Franciszek Ejsmont Lumir (1853 – 1910) – Strażnik Wiary Słowiańskiej

„Jeżeli akcja ich utworów działa się w czasach przedchrześcijańskich, a szczególnie za pierwszych Piastów, wtenczas zawsze pamiętali o bogach Rugii Pomorza Zachodniego, o których mówiły historyczne źródła i bogata tradycja literacka. Wykorzystał to między innymi Franciszek Ejsmont Lumir, autor dramatu „Gwiazda Wschodu” napisanego w 1877, a wydanego w roku 1900.” – Profesor Tadeusz Linkner: https://bialczynski.pl/2011/04/14/tadeusz-linkner-literacka-mitologia-pomorza-w-mlodej-polsce/

Franciszek Kandyd Maria Eysymont h. Korab (1853 – 1910)^[1], ps. lit. Lumir, syn Szymona i Emilli z Terleckich, poeta.

Urodził się w Żytomierzu, w roku 1853 jako syn Szymona Ejsmonta i pisarki Emilii z Terleckich Eysymontowej, wychowywał w rodzinnym dworku w Wielkiej Czernihówce. W 1869 roku rozpoczął studia na wydziale prawa Uniwersytetu w Kijowie. Pierwsze utwory znalazły się w antologii „Co Bóg Dał” w 1872 roku. Tam też znalazło się opowiadanie matki autora „Dobry Uczynek” z ilustracjami starszego brata – Augusta Antoniego Eysymonta (zm. 1904). Już w 1872 roku nawiązuje korespondencję z Józefem Ignacym Kraszewskim, którego uważa za swojego ideowego mistrza. W 1873 przenosi się do Krakowa by kontynuować studia na Uniwersytecie Jagiellońskim. Uczęszcza na wykłady takich ówczesnych sław krakowskich jak Stanisław Tarnowski, Józef Szujski, Józef Kremer.

Publikuje i próbuje znaleźć uznanie w środowisku krakowskim, co mu się nie udaje. Po ukończeniu studiów i po niepowodzeniach literackich wraca w rodzinne strony. W 1877 roku przeniósł się do Wiśniowca, gdzie pracował w bibliotece zamkowej. Ogłasza wtedy ogólnopolską akcję na rzecz ratowania zbiorów zamkowych. W czerwcu tegoż roku wysyła do Kraszewskiego rękopis „Gwiazdy Wschodu”. Jednak Kraszewski z uwagi na sytuację odradza publikację. Ostatecznie utwór ukazuje się dopiero w 1900 roku.
Od roku 1879 przestaje publikować, powracając dopiero u schyłku XIX w., pod pseudonimem „Lumir”. Wtedy też publikuje tetralogię „Walka idei” (1900 – 1910). Są to ostatnie jego publikacje.

Zmarł w Krakowie, latem 1910 roku. Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim jako Franciszek Korab Eysymont.

Uzupełnienie

Franciszek Maria Kandyd Ejsmont (Eysymont) ps. Lumir ur. ok października 1853 Żytomierz zm. 29.08.1910 w Krakowie (szpital Św. Łazarza) i został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Syn Szymona i Emilii z Terleckich. Wpisany do VI cz. Szlacheckiej Księgi Rodowodów Guberni Wołyńskiej pod nr 3555 dn. 06.10.1888 w Żytomierzu. W wieku siedemnastu lat podjął studia prawnicze w Kijowie jednocześnie klarując swoje upodobanie do literatury. Już od najmłodszych lat w rodowym dworku w Wielkiej Czenihówce oddawał się częstemu rymowaniu, pierwszym próbom literackim. Sprzyjała temu atmosfera domu rodzinnego, gdzie jego matka Emilia miała szerokie ambicje literackie, zaś starszy brat Antoni August wielce przysłużył się w ukształtowaniu jego światopoglądu. Pierwsze swoje kroki literackie zamieścił w zbiorze Co bóg dał Kijów 1872, tomiku Odgłos z Polesia Kijów 1872. W kolejnych latach próbuje swoich sił literackich w prasie warszawskiej i poznańskiej, zamieszczając kilka „korespondencji z Polesia”. Zawiązuje znajomość z Józefem Ignacym Kraszewskim, w marcu 1873 roku do Kijowa dociera Program polski Kraszewskiego, który Lumir obiecuje własną ręka przepisać i przy okazji świąt wielkanocnych objawić „mieszkańcom szumiącego Polesia”. Studia prawnicze kolidowały z jego twórczością literacką i z tegoż względu zamierza opuścić Kijów udając się do Krakowa. Dochodzi do tego po śmierci ojca Szymona (10.10.1873). Od zimowego półrocza 1874/75 podjął studia na wydziale filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wydaje Poezja w życiu ser. I Obrazy poleskie Kraków 1875, Walka idei. Tragi-komedyja z dawnej przeszłości Kraków 1875, rozlicznych wierszy i tekstów do muzyki na fortepian Fryderyka Prochaski. Po roku studiów z zaliczeniem okresu kijowskiego kończy edukację na uniwersytecie i udaje się w rodzinne strony. Na początku 1877 wyjechał do Wiśniowca, gdzie pełniąc służbę biblioteczną starał się ocalić księgozbiór po Wiśniowieckich, Mniszkach i Platerach, niestety z braku nabywców nieskutecznie. Napisał tam „Walka idei” i „Gwiazda wschodu” oraz wiele innych. Wraz z rokiem 1879 następuje przerwa w publikowaniu dzieł Lumira. Zostają one dopiero opublikowane w 1900 roku. W kolejnych latach ogłosił Poema-Prolog Kraków 1902, Światełka, Nowy Grunwald oraz Ostatni grom Kraków 1910. Żonaty z Emilią Baranowską (1850-1899) I voto Wiszniewska. Przed śmiercią zamieszkiwał w Krakowie, przy ul. Karmelickiej 8 (par. Św. Szczepana).

Twórczość

• Nierząd i praca (1872)
• Odgłos z Polesia (1872-1874)
• Walka idei. Tragikomedia z dawnej przeszłości (1875)
• Poezja w życiu (1875)
• Gwiazda Wschodu (1877, wyd. 1900)
• Poema. Prolog (1900)
• Na Ziemi. Perły. Dwa poematy boleści (1900)
• Światełka (1902)
• Nowy Grunwald (1910)
• Ostatni grom (1910)

Rodzina

Był potomkiem Kazimierza Eysymonta (zm. 1711), podczaszego orszańskiego, kuzynem Polikarpa Ejsmonta, radcy stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych w St. Petersburgu, kawalera orderów św. Anny (2 i 3 stopnia) i św. Stanisława (2 i 3 stopnia).

Bibliografia

• T. Budrewicz, „Poseł do rodnych krwi słowiańskiej braci” („Przegląd Humanistyczny” nr 1-2/1982)
• [A. Molicki], Słowianie o poematach Lumira. Wydał jeden z przyjaciół Jego, Kraków 1903

Item Description: Krakow: G. Gebethner i Sp., 1910., 1910. Oprawa biblioteczna polplotno. 21cm. Notka wydawnicza: Krakow: G. Gebethner i Sp., 1910.; Wymiar bloku: 21cm.; Naklad: 0; Uwagi: Pierwsze wydanie dramatu ukazalo sie w Krakowie w 1900 roku. Franciszek Marian Ejsmont albo Ejsmond lub Eysymont (ca 1850 – 1920 Krakow) literat, publicysta.Rzadkie, pozycja nie notowana w zbiorach publicznych (sa wczesniejsze tomy). Ciekawa pieczec proweniencyjna: Dar Harcerstwa Krakowskiego dla Braci Slazakow.; Waga: 760g; Strony: XIV, 490s.; Kategorie tematyczne: literatura dramat, literatura polska literatura 1900-1944 literatura XIX w., okres wydania 1900-1944 / literature drama, , period of edition 1900-1944 / Literatur Drama, , Erscheinungsperioden 1900-1944; Oprawa nieznacznie uszkodzona i przybrudzona z uszkodzona naklejka na grzbiecie, na nieco poplamionej karcie tytulowej pieczec oraz adnotacja olowkiem poza tym blok czysty. Pozycja w stanie wiecej niz dobrym. Bookseller Inventory # 10054

Walka idej. [Cz.] 3, Światełka – Ejsmont, Franciszek Marian

http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=131740

http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=144913&from=FBC