Old European Culture – Leto (nadesłał Jarosław Ornicz)

Friday, 27 January 2017

Leto

The etymology of this word is unknown. So let me propose one. Is it possible that the word „leto” comes from the word „let” meaning „flight”? The word „let” comes from Proto Slavic verb „letěti” meaning „to fly”.  So why would you derive the word meaning „summer, year” from the verb „to fly”? Because of the migratory birds. Every year, starting from the second half of February, right after the climatic start of the spring, 4th of February,  migratory birds start arriving from their wintering sites. The bulk of the migratory birds return by the end of April, just before the climatic start of the summer, 6th of May.

So every year, during spring, which is in Serbian called „proleće”, which can mean both „before summer” and „flying by, migrating”, migratory birds arrive back home, signalling the end of the cold part of the year and the beginning of the warm part of the year.

Equally the end of the warm period of the year, which normally coincides with the end of October, the end of the climatic end of autumn, is signaled by the flight of the migratory birds, this time in the opposite direction, flying away to their wintering sites.

In the old Celtic and Serbian calendar, year only had two parts: the warm, white part, summer (6th of May to 5th of November), and cold, dark part, winter (6th of November, 5th of May).

So the period between these two „let” (flights) of migratory birds, between their arrival and their departure, is „leto” (summer). This beginning of the new „summer” is the beginning of the new period of vegetative growth and abundance, the „important” part of the year. I believe that this is why Serbian word for „summer” and „year” is the same: „leto”…

I was just made aware of the existence of a Macedonian folk festival called Letnik. The following is excerpt translated from Makedonians in Albania by Dragoslav Budimovski. Original title: „Будимовски К, Драгослав. „Македонците во Албанија“. Студентски збор, Скопје, 1983. стр. 151”:

„Letnik, which is celebrated every year on March 1 in the old calendar and is associated with the return of migratory birds from southern regions to Macedonia. The return of the migratory birds is celebrated as the beginning of spring or summer, the period of growth and the beginning of agricultural work. Therefore this feast is often considered to be a celebration of the beginning of the year in terms of the active period of the year. 

Holiday is mostly celebrated in Western Macedonia, in Galichnik, Golo Brdo, Pustec, Debar, Prespa, Ohrid and Struga. That this celebration has ancient pagan roots can be seen by the fact that in the areas where we have mixed population Orthodox and Muslim, like in Golo Brdo and Reka area, Letnik is celebrated by both Orthodox Christians and Muslims. However in mixed Macedonian Albanian areas only Macedonians celebrate Letnik. 

According to the testimonies of the local people, Letnik celebrations start in the early morning of the 1st of March. The first thing everyone does in the morning when they wake up is to look for a chicken (bird) so that you can be as light as a bird all year round. My comment: Originally people probably looked for return of migratory birds in flight. Then people look into their pockets so that they will have money and success (prosperity) all year round. People then go out in the forests and mountains and from there they bring home boughs made from blossoming cornel branches and they would put them over the fireplace. Alternately they would bring a cornel branch with which they would touch verige (the chain holding the cauldron over the fireplace), and then they would eat cornel blossom, so that they are healthy as cornel and as solid and strong as iron. My comment: Cornel is probably chosen because it has bright yellow flowers, like the summer sun everyone is awaiting…

Young children would pick dry branches and would go from house to house throwing them into house fires saying: How many sparks so many children (similar to Christmas Eve ceremony my comment: ceremony which is related to rekindling of the sun’s fire). During Letnik day it was mandatory to bring a branch of cornel if you visited anyone’s house, and in return the hosts would give the guests nuts, boiled grain and sweet. If the year turns out to be good for the host, the person who entered the house on first on Letnik morning is asked to do the same next year as he is believed to have brought luck to the family. my comment: Similar to the Christmas Položajnik (first footer) ceremony. 

This pretty much confirms my theory that the word leto comes from let. But there is more.

Remember my post about Radegast – Welcome guest?

Tłumaczenie Czesław Białczyński:

Leto

Serbskie słowo „Leto” oznacza zarówno „lato” jak i „rok”. Słowo pochodzi od prasłowiańskiego * Leto, które pochodzi z Proto-indoeuropejskiego * leh₁tom. Pokrewny z ukraińskim „літо” (Lito) czyli „lato”, białoruskie „слецiць” (sljecic’) oznacza „ciepłe” i „слетный” (sljetnyj) oznaczającego „gorąco”, w bułgarskim „лято” (ljato) w znaczeniu „lato”, w rosyjskim „лето” (Leto) czyli „lato, rok”, w słoweńskim „poletje”, czyli „lato”, czeskie „léto”, czyli „lato”, słowackie „Leto”, czyli „lato”, polskie „lato”, czyli „lato”, a górno- i dolnołużyckie „Leto”  – „rok”.

Ewentualnie także spokrewnione z dialektu starogotlandzkiego „ladigh”, czyli „wiosna” i dialektowe szwedzkie”låding, låing”, czyli „wiosna”, a też w irlandzkim „lá”, czyli „dzień”.

Etymologia tego słowa jest nieznana. Więc pozwól mi zaproponować jedną z dopuszczalnych. Czy to możliwe, że słowo „Leto” pochodzi od słowa „let”, czyli „lot”? Słowo „let” pochodzi od czasownika „Proto Slavic letěti”, co oznacza „latać”. Więc dlaczego chcemy czerpać znaczenie słowa lato – pora roku od czasownika „latać”? Ze względu na ptaki wędrowne. Każdego roku, począwszy od drugiej połowy lutego, tuż po rozpoczęciu klimatycznego odrodzenia, 4 lutego, ptaki wędrowne rozpoczynają powroty z miejsca ich zimowania. Większość ptaków wędrownych powróci pod koniec kwietnia, tuż przed rozpoczęciem klimatycznego lata, 6 maja.

Więc co roku, wiosną, która jest w serbskim zwana „proleće”, co może oznaczać zarówno „przed latem” jak i „przelatująca, migrująca”, ptaki wędrowne docierają z powrotem do domu, sygnalizując koniec zimnej części roku, a początek ciepłej części roku.

Również koniec ciepłego okresu roku, co zazwyczaj zbiega się z końcem października, z końcem klimatycznej jesieni, jest sygnalizowany odlotem ptaków wędrownych, tym razem w przeciwnym kierunku, lecących do ich zimowych gniazd.

W starym celtyckim i serbskim kalendarzu rocznym istniały tylko dwie części roku: ciepła, biała część, lato (6 maja do 5 listopada) i zimny, ciemny czas, zima (6 listopada, 5 maja).

Tak więc okres między tymi dwoma „let” (lotami) ptaków wędrownych, pomiędzy ich przylotem i  odlotem, to „Leto” (lato). To początek nowego „lata” to początek nowego okresu wzrostu wegetatywnego i obfitości, tej „ważnej” części roku. Wierzę, że to dlatego serbskie słowo „lato” i „rok” jest takie samo: „leto” …

Miejmy też świadomość istnienia macedońskiego festiwalu ludowego zwanego Letnik. Poniższy fragment jest przetłumaczony z Makedonians w Albanii Dragoslav Budimovski. Tytuł oryginalny: „Будимовски К, Драгослав.” Македонците во Албанија „Студентски збор, Скопје 1983. стр 151..”:

„Letnik, który obchodzony jest co roku w dniu 1 marca w starym kalendarzu i jest związany ze powrotem ptaków wędrownych z południowych regionów do Macedonii. Powrót ptaków wędrownych jest obchodzony jako początek wiosną lub latem, w okresie wzrostu i początku prac rolniczych. Dlatego to święto jest często uważane za święto początku roku, w znaczeniu aktywnego okresu roku.

Święto jest obchodzone głównie w zachodniej Macedonii, w Galichnik, Golo Brdo, Pustec, Debar, Prespa, Ohrida i Struga. Że to święto ma starożytne pogańskie korzenie świadczy fakt, że w obszarach, gdzie mamy mieszaną populację prawosławni i muzułmanie, podobnie jak w Golo Brdo i obszarze Reka, Letnik obchodzony jest zarówno przez prawosławnych i muzułmanów. Jednak w mieszanych obszarach macedońskich Albańczyków tylko Macedończycy świętują letnik.

Według relacji mieszkańców, uroczystość letnika rozpoczyna się wczesnym rankiem 1 marca. Pierwszą rzeczą, którą każdy robi rano, gdy się obudzą, to szukanie kurczaka (ptaka), dzięki czemu można stać się tak lekki jak ptak przez cały rok. Mój komentarz: Oryginalnie prawdopodobnie osoby wyglądały patków powracających  po wędrownym locie. Wtedy ludzie patrzą też w kieszenie, dzięki czemu będą mieli pieniądze i sukces (dobrobyt) przez cały rok. Wtedy ludzie wychodzą w lasy i góry, a stamtąd do domu przynoszą gałęzie kwitnącego derenia, które wieszają nad kominkiem. Alternatywnie przeplatają gałęzie derenia przez łańcuch podtrzymujący kociołek nad ogniem. Kto zje kwiat derenia będzie zdrowy, jak dereń i twardy jak żelazo. Mój komentarz: Dereń został prawdopodobnie wybrany, ponieważ ma jasnożółte kwiaty, podobnie jak słońce na które każdy wtedy czeka …

Małe dzieci zbierają suche gałęzie i noszą je od domu do domu wyrzucając je do ognia domowego mówiąc: Ile iskier tak wiele dzieci (podobne do wigilijnej uroczystości –  mój komentarz: obrzęd, który jest związany z rozpalaniem nowego ognia słonecznego). Podczas letnika obowiązkowe było przyniesienie gałęzi derenia, jeśli odwiedzało się czyjś dom, a w zamian gospodarze obdarowywali gości orzechami, gotowanym ziarnem i słodkościami. Jeśli rok okaże się dobry dla gospodarza, osoba, która weszła do domu w pierwszym dniu letnika rano proszona jest zrobić to samo w przyszłym roku, gdyż uważa się, że przyniosła szczęście dla rodziny. Mój komentarz: Podobnie jak w Boże Narodzenie Položajnik (pierwsza stopka) w obrzędzie.

To wszystko dość poważnie potwierdza moją teorię, że słowo leto pochodzi od let – letat. Ale to nie wszystko.

Pamiętacie mój post „Radegast – Witający Gości”? (about Radegast – Welcome guest?)

Pisałem w nim o grupie idoli z brązu, która została odkryta w połowie 18. wieku w jeziorze Tollensesee niedaleko Prillwitz w Meklemburgii, nad Południowym Bałtykiem. Wiele z nich jest opisanych słowiańskimi inskrypcjami runicznymi. Znaczna liczba figur przedstawia postacie z głowami lwów i bujną grzywą.

Słowianie Nadbałtyccy, którzy żyli na Pomorzu, Przymorzu, Pomnorzu Przednim, i innych zachodnich Słowian miało Boga zwanego Radegast, o którym mamy wiele średniowiecznych zapisów, tyle że niewiele z tych zapisów wiemy. Ciekawe jest to, że idol o obliczu lwa, z grupy bożków prillwitzkich, ma na głowie kaczkę i na plecach napis jednoznacznie identyfikujący go jako Radegast.

Radegast, oproćz tego że ma głowę lwa ma też na piersi wyrytą głowę byka. Czemu? Lato zaczyna się w znaku Byka (Taurus) i kończy w Lion (Leo) – znaku Lwa. Radegast ma głowę Lwa ponieważ, jego święto obchodzono w Stare Słońce  – w znaku Lwa. Dlatego Lwi Bóg ma Młode Słońce – znaku Byka – w sercu na piersi.
Słowianie mieli także boga Belbog o którym wiemy jeszcze mniej. Proponuję odczytywać je jako jednop i to samo Lwie Bóstwo.

Belbog oznacza białego boga. Ten bóg jest odpowiednikiem celtyckiego boga Belenos i walijskiego boga Beli. Jest bogiem dnia, lata i światła. Biała część roku i biała część dnia. Nazwa celtyckiego boga Belenos pochodzi form bel + NOS. W językach słowiańskich bel, beli, beo oznacza białe, a nos oznacza niesie, niesie. Więc Belenos = bel + Nos = biały + przynosi = przynosząca biały. Belbog pochodzi z bel + torfowiska = biały + boga.

Dlaczego jest to bóg przedstawiany jako mężczyzna z głową lwa? Jest to reprezentacja antropomorficzna słońca. Słońce jest najsilniejsze w środku znaku Leo. A w środku Leo jest również środek białej części roku, co jak już powiedziałem, w serbskim i celtyckim kalendarzu rozpoczyna się 6 maja Beltane (Djurdjevdan, Dzień Świętego Jerzego), a kończy się w dniu 5 listopada Samhain ( Mitrovdan, dzień Świętego Marcina). Jest to dzień Grom Div, Crom Dubh, Hromi Daba.
Możesz przeczytać więcej o tym kalendarzu w moim poście „Dwa krzyże”.

więcej: oryginał na Old European culture.

A ja dodam tutaj, że absolutnie nie mogę się zgodzić na stworzenie z Białobogi i Radogosta jednego bóstwa, gdyż Belbuk to inaczej serbsko-chorwacka Trojanica – trzygłowe bóstwo wyższego rzędu niż Radegost. Pozostałe wywody autora są całkiem zgodne z moimi poglądami. Zwracam uwagę, że Święto Kresu 20-26 czerwca jest zarówno Świętem Bogów Tynu Żywiołów Wody i Ognia, Tynu Mocy takich jak Kraszeniowe-Dziwieniowie-Kupałowie, jak i Białobogi  (Bogini Działu Działów – Pani Światła i Jasności) oraz dwugłowych bóstw Kiru/Godu Jaruny/Jarowita-Germana i Ruji-Rany/Rujewita-Gerowita. Zauważmy również wtórność nazw świąt celtyckich i irlandzkich wobec słowiańskich, które są dla tamtych źródłem logiczno-nazewniczym, a nie na odwrót. CB