Sistańska hudba (granie) miesiąca – listopad 2014 –
Egy szomorú, de jól végződő igaz történet:)
Gloomy Sunday is a song written by the Hungarian self-taught pianist and composer Rezső Seress in 1933
and it was performed by many other singers.
Rezső Seress
wymowa: ˈrɛʒøː ˈʃɛrɛʃ; (właściwie Rudi Spitzer) (ur. 3 listopada 1889 w Budapeszcie, zm. 11 stycznia 1968 w Budapeszcie) – węgierski kompozytor muzyki rozrywkowej i pianista żydowskiego pochodzenia.
Początkowo był akrobatą w cyrku w Komarnie. Po upadku z wysokości studiował aktorstwo i przez szereg lat pracował jako aktor w teatrach rozrywkowych. Tam nauczył się grać na pianinie i zaczął występować jako muzyk. Wielki sukces przyniosła mu piosenka Még egy éjszaka… (Jeszcze jedna noc…) napisana w 1925 roku. Rzucił wtedy teatr i zaczął występować w restauracjach, początkowo Kukoricza, a następnie Kulacs.
Podczas wojny został wcielony do oddziałów pracy przymusowej, gdzie spędził cztery lata. Uratował go niemiecki oficer pamiętający Seressa z występów w restauracji Kulacs.
Po wojnie Seress otrzymał zaproszenie do Stanów Zjednoczonych i występu w Carnegie Hall, lecz odmówił wyjazdu. Wraz z komunizacją Węgier jego utwory zostały zakazane. Gdy pozwolono mu grać, występował w restauracji Kispipa w Budapeszcie, którego właściwie nie opuszczał do końca życia. Zmarł śmiercią samobójczą, skacząc z balkonu.
W latach 1923–1933 napisał teksty do ponad czterdziestu utworów innych kompozytorów i sześćdziesięciu własnych. W 1933 roku napisał libretto i muzykę do operetki pod tytułem Szerelem az egész vonalon (Miłość na całej linii). Nie udało mu się jednak doprowadzić do jej wystawienia i rękopis jej zaginął.
Utwory Seressa są melancholijne i zwykle opowiadają o nieszczęśliwej miłości. Najsłynniejszym utworem Seressa jest Szomorú vasarnáp (Gloomy Sunday, Smutna niedziela). Słowa do niej napisał László Jávor, reporter kryminalny gazety 8 Órai Újság. Utwór powstał w 1933 roku i wywołał falę samobójstw. Złowieszczą nieco popularność utworu ilustruje fakt, że jedynie w okresie 13-24 listopada 1935 roku pojawiło się na jego temat 278 artykułów we francuskich niemieckich, szwajcarskich i włoskich gazetach.
Otto Klemperer powiedział o Seressu „to nie muzyk – to geniusz”. Seress nigdy nie nauczył się dobrze grać na pianinie ani zapisywać swoich utworów: gwizdał je, a zapisywali inni.
Smutna niedziela
Utwór Szomorú vasárnap przetłumaczono na dwadzieścia osiem języków. Liczni artyści włączyli go do swoich repertuarów. Utwór wykorzystywano również w filmach – m.in. Gloomy Sunday – Ein Lied von Liebe und Tod Rolfa Schübela.
https://www.youtube.com/watch?v=55FP1LfkkVQ
The Hungarian Suicide Song – Gloomy Sunday
It’s true. The song is named „Gloomy Sunday”. It’s a theory that if anyone listens to this song, he or she will immediately commit suicide afterwards. I personally do not believe in this theory, but the composer himself, his wife, and hundreds of other people commit suicide right after listening to this song. That was why it was banned (not now). You can Google-check this if you like…
Megasztár 5 döntő: Kökény Attila és Tóth Vera – Szomorú vasárnap
To jedna i ta sama piosenka skomponowana 75 lat temu przez węgierskiego kompozytora Rezso Seressa. Wokół owego utworu narósł mit piosenki dla samobójców, bowiem miała ona wywołać na Węgrzech falę samobójstw. Wydaję się nieprawdopodobne, jednak fakty są co najmniej dziwne. Kompozytor napisał piosenkę po tym jak opuściła go żona (co wyjaśnia jej ponury nastrój), no ale to jeszcze nic. Później ta kobieta popełniła samobójstwo zostawiając list pożegnalny o treści „Gloomy Sunday”. Samautor zabił się w 1968 roku skacząc z balkonu. Ponoć wiele osób miało po jej wykonaniu ze sobą skończyć. Piosenka szybko zyskała złą sławę, a wiele stacji radiowych zdecydowało się w ogóle jej nie emitować. W latach 40. powstała angielska wersja utworu, którą spopularyzowała Billie Holiday. Od tego czasu powstała niezliczona ilość bardzo różnych interpretacji, jednak to ta należąca do Billie Holiday jest wciąż tą najpopularniejszą. Holiday dodała do swej wersji trzecią zwrotkę, łagodzącą nieco posępny przekaz utworu.
Billie Holiday – Gloomy Sunday (Okeh Records 1941)
„Gloomy Sunday” is a song composed by Hungarian pianist and composer Rezső Seress and published in 1933, as „Vége a világnak” („End of the world”). Lyrics were written by László Jávor, and in his version the song was retitled „Szomorú vasárnap” (Hungarian pronunciation: [ˈsomoruː ˈvɒʃaːrnɒp]) („Sad Sunday”). The song was first recorded in Hungarian by Pál Kalmár in 1935. „Gloomy Sunday” was first recorded in English by Hal Kemp in 1936, with lyrics by Sam M. Lewis, and was recorded the same year by Paul Robeson, with lyrics by Desmond Carter. It became well known throughout much of the English-speaking world after the release of a version by Billie Holiday in 1941. Lewis’s lyrics referred to suicide, and the record label described it as the „Hungarian Suicide Song”. There is a recurring urban legend that claims that many people committed suicide with this song playing.
There have been several urban legends regarding the song over the years, mostly involving it being allegedly connected with various numbers of suicides, and radio networks reacting by purportedly banning the song. However, most of these claims are unsubstantiated.
Press reports in the 1930s associated a number of suicides, both in Hungary and America, with „Gloomy Sunday”, but most of the deaths supposedly linked to it are difficult to verify. The urban legend appears to be, for the most part, simply an embellishment of the high number of Hungarian suicides that occurred in the decade when the song was composed due to other factors such as famine and poverty. No studies have drawn a clear link between the song and suicide.
In January 1968, some 35 years after writing the song, its composer Rezső Seress did commit suicide. He survived jumping out of a window in Budapest, but later in the hospital choked himself to death with a wire.
The BBC banned Billie Holiday’s version of the song from being broadcast, as being detrimental to wartime morale, but allowed performances of instrumental versions. However, there is little evidence of any other radio bans; the BBC’s ban was lifted by 2002.
Billi’s accompanied by Emmett Berry (tp); Jimmy Hamilton (cl) & (ts); Hymie Schertzer (as); Babe Russin (ts); Teddy Wilson (p); Albert Casey (g); John Williams (b); and J C Heard (ds). Recorded August 7, 1941. (Okeh Records) 31005-1
Sunday is gloomy my hours are slumberless
Dearest the shadows I live with are numberless
Little white flowers will never awaken you
Not where the black coach of sorrow has taken you
Angels have no thought of ever returning you
Would they be angry if I thought of joining you?
Gloomy Sunday
Gloomy is Sunday with shadows I spend it all
My heart and I have decided to end it all
Soon there’ll be candles and prayers that are sad I know
Let them not weep let them know that I’m glad to go
Death is no dream for in death I’m caressing you
With the last breath of my soul I’ll be blessing you
Gloomy Sunday
Dreaming, I was only dreaming
I wake and I find you asleep in the deep of my heart dear
Darling I hope that my dream never haunted you
My heart is telling you how much I wanted you
Gloomy Sunday
Szomorú vasárnap (Gloomy Sunday) –
Hernádi Judit
https://www.youtube.com/watch?v=Z2PI7fSZeSE
Niedziela jest ponura
Me godzinny bezsenne
Najdroższa, niezliczone cienie
Otaczają mnie
Małe białe kwiaty
Nigdy nie obudzą cię
Tam gdzie zostałaś zabrana
Przez ciemne powozy smutku
Anioły nie mają intencji
By kiedykolwiek cię zwrócić
Czy pogniewają się
Jeśli rozważę dołączenie do ciebie?
Ponura niedziela
Ponura jest niedziela
Wśród cieni znoszę to wszystko
Wraz z mym sercem
Zdecydowaliśmy skończyć to
Wkrótce pojawią się świecę
I smutne modlitwy, wiem
Lecz niech nie płaczą,
Lecz wiedzą, że dobrze miz tym
Śmierć nie jest marzeniem
Poprzez śmierć mogę pieścić cię
Ostatnim mym tchnieniem
Pobłogosławię cię
Ponura niedziela
Śniłem, to był tylko sen
Budzę się, i znajduję cię śpiącą
W głębi mego serca
Miła, mam nadzieje
Że mój sen niezaniepokoił cię
Me serce powie
Jak bardzo cię potrzebuję
Ponura niedziela
László Jávor was a Hungarian poet who wrote the poem that was the basis for the jazz standard „Gloomy Sunday„, composed by Rezső Seress, later also notably recorded by Billie Holiday.He died on 21 Dec 1956 from heart attack.
The poem in Hungarian as the follows:
Szomorú vasárnap száz fehér virággal vártalak kedvesem, templomi imával. Álmokat kergető vasárnap délelőtt, bánatom hintaja nélküled visszajött; azóta szomorú mindig a vasárnap, könny csak az italom, kenyerem a bánat… Utolsó vasárnap, kedvesem gyere el, pap is lesz, koporsó, ravatal, gyászlepel. Akkor is virág vár, virág és – koporsó, virágos fák alatt utam az utolsó; Nyitva lesz szemem, hogy még egyszer lássalak, Ne félj a szememtől, holtan is áldalak…
He died later with a minor heart attack on 21Feb 1956 Seress has continued (transliterated) it:
Ősz van és peregnek a sárgult levelek, Meghalt a földön az emberi szeretet. Bánatos könnyekkel zokog az őszi szél, Szívem már új tavaszt nem vár és nem remél. Hiába sírok és hiába szenvedek, Szívtelen rosszak és kapzsik az emberek… Meghalt a szeretet!
Vége a világnak,vége a reménynek Városok pusztulnak, srapnelek zenélnek. Emberek vérétől piros a tarka rét. Halottak fekszenek az úton szerteszét. Még egyszer elmondom csendben az imámat: „Uram, az emberek gyarlók és hibáznak…” Vége a világnak!