczach północno-wschodnich – cieniste buczyny karpackie, na zboczach południowo-zachodnich – grądy i ciepłolubne buczyny, w partiach wierzchowinowych – bory mieszane, a na dnie doliny – wilgotne łęgi olszowe. W runie spotyka się szereg rzadkich roślin, m.in. storczyki i wiele górskich gatunków reliktowych (25 odmian roślin chronionych). Szczyty skalnych masywów porastają zarośla i murawy kserotermiczne.
Poza tradycyjnymi skałami jurajskimi, w dolinie Racławki odsłaniają się skały paleozoiczne, w tym najstarsze środkowodewońskie dolomity oraz skały wulkaniczne. W łomach można zobaczyć jedyne w regionie odsłonięcie uskoku waryscyjskiego i rafy dolnokarbońskiej.
W Racławicach warto zwiedzić modrzewiowy kościół z 1511 r. otoczony pomnikowymi drzewami.
Trasy
Dla niezmotoryzowanych dotarcie do doliny Racławki jest nieco trudniejsze niż do pozostałych dolin. Najlepiej wyruszyć zielonym szlakiem z Rudawy przez Radwanowice i Dubie (7,2 km; 1 godz. 30 min) lub dojechać do Dubia prywatną linią #31 Kraków-Krzeszowice. Samochód można zostawić na parkingu koło gajówki za Dubiem, na granicy rezerwatu.
Geologiczna odmienność doliny Racławki spowodowała, że w 1990 r. pod okiem prof. Ryszarda Gradzińskiego pracownicy Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych wytyczyli trzy szlaki dydaktyczne z tablicami informacyjnymi ustawionymi w najciekawszych punktach. Oznaczono je ukośnym kolorowym paskiem, a drogę do stanowisk dydaktycznych wskazują trójkątne znaczki o barwie odpowiadającej kolorowi znaków ścieżki. Te znakomite trasy spacerowe umożliwiają zwiedzenie najciekawszych zakątków doliny Racławki.
Trasa I (znaki żółte) tworzy 7-kilometrową pętlę, zaczynającą się przy parkingu nad Dubiem. Prowadzi na wschód do Wąwozu Żarskiego oraz do doliny Szklarki. W czasie wędrówki można zobaczyć wapienne skałki oraz łom z intruzją porfirową.
Trasa II (znaki czerwone) ma 6 km długości i również zaczyna się na parkingu. Przebiega przez wąwóz Zbrza, obok kamieniołomu dolomitów, następnie przez Dębnik, gdzie warto zwiedzić nieczynny łom Karmelicka Góra, w którym wydobywano słynne czarne wapienie, zwane dębnickimi marmurami. Przy zejściu do doliny zainteresowani powinni zajrzeć do łomu pisarskiego z widocznym uskokiem waryscyjskim.
Trasa III (znaki niebieskie) to 5-kilometrowa pętla wiodąca z górnej części doliny koło Paczółtowic (z parkingu dojście zielonym szlakiem, a potem żółtym). Głównym jej walorem są łomy (m.in. z odsłonięciem rafy dolnokarbońskiej) oraz zjawiska krasowe: wywierzysko i skałka z nyżą.
[Foto: http://forumjurajskie.pl/viewtopic.php?f=9&t=4200]
Przykładowa trasa: Dubie – Paczółtowice
Droga przez dolinę od strony Dubia w kierunku Paczółtowic ma długość około 3 km. Przejście od przystanku do wejścia do doliny (1,5 km) oraz właściwej trasy (3 km) zajęło nam około 3 godzin. Często jednak zatrzymywaliśmy się, by robić zdjęcia i podziwiać widoki. Bez tych przystanków 1,5-2 h powinno wystarczyć na pokonanie tej drogi.
Znalezienie wejścia do Doliny Racławki nie było trudne, potrzeba skorzystania z mapy pojawiła się dopiero później. Po drodze do doliny minęliśmy czynną Kopalnię Odkrywkową Dolomitu Dubie oraz niewielki parking (mapa) – zmotoryzowani turyści mogą więc skrócić sobie spacer o 1,5 km, które my musieliśmy pokonać od przystanku busa.
Dla kogo?
Trasy jest łatwa, zdarzają się jednak trudniejsze momenty – na przykład mniej więcej w połowie drogi, gdzie rzeka Racławka zajmuje prawie całą szerokość wyznaczonej ścieżki. Przypuszczalnie w okresie wzmożonych opadów konieczne jest w tym miejscu zboczenie z głównej trasy. Racławka to dość bystry potok, miejscami tworzy baseniki i małe wodospady. Po drodze jest wiele miejsc, w których, korzystając z drewnianych ławek i stolików, można sobie odpocząć.
Co tam jest ciekawego?
Dolina Racławki jest bogata w ciekawe formy geologiczne – skały wapienne pochodzące z różnych epok geologicznych, jaskinie, jamki, źródła (m.in. źródła Bażana, zagospodarowane na potrzeby wodociągu). Można tu także spotkać 27 gatunków roślin chronionych i kilka pomników przyrody. Dolinę zamieszkuje także typowa dla podkrakowskich dolin fauna, m.in. orzesznice i ślimaki. Tutejsze jaskinie są idealnym miejscem dla nietoperzy. Bardzo chcieliśmy zobaczyć orzesznicę, ale tego planu niestety nie udało się zrealizować. Spotkaliśmy za to żaby i ślimaki.
Racuch – Tomek Ślusarczyk
Racuch
| Autor: Tomek Ślusarczyk Aby dokładnie opisać Racucha wystarczy powiedzieć, że jest to miniaturka Fiali o przeciwnej, zachodniej i zachodnio-północnej wystawie. Skała o wysokości do 15 metrów znajduje się w bocznej dolince rozcinającej wschodnie zbocze Doliny Racławki, mniej więcej w 1/3 jej długości (blisko centrum Racławic).
Historia eksploracji Pierwszymi wspinaczami którzy zainteresowali się skałą był Andrzej Ciszewski wraz z przyjaciółmi. Smakowity skalny kąsek został ochrzczony przez nich Racuchem. W latach 90 XX wieku zainstalowano tutaj kilka ringów stanowiskowych dzięki którym, można się było wspinać z górną asekuracją. Oczywiście większość rys została poprowadzona. W 2009 roku Racuchem zainteresowali się Przemysław Rostek i Karol Tabor którzy w ciągu kilku tygodni oczyścili i przygotowali 18 dróg. Ubezpieczenie dróg zostało wsparte przez Fundację WSPINKA i środki prywatne (Insurekcja i Płyta Kosynierów).
Dojazd Jadąc drogą krajową nr 94 Kraków – Olkusz należy skręcić w Przegini w stronę Krzeszowic (9 km z Olkusz, 24 km z Krakowa), a następnie po 5 km skręcić w lewo tuż za centrum Racławic w wąski stromy asfalt. Po minięciu zabudowań asfalt się kończy i ostatnie 300 metrów jedziemy bitą drogą. Jadąc drogą krajową nr 79 Kraków – Chrzanów należy skręcić w Krzeszowicach w ulicę 3-Maja, a następnie ulicą Legionów Polskich jedziemy do Paczółtowic (6,8 km z Krzeszowic). Tutaj skręcamy w prawo i po nieco ponad 3 km skręt w prawo w wąski stromy asfalt. Osoby bez samochodu mogą dojechać do centrum Racławic prywatnymi busami kursującymi z Krzeszowic, Krakowa (niezbyt często) i Olkusza. |
|||||
[Foto: http://forumjurajskie.pl]
Sprzątali Dolinę Racławki
| wtorek, 19 października 2010 13:58 |
| W sobotę 16 października w Dolinie Racławki miała miejsce kulminacja projektu „Chcę żyć w czystej gminie”, którego autorem jest Stowarzyszenie RYNEK (projekt współfinansowany przez gminę Krzeszowice).
W ramach projektu trwającego od lutego tego roku odbył się konkurs plastyczny na plakat o tematyce ekologicznej, powstały ulotki edukacyjne informujące o skutkach spalania odpadów w piecach i na wolnym powietrzu, na stronie Stowarzyszenia www.krzeszowice-rynek.org działa interaktywna mapa dzikich wysypisk w gminie Krzeszowice. Powstała również Biała księga dzikich wysypisk w gminie Krzeszowice, którą wręczymy władzom samorządowym na sesji 28 października. Rezerwat Doliny Racławki jest niezaprzeczalnie jednym z najpiękniejszych i najbardziej urokliwych miejsc na naszym terenie. Jest również miejscem, którego nie oszczędzili łamiący wszelkie zasady dobrych obyczajów i kultury osobnicy, rzucający śmieci gdzie popadnie. Potok Racławka stał się składem butelek, puszek, kartonów, które tworzą pośród leżących w nim powalonych drzew tamy ze śmieci. Na zaproszenie Stowarzyszenia RYNEK do wspólnego sprzątania Doliny Racławki odpowiedzieli jego członkowie i ich rodziny, partnerzy projektu – członkowie Polskiego Klubu Ekologicznego, a także Ci, którzy chcieli nam po prostu pomóc: panowie sołtysi Dubia i Żar – pan Zbigniew Wąsik z żoną i pan Jerzy Drożdż, panowie radni: Ryszard Niemczyk (członek PKE) i Witold Kulczycki (członek założyciel Stowarzyszenia RYNEK), prezes Fundacji Inicjatyw Lokalnych i Oświatowych, inicjator powstania Grupy Partnerskiej RAZEM – pan Adam Ślusarczyk, członkowie Koła Młodych Demokratów – Wojtek Pogan, Grzegorz Małodobry i Adrian Konefał. Szczególne podziękowania należą się najmłodszym uczestnikom sprzątania – Kai i Kamilce Milewskim i Ignacemu Władyce. Licząca ponad 20 osób grupa (dołączali też w trakcie sprzątania przypadkowi turyści), wyposażona w worki, rękawice, gumowe buty, sprzęt do wyciągania śmieci z wody zebrała 52, 120 – litrowe worki śmieci. Pan Jurek – sołtys Żar zapewnił własnym ciągnikiem transport worków na parking, gdzie utworzyły pokaźną górkę. Agata Kulczycka Prezes Stowarzyszenia na Rzecz Rozwoju Samorządności i Demokracji Lokalnej RYNEK w Krzeszowicach Marek Władyka Polski Klub Ekologiczny |
[Foto: http://forumjurajskie.pl]
