Józef Stanisław Wierzbicki (1853 - 1932) - Strażnik Wiary Słowian [II SSŚŚŚ Warszawa - Mińsk]

Józef Stanisław Wierzbicki (1853 – 1932) – Strażnik Wiary Słowian

www15 Jeżeli akcja ich utworów działa się w czasach przedchrześcijańskich, a szczególnie za pierwszych Piastów, wtenczas zawsze pamiętali o bogach Rugii Pomorza Zachodniego, o których mówiły historyczne źródła i bogata tradycja literacka. Wykorzystał to między innymi Franciszek Ejsmont Lumir, autor dramatu „Gwiazda Wschodu” napisanego w 1877, a wydanego w roku 1900. Wielu pisarzy tej epoki „przełomu wieków” pisząc o dawnym Pomorzu że pamiętało o słowiańskich wierzeniach, jak: Józef Stanisław Wierzbicki, Helena Ceysinger, Artur Górski, Ludwik Stasiak, Lucjan Rydel. Jan Kazimierz Zieliński, Natalia Dzierżkówna i wreszcie Tadeusz Miciński.

Poematem o tematyce morskiej i pomorskiej był już „Wyszymir” (1860) Deotymy, ale wręcz kronikarsko dzieje Rugii i Pomorza Zachodniego opowiadają młodopolskie „Rapsody” (1901) J. S. Wierzbickiego. Treść do nich poeta zaczerpnął z kronik skandynawskich i niemieckich, a także z „wieści gminnej” i wrażeń lat młodzieńczych. Ponieważ opowiadał o czasach przedchrześcijańskich, więc nie mógł przemilczeć słowiańskich wierzeń. Czytamy tam o słowiańskim kulcie drzew, wody, morza i słońca, poznajemy słowiańską Retrę i jej bogi. W każdym rapsodzie można odnaleźć coś z religii Słowian, a szczególną uwagę zwracają motywy solarne i akwatyczne, które tyle znaczyły dla mieszkańców Pomorza. Wiele jest tu reminiscencji z romantyzmu ( „Alpuhara”, „Świteż”), chociaż motywy onliryczne są już młodopolskie. „Rapsody” Wierzbickiego można by więc nazwać za ówczesnymi krytykami, pierwszą udaną próbą stworzenia marynistycznego poematu na miarę skandynawskich sag.

– Tadeusz Linkner (https://bialczynski.pl/2011/04/14/tadeusz-linkner-literacka-mitologia-pomorza-w-mlodej-polsce/)

WIERZBICKI JÓZEF STANISŁAW, ur. 12 II 1853 w Henrykówce (Podole), zm. po 1932, poeta. Ukończył prawo 1880 na uniw. w Kijowie, nast. pracował jako adwokat w Mińsku, po 1918 mieszkał w Polsce. Współpracował z „Kłosami”, „Tygodnikiem Ilustr.”, „Prawdą”, „Głosem” i in. Ogłosił dramat Z życia (1880), poematy: Hanka. Powieść podolska (1888), Rajgrodzki (1890, pod pseud. Alfons Lati), Atlantyda (1910); zbiór poet. o tematyce hist. Rapsody (1901), tomy liryków, gł. erotyków i wierszy refleksyjnych: Poezje (1882, 1884, 1894), Zosia. Księga pamiątek (1890), O brzasku (1898), Ku słońcu (1906), Księga ciszy (1914), Księga sonetów (1922). Wczesne poezje W. należały do tradycji postromant., późniejsze były typowe dla liryki młodopolskiej. Najwybitniejszym utworem jest powieść poet. Hanka, o miłości dwojga młodych rozdzielonych różnicami klasowymi, zawierająca realist. epizody obycz. z życia wsi podolskiej, porównywana z utworami W. Wysockiego.

Księga wierszy 3; Zbiór poetów A.

A. POTOCKI J.S.W., w: Szkice i wrażenia literackie, Lw. 1903.

Wiersz miłosny Józefa Stanisława Wierzbickiego pod tytułem O! Jakże chciałbym