To była z pozoru zwyczajna działka. Zarośnięta trawą, krzakami, od lat stała niewykorzystywana. Kilka lat temu gmina zdecydowała, że wybuduje tu blok mieszkalny w ramach rządowego programu Mieszkanie Plus. Powstał projekt, otrzymano zezwolenie na budowę. Ale działka przy ul. Poprzecznej, na której miała ruszyć budowa, znajdowała się na terenie cennym z archeologicznego punktu widzenia. Stanowisko archeologiczne odkryto tutaj już w drugiej połowie lat 80. Przed rozpoczęciem budowy konserwator zabytków nakazał gminie przebadanie działki. Zajęli się tym archeolodzy z Muzeum Twierdzy Kostrzyn.

– Badania trwały od maja 2021 r. do grudnia 2022 r. Prowadzone były z przerwami, chociażby ze względu na warunki pogodowe. Łącznie przebadaliśmy ponad 70 arów. Muszę przyznać, że ilość znalezisk nas zaskoczyła. Badania były dość długie, dlatego tym bardziej na pochwałę zasługuje postawa gminy, która nie naciskała na ich szybsze zakończenie – mówi Julianna Sójkowska-Socha, specjalista ds. archeologii w kostrzyńskim muzeum. W trakcie eksploracji obiektów wydobyto kilkaset kilogramów ceramiki, zabytki wykonane z brązu, monety oraz przedmioty kamienne. Do najciekawszych pozyskanych eksponatów należą: sierp i brzytwa wykonane z brązu, monety, z których najstarsza datowana jest na XIV w., wydobyte w całości naczynia ceramiczne, obciążniki tkackie, przepalona bryłka bursztynu, siekierka kamienna i rozcieracze kamienne.

Możemy już teraz powiedzieć, że w tym miejscu w okresie kultury łużyckiej istniała duża osada. Świadczy o tym ilość obiektów ziemnych. Znaleźliśmy dużo ceramiki, przepalonych naczyń, pozostałości w jamach, do których wyrzucano odpadki. Odnaleźliśmy też wiele dołów posłupowych. Ich koncentracja i ułożenie świadczą o tym, że przed naszą erą ludzie wznosili tu zabudowania – mówi Krzysztof Socha, archeolog w kostrzyńskim muzeum.

Osada, na której ślady natrafili archeolodzy, istniała tutaj między 2700 a 2500 rokiem przed naszą erą. Badacze wydobyli z ziemi kilkaset kilogramów ceramiki. Co ciekawe, kilka lat temu, kilkaset metrów dalej również natrafiono na pozostałości prastarej osady. Archeolodzy z Gorzowa prowadzili wówczas badania terenu, na który obecnie stoi market Biedronka. Ale to nie wszystko. W okolicy ronda i stacji paliw przy wjeździe do Witnicy od strony Kostrzyna również nie brakowało znalezisk. Tutaj odkryto cmentarzysko z podobnego okresu. Czy wszystkie te miejsca miały ze sobą związek? Możliwe. Ale równie prawdopodobne jest, że istniały niezależnie. Jedno jest pewne. Ludzie wybierali to miejsce do życia już przed naszą erą.

Dużym zaskoczeniem dla archeologów było odnalezienie trzech obiektów archeologicznych, datowanych na wczesne średniowiecze (VII-VIII wiek naszej ery). – To zaskoczenie, bo tak datowanych obiektów na tym terenie wcześniej nie odnajdywano – mówi J. Sójkowska-Socha. Teraz przed archeologami kolejne wyzwanie. Trzeba zrobić dokumentację i wszystkie znaleziska dokładnie opisać. Efekt prac będzie dostępny prawdopodobnie w przyszłym roku.

W przyszłym roku ma ruszyć też budowa bloku na działce, na której zakończono właśnie badania archeologiczne. W międzyczasie upadł pomysł, aby wybudować tu bloki w ramach programu Mieszkanie Plus. – Wraz z 14 innymi lubuskimi gminami zawiązaliśmy spółkę o nazwie Społeczna Inicjatywa Mieszkaniowa. Każda z gmin wpłaciła do spółki po 3 mln zł, a więc kapitał spółki to teraz 45 mln zł. Na tej podstawie będziemy się starali o kredyt z Banku Gospodarstwa Krajowego – tłumaczy Dariusz Jaworski, burmistrz Witnicy. Gmina ma już wart 700 tys. zł projekt i pozwolenie na budowę. Jeśli BKG da kredyt, to w przyszłym roku może zostać ogłoszony przetarg. – Po jego rozstrzygnięciu ruszą prace – mówi burmistrz. W ramach inwestycji ma powstać 77 mieszkań. Będą tu 30-metrowe kawalerki, mieszkania dwupokojowe i 60-metrowe M3. Na parterze znajdzie się miejsce na lokale handlowe i usługowe.