Wielcy Polacy: Józef Hofmann (1876 – 1957) muzyk

Józef Kazimierz Hofmann (ur. 20 stycznia 1876 w Krakowie, zm. 16 lutego 1957 w Los Angeles) − polski wynalazca, pianista, kompozytor i pedagog, mieszkający przez szereg lat w USA.

Jego ojciec Kazimierz Hofmann był kompozytorem, dyrygentem i pianistą, a matka, Matylda Pindelska, śpiewaczką. Józef Hofmann bardzo wcześnie rozpoczął naukę gry na fortepianie i już jako ośmiolatek dawał koncerty przed publicznością warszawską, jako dziesięciolatek publicznością wielu krajów europejskich, a rok później także amerykańską. Po odbyciu w 1887 roku 52 koncertów w dziesięć tygodni, w wyniku protestu New York Society for the Prevention of Cruelty to Children (Nowojorskie Towarzystwo Zapobiegania Okrucieństwu Wobec Dzieci), podyktowanego obawą o jego zdrowie, musiał przerwać tournée. Udał się wtedy do Berlina gdzie, dzięki stypendium Alfreda Corninga Clarka, odbył w latach 1888-1894 studia. W 1894 roku uzyskał I nagrodę na Konkursie imienia Antona Rubinsteina (którego był uczniem) w Hamburgu, na którym wykonał jego Koncert d-moll op.70. Sukces ten pozwolił mu na liczne, cieszące się wielkim powodzeniem, występy m.in w krajach skandynawskich, Anglii i Rosji. Co roku koncertował też w Stanach Zjednoczonych, których obywatelstwo otrzymał w roku 1926. W 1924 założył Curtis Institute of Music w Filadelfii, którym kierował do 1938.

Hofmann był także kompozytorem (pseudonim Michel Dvorsky): koncertu B-dur na fortepian i orkiestrę, symfonii Zaklęty zamek (1919) oraz wielu miniatur fortepianowych. Karierę pianistyczną zakończył 19 stycznia 1946 recitalem w Carnegie Hall. Jego uczniami byli m.in.: Ellen Ballon, Abram Chasins, Shura Cherkassky, Ruth Slenczynska, Walter Susskind, Teresita Tagliapietra, Aleksander Wielhorski i Leopold Zieliński.

Był dwukrotnie żonaty. Z pierwszą żoną, Marią Eustis, miał córkę, a drugą, Betty Short, trzech synów.

Znany jest z licznych wynalazków, dotyczących m.in. samochodów i fortepianu. Opatentował ponad 70 wynalazków^[1], w tym także urządzenie służące do pomiaru siły nacisku palców pianisty^[2].

Według informacji zawartych na promocyjnej stronie programu Innowacyjna Gospodarka przypisuje się mu m.in. wynalezienie: wycieraczek do szyb samochodowych (podczas obserwacji wahadłowego ruchu metronomu), podwyższanego stołka do fortepianu, pneumatycznych amortyzatorów samochodowych, zegara elektrycznego, maszynki elektrycznej do gotowania, spinacza biurowego oraz szeregu rozwiązań konstrukcyjnych w fortepianach, balonach i samolotach.

Ja wiem o grzałce elektrycznej.

Dorobek muzyczny

Kompozycje na orkiestrę

• Symfonia E-dur (1916)
• 5 koncertów fortepianowych, (1916)
• Chromaticon na fortepian i orkiestrę (1916)
• poemat symfoniczny The Haunted Castle (Zaklęty zamek)(1918)

Utwory na fortepian

• Polonaise (ok. 1888)
• Wariacje i fuga op.14, (1892)
• 2 morceaux op.15, (1892)
• Mazurki op.16, (1892)
• Andante i Presto op.17, (1892)
• Durch die Wolken op.18, (1893)
• 5 morceaux op.20 (Impromptu, Echo, Menuet, Berceuse, Elegia), (1893)
• Sonata F-dur op.21, (1893)
• 3 morceaux op.22 (Nocturne, Bolero, Barkarola), (1894)
• 2 compositions op.23, (1896)
• Sonata op.24, (1897)
• Novelette Fis-dur i A-dur op.27 i 28, (1897)
• 8 préludes op.30, (1903)
• Scénes de ballet op.33, (1903)
• Charakterskizzen op.40, (1908)
• Valse caprice op.53, (1902)
• 3 impressions, (1915)

• Jan Żdżarski, Józef Hofmann. Geniusz zapomniany. Dzieciństwo i młodość, Wydawnictwo STO, Bielsko-Biała 2002, Ruch Muzyczny nr 6, 21 marca 2004
• Marek Borucki, Wielcy zapomniani Polacy, którzy zmienili świat. 2015.