W jaskini Stajnia odkryto najstarszy w Euroazji kalendarz lunarny
onet: Wisiorek z jaskini Stajnia sprzed 41,5 tys. lat. Odkrycie z Polski światową sensacją
To międzynarodowa sensacja prosto z Jury Krakowsko-Częstochowskiej. W jaskini Stajnia na Śląsku odkryto naszyjnik z kości słoniowej, który okazał się być najstarszym przykładem zdobionej biżuterii w Eurazji.
Obok cennego wisiorka znajdowały się kości zwierzęce i kamienne narzędzia. Szybko ustalono, że to wytwory Homo sapiens, którzy zajmowali jaskinię po wyginięciu neandertalczyków. Bezcennego odkrycia dokonano w 2010 r. Do tej pory międzynarodowy zespół naukowców prowadził badania. Eksperci skorzystali z datowania radiowęglowego, by dokładnie określić wiek niezwykłego odkrycia. Właśnie ujawniono, że naszyjnik pochodzi sprzed 41,5 tys. lat i jest najstarszą biżuterią zdobioną w tej części kontynentu. Dzięki wykorzystaniu nowoczesnej technologii, naukowcy byli w stanie zgłębić także strukturę i sam projekt wisiorka. Ustalono, że zdobienia (50 nakłuć) oznaczają liczbę upolowanych zwierząt lub cykle księżycowe. – Ten element biżuterii świadczy o wielkiej kreatywności i niezwykłych zdolnościach manualnych członków grupy Homo sapiens, która zajmowała to miejsce – skomentowała współautorka pracy, dr Wioletta Nowaczewska z Uniwersytetu Wrocławskiego. – Grubość wisiorka to zaledwie 3,7 mm. Zdobienie go wymagało wielkiej precyzji – dodała. Poprzednie badania wykazały, że zarówno neandertalczycy, jak i Homo sapiens zamieszkiwali kiedyś jaskinię Stajnia. Naukowcy sugerują, że wisior został tam pozostawiony, gdy jego twórca opuścił grotę podczas wyprawy łowieckiej. Eksperci mają nadzieję, że wyniki badań pomogą im lepiej poznać proces pojawiania się Homo Sapiens na terenach dzisiejszej Polski. Wiek wisiorka to jasny dowód na to, że Człowiek rozumny pojawił się w Polsce tak samo wcześnie, jak w Europie Zachodniej.
W 2008 r. w jaskini Stajnia odkryto najstarsze w Europie Środkowej szczątki neandertalczyków.
Wśród autorów najnowszych badań znaleźli się międzynarodowi eksperci m.in. z Uniwersytetu Wrocławskiego, Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie, Instytutu Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN w Krakowie i Instytutu Maxa Plancka Antropologii Ewolucyjnej w Lipsku. Szczegółowe wyniki badań opublikowano w czasopiśmie „Scientific Reports”.
źródło:
PAP Nauka w Polsce – Jedna z najstarszych ozdób w Eurazji? Dyskusja nad unikalnym znaleziskiem z Jaskini Stajnia
Plakietka z kości mamuta z ornamentem dołeczkowym znaleziona w Jaskini Stajnia ma 41,5 tys. lat i jest najstarszym znanym przykładem tego typu biżuterii – uważają autorzy artykułu naukowego w „Scientific Reports”. Zastrzeżenia do publikacji zgłosił jednak jeden z jej autorów.
W czwartek wieczorem w prestiżowym „Scientific Reports” ukazała się publikacja dotycząca badań znalezionej przez polskich archeologów plakietki z kości mamuta. Pierwszą autorką publikacji jest prof. Sahra Talamo z Instytutu Antropologii Ewolucyjnej Maxa Plancka w Lipsku.
„Pojawienie się dekoracji i zdobień ludzkiego ciała uważane jest za jeden z najwcześniejszych przejawów zachowań symbolicznych. A to z kolei wyznacza początek tożsamości etnolingwistycznej i złożoności społecznej człowieka” – zwracają uwagę w “Scientific Reports” naukowcy.
Badania metodą radiowęglową, o których mowa w „Scientific Reports” sugerują, że znalezisko ma ok. 41,5 tys. lat i że to przykład najstarszej znanej w Eurazji biżuterii z ornamentem dołeczkowym wykonanej przez człowieka. W publikacji zaznaczono, że tak odlegle datowanych ozdób wykonanych przez człowieka jest w naszej części świata niewiele. (Należą do nich wisiory z zębów drapieżników, znalezione w jaskini Baczo Kiro w Bułgarii. Mają one 46 tys. lat, ale nie wykonano w nich dołeczków).
W sprawie artykułu interweniował jednak jeden z jego autorów, dr Mikołaj Urbanowski. Publikację na jakiś czas zdjęto ze strony wydawnictwa, a potem opatrzono komentarzem, że pojawiły się do niej zastrzeżenia i redakcja czeka teraz na wyjaśnienia zainteresowanych.
“Ta plakietka to zabytek klasy zero – jeden z najcenniejszych tego typu w Polsce i w Europie” – komentuje w rozmowie z PAP dr Urbanowski, który kierował pracami w Jaskini Stajnia, podczas których znaleziono plakietkę. Archeolog uważa, że w publikacji w Scientific Reports pominięto wyniki analiz, które wskazują, że w istocie zabytek może być starszy, niż podano w publikacji. W ocenie archeologa nie można więc wykluczyć, że ranga odkrycia jest w istocie jeszcze większa, niż to opisano w „Scientific Reports”. Jego zdaniem niezbędna jest dyskusja nad wynikami badań.
Owalna plakietka (nie zachowała się w całości) wykonana jest z kości mamuta. Jej wymiary to ok. 4,5 cm wysokości, 1,5 cm szerokości i niecałe 4 mm grubości. Miała prawdopodobnie dwa otwory i wyryto na niej dołeczki – co najmniej 50 – które tworzą wzór. Są hipotezy, że wzór ten nie jest abstrakcyjnym ornamentem, tylko był jakąś formą notacji, zapisu mnemotechnicznego. Mógł np. dokumentować zjawiska astronomiczne albo być zapisem informacji przydatnych w czasie polowań. Nie jest więc całkiem przesądzone, czy plakietka była ozdobą, czy była obiektem użytkowym.
Ten unikalny artefakt znaleziono w 2010 r. w Jaskini Stajnia (wyżyna Krakowsko-Częstochowska) podczas badań Uniwersytetu Szczecińskiego. Aż dotąd nie zaprezentowano go w recenzowanej publikacji naukowej.
Dr Mikołaj Urbanowski w rozmowie z Nauką w Polsce twierdzi, że w publikacji pominięto pierwsze, podstawowe datowanie plakietki, wykonane w 2011 r. w ośrodku należącym do Uniwersytetu Oxfordzkiego. Z badań tych miało wynikać – podsumowuje – że plakietka jest jeszcze starsza i jej wiek przekracza 45 tys lat. W jego ocenie zlecenie dodatkowych badań radiowęglowych było niepotrzebne i doprowadziło do uszkodzenia zabytkowej plakietki (podczas takich badań pobrana musi być próbka).
Kolejne zastrzeżenie archeologa budzi interpretacja wyników. „Jeśli plakietka liczyłaby ponad 45 tys. lat – uważa dr Urbanowski – trzeba by było przewartościować nasze rozumienie kluczowego fragmentu prehistorii i dopuścić znacznie wcześniejszą i bardziej dynamiczną ekspansję człowieka współczesnego w północnej Europie. Względnie założyć istnienie intensywnych relacji między przybyszami a neandertalczykami, czyli rdzennymi mieszkańcami Starego Kontynentu. Nie można też całkowicie wykluczyć najbardziej rewolucyjnej możliwości, że plakietka jest dziełem późnych neandertalczyków, co całkowicie zmieniałoby nasze rozumienie tego odcinka dziejów” – komentuje.
Te działające na wyobraźnię hipotezy dr. Urbanowskiego na razie nie zostały jednak zaprezentowane w publikacji naukowej. Wymagałoby to dalszych prac.
W badaniach uczestniczyli także naukowcy z Uniwersytetu Wrocławskiego, Uniwersytetu Śląskiego, Państwowego Instytutu Geologicznego – PIB, Instytutu Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN, a także inni naukowcy z prestiżowego niemieckiego Instytutu antropologii Ewoilucyjnej im. Maxa Plancka w Lipsku (Niemcy), włoskiego Uniwersytetu Bolonii, Simon Fraser University (Kanada), University of Colorado Boulder (USA), University of the Witwatersrand (RPA) i Uniwersytetu Kopenhagi (Dania).
PAP – Nauka w Polsce, Ludwika Tomala
Książka na temat odkrycia we Francji
Mamy tutaj akcent polski
Opisy odkrycia
Abri Blanchard ou Abri des Roches ou Abri Didon
Le Vallon des Roches
Sergeac
Situation.
L’abri Blanchard (dit aussi abri Blanchard des Roches ou abri Didon) est situé sur la commune de Sergeac (Dordogne), en rive droite du Vallon des Roches, lui-même affluent de rive gauche de la Vézère. Il se trouve sur une terrasse rocheuse, à une douzaine de mètres au-dessus du fond du vallon, au pied d’un flanc de falaise dominé par le lieu-dit Castel Merle, immédiatement au nord du gisement de l’abri Castanet. Il est vraisemblable que, si les deux gisements avaient été étudiés par un même auteur – ce qui a failli être le cas, M. Castanet ayant insisté pendant plus d’un an pour que L. Didon fouille simultanément l’abri Castanet et l’abri Blanchard [M. Castanet à L. Didon, février 1910 et D. Peyrony à L. Didon, 16 avril 1911] – ils auraient été publiés comme un ensemble.
Il est remarquable, d’autre part, de noter la proximité relative des différents gisements aurignaciens qui font l’objet de ce travail. Belcayre, sur l’autre rive de la Vézère, n’est qu’à 1 km à vol d’oiseau en amont, l’abri Cellier à 5 km en aval, Le Poisson à 11 km en aval et La Ferrassie à 15 km en aval.
Schronisko Blanchard (znane również jako schronisko Blanchard des Roches lub schronisko Didon) znajduje się w mieście Sergeac (Dordogne), na prawym brzegu Vallon des Roches, który sam jest dopływem lewego brzegu Vézère. Znajduje się na skalistym tarasie, kilkanaście metrów nad dnem doliny, u podnóża klifu zdominowanego przez miejscowość Castel Merle, bezpośrednio na północ od złoża schroniska Castanet. Jest prawdopodobne, że gdyby oba złoża były badane przez tego samego autora – a prawie tak się stało, M. Castanet nalegał przez ponad rok, aby L. Didon jednocześnie wykonałweykopki w schronie Castanet i abri Blanchard [M. Castanet do L. Didon, luty 1910 i D. Peyrony do L. Didon, 16 kwietnia 1911] – zostałyby wydane jako zestaw. Z drugiej strony warto zwrócić uwagę na względną bliskość różnych złóż oryniackich, które są przedmiotem tej pracy. Belcayre, na drugim brzegu Vézère, jest tylko 1 km w linii prostej w górę rzeki, Abri Cellier 5 km w dół, Le Poisson 11 km w dół i La Ferrassie 15 km w dół.
Historique des fouilles.
A la fin du siècle dernier, A. Reverdit donna quelques coups de pioche qui mirent à découvert la couche supérieure du gisement mais, gêné par la présence de gros blocs de rochers, il semble avoir abandonné ses recherches sitôt commencées. Ignorant les activités anciennes de son prédécesseur, M. Castanet redécouvre le gisement grâce à une perle en os qu’il aperçoit sur le sol en 1909. Il fait un sondage et décide L. Didon à louer les lieux à leur propriétaire, M. Blanchard. Les fouilles furent ainsi menées depuis le début de 1910 jusqu’au 31 mai 1911 par M. Castanet sous la direction de L. Didon. Après un arrêt de quelques mois dû à quelques dissensions avec le propriétaire, le gisement fut acquis par L. Didon et les fouilles achevées à la fin de 1911 ou tout à fait au début de 1912. Le gisement était vidé. Actuellement les déblais, poussés d’un côté à l’autre, ont repris la place des couches du gisement et l’emplacement a été utilisé comme lieu de dépôt de détritus. Il demeure, sur le bord de la terrasse, un bloc gravé (bloc 7), placé là par M. Castanet pour permettre à M. de Fayolle et M. Féaux de choisir les blocs achetés par le Musée du Périgord. Les collections issues de l’abri Blanchard ont été dispersées sur les conseils de H. Breuil [H. Breuil à L. Didon, 23 janvier 1911]. Les plus importantes collections se trouvent au Musée des Antiquités nationales de Saint-Germain-en-Laye (3 blocs gravés et 1 bloc à cupules non retrouvé), au Musée du Périgord à Périgueux (la majorité des blocs gravés et peints), au Musée de l’Homme et à l’Institut de Paléontologie Humaine (1 bloc à cupules).
Textes de Brigitte et Gilles Delluc
Pod koniec ubiegłego stulecia A. Reverdit wykonał kilka uderzeń kilofem, które odsłoniły górną warstwę złoża, ale, przytłoczony obecnością dużych głazów, wydaje się, że porzucił swoje badania, gdy tylko się rozpoczęły. Ignorując dawne działania swojego poprzednika, pan Castanet na nowo odkrywa depozyt dzięki koralikowi kości, który zobaczył na ziemi w 1909 roku. Przeprowadził ankietę i zdecydował, że wynajmie do prac jako właściciel L. Didona. Wykopaliska prowadził więc od początku 1910 r. do 31 maja 1911 r. M. Castanet pod kierunkiem L. Didona. Po kilkumiesięcznym przestoju spowodowanym niezgodą z właścicielem, złoże przejął L. Didon, a wykopaliska zakończono pod koniec 1911 r. lub całkiem na początku 1912 r. Złoże zostało opróżnione. Obecne wyrobisko, przesunięte z jednej strony na drugą, zajęło miejsce poprzednich warstw złoża, a stanowisko to wykorzystano jako miejsce odkładania detrytusu. Na skraju tarasu znajduje się odkopany blok (blok 7), umieszczony tam przez pana Castaneta, aby umożliwić panom de Fayolle i panom Féaux wybór bloków zakupionych przez Muzeum Périgord. Zbiory od Abri Blancharda zostały rozproszone za radą H. Breuila [H. Breuil do L. Didon, 23 stycznia 1911]. Najważniejsze kolekcje znajdują się w Muzeum Starożytności Narodowej Saint-Germain-en-Laye (3 bloków grawerowane i 1 bloku kielichowego nie odnaleziono), Muzeum Périgord w Périgueux (większość grawerowanych i malowanych bloków), Muzeum de l’Homme oraz w Instytucie Paleontologii Człowieka (blok 1 filiżanki).
Teksty Brigitte i Gillesa Dellu
Coupe stratigraphique de l’abri Blanchard d’après L. Didon et D. de Sonneville-Bordes.
Przekrój stratygraficzny stanowiska Blanchard wg L. Didon i D. de Sonneville-Bordes.
 |
Carte de situation des gisements préhistoriques de Castel Merle, commune de Sergeac (Dordogne). – 1 Abri des Merveilles – 2 Partie vierge – 3 Abri Blanchard II – 4 Partie vierge – 5 Abri Blanchard I – 6 Abri Castanet – 7 Partie vierge – 8 Abri Reverdit – 9 Rochers de l’Acier – 10 Abri Labattut – 11 Abri de la Souquette – 12 Ferme de Castel Merle Carte tirée la communication de Denis Peyrony – Le gisement Castenet, Vallon de Castel Merle, commune de Sergeac. L’auteur ne mentionne pas l’abri du Four et le Trou du guetteur qui ont été principalement occupés à la période médiévale. |
Pièces découvertes dans l’abri Blanchard
 |
 |
| Bloc gravé d’une vulve Blok z wygrawerowanym sromem Abri Blanchard Musée de Périgueux |
Bloc avec traces de peintures formant la ligne de ventre d’un animal Blok ze śladami farby tworzącymi linię brzucha zwierzęcia Abri Blanchard Musée de Périgueux |
 |
 |
| Biche gravée sur bloc de calcaire Łania grawerowana na bloku wapienia Abri Blanchard Musée de Périgueux |
Phallus sculpté dans la cheville osseuse d’une corne de bovin Fallus kościany wyrzeźbiony w rogu byka lub krowy Abri Blanchard Musée d’Archéologie Nationale |
 |
 |
| Os gravé de points Kości grawerowane w kropki Abri Blanchard exposé au Musée d’Archéologie Nationale |
Relevé agrandi de l’os gravé de points à gauche
Powiększony przegląd kości z wygrawerowanymi kropkami po lewej stronie |
 |
 |
| Matériel lithique
Materiał lity |
Eléments de parure (coquillages percés, perles…) Elementy zdobnicze (przebijane muszle, perły itp.) Abri Blanchard exposé au Musée de Périgueux |
 |
 |
| De gauche à droite, os gravés, 2 poinçons, bois gravé et ciseau gravé. Abri Blanchard exposés au Musée d’Archéologie NationaleOd lewej do prawej grawerowana kość, 2 cechy probiercze, grawerowane drewno i grawerowane dłuto. Abri Blanchard wystawiony w Narodowym Muzeum Archeologicznym |
Bâton percé Abri Blanchard exposé au Musée d’Archéologie NationalePrzebity kij Abri Blanchard wystawiony w Narodowym Muzeum Archeologicznym |
| Abri Blanchard II L’abri Blanchard II est en aval sur la face est de l’éperon de Castel Merle. Plusieurs couches du Moustérien et du Périgordien ont été signalées par le préhistorien D. Peyrony. Des niveaux gravettiens de l’abri Blanchard II pourraient provenir d’un bloc gravé en relief d’un cheval. |
|
| Néandertal | |
| Période : Moustérien, Gravettien |
Filmy
L’ os de l’abri Blanchard – Chantal Jègues-Wolkiewicz
https://www.youtube.com/watch?v=jJsyoGOWBxY
Trailer
https://vimeo.com/ondemand/osdelabriblanchard
Résumé de ses recherches : Approche ethnoastronomique d’un temple luni-solaire du Néolithique, « Des gravures de la Vallée des Merveilles au ciel du mont Bego ». Découverte de l’ensoleillement de la grotte de Lascaux. Recherche concernant l’orientation de l’ensemble des grottes ornées françaises. Travail sur l’os de renne de l’abri Blanchard du Musée National d’archéologie de Saint-Germain-en-Laye. Le film « Lascaux le ciel des premiers hommes » fut diffusé en 2007.
Elle consacre son temps à rassembler les notes de terrain recueillies auparavant, à faire des conférences et à écrire pour partager tout ce qu’elle a découvert concernant la connaissance et l’utilisation par les Paléolithiques de la lumière des corps célestes pour leur vie quotidienne, sociale et religieuse.« Les travaux de Chantal Jègues – Wolkiewiez, secouent la corporation des préhistoriens… Elle avance l’hypothèse que les hommes les plus anciens disposaient d’une excellente connaissance du ciel, du soleil et de la lune, des étoiles et qu’ils étaient capables de mesurer le temps, de prévoir les cycles, donc d’organiser les chasses (avec les mouvements de migration des animaux), en fonction de ce qu’ils avaient compris des mouvements du cosmos.
Dès l’Aurignacien, les humains gravent un calendrier lunaire sur un os de renne, ce qui témoigne de leur capacité de connaitre la position de la Lune et du Soleil, par rapport à la terre. Son analyse de ce genre de pierre de Rosette de l’archéoastronomie, découverte dans l’abri Blanchard à Sergeac en Dordogne, lui permet de prouver que le graveur de cet os a comparé le nombre de jours supplémentaires qui séparent la lunaison synodique et la lunaison sidérale…. Elle parle de l’ordre caché du cosmos et de sa découverte par les hommes du Paléolithique. » Michel ONFRAY.
Podsumowanie jej badań: Etnoastronomiczne podejście do neolitycznej świątyni księżycowo-słonecznej „Od rycin Doliny Cudów do nieba Góry Bego”. Odkryj słońce jaskini Lascaux.
Badania dotyczące orientacji wszystkich francuskich jaskiń dekorowanych. Prace nad kością renifera ze schronu Blanchard Narodowego Muzeum Archeologicznego w Saint-Germain-en-Laye. Film „Lascaux niebo pierwszych ludzi” został wyemitowany w 2007 roku.
Chantal Jègues-Wolkiewicz poświęca swój czas na zestawianie zebranych wcześniej notatek terenowych, prowadzenie wykładów i pisanie, aby podzielić się wszystkim, co odkryła na temat paleolitycznej wiedzy i wykorzystania światła ciał niebieskich w życiu codziennym, społecznym i religijnym. „Prace Chantal Jègues – Wolkiewiez , muszą wstrząsnąć korporacją prehistoryków… Wysuwa ona bowiem hipotezę, że najstarsi ludzie mieli doskonałą znajomość nieba, słońca i księżyca, gwiazd i potrafili mierzyć czas, przewidywać cykle, a więc organizować polowania (z migrującymi ruchami zwierząt), zgodnie z tym, co rozumieli z ruchów gwiazd na niebie. Już w epoce oryniackiej ludzie wyryli kalendarz księżycowy na kości renifera, co świadczy o ich zdolności do poznania położenia Księżyca i Słońca w stosunku do Ziemi. Jej analiza tego rodzaju kamienia z Rosetty z archeoastronomii, odkrytego w schronie Blanchard w Sergeac w Dordonii, pozwala udowodnić, że grawer tej kości porównał liczbę dodatkowych dni, które oddzielają lunację synodalną od lunacji. …Chantal Jègues-Wolkiewicz opowiada o ukrytym porządku kosmosu i jego odkryciu przez ludzi paleolitu. »Michel ONFRAY.
Unicorn -Komentarz
A 41,500 year-old decorated ivory pendant from Stajnia Cave (Poland)
https://www.nature.com/articles/s41598-021-01221-6
„The looping curve represented on the Stajnia pendant is similar to the engraved patterns of the Blanchard plaque18. Whether these marks indicate cyclic notations or kill scores remain an open question, although the resemblance with the lunar analemma is striking.”
This situation makes the reconstruction of the emergence of human body augmentation and the discussion concerning the epicenter of the diffusion of mobiliary art in Europe (Kulturpumpe model)10 hotly debated and far from being resolved10,11,12.
„(…), we report here the discovery and the direct date of a new ivory punctate ornament found at Stajnia Cave, in Poland. This finding plays a unique role in demonstrating the importance of the direct date of an object of Paleolithic art to understand the origin of communication, celebration, and expression of Homo sapiens in Europe.”
Jeżeli ktoś poszukiwał dowodu na to, skąd wyszła Wszechiskra, to teraz ma na to dowód najlepszy z najlepszych.
Sam wzór jest oczywiście bardzo interesujący z powodów, o których już wyżej wspomniano, nie należy jednak zapominać , że jest to ledwie ideogram myśli , która się za nim kryje.
Nikt nie zwrócił jeszcze na to uwagi, ale kość Blanchard i kość ze Stajni oprócz samego wzoru ma w zasadzie ten sam kształt ! Zapewne chodziło o to, by mieściła się w dłoni pomiędzy kciukiem a palcem wskazującym, co moim zdaniem wskazuje na to, że był to obiekt użyteczny, a nie ozdoba. Tak się składa, że każdy porządny wytwór ludzkiej inżynierii jest nie tylko użyteczny ze względu na swoje przeznaczenie, ale również jego forma stanowi często wyraz kunsztu twórcy i tak jest właśnie w obu przypadkach.
Les abris Blanchard I (à gauche) et Castanet (à droite).
Francuska Wiki: Castel Merle ou Castermerle
est un site préhistorique incluant plusieurs abris sous roches sur la commune française de Sergeac en Dordogne, dans le Périgord noir. Il a fait l’objet de fouilles archéologiques depuis 1878.
L’abri Blanchard (ne pas confondre avec la grotte Blanchard à Saint-Marcel, Indre) est le gisement aurignacien le plus riche d’Europe en industrie osseuse, en parure et en art-sur-bloc.
L’abri Castanet a livré une plaque gravée aurignacienne.
to miejsce prehistoryczne, w tym kilka schronisk skalnych we francuskiej gminie Sergeac w Dordogne, w Périgord noir. Od 1878 roku jest przedmiotem wykopalisk archeologicznych. Schronisko Blanchard (nie mylić z jaskinią Blanchard w Saint-Marcel, Indre) jest najbogatszym miejscem oryniackim w Europie pod względem przemysłu kostnego, zdobnictwa i art-sur-bloc. Abri Castanet dostarczył tabliczkę z grawerem oryniackim.
Toponymie
Le site de Castel-Merle est parfois aussi nommé « Vallon des Roches », d’après le nom du ruisseau qui le traverse et qui se jette dans la Vézère1,2.
Miejsce Castel-Merle jest czasami nazywane „Vallon des Roches”, od nazwy strumienia, który je przecina i który wpada do Vézère1,2.
Situation
Il se trouve à 45 km au sud-ouest de Brive-la-Gaillarde et 48 km au sud-est de Périgueux3, sur la commune de Sergeac, en rive gauche (côté sud-est) de la Vézère – vallée éminemment riche pour la préhistoire avec notamment Lascaux à 8 km en amont, le Moustier à moins de 4 km en aval en rive droite et, à quelque 19 km en aval (mais seulement 10 km à vol d’oiseau), la très grosse concentration de grottes, abris et autres sites préhistoriques sur Les Eyzies et alentours4.
Znajduje się 45 km na południowy zachód od Brive-la-Gaillarde i 48 km na południowy wschód od Périgueux3, w mieście Sergeac, na lewym brzegu (południowo-wschodnia strona) Vézère – niezwykle bogatej doliny dla prehistorii w szczególności Lascaux 8 km w górę rzeki, Moustier mniej niż 4 km w dół na prawym brzegu i około 19 km w dół (ale tylko 10 km w linii prostej), bardzo duże skupisko jaskiń, schronisk i innych prehistorycznych miejsc w Les Eyzies i otoczenie 4.
Description
Ce vallon des Roches est dominé par deux grandes falaises qui se font face, éloignées l’une de l’autre de moins de 100 mètres, orientées sud-est / nord-ouest et débouchant sur la Vézère4. Chaque falaise comporte six abris répartis sur 400 mètres. Le site fournit ainsi l’une des plus fortes concentrations d’habitats préhistoriques d’Aquitaine. Les avants des voûtes de ces différents abris se sont effondrés, principalement vers la fin de la dernière glaciation, et ont ainsi assuré une très bonne protection des couches archéologiques.[réf. nécessaire]
Ta dolina Skał jest zdominowana przez dwa duże klify zwrócone do siebie, mniej niż 100 metrów od siebie, skierowane na południowy wschód / północny zachód i otwierające się na Vézère4. Na każdym klifie znajduje się sześć schronów rozłożonych na ponad 400 metrach. Stanowisko zapewnia zatem jedno z największych skupisk prehistorycznych siedlisk w Akwitanii. Zawaliły się fronty sklepień tych różnych schronów, głównie pod koniec ostatniego zlodowacenia, zapewniając tym samym bardzo dobrą ochronę warstw archeologicznych.
Géologie
Occupation
Ces abris ont été occupés successivement par les Néandertaliens pour les Merveilles et Blanchard II ; puis par Cro-Magnon qui a occupé principalement les abris mieux exposés situés dans la falaise opposée : Reverdit, le Roc d’Acier, Labattut et la Souquette. Ces derniers sont ouverts à la visite après avoir été partiellement dégagés et fouillés. De nombreux vestiges ont été découverts et attribués aux différentes périodes de Cro-Magnon : par ancienneté l’Aurignacien, le Gravettien, le Solutréen et le Magdalénien. Des milliers de silex ont été attribués à différents faciès culturels ; on a aussi découvert des blocs peints, sculptés, gravés, des aiguilles à chas…[réf. nécessaire]
Schroniska te były kolejno zajmowane przez neandertalczyków Merveilles i Blancharda II; następnie Cro-Magnon, które zajmowały głównie lepiej wyeksponowane schrony zlokalizowane na przeciwległym klifie: Reverdit, Roc d’Acier, Labattut i la Souquette. Te ostatnie są otwarte dla zwiedzających po częściowym oczyszczeniu i przeszukaniu. Wiele śladów zostało odkrytych i przypisanych do różnych okresów Cro-Magnon: przez wiek oryniacki, grawecki, solutrejski i magdaleński. Tysiące krzemieni przypisano różnym facjatom kulturowym; odkryto też malowane, rzeźbione, grawerowane klocki, oczka…
Historique des recherches en quelques dates
Abris Blanchard et Castanet
L’abri Blanchard a livré la plus riche collection aurignacienne d’Europe en industrie osseuse, en parure et en art-sur-bloc5.
Les abris Blanchard et Castanet ont été fouillés par Marcel Castanet entre 1911 et 1913, pour le musée des Eyzies. Ils sont connus pour avoir fourni parmi les premières manifestations pariétales aurignaciennes et une grande quantité d’éléments de parure (perles en ivoire de mammouth, coquillages marins percés, dents percées…). Les fragments effondrés de paroi, ornés de gravures et peintures, ont été étudiés et publiés par Denis Peyrony (1935)6, Henri Breuil (1952)7, puis par Brigitte et Gilles Delluc (1978)8. L’historique des fouilles a été reconstitué grâce aux notes, plans et coupes de Marcel Castanet. Randall White reprend les fouilles à l’abri Castanet en 1995[réf. à confirmer]9. En 2012, des gravures d’animaux et de symboles sont découvertes sur une plaque rocheuse d’une tonne et demie, détachée de la paroi10. Elles sont datées par radiocarbone à −37 000 ans, ce qui en ferait les plus anciennes connues au monde[réf. à confirmer]11. Cependant, compte tenu de la fiabilité des mesures établies à partir du carbone 14, la préhistorienne Brigitte Delluc ne confirme pas une datation aussi précise, rappelant que le mobilier déjà trouvé à Castel Merle daterait de −30 000 à −35 000 ans12.
Abri Blanchard dostarczył najbogatszą kolekcję oryniacką w Europie z rzeźbieniem w kości, zdobnictwie i art-sur-bloc5. Schrony Blanchard i Castanet zostały przekopane przez Marcela Castaneta w latach 1911-1913 dla muzeum Eyzies. Wiadomo, że dostarczyły one wśród pierwszych oryniackich artefaktów ciemieniowych i dużej ilości elementów zdobniczych (ciosły z kości słoniowej mamuta, przekłute muszle morskie, przekłute zęby itp.). Zawalone fragmenty ścian, ozdobione rycinami i malowidłami, zbadali i opublikowali Denis Peyrony (1935) 6, Henri Breuil (1952) 7, a następnie Brigitte i Gilles Delluc (1978) 8. Historia wykopalisk została zrekonstruowana dzięki notatkom, planom i rozdziałom Marcela Castaneta. Randall White wznowił wykopaliska w Abri Castanet w 1995 roku [ref. do potwierdzenia] 9. W 2012 roku na oderwanej od ściany płycie skalnej o masie półtorej tony odkryto ryciny przedstawiające zwierzęta i symbole10. Są datowane radiowęglowo na -37 000 lat, co czyni je najstarszymi znanymi na świecie [ref. do potwierdzenia] 11. Biorąc jednak pod uwagę wiarygodność pomiarów dokonanych na podstawie węgla C-14, prehistoryczka Brigitte Dellluc nie potwierdza tak dokładnego datowania, przypominając, że meble znalezione już w Castel Merle datowane są na – 30 000 do 35 000 lat 12.
L’abri Castanet est classé au titre des monuments historiques depuis le 13, et l’abri Blanchard depuis le 14.
-
L’abri Blanchard I. -
L’abri Castanet.
Abri Reverdit
L’abri Reverdit a été découvert par A. Reverdit en 1878 puis fouillé par Marcel Castanet et F. Delage de 1911 à 1912. En 1923, Marcel Castanet découvre la frise sculptée en bas-relief comportant un cheval, deux bisons et une tête d’ours.[réf. nécessaire] Cet abri est classé au titre des monuments historiques depuis le 15.
Schronisko Reverdit zostało odkryte przez A. Reverdita w 1878 r., a następnie odkopane przez Marcela Castaneta i F. Delage’a w latach 1911-1912. W 1923 r. Marcel Castanet odkrył fryz wyrzeźbiony w płaskorzeźbie przedstawiający konia, dwa żubry i głowę niedźwiedź [ref. konieczne] Schronisko to od 5 lipca 1924 r. sklasyfikowane jako zabytek historyczny.
-
L’abri Reverdit.
Abri Roc d’Acier
Il tient son nom de la qualité de sa roche. Il a été fouillé entre 1911 et 1912 par Marcel Castanet et F. Delage. Durant cette période, plusieurs sondages ont été menés entre cet abri et le suivant (Labattut) et ont révélé la présence de couches d’habitat de mêmes périodes (Solutréen, Gravettien, Aurignacien) sur plus de 100 mètres de long.[réf. nécessaire]
Swoją nazwę zawdzięcza jakości skały. Został wykopany w latach 1911-1912 przez Marcela Castaneta i F. Delage’a. W tym okresie przeprowadzono kilka sondowań między tym schronem a kolejnym (Labattut) i ujawniono obecność warstw siedlisk z tych samych okresów (solutrejskiego, graweckiego, oryniackiego) o długości ponad 100 metrów [5].
-
L’abri Roc d’Acier.
Abri Labattut
Il tient son nom de son ancien propriétaire. En 1911, L. Didon l’achète et entreprend des fouilles avec Marcel Castanet jusqu’en 1914. Il a livré une industrie lithique ainsi que des blocs d’effondrement gravés (chevaux gravés sur blocs et sur galets) et peints (cerf, mammouth, bison et une main en négatif) et un squelette d’enfant paré de perles et de coquillages.[réf. nécessaire]
L’abri Labattut est classé au titre des monuments historiques depuis le 16. Les blocs ornés de gravures et peintures ont été étudiés par Brigitte et Gilles Delluc et publiés en 1991 au CNRS et l’historique des fouilles a été alors reconstitué grâce aux notes, plans et coupes de Marcel Castanet.
Swoją nazwę bierze od dawnego właściciela. W 1911 kupił ją L. Didon i do 1914 prowadził prace wykopaliskowe z Marcelem Castanetem. Dostarczał przemysł lity, a także grawerowane bloki ze zwalisk (konie grawerowane na blokach i na kamykach) i malowane (jelenie, mamuty, żubry i ręka w negatywie). ) oraz szkielet dziecka ozdobiony perłami i muszlami.
Schron Labattut został sklasyfikowany jako zabytek od 24 sierpnia 1931 r.16. Bloki ozdobione rycinami i malowidłami badali Brigitte i Gilles Dellucowie i opublikowali w 1991 r. w CNRS, a następnie dzięki notatkom zrekonstruowano historię wykopalisk. , plany i sekcje Marcel Castanet.
-
L’abri Labattut.
Abri de la Souquette
Il est fouillé par l’abbé Landesque en 1902 puis par Marcel. Castanet en 1903. Sa stratigraphie est très endommagée par les fouilles d’O. Hauser entre 1911 et 1912. Marcel Castanet l’achète en 1918 et effectue des recherches avec F. Delage en 1938. Il a livré un atelier de fabrication de parures avec une quantité exceptionnelle d’éléments tels que des « perles paniers » (on a retrouvé les éléments représentant les différents stades de préparation de ces perles) en ivoire de mammouth et en stéatite, des dents d’animaux et des coquillages marins perforés.[réf. nécessaire]
Został wykopany przez ojca Landesque w 1902 roku, a następnie przez Marcela. Castanet w 1903 r. Jego stratygrafia została poważnie uszkodzona przez wykopaliska O. Hausera w latach 1911-1912. Marcel Castanet kupił go w 1918 r., a w 1938 r. prowadził badania u F. Delage’a. Dostarczył warsztat do produkcji ozdób z wyjątkową ilością elementów, takich jak „kosze z pereł” (odnaleźliśmy elementy reprezentujących różne etapy przygotowania tych pereł) w kości słoniowej mamuta i steatycie, zębach zwierzęcych i perforowanych muszlach morskich.
-
L’abri de la Souquette.
Musée
Le musée du site expose de nombreux objets provenant des diverses fouilles des abris sous roches, dont les six colliers datés de l’Aurignacien et du Magdalénien (parmi les plus anciens d’Europe). Les visiteurs peuvent y voir le contexte archéologique de la découverte des objets.[réf. nécessaire]
Voir aussi
Bibliographie
- [Bourrillon & White 2015] Raphaëlle Bourrillon et Randall White, « Pratiques symboliques aurignaciennes en abri-sous-roche dans la vallée de la Vézère : à la recherche d’une identité ? », Palethnologie, no 7, (lire en ligne [archive] [sur journals.openedition.org]).
- [Bourrillon et al. 2016](en) Raphaëlle Bourrillon, Randall White, Élise Tartar, Laurent Chiotti, Romain Mensan, Amy E. Clark, J.-C. Castel, Catherine Cretin, T. Higham, A. Morala, Sarah Ranlett, M. Sisk, Thibaut Devièse et D.J. Comeskey, « A new Aurignacian engraving from Abri Blanchard, France: Implications for understanding Aurignacian graphic expression in Western and Central Europe », Quaternary« Role of art in prehistory », , p. 1-19 (lire en ligne [archive] [sur researchgate.net]).
- [Clark et al. 2008] Amy Clark, Matthew Sisk, Romain Mensan et Randall White, « Sergeac – Abri Castanet » (opération archéologique no 025467), AdlFI, (lire en ligne [archive][PDF] sur journals.openedition.org).
- [Castel & Madelaine 2003] Jean-Christophe Castel et Stéphane Madelaine, « Stigmates observés sur les dents de grands carnivores à l’Aurignacien. L’exemple de l’Abri de La Souquette à Sergeac (Dordogne, France) », Paléo, no 15, , p. 251-254 (lire en ligne [archive] [sur journals.openedition.org]).
- [Hitchcock](en)« The Phallus in Stone Age Art » [archive], sur donsmaps.com(consulté le ).
- [O’Hara et al. 2015] John F. O’Hara, Randall White, Zenobie S. Garrett, Tom Higham et Alain Roussot, « The Aurignacian Site of the Abri de la Souquette (commune de Sergeac, Dordogne): A History of Archeology », Palethnologie, no 7, (lire en ligne [archive] [sur journals.openedition.org]).
- [Tartar et al. 2014] Élise Tartar, Randall White, Laurent Chiotti, Catherine Cretin et Romain Mensan, « Quel(s) Aurignacien(s) à l’abri Blanchard (Sergeac, Dordogne, France) ? Données des collections d’industrie osseuse conservées aux États-Unis et retour sur le terrain », Paléo, no 25, , p. 309-331 (lire en ligne [archive] [sur journals.openedition.org]).
- [White 2007] Randall White, « Sergeac – Abri Castanet » (opération archéologique no 025209), AdlFI, (lire en ligne [archive] [sur journals.openedition.org]).
- [White 2012] Randall White (Archaeological project director), « Sergeac – Abri Blanchard et Abri Castanet – no 026426 », AdlFI, (lire en ligne [archive] [sur journals.openedition.org]).
- [White et al. 2017](en) Randall White, Romain Mensan, Amy E. Clark, Élise Tartar, Laurent Marquer, Raphaëlle Bourrillon, Paul Goldberg, Laurent Chiotti, Catherine Cretin, William Rendu, Anne Pike-Tay et Sarah Ranlett, « Technologies for the Control of Heat and Light in the Vézère Valley Aurignacian », Current Anthropology, vol. 58, no 16 « Supplement », , p. 288-302 (lire en ligne [archive][PDF] sur journals.uchicago.edu).
Liens externes
- « Le vallon de Castelmerle » [archive], information sur les abris et leurs découvertes, avec photos et plans, sur pole-prehistoire.com, Pôle International de la Préhistoire (consulté en ).
- « Interview de René Castanet par Randall White et Serge Maury en 2007 » [archive], sur pole-prehistoire.com(consulté en ).
- « Site officiel du site de Castel Merle » [archive](consulté en ).
- [hominides]« Castel Merle, Le Vallon des Roches, Sergeac, Onze sites qui forment presque un village préhistorique… » [archive], sur hominides.com(consulté en ).
- [Hitchcock](en) Don Hitchcock, « Castel-Merle – Vallon des Roches » [archive], sur donsmaps.com(consulté en ).