Film dokumentalny-fabularyzowany opowiadający historię grupy malarzy Bractwa św. Łukasza, skupionej wokół osoby Tadeusza Pruszkowskiego, artysty i pedagoga warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych w latach międzywojennych. Materiał ten koncentruje się na stworzonym przez artystów cyklu obrazów historycznych ukazujących najważniejsze wydarzenia z historii Polski. Obrazy te w roku 1939 zaprezentowane zostały na wystawie w Nowym Jorku i nigdy już do kraju nie powróciły. Film pokazuje starania o odzyskanie kolekcji podejmowane w ostatnich latach przez osoby z kręgów politycznych i kulturalnych Polski. [TVP]

COPYRIGHT NOTICE: This video was uploaded for NONPROFIT, EDUCATIONAL purposes only under the „fair use” provision of U.S. Code, Title 17, section 107.

http://www.law.cornell.edu/uscode/17/…

• Kategoria

  • Edukacja

• Licencja

  • Standardowa licencja YouTube

Trafił w moje ręce 6 h materiał nakręcony podczas ostatniego tygodnia otwarcia Wystawy Światowej w Nowym Jorku, w sezonie 1939 roku. Jakże byłem szczęśliwy, że na filmie zobaczyłem ujęcia naszego oryginalnego pawilonu. Niestety nie wygląda na to, aby autor kręcił coś w środku, podczas gdy pozostałe pawilony są w miarę dobrze sfilmowane (no może jeszcze Czechosłowacki słabo). Jak przeczytacie poniżej, otwarto go 3 maja 1939 roku, a więc przypadała niedawno rocznica 70ta.

Wystawa Światowa w Nowym Jorku w 1939 roku to jedna z największych wystaw światowych. 30 kwietnia 1939 roku prezydent Roosevelt otworzył w Nowym Jorku wystawę światową, nazywaną czasem „Światem Jutra. W swym przemówieniu, transmitowanym przez telewizję, Polski pawilon otwarto nieco później, w rocznicę proklamowania Konstytucji 3 maja, w obecności ówczesnego ambasadora Polski w Waszyngtonie księcia Józefa Potockiego, któremu towarzyszył komisarz polskiej ekspozycji baron Stefan Kyburg de Ropp.

Wiele różnych państw, w tym Polska, uczestniczyło w tej wystawie, którą zwiedziły ponad 44 miliony ludzi. Władze Rzeczypospolitej Polskiej reprezentował ambasador Polski w Waszyngtonie – książę Józef Potocki. Towarzyszyli mu: komisarz ekspozycji baron Stefan de Ropp i konsul generalny RP w Nowym Jorku hrabia Sylwester Gruszka. Z recitalem wystąpił Jan Kiepura (ulubiony śpiewak Marszałka Piłsudskiego), wystawiono Harnasie Karola Szymanowskiego oraz Bajkę Stanisława Moniuszki. Odbył się wernisaż cyklu historycznego 7 obrazów namalowanych wspólnie przez 11 członków Bractwa św. Łukasza oraz odsłonięto pomnik Władysława Jagiełły autorstwa Stanisława Kazimierza Ostrowskiego (pomnik widać na filmie).

Wedle bogato ilustrowanego katalogu, w wielu działach obszernie prezentowano przeszłość i teraźniejszość Polski. Pokazywano osiągnięcia przemysłu, kultury i historię. W poszczególne tematy wprowadzali:
-Jan Parandowski (kultura),
– Roman Dybowski (Polska wczoraj i dziś),
– Jerzy Ponikowski (geopolityczna sytuacja Polski),
– Stanisław Malessa (ekonomia Polski dzisiaj i jutro),
– Michał Walicki i Stanisław Treter (sztuka),
– Karol Stromenger (muzyka),
– Stanisław Centkiewicz (teatr).
Projekt polskiego pawilonu powstał w pracowni Jana Cybulskiego i Jana Galinowskiego. W pracach brał też udział Felicjan Kowarski. Najbardziej charakterystycznym elementem modernistycznego w wyrazie pawilonu była ponad 40 m wieża ustawiona tuż przed wejściem. Ażurowa konstrukcja ze stali pokryta była polerowanymi płytami z brązu. Jej symboliczne znaczenie było mocno podkreślane – średniowieczna wieża strzegąca europejskiej cywilizacji przed hordami Tatarów. Symbolika tym bardziej aktualna, że zaledwie pięć miesięcy po otwarciu Wystawy Polska stanęła w obliczu napaści nowych barbarzyńców. Polski pawilon cieszący się i tak ogromną popularnością zalały jeszcze liczniejsze tłumy zwiedzających, choć – jak mówiono – było to „najsmutniejsze miejsce na całej Wystawie.” Robert Moses, zarządzający nowojorskimi parkami, człowiek mający wielki wpływ na inwestycje publiczne w tym mieście stwierdził, że wieża polskiego pawilonu to „najwspanialszy obiekt architektoniczny w zagranicznej części Wystawy”. Wieża miała zostać w parku na stałe. Nowemu Jorkowi przekazano pomnik Władysława Jagiełły. Posąg znalazł swoje miejsce w Central Parku, gdzie stoi do dzisiaj. Pomimo wysiłku Polonii Amerykańskiej, nie doszło do wykupu wieży od Rządu Londyńskiego.
Jeśli chodzi o losy polskiego pawilonu, po 1 września 1939 roku, wiem, że zmieniono tam ekspozycje, na bardzo patriotyczną. W czasie wakacji roku 1940 pawilon już nie został ponownie otwarty. Wiele osób, które zatrudniono do obsługi pawilonu nigdy już do kraju nie wróciły, z powodu wybuchu wojny. Tak samo do dziś nie powróciły dzieła sztuki, które wywieziono na potrzeby wystawy.

• Kategoria

  • Edukacja

Wrzesień 1939 r.

• W Europie wybucha II wojna światowa. Obrazy nie wracają do Polski…
  De Ropp, czyniąc ustalenia z Rządem Londyńskim (nie mającym nota bene prawa do rozporządzania mieniem państwowym), zawłaszcza je jako zapłatę za zaległe, niewypłacane należności.
  Przekazuje dzieła Le Moyne College, w którym wykłada. To „miejsce, gdzie diabeł mówi dobranoc.” Niewiele osób interesuje się dziełami wiszącymi w bibliotece.
  I tam znajdują się do dziś, mimo starań rządu polskiego, kręgów dyplomatycznych oraz osób prywatnych, zainteresowanych odzyskaniem fenomenalnych płócien, będących – jak mówi o nich dr. Waldemar Odorowski – zbiorowym aktem artystycznym oraz artystycznym i patriotycznym manifestem. Dodaje, że obrazy związane nierozerwalnie z Kazimierzem faktem powstania, ale i faktem związku Łukaszowców z Kazimierzem w ogóle, tu właśnie powinny być eksponowane.