O Nikołaju Przewalskim, zrusyfikowanym Polaku, a może po prostu Polaku, który wybrał na ojczyznę Rosję, mimo posiadania polskiego szlachectwa po ojcu – nie poczytacie sobie za dużo na polskich stronach Internetowych ani w polskich mediach. Mimo, że każdy widział w ZOO konia Przewalskiego, czyli dzikiego konia, którego opisał on podczas swoich wypraw na rosyjski Daleki Wschód, albo o tym koniu coś słyszał.
Powiem jak w bajce – są trzy powody dla których tak się dzieje:
Po pierwsze niechętnie się wspomina Polaka który Rosję wybrał na ojczyznę i wolał ją od Polski (która akurat kiedy on żył od każdego Polaka domagała się ofiary krwi, a tych co stanęli po drugiej stronie miała – tak jak i dzisiaj – za kolaborantów wroga)
Po drugie zamiast być polskim szlachcicem wolał być rosyjskim generałem, a kiedy usłyszał o Powstaniu Styczniowym zgłosił się na ochotnika żeby się bić przeciw Polakom.
Wreszcie po trzecie, ten skomplikowany człowiek, który odkrył i opisał ponad 200 nowych gatunków fauny, bywał w ziemiach gdzie wcześniej z Europejczyków zawitał prócz niego tylko Marco Polo i wykonał pierwsze znane w Europie mapy tych ziem, jest posądzany o to iż jest ojcem Józefa Wisarionowicza Stalina. Chociaż niektórzy twierdzą, że jest tylko jego wujem, bo ojcem był jego rodzony brat. Z tego by wynikało, że Polacy byli największymi katami Polski i Rosji oraz połowy Europy, a przynajmniej potomkowie Polaków w 50%, bo Dzierżyński był twórcą NKWD, a Stalin – … no, wiadomo.
Jeśli idzie o Przewalskiego i Stalina to jest w nich nie tylko genetyczne podobieństwo – Stalin to jakby skóra zdjęta z taty – ale są w dziejach rodziny Przewalskich takie dziwne momenty, które mogłyby świadczyć iż zaszło coś – może jakaś „krzywda” (prawdziwa czy urojona), miał miejsce jakiś uraz: Kozacka rodzina przechodzi na katolicyzm i dostaje z rąk króla Batorego szlachectwo, ale syn owego świeżo upieczonego szlachcica i katolika buntuje się przeciw ojcu i wraca do prawosławia, po czym wszczepia swemu synowi Mikołajowi takie podejście do Polski i Polaków, które każe mu być ochotnikiem przeciw Powstaniu Styczniowemu. Sam Mikołaj lub jego brat – wydają na świat człowieka, który tak nienawidzi Polaków, że urządza im Katyń (30.000 oficerów zabitych strzałem w tył głowy), ale też trzeba to również powiedzieć – bezlitośnie morduje miliony Rosjan.
Być może to tylko legenda z tym ojcostwem – podobieństwo jest uderzające – ale Rosjanie wolą nie robić testów genetycznych między Stalinem a Przewalskim.
Na marginesie: jeden i drugi drobił się w ZSRR swojego miasta – Stalin Stalingradu (dziś Petersburg), a Przewalski – Przewalska (Karakoł). Obaj też te miasta „utracili” w 1991 roku decyzją Najwyższej Rady.
Przeczytajcie więc o Przewalskim, bo na jego przykładzie widać, że czasami trudno o ocenę czyichś czynów i czyjegoś życia.
Z Wikipedii
Nikołaj Michajłowicz Przewalski (ros. Николай Михайлович Пржевальский; ur. 12 kwietnia 1839 w Kimborowie koło Smoleńska, zm. 1 listopada 1888 w Karakole) – rosyjski geograf, generał, badacz środkowej i wschodniej Azji. Członek Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego od 1864, od 1878 członek honorowy Petersburskiej Akademii Nauk.
//
Ojca, porucznika armii carskiej, stracił we wczesnym dzieciństwie. Był wychowywany przez matkę. Po ukończeniu gimnazjum w Smoleńsku wstąpił w 1855 na ochotnika do armii, po roku uzyskał stopień oficerski, a po kilku latach służby skierowany na kurs do Akademii Sztabu Generalnego, który ukończył w 1863 i na ochotnika zgłosił się do walki z powstaniem styczniowym. W roku 1864 został nauczycielem geografii w szkole wojskowej w Warszawie. W roku 1867 został wysłany na Syberię do Irkucka. Do roku 1869 prowadził badania przyrodnicze w Kraju Ussuryjskim.
W 1870 wyruszył przez Mongolię do Pekinu, a stamtąd do północnego Tybetu. Ekspedycja zakończyła się w 1873. W latach 1876–1877 odbył drugą wyprawę badając jezioro Lob-nor jako drugi Europejczyk po Marco Polo. Odkrycie to zapoczątkowało długi spór między Przewalskim a innymi geografami, ponieważ odkrył je w innym miejscu niż wskazywały mapy chińskie. Dopiero późniejsze badania wykazały, że jezioro to zmienia swoje położenia w zależności od migracji rzek. W czasie tej wyprawy odkrył po drodze pasmo górskie Ałtyn-tag.
W 1879–1880 podjął wyprawę do Tybetu, ale napotkawszy zdecydowany opór władz tybetańskich wobec obcokrajowców udał się nad jezioro Kuku-nor i zbadał źródła Huang He. W tym czasie opisał po raz pierwszy w świecie dzikiego konia, nazwanego później koniem Przewalskiego.
W 1883–1885 zorganizował swoją ostatnią wyprawę przez Ułan Bator i Kuku-nor do źródeł Huang He.
W 1888 organizuje kolejną wyprawę, jednak na samym początku, po przybyciu w rejon jeziora Issyk-kul i napiciu się nieprzegotowanej wody zapada prawdopodobnie na tyfus brzuszny i umiera.
Przemierzył łącznie ponad 33 tys. km, publikując książkowe relacje ze swoich wypraw, gromadząc wraz ze współpracownikami wielką kolekcję fauny (7,5 tys. eksponatów) i flory (16 tys. eksponatów), w tym ponad 200 nowych gatunków. Jednym z ważniejszych zadań tych ekspedycji było sporządzanie map i chociaż uznano je później za niezbyt staranne, to były to pierwsze mapy tych obszarów dostępne Europie. Największe znaczenie w jego badaniach przyrodniczych miało odkrycie gatunku dzikiego konia stepowego, nazwanego koniem Przewalskiego. Na jego cześć przemianowano miejscowość Karakoł, gdzie zmarł, na Przewalsk. Nazwa ta obowiązywała w latach 1889–1921 i 1939–1991. Za swoje zasługi odznaczony za życia honorowymi medalami naukowymi rosyjskimi i międzynarodowymi, przyjęty do rosyjskiej Akademii Nauk (1878) oraz awansowany na generała – majora (1886).
Kontrowersyjne wątki z życia Przewalskiego
W Polsce dyskutuje się pochodzenie Przewalskiego. Często wskazuje się, że był zrusyfikowanym Polakiem, inne źródła wymieniają narodowość rosyjską, białoruską, litewską czy ukraińską. W istocie, prapradziad uczonego Kornel Parowarski był Kozakiem, za zasługi wojskowe w wojnie przeciw Rosji obdarzonym szlachectwem przez Batorego. Wtedy zmienił wiarę na katolicką i nazwisko na Przewalski. Jego syn, Kazimierz po ucieczce z kolegium jezuickiego przeszedł na prawosławie i to wyznanie utrzymało się w rodzinie, która później służyła Rosji. Ojciec Nikołaja Michał służył jako ochotnik w carskiej armii i walczył przeciwko Polakom w powstaniu listopadowym. Sam Nikołaj Przewalski uważał się za Rosjanina i jako ochotnik prosił o skierowanie przeciwko powstaniu styczniowemu. Dlatego powszechne w źródłach międzynarodowych i rosyjskich traktowanie go jako Rosjanina wydaje się w pełni prawdziwe.
I w swoim byłym mieście
Według jednej z legend jest prawdopodobnym biologicznym ojcem Józefa Stalina (nasuwa się podobieństwo fizjonomii obu mężczyzn w wieku dojrzałym), podaje się często informacje, że liczne podróże Przewalskiego do Azji zazwyczaj wiodły przez Gruzję, gdzie w Gori usługiwała mu matka Stalina, praczka Jekatierina Dżugaszwili. Nie jest też wykluczone, że finansował przynajmniej częściowo naukę Stalina w seminarium duchownym, na co nie mogła sobie pozwolić uboga praczka i szewc. Jednak żadne badania naukowe nie potwierdziły nie tylko samego związku matki Stalina z Przewalskim, ale nawet nie stwierdzono by Przewalski kiedykolwiek był na Kaukazie. Prawdopodobnie zwolennicy tej legendy mylą Nikołaja Przewalskiego z jego bratem, który często wypełniał wojskowe zadania w tym rejonie. Fizyczne podobieństwo nie może być dowodem, o czym świadczy pospolitość sobowtórów znanych postaci.
Wg Donalda Rayfielda, profesora University of London, Przewalski był też homoseksualistą ukrywającym się za parawanem małżeństwa, a o jego skłonnościach wiedziały władze carskie. Tolerowano m.in. towarzystwo jego kochanków podczas wypraw badawczych[1].
Tablica pamiątkowa w Smoleńsku
Z innej Encyklopedii:
Nikołaj Michajłowicz Przewalski (ur. 12 kwietnia 1839 w Smoleńsku – zm. 1 listopada 1888 w Karakoł obecnie Przewalsk), rosyjski geograf, generał, badacz środkowej i wschodniej Azji. Członek Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego od 1864, od 1878 członek honorowy Petersburskiej Akademii Nauk.
W roku 1864 został nauczycielem geografii w szkole wojskowej w Warszawie. W roku 1867 został wysłany na Syberię do Irkucka.Do roku 1869 prowadził badania przyrodnicze w Kraju Ussuryjskim.
W 1870 wyruszył przez Mongolię do Pekinu, odkrywając po drodze pasmo górskie Ałtyn-tag. W 1879 podjął wyprawę do Tybetu, ale napotkawszy zdecydowany opór władz tybetańskich wobec obcokrajowców udał się nad jezioro Kuku-nor i zbadał źródła Huang-ho.
W 1883 zorganizował swoją ostatnią wyprawę przez Ułan Bator i Kuku-nor do źródeł Huang-ho i dalej do jeziora Kara-kul, gdzie zmarł na tyfus. Przemierzył łącznie ponad 33 tys. km, pozostawiając relacje ze swoich wypraw.
Największe znaczenie w jego badaniach przyrodniczych miało odkrycie gatunku dzikiego konia stepowego, nazwanego koniem Przewalskiego. Na jego cześć przemianowano miejscowość Karakoł, gdzie zmarł, na Przewalsk.
Wg wielu hipotez, prawdopodobny ojciec Józefa Stalina.
Jak widać polskie biografie unikają określenia tej rodziny jako polskiej – w przeciwieństwie do biografii angielskiej gdzie pisze się jasno:
…” Przhevalsky was born in Smolensk into a noble Polish family (the original, Polish name is: Przewalski), and studied there and at the military academy in St. Petersburg. In 1864, he became a geography teacher at the military school in Warsaw.
In 1867, Przhevalsky petitioned the Russian Geographical Society to be dispatched to Irkutsk in Eastern Siberia. His intention was to explore the basin of the Ussuri River, a tributary of the Amur. This was his first expedition of importance; it lasted two years. Przhevalsky published the diary of the expedition as Travels in the Ussuri Region, 1867-69.”…
A teraz co mówią Rosjanie:
Пржевальский Николай Михайлович (1839-1888) – географ, исследователь Центральной Азии, генерал-майор (с 1886), почётный член Петербургской АН (с 1878). Среди имен знаменитых путешественников всех времен и народов одно из первых мест принадлежит нашему великому соотечественнику Н.М. Пржевальскому. Имя это стало синонимом бесстрашия и храбрости, энергии и целеустремленности в служении родной науке.
Родился в семье мелкого помещика. Севастопольская кампания, совпавшая с окончанием гимназии (1855 г. окончил гимназию в Смоленске), окрепшее стремление защищать родную землю от посягающих захватчиков привели шестнадцатилетнего юношу в военное училище и через год он произведён в офицеры.
Затем следует Академия генерального штаба, упорная работа над военными науками, историей, естественными науками. Поданная Пржевальским работа «Военно-статистическое обозрение Амурского края» обратила на себя внимание ученых. В 1863 окончил Академию Генштаба.
В 1864-1867 г.г. – преподаватель географии, истории и библиотекарь в Варшавском юнкерском училище. Здесь, в Варшаве, Николай Михайлович создает учебник географии, в котором нашли свое воплощение новые идеи, утверждавшие, что география не простое собрание фактов, а наука, вскрывающая взаимосвязь явлений и познающая законы устройства земной поверхности. Молодой ученый усиленно хлопочет о переводе его в Восточную Сибирь, где он сможет заняться географическими исследованиями, осуществить свои заветные мечты о путешествиях.
В 1866 – Пржевальский был причислен к Генштабу и назначен в Сибирский военный округ. В начале 1867 приехал в Петербург, где встретился с П. П. Семеновым (Тянь-Шанским), который способствовал организации экспедиций Пржевальского.
Первое – Уссурийское путешествие (1867-1869) было серьезным испытанием сил и талантов Николай Михайловича. Именно оно, столь богатое по своим научным результатам, сделало его имя широко известным в географических кругах России, определив всю дальнейшую деятельность великого исследователя. Хотя Н.М. Пржевальский и не был первым путешественником по этому району, его «Путешествие в Уссурийский край» показало, что автор, владея оригинальной методикой полевых работ, умеет завершить их широкими обобщениями. Подробными и достоверными сведениями об Уссурийском крае мы в значительной мере обязаны Пржевальскому.
В 1870 г. Пржевальский отправляется в свое первое центрально-азиатское путешествие (1870-1873 – Монголия, Китай, Тибет), принесшее ему мировую славу. За исследование Тибета Пржевальский был награжден высшей наградой Географического Общества – Большой Константиновской медалью.
В 1876-1877 – состоялась вторая Центрально-азиатская экспедиция (Обнорская и Джунгарская).
В 1879-1880 – третья экспедиция в Центральную Азию (первая Тибетская).
В 1883-1885 – четвёртая (вторая Тибетская). Помощниками Пржевальского в последней были В. И. Роборовский и П. К. Козлов.
Неутомимый путешественник, едва закончив обработку материалов четвертого путешествия, мечтает о новом — пятом — путешествии. Но, 20 октября 1888 г великого путешественника не стало. На охоте за фазанами близ Бишкека он заразился брюшным тифом. Умирая, Пржевальский просил похоронить его на берегу Иссык-Куля, где высится теперь величественный памятник, увенчанный бронзовым орлом, стоящим на карте Азии. В клюве его оливковая ветвь – эмблема мирных завоеваний науки. «В русском народном творчестве сказочный русский богатырь желает быть похороненным на перепутье, как бы указывая своей могилой на дальнейшие пути тем русским богатырям, которые пойдут вслед за ним», — писал П. П. Семенов.
Исследования Н.М. Пржевальского произвели несомненный переворот в современной ему науке. Только работы Н.М. сорвали покров таинственности, облекавший Центральную Азию. На месте огромных «белых пятен» на картах Азии в результате работ Н.М. появились колоссальные снежные хребты и плоскогорья. Его путешествия заставили забыть ложные представления о Гоби как о море песков, как пришлось забыть и сетку взаимно перпендикулярных хребтов Центральной Азии, рисовавшуюся до его путешествий. Метеорологические наблюдения, проводимые Н. М. с удивительной точностью, не устарели и поныне. На их основе крупнейший русский климатолог А.И. Воейков произвел анализ климата Центральной и Внутренней Азии.
Среди огромных ботанических коллекций Пржевальского более 200 новых форм растений, что дало возможность придти к важнейшим выводам об истории развития растительности Азии. Для зоологии, которую великий путешественник особенно любил, он сделал исключительно много.
Во время всех экспедиций Пржевальским было пройдено более 30 тыс. км. В начале пятого путешествия Пржевальский умер (близ города Пржевальска – ныне Каракола, недалеко от озера Иссык-Куль находятся его могила и музей).
Научные результаты экспедиций Пржевальского изложены им в ряде книг, дающих яркую картину природы и характеристики рельефа, климата, рек, озёр, растительности и животного мира изученных территорий. Пржевальский установил направление основных хребтов Центральной Азии и открыл ряд новых, уточнил северные границы Тибетского нагорья. Во время экспедиций были собраны обширные зоологические (свыше 7,5 тыс. экз. млекопитающих, птиц, пресмыкающихся, земноводных и рыб; открыл и описал дикого верблюда, дикую лошадь – лошадь Пржевальского и др. виды позвоночных), ботанические (гербарий в количестве 15-16 тыс. экз. растений, составляющих 1.700 видов, из которых ботаниками впервые было описано 218 новых видов и 7 родов) и минералогические коллекции. В 1891 в честь Пржевальского Русское Географическое Общество учредило серебряную медаль и премию его имени. В 1946 учреждена золотая медаль им. Пржевальского. Именем Пржевальского названы: город, хребет в системе Кунь-луня, ледник на Алтае, др. географические объекты, а также ряд видов животных и растений. Пржевальскому установлены два памятника: недалеко от озера Иссык-Куль (у его могилы) и в Санкт-Петербурге.
Труды Пржевальского: Путешествие в Уссурийском крае 1867-1869 гг., СПБ, 1870; переизд., М., 1947; Монголия и страна тангутов. Трехлетнее путешествие в Восточной нагорной Азии, т. 1-2, СПБ, 1875-76; переизд., М., 1946; От Кульджи за Тянь-Шань и на Лобнор, М., 1878; переизд., М., 1947; Из Зайсана через Хами в Тибет и на верховья Желтой реки, СПБ, 1883; переизд., М., 1948; От Кяхты на истоки Желтой реки. Исследование северной окраины Тибета и путь через Лобнор по бассейну Тарима, СПБ, 1888; переизд., М., 1948.
Литература: Козлов П. К., Великий русский путешественник Н. М. Пржевальский, Л., 1929. Каратаев Н. М., Николай Михайлович Пржевальский – первый исследователь природы Центральной Азии, М. – Л., 1948. Анучин Д. Н., Н. М. Пржевальский, в его кн.: О людях русской науки и культуры, (2 изд.), М., 1952. Мурзаев Э. М., Н. М. Пржевальский, (2 изд.), М., 1953. Гавриленко В. М., Русский путешественник Н. М. Пржевальский, М., 1974.
Jeszcze inna rosyjska strona
Пржевальский Николай Михайлович (1839-1888), российский путешественник, исследователь Центральной Азии и Дальнего Востока; почетный член Петербургской АН (1878), генерал-майор (1886). Руководитель экспедиции в Уссурийский край (1867-69) и 4 экспедиций в Центр. Азию (1870-85). Впервые описал природу многих районов Центр. Азии; открыл ряд хребтов, котловин и озер в Куньлуне, Наньшане и на Тибетском нагорье. Собрал ценные коллекции растений и животных; впервые описал дикого верблюда, дикую лошадь (лошадь Пржевальского), медведя-пищухоеда и другие виды позвоночных.
Скульптор А.В. Пекарев.
Путешественник
Пржевальский Николай Михайлович (1839, д. Кимборово Смоленской губ. – 1888, г. Каракол на оз. Иссык-Куль) – путешественник. Род. в дворянской семье. С детства мечтал о путешествиях. В 1855 окончил Смоленскую гимназию. В разгар Севастопольской обороны поступил вольноопределяющимся в армию, но воевать ему не пришлось. После 5 лет нелюбимой Пржевальским военной службы получил отказ в переводе его на Амур для научно-исследовательской работы. В 1861 поступил в Академию Генштаба, где выполнил свою первую географическую работу „Военно-географическое обозрение Приамурского края”, за к-рую Рус. географическое общество избрало его своим членом. В 1863 окончил академический курс и отправился добровольцем в Польшу для подавления восстания. Служил в Варшаве преподавателем истории и географии в юнкерском уч-ще, где серьезно занимался самообразованием, готовясь стать профессиональным исследователем малоизученных стран. В 1866 получил назначение в Вост. Сибирь, о к-ром мечтал. Заручившись поддержкой Рус. географического общества, в 1867 – 1869 совершил путешествие, результатом к-рого стали кн. „Путешествие в Уссурийском крае” и богатые коллекции для географического общества. После этого в 1870 – 1885 Пржевальский совершил четыре путешествия в малоизвестные области Центральной Азии; произвел съемку более 30 тыс. км пройденного им пути, открыл неизвестные горные хребты и озера, дикого верблюда, тибетского медведя, дикую лошадь, названную его именем. Рассказал о своих путешествиях в книгах, дав яркое описание Средней Азии: ее флоры, фауны, климата, народов, в ней обитавших; собрал уникальные коллекции, став общепризнанным классиком географической науки. Умер от брюшного тифа, готовясь совершить свою пятую экспедицию в Центральную Азию.
Использованы материалы кн.: Шикман А.П. Деятели отечественной истории. Биографический справочник. Москва, 1997 г.
Русский географ
Пржевальский Николай Михайлович [31.3 (12.4).1839, дер. Кимборово Смоленской губ., ныне Починковский р-н Смоленской обл., -20.10(1.И).1888, Каракол, ныне Пржевальск Киргизской ССР], русский географ, известный исследователь Центр. Азии, ген.-майор (1888), почётный чл. Петерб. АН (1878). Окончил Академию Генштаба (1863). В армии с 1855; в 1856 произведён в офицеры, проходил службу в Рязанском и Полоцком пех. полках. В 1864-67 преподаватель воен. географии и истории в Варшавском юнкерском уч-ще. Затем П. был причислен к Генштабу и назначен в Сибирский воен. округ. Здесь началась его многолетняя плодотворная деятельность в исследоват. экспедициях, активно поддержанная П. П. Семёновым (Семёновым-Тян-Шанским) и др. учёными Рус. географич. об-ва. Гл. заслуга П. – география., естественно-историческое исследование Центр. Азии, где он установил направление осн. хребтов и открыл ряд новых, уточнил сев. границы Тибетского нагорья. Воен. учёный-географ, П. все свои маршруты проложил на карте, при этом топография, съёмки были выполнены с исключит, точностью. Наряду с этим П. вёл метеорология, наблюдения, собирал коллекции по зоологии, ботанике, геологии, сведения по этнографии. П. последовательно провёл экспедиции: в Уссурийский край (1867-69), в Монголию, Китай, Тибет (1870-73), к оз. Лобнор и в Джунгарию (1876-77), в Центр. Азию – первая Тибетская (1879-80) и вторая Тибетская (1883-85). Они были беспримерными по пространственному размаху и маршрутам (во время всех пяти экспедиций П. было пройдено более 30 тыс. км). Научные труды П., освещающие ход и результаты этих окспедиций, в короткое время получили мировую известность и были изданы во мн. странах. Исследования П. положили начало планомерному изучению Центр. Азии. В 1891 в честь П. Рус. география, об-во учредило серебряную медаль и премию его имени. В 1946 учреждена золотая медаль им. H. M. Пржевальского, присуждаемая География, об-вом СССР. Именем П. названы: город, хребет в системе Куньлуня, ледник на Алтае, др. география, объекты, а также ряд видов животных (лошадь Пржевальского) и растений, открытых им во время путешествий. П. установлены памятники близ Пржевальска, недалеко от оз. Иссык-Куль, где находятся его могила и музей, а также в Ленинграде.
Использованы материалы Советской военной энциклопедии в 8-ми томах, том 6.
Был вторым… после Марко Поло
Пржевальский Николай Михайлович – российский путешественник, исследователь Центральной Азии; почетный член Петербургской АН (1878), генерал-майор (1886). Руководил экспедицией в Уссурийский край (1867-1869) и четырьмя экспедициями в Центральную Азию (1870-1885). Впервые описал природу многих районов Центральной Азии; открыл ряд хребтов, котловин и озер в Куньлуне, Наньшане и на Тибетском нагорье. Собрал ценные коллекции растений и животных; впервые описал дикого верблюда, дикую лошадь (лошадь Пржевальского), медведя-пищухоеда и др.
Пржевальский родился в селе Кимборы Смоленской губернии 12 апреля 1839 года. Отец, поручик в отставке, умер рано. Мальчик рос под наблюдением матери в имении Отрадное. В 1855 году Пржевальский окончил смоленскую гимназию и поступил вольноопределяющимся на военную службу. Пржевальский, уклоняясь от кутежей, все времея проводил на охоте, собирал гербарий, занялся орнитологией. После пяти лет службы Пржевальский поступает в Академию Генерального штаба. Помимо основных предметов, он изучает труды ученых-географов Риттера, Гумбольдта, Рихтгофена и, конечно, Семенова. Там же он подготовил курсовую работу „Военно-статистическое обозрение Приамурского края”, на основе которой в 1864 году его избирают в действительные члены географического общества.
Вскоре он добился перевода в Восточную Сибирь. С помощью Семенова Пржевальскмй получил двухлетнюю служебную командировку в Уссурийский край, а Сибирский отдел географического общества предписал ему изучить флору и фауну края.
Два с половиной года провел Пржевальский на Дальнем Востоке. Тысячи километров пройдены, 1600 километров покрыты маршрутной съемкой. Бассейн Уссури, озеро Ханка, побережье Японского моря… Подготовлена к печати большая статья „Инородческое население Уссурийского края”. Собрано около 300 видов растений, изготовлено более 300 чучел птиц, причем многие растения и птицы на Уссури обнаружены впервые. Он начинает писать книгу „Путешествие в Уссурийском крае”.
В 1870 году Русское географическое общество организовало экспедицию в Центральную Азию. Начальником ее был назначен Пржевальский. Вместе с ним ехал подпоручик М.А. Пыльцов. Их путь лежал через Москву и Иркутск и дальше – через Кяхту в Пекин, где Пржевальский получил в китайском правительстве разрешение на путешествие. Он направлялся в Тибет.
Пржевальский первым из европейцев проник в глубинную область Северного Тибета, к верховьям Хуанхэ и Янцзы (Улан-Мурен). И определил, что именно Баян-Хара-Ула является водоразделом между этими речными системами. Он вернулся в Кяхту в сентябре 1873 года, так и не достигнув столицы Тибета – Лхасы.
По пустыням и горам Монголии и Китая Пржевальский прошел более 11 800 километров и нанес на карту (в масштабе 10 верст в 1 дюйме) около 5700 километров. Научные результаты этой экспедиции поразили современников. Пржевальский дал подробные описания пустынь Гоби, Ордоса и Алашани, высокогорных районов Северного Тибета и котловины Цайдама (открытой им), впервые нанес на карту Центральной Азии более 20 хребтов, семь крупных и ряд мелких озер. Карта Пржевальского не отличалась точностью, так как из-за очень тяжелых путевых условий он не мог делать астрономические определения долгот. Этот существенный недочет позднее был исправлен им самим и другими русскими путешественниками. Он собрал коллекции растений, насекомых, пресмыкающихся, рыб, млекопитающих. При этом были открыты новые виды, получившие его имя, – ящурка Пржевальского, расщепохвост Пржевальского, рододендрон Пржевальского… Двухтомный труд „Монголия и страна тангутов” (1875-1876) принес автору мировую известность, был переведен на ряд европейских языков.
Русское географическое общество присуждает ему Большую золотую медаль и „высочайшие” награды – чин подполковника, пожизненную пенсию в 600 рублей ежегодно. Он получает Золотую медаль Парижского географического общества Его имя отныне ставят рядом с Семеновым-Тян-Шанским,Крузенштерном и Беллинсгаузеном, Ливингстоном и Стэнли…
В январе 1876 года Пржевальский представил в Русское географическое общество план новой экспедиции. Он намеревался заняться исследованием Восточного Тянь-Шаня, дойти до Лхасы, обследовать загадочное озеро Лобнор. Кроме того, Пржевальский надеялся найти и описать дикого верблюда, который обитал там, по сведениям Марко Поло.
В феврале 1877 года Пржевальский достиг огромного тростникового болота-озера Лобнор. По его описанию, озеро имело в длину 100 километров и в ширину от 20 до 22 километров.
На берегах таинственного Лобнора, в „стране Лоп”, Пржевальский был вторым… после Марко Поло! Озеро стало, однако, предметом спора между Пржевальским и Рихтгофеном. Судя по китайским картам начала XVIII века, Лобнор находился совсем не там, где его обнаружил Пржевальский. Кроме того, вопреки бытовавшему мнению озеро оказалось пресным, а не соленым.Рихтгофен считал, что русская экспедиция открыла какое-то другое озеро, а истинный Лобнор лежит севернее. Только через полвека загадка Лобнора была решена окончательно. Лоб по-тибетски означает „илистый”, нор – по-монгольски „озеро”. Оказалось, что это болото-озеро время от времени меняет свое местоположение. На китайских картах оно было изображено в северной части пустынной бессточной впадины Лоб. Но затем реки Тарим и Кончедарья устремились на юг. Древний Лобнор постепенно исчез, на его месте остались только солончаки, блюдца небольших озерков. А на юге впадины образовалось новое озеро, которое открыл и описал Пржевальский.
В начале июля экспедиция вернулась в Кульджу. Пржевальский был доволен: он изучил Лобнор, открыл Алтынтаг, описал дикого верблюда, добыл даже его шкуры, собрал коллекции флоры и фауны.
Здесь же, в Кульдже, его ждали письма и телеграмма, в которых ему предписывалось непременно продолжать экспедицию.
Во время путешествия 1876-1877 годов Пржевальский прошел по Центральной Азии немногим более четырех тысяч километров – ему помешали война в Западном Китае, обострение отношений между Китаем и Россией и его болезнь: нестерпимый зуд во всем теле. И все-таки это путешествие ознаменовалось двумя крупнейшими географическими открытиями – низовьев Тарима с группой озер и хребта Алтынтаг.
Отдохнув, Пржевальский в марте 1879 года начал путешествие, названное им „Первым Тибетским”. От Зайсана он направился на юго-восток, мимо озера Улюнгур и вдоль реки Урунгу до ее верховьев, пересек Джунгарскую Гоби – „обширную волнистую равнину” – и определил ее размеры.
Во время этого путешествия он прошел около восьми тысяч километров и произвел съемку более четырех тысяч километров пути через районы Центральной Азии. Впервые исследовал верхнее течение Желтой реки (Хуанхэ) на протяжении более 250 километров; открыл хребты Семенова и Угуту-Ула. Описал два новых вида животных – лошадь Пржевальского и медведя пищухоеда. Его помощник, Роборовский, собрал огромную ботаническую коллекцию: около 12 тысяч экземпляров растений – 1500 видов. Свои наблюдения и результаты исследований Пржевальский изложил в книге „Из Зайсана через Хами в Тибет и на верховья Желтой реки” (1883). Итогом трех его экспедиций были принципиально новые карты Центральной Азии.
Вскоре он подает в Русское географическое общество проект об исследовании истоков Хуанхэ.
В ноябре 1883 года началось очередное, уже четвертое путешествие Пржевальского.
За два года был пройден огромный путь – 7815 километров, почти совсем без дорог. На северной границе Тибета открыта целая горная страна с величественными хребтами – о них в Европе ничего не было известно. Исследованы истоки Хуанхэ, открыты и описаны большие озера – Русское и Экспедиции. В коллекции появились новые виды птиц, млекопитающих и пресмыкающихся, а также рыб, в гербарии – новые виды растений.
В 1888 году увидела свет последняя работа Пржевальского „От Кяхты на истоки Желтой реки”. В том же году Пржевальский организовал новую экспедицию в Центральную Азию. Они достигли поселка Каракол, близ восточного берега Иссык-Куля. Здесь Пржевальский заболел брюшным тифом. Он умер 1 ноября 1888 года.
На могильном надгробии начертана скромная надпись: „Путешественник Н. М. Пржевальский”. Так он завещал. В 1889 году Каракол был переименован в Пржевальск.
Пржевальский лишь в очень редких случаях пользовался своим правом первооткрывателя, почти всюду сохраняя местные названия. Как исключение появлялись на карте „озеро Русское”, „озеро Экспедиции”, „гора Шапка Мономаха”.
Использованы материалы с сайта http://100top.ru/encyclopedia/
Незаконный отец Сталина?..
ПРЖЕВАЛЬСКИЙ Николай Михайлович (1839-1888). Русский путешественник, почетный член Петербургской Академии наук (1878). Генерал-майор. В 1870-1885 гг. — участник четырех экспедиций в Центральную Азию. Утверждают, что Сталин внешне похож на Пржевальского, что два года до рождения Сталина Пржевальский провел в Гори, что у Пржевальского был незаконнорожденный сын, которому он помогал материально… Вероятно, с этим связаны многочисленные слухи, что Н.М. Пржевальский — отец И. Джугашвили (Сталина). Комментируя эти слухи, Г.А. Эгнаташвили, хорошо знавший семью Сталина, говорит: «Глупость неимоверная. Недавно я об этом тоже где-то читал. Дескать, Екатерина Георгиевна работала в гостинице, где жил Пржевальский, потом за деньги он выдал ее замуж за Виссарина Джугашвили, чтобы спасти от позора… Да ни в какой гостинице она не работала! Она стирала, обслуживала и помогала по хозяйству моему дедушке. Сколько я себя помню, легенды одна за другой вокруг Сталина ходят — чей он сын? Ну и что, что за два, за полтора года до рождения Сталина в Гори жил Пржевальский?… Значит, он его отец?! Совершеннейшая чепуха. Вы же знаете, что у нас в Грузии на этот счет все очень серьезно и строго. И в народе греха не утаишь, полно долгожителей, а потом у нас столько меньшевиков было да еще этих осколков дворян, а они бы не упустили случая позлорадствовать!.. Ведь все это враги Сталина, и они бы раздули вокруг этого факта такую идеологию, что ой-ей-ей!..» (Логинов В. Мой Сталин //Шпион. 1993. № 2. С. 39-40).
По словам И. Нодия, еще при жизни Сталина, «когда за любое сказанное слово о нем исчезали люди, свободно рассказывали, что он незаконный сын великого Пржевальского. Эти недоказуемые рассказы могли появиться только с высочайшего одобрения… В этом была не только ненависть Сталина к пьянице-отцу, но и государственный интерес. Он уже стал царем всея Руси и вместо неграмотного грузина-пьяницы захотел иметь знатного русского папашу».
На самом деле нет и надежных свидетельств, что Н.М. Пржевальский в подходящее время был в Грузии или даже на Кавказе.1 В этом смысле на роль отца И. Джугашвили гораздо больше мог бы подойти другой генерал — A.M. Пржевальский (родной брат ученого), который действительно бывал на Кавказе, а в 1917 г. командовал Кавказским фронтом в Первую мировую войну.
Примечания
1 Э. Радзинский утверждает, что Н.М. Пржевальский приезжал в Гори, правда, не говорит, когда, и не приводит источника информации (Радзинский Э. Сталин. М., 1997. С. 27). Однако известно, что в 1876-1878 гг. Пржевальский участвовал во второй экспедиции по Центральной Азии (Лобноркое и Джунгарское путешествие), а в 1879-1880 гг. — руководил первой Тибетской экспедицией.
Использованы материалы кн.: Торчинов В.А., Леонтюк А.М. Вокруг Сталина. Историко-биографический справочник. Санкт-Петербург, 2000
Koń Przewalskiego
I tu Wikipedia z tępym uporem maniaka przedstawia tego ewidentnego Polaka jako Rosjanina !!!
Koń Przewalskiego (Equus przewalskii) – jedyny dziko żyjący gatunek koni.
Gatunek ten został nazwany na cześć rosyjskiego odkrywcy, podróżnika i geografa Nikołaja Przewalskiego, który w 1879 r. zebrał materiały badawcze, na podstawie których Poliakow opisał to zwierzę w 1881 roku. Wiele koni Przewalskiego zostało schwytanych na początku XX wieku i umieszczonych w ogrodach zoologicznych. Z tych 12–15 rozmnażało się w niewoli i od nich pochodzi obecna populacja tego gatunku.
- Opis
- Przypomina konia domowego, od którego odróżnia go krótka, stojąca grzywa oraz brak grzywki na czole. Ponadto różnią się liczbą chromosomów, choć mieszańce są płodne. W szacie letniej sierść krótka, rdzawa na grzbiecie i bokach, brzuch żółtobiały. W szacie zimowej sierść dłuższa i jaśniejsza. Na grzbiecie ciemna pręga. Nogi pręgowane do wysokości mniej więcej kolan. Klacze są mniejsze od ogierów.
- Wymiary
- długość 180–230 cm oraz ogon do 90 cm
Wysokość w kłębie – 125–145 cm
Masa około 200–300 kg.
- Biotop
- Niegdyś zamieszkiwał w licznych stadach stepy i półpustynie Azji Środkowej porośnięte przez roślinność halofilną. Dobrze rozmnaża się w niewoli.
- Populacja
- Ostatnia dziko żyjąca populacja przetrwała na terenie południowo-zachodniej Mongolii i kilku pobliskich regionach Chin (Gansu, Sinkiang i Mongolia Wewnętrzna). Ostatnie dzikie konie widziano w Mongolii w 1969. Gatunek został uznany za wymarły na wolności. Zachował się jedynie w ogrodach zoologicznych. Od 1990 roku rozpoczęto próby jego reintrodukcji na terenach Mongolii, Chin, Kazachstanu i Ukrainy[1].
W ogrodach zoologicznych na całym świecie w 2005 żyło około 1500 koni tego gatunku wywodzących się od 31 koni, które umieszczono w zoo w 1945[potrzebne źródło] oraz około 250 koni żyjących na wolności w Mongolii[2]. Według danych IUCN na początku 2008 łączna liczba wszystkich żyjących osobników wynosiła 1 872, w tym mniej niż 50 dorosłych osobników przebywało na wolności[1].
Systematyka
Klasyfikacja gatunku nie jest jednoznaczna. Obecnie spotyka się trzy stanowiska:
- wyżej przedstawione – Equus przewalskii jako odrębny gatunek rodzaju Equus
- Equus ferus przewalskii – podgatunek konia dzikiego (Equus ferus)
- Equus caballus przewalskii – podgatunek konia domowego (Equus caballus)
Stado w Mongolii
I inny odłam rodziny Przewalskich – jego patriotyczne dzieje i i dramatyczna śmierć Zygmunta w Katyńskim Lesie:
Zygmunt Przewalski – Odtwórca Biskupina (Łęczyca 1894 – Katyń 1940)
Zygmunt Przewalski urodził się 4 stycznia 1894 r. w Łęczycy. Ojciec jego, Aleksander był artystą, malarzem i rzeźbiarzem, uczniem Jana Matejki. Matka Władysława, z domu Czyżewska, była fotografem, właścicielka zakładu fotograficznego . Zygmunt miał jeszcze siostrę i trzech braci. Rodzina Przewalskich pochodziła ze starego rodu szlacheckiego, z którego wywodził się Mikołaj Przewalski, podróżnik i geograf znany jako odkrywca dzikiego Konia Przewalskiego.
Zygmunt Przewalski z rodziną
W mieście Łęczyca, gdzie urodził się Zygmunt znajduje się stary zamek wybudowany 700 lat temu przez Kazimierza Wielkiego. Młody Zygmunt dzieciństwo miał beztroskie, jak większość dzieci. Często biegał wraz z braćmi i kolegami bawić się wokół tajemniczego zamczyska w którym według legendy mieszkał diabeł Boruta. Po pewnym czasie rodzina Przewalskich przeprowadziła się do Warszawy, by ich dzieci mogły uczyć się w pobliskim gimnazjum. Zygmunt po ukończeniu gimnazjum rozpoczął naukę w prywatnej szkole Mechaniczno-Technicznej im. Wawelberga i Rotwanda w Warszawie na wydziale przemysłu drzewnego.
Po ukończeniu szkoły wyjechał na Wołyń i tam podjął pracę jako pomocnik techniczny kierownika tartaku. I Wojna Światowa zastała go w okolicach Kijowa i tam został powołany do Armii Rosyjskiej. Otrzymał przydział do Kijowskiego Okręgu Komunikacji, gdzie na stanowisku kierownika pracował przy budowie mostów i dróg dla wojska. W czasie I Wojny Światowej różne były jego koleje losu, min. znalazł się aż w Astrachaniu nad Morzem Kaspijskim.
Do Polski wrócił w 1918 r. i od razu włączył się w nurt wyzwalania Warszawy. Od 11 listopada uczestniczył w rozbrajaniu żołnierzy niemieckich i przejmowania przez administrację polską obiektów wojskowych w okolicach Belwederu, Łazienek i Agrykoli. 19 listopada zgłosił się do Sztabu Generalnego marszałka Józefa Piłsudskiego.
Z uwagi na swoje kwalifikacje został przydzielony do Zarządu Kwaterunkowego Garnizonu Rembertów. Tu po przeszkoleniu pracował na różnych stanowiskach. Przełożeni w pełni doceniali jego zdolności, energię, pracowitość i przedsiębiorczość, w rezultacie czego awansował do stopnia sierżanta a następnie 1 czerwca 1919 r. został mianowany na podporucznika.
Do rezerwy został przeniesiony 25 stycznia 1921 r. W okresie międzywojennym wielokrotnie był jeszcze powoływany na różne kursy i przeszkolenia uzyskując w ten sposób wyższe kwalifikacje wojskowe. Będąc już w cywilu jako inżynier budowlany, wyspecjalizował się w konserwacji drewna użytkowego zdobywając w tym zakresie szeroką wiedzę. Wyrazem tego jest napisanych w latach 1927-1937, 5 książek poświęconych temu zagadnieniu.
Wyrazem uznania dla jego wiedzy fachowej było zaproszenie do udziału w pracach wykopaliskowych osiedla obronnego kultury łużyckiej w Biskupinie. Pracował tam jako ekspert od spraw konserwacji drewna, stając się jednym ze współautorów książki o odkryciu Biskupina.
W połowie lat 30 założył w Warszawie przedsiębiorstwo i wytwórnię materiałów budowlanych o nazwie „Fungus”, które specjalizował się w remontach i konserwacji budynków i obiektów zabytkowych.
W 1926 r. ożenił się z Janiną z domu Ordon. Po 10 latach małżeństwa w 1936 r. żona jego zmarła zostawiając czworo małych dzieci w wieku od 7 miesięcy do 9 lat. W tedy Zygmunt zatrudnił opiekunkę do dzieci, gdyż sam pracował zawodowo. Każdą jednak wolną chwile poświęcał dzieciom, ucząc je skromności, patriotyzmu i szacunku do wszystkich ludzi.
Przy końcu sierpnia 1939 r. został powołany do wojska i przydzielony do oddziału służby uzbrojenia. Będąc jeszcze w Warszawie w garnizonie Rembertów codziennie po południu przyjeżdżał do dzieci. Ostatni raz przyjechał pożegnać się z nimi 7 września, gdyż wojsko ewakuowało się z Warszawy do wschodnich granic Polski.
17 września bez wypowiedzenia wojny wojska Związku Radzieckiego przekroczyły granicę Polski. Zygmunt Przewalski wraz ze swoimi oddziałami był już wówczas w Tarnopolu. Trzebatu zaznaczyć, że Tarnopol był przed wojną miastem polskim. Obecnie znajduje się na Ukrainie.
Mimo, że wojska Armii Czerwonej miały liczebną przewagę, Polacywalczyli z nimi przez całą dobę i poddali się wówczas, gdy zabrakło im amunicji. Wielu Polskich żołnierzyodniosło rany m.in. Zygmunt Przewalski, który ranny był w lewą rękę. Do niewoli Sowieckiej dostał się 18 września i został przewieziony do obozu w Kozielszczyźnie, gdzie przeszedł pomyślnie operację ręki, do której wdarło się już zakażenie.
4 listopada 1939 r. został przewieziony do obozu przejściowego w Kozielsku, skąd wysłał do domu 2 listy w których informował gdzie przebywa, pisał kiedy i w jaki sposób dostał się do niewoli oraz słowa „otarłem się o śmierć”. Pytał się o dzieci i resztę rodziny, mając nadzieję że niedługo się z nimi zobaczy. Niestety, 29 kwietnia 1940r. został wraz z dużym transportem jeńców przewieziony do stacji kolejowej Gniezdowo koło Smoleńska a stamtąd zakrytym samochodem do lasu katyńskiego, gdzie30 kwietnia w wieku 46 lat został rozstrzelany strzałem w tył głowy przez NKWD.
Ekshumowany w 1943 r. i zidentyfikowany pod nr. 2514 spoczął w mogile bratniej prawdopodobnie 3. Przy ekshumacji znaleziono w kieszeni jego munduru legitymację wojskową, książeczkę turystyczną oraz zegarek.
Dnia 5 października 2007 r. rozkazem Ministra Obrony Narodowej został pośmiertnie mianowany na stopień porucznika Wojska Polskiego.
Nie mogę się oprzeć, po przestudiowaniu tego ostatniego listu i całej biografii Zygmunta Przewalskiego z Łęczycy, by nie zamieścić tutaj na koniec pracy Stanisława Szukalskiego: Yetisyn i Człowiek – „Remember Katyń” – wyraża ona esencję „antyhumanizmu stalinowskiego” i esencję zbrodni ludobójstwa. C.B.
