Zginąć na posterunku, uciec czy przekazać władzę – z publicznych zwierzeń Alaksandra Łukaszenki można odczytać, z jakimi scenariuszami się liczy. Zmiana konstytucji, na którą naciska Rosja, ma go popchnąć do tej ostatniej opcji. Z punktu widzenia Łukaszenki akceptowalnej, ale ryzykownej.

O tym, że władze w Mińsku ograniczą uprawnienia prezydenta i zrównoważą – przynajmniej na papierze – system polityczny, dowiedzieliśmy się 14 września z ust… Władimira Putina. Podczas spotkania z Łukaszenką prezydent opowiedział, że Białorusini przedstawili taki wariant uspokojenia nastrojów OBWE. Taka zmiana byłaby korzystna dla Kremla, bo otworzyłaby drzwi do budowy wpływów w Mińsku poprzez normalny system partyjny.

Daty przedstawienia nowej konstytucji przesuwają się niczym horyzont. Najpierw Łukaszenka mówił o „grudniu, styczniu”, następnie premier Raman Hałouczanka o „styczniu, lutym”. Rządzący od 1994 r. prezydent wielokrotnie sugerował, że po przyjęciu projektu, gdzieś na przełomie 2021 i 2022 r., rozpisze wybory, w których nie wystartuje. – Z nową konstytucją już nie będę z wami pracować jako prezydent – powtórzył 27 listopada. Można różnie podchodzić do tych zapowiedzi – Łukaszenka od lat deklaruje, że już się narządził i ma dość, co do niczego nie prowadzi – ale jeśli zostaną spełnione, wpiszą się w znajomyscenariusz.

W rozmowie z DGP mówił o nim w sierpniu Alaksandr Fiaduta, który w 1994 r. pomagał Łukaszence wygrać wybory. – O tym, że nie zamierza oddawać władzy przy tej konstytucji, opowiadał mi Hans-Georg Wieck (szef misji OBWE w Mińsku w latach 1998–2001 – przyp. red.). To była jego długa rozmowa z Łukaszenką. Wieck zapytał: „Nie rozumie pan, że ta konstytucja będzie groźna przede wszystkim dla pana, bo tworzy sytuację, w której pana następca zrobi wszystko, by się z panem rozprawić?”. Łukaszenka odpowiedział: „A kto panu powiedział, że pozostawię tę konstytucję następcy?”. O zmianie konstytucji mówił jeszcze w 2019 r. Według mnie faktycznie chce to zrobić – przekonywał.