Bogowie Słowian – część 2 (według Wiary Przyrody)
Copyright © by Czesław Białczyński, all right reserved ® by Jerzy Przybył
Tumy podległe Trzemowi Czarnogłowa
(Więże-Wieże, Wierze-Wiary, Trony-Struny)
Kirowie (Stronporowie, Kirunowie)
Bogowie Kiru – Stron i Pór Świata
Zrodzili się ze Swąta i Strąprzy – Jest ich czworo i noszą miana: Jesza-Yesse, Kostroma-Kostrub, Gaj-Ruja, Jarowit-Jaryła. Są Bogami Kiru Świata, czyli Stron i Pór oraz Runów Świata – Kirunów Świata [i]. Są Bogami Dwugłowymi. Zamieszkują wysokie Tumy na wzgórzach okalających Góry Czarnobilskie, zwanych Wozhorią. Ich dwuczłonowe miana oddają ich jednoczesną dwupłciowość. Kirowie tworzą we czwórkę Najniższy Krąg Wewnętrznego Kręgu Bogów.
Na Kirach zamyka się Krąg Wewnętrzny tworzony przez Siedmiu Bogów Najwyższego Działu (czerta 7). Krąg Wewnętrzny tworzy więc Trójca: Swąt – Bóg Bogów, Dzięgle i Kirowie.
Stary Rok i Kirowie (Rokami-Godami [Kołem Wieków]na przemian zarządzają Dzięgle-Działowie [Czarnogłów i Białoboga])
Tum Jeszy
Jesza-Yesse
Postacie-wcielenia (równe miana): Tausień-Tusień (Tauseń), Jeseń-Jasza, Porewit, Usień-Owsień
Inne nazwania jego osoby (przydomki):
Jesowit, Jesjenowij-Sjenowijta, Jasień-Jasa, Jasny Pan-Jasion, Jasnoboga-Jasnowit, Jaseł-Jasła, Jasełek-Jasełka, Jesień-Isień, Isseń-Issa, Jesse-Jessa, Pan Istu, Pan Jaśni, Jasień, Jostypan, Josta, Jasna Pani, Jaśń-Jasnota, Jaśń Ślący, Pan Owsiany, Jastrub, Jaster, Jastr, Jastrona, Usynia.
Zajmowany krag:
Krąg Stronporów, Trzeci Krąg Najwyższego Kręgu, Ostatni Krąg Wewnętrzny, Najniższy Krąg Najwyższego Kręgu (na Kirach zamyka się Krąg Wewnętrzny tworzony przez Siedmiu Bogów Najwyższego Działu [czerta 7], Krąg Wewnętrzny tworzy Trójca: Swąt – Bóg Bogów, Dzięgle i Kirowie).
funkcja (zakres działania):
pory, strony, kiry, runy, wity (czas i przestrzeń, rozwój), Głębia i wsze byty rozciągnięte w porze i kirze
ród: Kirowie (Godowie [Godagowie], Strąprzyce, Kunicze)
pochodzenie: Kirowie są dziećmi Swąta i Wspóry-Straprzy lub Swąta i Głąbi-Powłoki
główność: dwugłowy
przynależność: Twer Swąta, Trzem Czarnogłowa, Tum Jeszy
główny przybytek (miejsce przebywania): Gniazdo-Gwiazda na Skrajach Świata, na zapadzie Nieba Głębokiego u Zachodnich u Wrót Dali – Dwór Zożar – tam gdzie rodzi się Noc i umiera dzień. To gwiazda Skra Zachodu – Wieczerka. Bywa też w Tumie na Wzgórzach Wozgrzy na Weli
narzędzia czarowne – oznaki władzy: Wieniec, Kołacz i Snop
Pomocnicy (Stworze – bogunowie): Światłogońce, Skrowie-Skrajowie (Żar Ptaki, Kunicze) – powstały ze Wspórzy (rozumianej jako resztki macicy Strąprzy-Wspóry lub drzazgi Wspóru Śwąta). Pomocnikami Jeszy są Jeszgońce (Jeszogońce)
Inne miana Światłogońców: Świętogońce (Świętojerki, Świętorujki, Świętojeszki, Świętostromki), Maścińce, Żywogonie, Bożoptaki-Bożoptice, Maslenice-Maślińce
Członkowie rodu: Jesza-Yesse, Jaruna-Jaryło, Ruja-Rajek, Kostroma-Kolada
Członkowie rodziny: Światłogońce
Atrybuty
żywe: Drzewo Jesion lub Jawor, Roślina Uczep, Grzyby – szczególnie Borowiki – grzyby prawdziwe, Czyżyk, Czarny Kogut, Czarny Byk i Osa
kamienne: –
minerały: –
rzecz: Przesilenie Wrześniowe, pora Jesień, korzenie wszelkich Drzew i Roślin
pora: Jesień
Niwa (symbol): Zapadnia na Wozhorzu, zarzynek
maści (barwy): Czerwona
czerty i rezy (liczby): Czerta 5, Liczba 23,
taje (guzły) i gramoty (zapisy, sjenowity): Taja I, Gramota u
Wieńce i ofiary: Wieniec z Urzetu
Obrzędowy wypiek: kołacz dożynkowy (dożeniec)
Wizerunki:
Jesza-Jasień (Jasny Pan)
–
Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:
kir
Kir (kirunek) – kierunek, kształt, Strona i Pora, czyli cztery rodzaje przestrzenno-czasowego ułożenia Świata, bądź cztery Tworzystości-Tendencje Świata.
Kirowie (czyli Stronporowie albo inaczej Godowie) – grupa bogów Drugiego Działu władających czasem, kształtem, kierunkami i przestrzenią (przestronią). Ich władanie, na przykład porami roku, polega nie tylko na panowaniu nad czasem (kir-czas) i przestrzenią (kir-strona) tego okresu roku, lecz i na nadawaniu określonej porze odpowiedniego kiru-kształtu, to jest wyglądu, a także kiru-kierunku (runu) – tego, ku czemu zmierza (runi się, porusza) w przekształceniach dana rzecz i kiru-witu – rodzaju.
Także kir – śmiertelny welon, tkanina żałobna, którą okrywano wszystkie przedmioty w domu zmarłego. Całun – barwy białej – okrywający samo ciało zmarłego jest specjalnym rodzajem owego kiru. Jeszcze w XVI wieku kirem nazywano każdą bogatą tkaninę, także rodzaj szuby futrzanej, zwłaszcza w kolorze białym bądź czerwonym. Z czasem nazwa przeszła na tkaniny gatunku pośledniego o czarnej barwie.
Także kirem nazywa się jedna z Trzech Materii Świata tworząca z pozostałymi Materię Materii – Baję oraz na niej Wzór – Obraz Wszego Istnienia, Każdego Wydarzenia przez całą Wieczność, od Początku do Końca Wszego Swiata.
god
Kapłani z uroczyska Kostromy nad Wielką Rzwą (Wołgą Rwą) mówią nawet, że miano Godów bierze się nie tylko z ich godności, opieki nad porami całego roku-godu i w ogóle nad godzinami-chwilami czasu, ale od ich działania jako łagodzących spory i godzących zwaśnionych.
Daw-dag
Godowie – czyli God–dawowie, God-dagowie – dawcy godu-roku, godności, ale i jaśniejący, pałający, świecący, boscy. Daw – pochodzi od indoeuropejskiego dou – dawać, dawca, jak i wiąże się z dag – palić się, jaśnieć. Związek między dawać a dews (deus) – udzielca, bóg, dawca, jest oczywisty. Człon ten idealnie nadawał się na potrójny symbol, ponieważ zawarł w sobie aż trzy znaczenia: daw-dew – bóg (diews, deus), dawać – darować, darzyć oraz dag – płonąć, jaśnieć.
Tum Kostromy
Kostroma-Kostrub
Jeden z dwugłowych bogów stron i pór – Kirów. Włada runem siewiernym, co oznacza, że głównym jego dziełem jest hamowanie życiowych soków i wszelkich oddziaływań, zestalanie, skamienianie, zeskorupianie doprowadzanie do stanu zamarcia i bezruchu. Jako prawią tak jest – każdy z Kirów dwie ma głównie, dwa oblicza bardzo różne, a z nimi dwa odmienne serca. Tak samo Kostroma, jako inni Kirowie, ma oblicze męskie i żeńskie, twarz młodą i starą, serce szybkie i wolne. Jednakowoż niezależnie czy pod postacią młodej Maslanicy, babskiej Kostrubonki, męskiego Kostruba, ostrego Kraczuna, łagodnej Kolady zawsze jest ówże Kir kierem morzącym. Kto by pomyślał, że nic dobrego być nie może w takim runie ten się myli ponieważ to dzięki owemu runowi krew przestaje płynąć z rany a ona sama zestrupia się i goi. Dzięki niemu wody przestają płynąć dając spoczynek Ziemi, ogień przestaje płonąć, gaśnie światło dnia, na zmęczonych przychodzi sen, a na chorych sen wieczny.
Postacie-wcielenia (równe miana): Kolada, Maslenica, Kraczun, Pizmar
Inne nazwania jego osoby (przydomki):
Ostroma, Ostra, Ostara, Skrza, Istra, Isztar/Ester, Kostrubonko, Kostrub, Kolęda, Kulada-Kolja, Kalja-Skalja, Kulęda, Pizmarz, Pizamar, Chołda-Chłoda, Hłodolej, Halu, Hel, Wielkomarza, Mara Mar (Marmara, Marmarza), Zima-Zimoć, Sima Mata (Zimna Mać, Mać Zimna), Simata-Simya-Siwya, Śijwa-Śijma, Sijama, Siwiera-Siewierz, Zimna Pani, Simawąta, Simawata-Himawata, Ozim-Ozimina.
Zajmowany krag:
Krąg Stronporów [Krąg Godów], Najniższy Krąg Trójkręgu Najwyższego, Ostatni Krąg Trójkręgu
funkcja (zakres działania):
pory, strony, kiry, runy, wity (czas i przestrzeń, rozwój), Głębia i wsze byty rozciągnięte w porze i kirze
ród: Kirowie (Godowie [Godagowie], Strąprzyce, Kunicze)
pochodzenie: Kirowie są dziećmi Swąta i Wspóry-Straprzy lub Swąta i Głąbi-Powłoki
główność: dwugłowy
przynależność: Twer Swąta, Trzem Czarnogłowa, Tum Jeszy
główny przybytek (miejsce przebywania):
Gniazdo-Gwiazda na Skrajach Świata, na Siewierzy Głąbi u Siewiernych Wrót Skłonu Nieba Dalekiego zwanego Skonem Dali. Tam, gdzie największa Ciemń, Czerń, Cień i Cisza, gdzie Północek, gdzie opodal znajduje się Brama Bram wiodąca w Pierwnicę. Ta gwiazda zwie się Skrą Północy lub Skrą Siewierzy. Innym miejscem jego pobytu jest także Tum na Wzgórzach Wozgrzy na Weli
narzędzia czarowne – oznaki władzy: Rózga, Czechół i Jemioła
Pomocnicy (Stworze – bogunowie):
Światłogońce, Skrowie-Skrajowie (Żar Ptaki, Kunicze) – powstały ze Wspórzy (rozumianej jako resztki macicy Strąprzy-Wspóry lub drzazgi Wspóru Śwąta). Pomocnikami Jeszy są Kostrogońce (Ostrogońce)
Członkowie rodu: Jesza-Yesse, Jaruna-Jaryło, Ruja-Rajek, Kostroma-Kolada
Członkowie rodziny: Światłogońce
Atrybuty
żywe: Jodła, Roślina Ostrzeń, Zioło Ostróżka, Czarna Krowa, Ptak Gil i Czarna Kura, Owad Ćma
kamienie: –
minerały: –
rzeczowe: przynależą mu Gałęzie wszystkich Drzew i Roślin, Przesilenie Grudniowe,
pora: Zima
Niwa (symbol): Niwa Siewierna, Lód
maści (barwy): Szara (Biała)
czerty i rezy (liczby): Czerta 3, Liczba 21
taje (guzły) i gramoty (zapisy, sjenowity, wici) Taja O, Gramota o:
Wieńce i ofiary: Wieniec z Owsa
Obrzędowy wypiek: Baba-Droga (Drożdżówa), Bogen-Bochen, Bohacz
Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:
Gody zwano także Kolędą, jako że były potrójnym świętem bogów Kolesa (Koła Życia, Kręgu Świata, Kręgu Kręgów). Tych trzech bogów, czczonych między 20 a 26 grudnia, to: przychodzący w tym czasie Kolada-Kostrub (czyli inaczej Kostroma-Kostrubonka, zwana też Śmiertnicą, Maslenicą albo Kraczunem), Rod-Kolada (Kułada) oraz sam Łado-Kołata. Niektórzy dodają, jako czwartego, Turupida-Ciosnę (czyli Tura-Kołotę).
Kostroma i bogowie współdziałający w jej kirze
Dzień narodzin Bodrego Światła nie był czczony jako rozpoczęcie Nowego Roku, lecz rozpoczęcie nowego Kręgu Przemian, nowego cyklu słonecznego. Było to jedno z najbogatszych w symbole świąt wiary przyrody. Jednocześnie oddawano bowiem cześć Zimie (Kostromie) występującej pod postacią Czarnego Byka, Orła albo Kruka (Kraczuna). Kraczun, postać znana niegdyś całej Słowiańszczyźnie (rosyjski Koroczun, słowacki Kraczun, bułgarski Kraczuniec), to krocząca ciemność, zima i śmierć. Białorusini określali go jako ducha zagłady, konwulsji, nagłego skurczu i zapaści, nagłej śmierci, konania.
Postać i obrzędy Kraczuna mają związek z pojęciami kręgu, kręcenia się i koła przemian. Kolędy służyły przebłaganiu i obezwładnieniu ciemności oraz zimy. Poprzez świętą pieśń (modłę) proszono bogów, by przywrócili światło i wzbudzili siły rozrodcze ziemi. Podobnie jak święty tan, zwany kołem, pieśni te toczyły się w nieskończoność naśladując ideę zamkniętego, powtarzalnego i nieskończonego kręgu przyrody.
Koljada
Nowy cykl, rozpoczynany od narodzin Bodrego Światła (może z biodra Swąta lub z Bodrej Kłódzi?) w dniu górowania ciemności, wiąże się z Koladą.
Kolada (Kolieda, Kolęda, Kulęda) to określenie oznaczające koło (godu, roku) – zamknięcie starego i rozpoczęcie nowego cyklu, nieskończonego Koła (Koła Wieków). Miano to wiąże się także z kołodą-kłódzią (siedliskiem Swąta), z lędo – puściznami, goliznami, łysymi polami, kolącym charakterem zimy, również w ważny i mocny sposób z ładem – porządkiem, uładzeniem, ułożeniem, a przez to z bogiem Ładem (Lado, Lyado, Łado). Tego dnia Łado puszcza Niebiańskie Koło letnich (lednich) miesięcy w ruch, a ono tocząc się zabija jego zimnego brata Mąda albo Sowiego (według niektórych kącin samego Mora albo Perepułta).
Zwraca uwagę fakt występowania tych samych elementów etymologicznych w obrzędach zimowego i letniego przesilenia. W święcie Kresu (Kupały, Kupaliach), czyli w czasie drugich Dzikich Łowów występują też mityczne symbole, takie jak koła czy kołki (wrzeciona ogniowe). W Kupalia miało miejsce krzesanie świeżego ognia, skakanie przez ogień, rzucanie płonących kół wozu na wodę, a także obrządek polegający na szukaniu w ziemi, u korzeni łopuchów, srebrnych główek Kupały (to echo mitu o odcięciu głowy Kupały i złączeniu jej liściem łopianu z ciałem boga).
Kulada, Kolęda, Kulędzie znaczy także ku lodzie, czyli ku lodowi, śniegowi, ku zimie, ku lednim (lodowym) miesiącom. Między nazwą lednie – lodowe a lednie – letnie występuje jedynie różnica dźwięczności jednego znaku, d=t. Drugie główne święto górowania, letnie, ma tego samego rodzaju nazwę Ku-Upałom (upałającym, czyli gorącym), Ku Upaliom – Kupalia.
Bogowie Żywiołów i Bogowie Mocy
(Żywiołowie i Mogtowie)
Tumy tworzą Bogowie Żywiołów (Żywioły) i Bogowie Mocy (Mogtowie). Jest Osiem Rodów Żywiołów oraz Dwanaście Rodów Mogtów.
Są to Bogowie Jednogłowi zamieszkujący Niwę Niw na jej rozległym nizinnym obszarze. Tworzą oni rody złożone z Ojca i Matki oraz Żywiołów Mniejszych ( troje rodzeństwa) lub w wypadku Mogtów – Młodych Mogtów (Młodszych Mocy), których jest zawsze po dwoje w każdym rodzie. Każdy z Rodów posiada swoją Niwę, Tyn, i inne przynależności, a każdy z bogów danego Tynu posiada także swój własny Zamyk na Niwie własnej, lub tej którą sobie ulubił.
Żywioły Większe zajmują Najwyższy Krąg Zewnętrznego Kręgu Bogów – tzw Czwarty Krąg Weli (czerta 4). Jest to osiem podwójnych miejsc przy Ogniu Ogni na Równi podczas Zboru Bogów, czyli Szestnastka Bogów Żywiołów Wielkich (czerta 7).
Starsze Moce (Starzy Mogtowie) zajmują Drugi Krąg Zewnętrznego Kręgu Bogów, czyli Piąty Krąg Weli (czerta 5), na którym kończy się możliwość wydawania na Świat w pełni boskiego potomstwa. Jest to dwanaście podwójnych miejsc przy ogniu Ogni na Równi podczas Boskich Zborów, Czyli Dwudziestu Czterech Bogów Starszych Mocy (czerta 6).
Razem jest zatem Czterdzieści Wielkich Żywiołów i Mocy.
Żywioły Mniejsze zajmują kolejny – Trzeci Krąg Zewnętrznego Kręgu Bogów, czyli Szósty Krąg Weli. Jest to Dwudziestu czterech bogów – w tym Szesnastu Panów i Osiem Panien Welańskich (czerta 6).
Młodzi Mogtowie zajmują Siódmy Krąg Weli będący jednocześnie czwartym Kręgiem Zewnętrznego Kręgu Bogów. Jest to ostatni krąg Boski (czerta 7) na Weli. Jest to Dwudziestu czterech bogów – w tym Szesnaście Panien Welańskich i Ośmiu Panów Weli (bowiem większość kątyn uznaje Prawica-Prawotę za bezpłciowego lub żeńskiego boga) (czerta 6).
Każdy z Panów Weli, czyli Bogów ma swoich Bogunów lub Bogunki – Duchy pomocnicze z Rodu Stworzy, do służby i wykonywania ciężkich prac na Weli, Ziemi i Niebie. Wszystkich Bogów Kręgu Zewnętrznego jest zatem Osiemdziesięciu Ośmiu (czerta 7).
Stworze tworzą Ósmy Krąg – Ostatni Krąg Weli (czerta 8) i jest ich 88 rodzajów, zrodzonych przez różnych rodziców boskich.
Dalszych Osiem Kręgów to już Kręgi Ziemi.
Tum Jeszy
tworzą
Żywiołowie: Perunowie, Swarogowie
Mogtowie: Ładowie, Chorsowie, Rodowie
ŻYWIOŁOWIE
♣
Tyn Runów (Jowisza/Jawisza)
Członkowie rodu:
Perun, Perperuna, Perunic, Turupid-Ciosno, Łysk-Ysk
Główność: jednogłowy
Przynależność: Twer Swąta, Trzem Czarnogłowa, Tum Jeszy, Tyn Runów
Głowny przybytek, miejsce przebywania: Ziemia, Wela, Niebo
Atrybuty
żywe: Dąb jako Drzewo, Żubr jako Zwierzę, Rak jako Małe Zwierzę, Orzeł jako Ptak, Rokitnik jako Roślina Krzewna i Rzepień jako Roślina Mała, Kozioróg jako Owad
kamień: Biały Diament
minerał: Srebro
rzecz: Błysk-Grzmot i Brąz
maści (barwy): Srebrzysto-niebieską (skrzystoniebieską)
czerty i rezy (liczby): Czertę 1, Liczbę 19
taje (guzły) i gramoty (zapisy, sjenowity): Taję Y oraz Gramotę r
Miesiąc Październik
Na Weli
Niwa (symbol): Niwa Błyskawicy (Kraina Runów lub Run)
Tyn: Dwór Gromowy
Wieńce i ofiary: Szakłak i Bluszcz jako Zioła (Rośliny Czarowne), Rozchodnik i Perunika jako Zioła Wieńcowe (Zioło Ofiarne),
Obrzędowy wypiek (potrawa, obiad – potrawa obiata): kutja
♣
PERUN
Mimo całej grozy jaką ze sobą niesie jest jednym z najbardziej wyczekiwanych przez lud bogów. On bowiem rozpoczyna wiosnę uderzeniem swojej srebnobłyskawicy. Jego piorun zwiastuje ponowne rozpoczęcie wzrostu i dobycie zieleni na światło świata. Jest bezwzględnym tępicielem Ciemnych Bogów i ich sługów. Uderzeniami pioruna powołuje wybranych wprost pod drzewo Wyraj w Rajcu. Wspinając się stamtąd na sam wierzchołek wyraju, a potem wierżby, zmarli mogą się stać Ątelami – Bezciałymi Skrzystymi Ludźmi, którzy na wieki pozostają już w Kłódzi złączeni ze Swątem.
Postacie-wcielenia (równe miana): Perun-Tłuk, Perun-Grom, Perun-Derzkij (Dirżkyj)
Inne nazwania jego osoby (przydomki):
Pan Pioruna i Władca Żywiołów, Peryn, Periń, Porun, Piren, Parom, Piarun, Pieron, Perkun, Piorun, Dzieus Pater – Ojciec Dnia, Stworzyciel Jasności Dnia, Sprawca Jasności, Władca Rozpalającego Blasku, Jawisz/Jowisz, Oster, Orostaj – Orzy Pan Taj.
Jego odpowiednikiem u Istów jest Perkun (Parkuns, Perkons, Perkuns)
Zajmowany krąg: Żywiołowie, Czwarty Krąg
funkcja (zakres działania):
władanie uderzeniami pioruna, otwieranie brzucha Ziemi, ściganie Ciemnych Mocy, sprawowanie rządu i sądu nad Żywiołami, godzenie żywiołów
ród: Runowie
pochodzenie: Dzięgle – syn Czarnogłowa i Białobogi
narzędzia czarowne – oznaki władzy:
Srebrzysta Błyskawica zwana Srebrnobłyskawicą (żadnego innego Boga z ową Srebrobłyskawicą zobaczyć nie można, żaden inny nie umie nią władać), Szata w kolorze śliwy (fioletowa)
Pomocnicy (Stworze – bogunowie): Ognie (Ogonie, Aganioki, Ognieni, Vuki, Ognie Wije, Ogneniwije)
Ogień
Miano to zostanie dokładnie omówione przy osobie Swaroga – boga ognia welańskiego, czyli Ognia Ogni, który nosi także miano Ogonij (Agnij, Agni).
Perun-Derżkij
Perun rzeźba w plenerze
Perun Kamienna Błyskawica
Perun
Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:
Per
Per – wywodzi się ze wspólnego indoeuropejskiego rdzenia per (pir) – uderzać, płonąć, jaśnieć, iskrzyć, wybuchać, grzać, gorzeć. W związku z postacią boga Peruna rdzeń ten ma wielorakie odniesienia. Prać (perę, prę) to nie tylko – uderzać, napierać, nastawać, przeciwiać się, przeciwstawiać, ale także „czyścić” i „myć”
Także kąpiel w pirci-łaźni (czyli miejscu pirącym – gorącym, czyszczącym) odbywała się nie tylko przez wejście do gorącej wody, lecz przez polewanie nią gorących kamieni (parówka) i dodatkowo przez oćwiczanie się, pranie – uderzanie miotełkami-wenikami. Użycie weników powodowało magiczne i fizyczne oczyszczenie ciała. Perun to także pierwszy z Żywiołów, czyli pierw (prasłowiańskie pry, pirw) i egzekutor prawa. Z tego samego rdzenia per-pir wywodzą się znaczenia prawy (pirw, prwy), pir – ofiara (żertwa), piróg – potrawa ofiarna, prędki (prasłow. prytkij), pryt’ (ruskie) – galop, prąd – żar, pry (prawiący, prący) i prąt-pręt – co nawiązuje z kolei do uderzania oraz jednocześnie do męskości bóstwa, a także perky – dąb (drzewo Peruna, w które pioruny często biją), łac. quercus. Również litewskie miano Perkun – Dębowiec, czy polskie słowa parać się, pracować (przeć) – działać, wywodzą się z tego samego rdzenia. Ten sam rdzeń zawarty jest w mianach Perperuny, Perunica, Perkonsa, Perkunasa, Perepułta, Pergrubiusa, Pripegali (Przepigoły-Plątwy), Prowego, Czstnoty-Pirwy czy Spora i Sporzy. Człon per uległ zdwojeniu w mianie Perperuny. Zdwojenie takie symbolizowało niezwykłość opisywanego danym mianem bytu i było stosowane na określenie bóstwa (Dodola, Bożebog, Radorada, Gogołada, Lelij, Dzidzilela-Zizila).
run
Drugi człon miana, -run znaczy spaść, gwałtownie upaść, spadać szybko, upaść z hukiem, czyli tak jak spadają pioruny. Także runić – okrywać runią, zazieleniać się, ruń – porost zboża na wiosnę, co jak wiadomo bierze się z otwarcia nowego roku, rozcięcia ziemi i porodu jej płodów zapoczątkowanego przez Peruna jego błyskawicą-gromem. Człon ten zawiera również znaczenie ranić – rozcinać, uderzać, rana (czeskie i cerkiewne) – udar, runa – znak.
tłuk
Tłuk, czyli tłukący – uderzający, porażający łukiem, tlący się – czyli palący, spalający, łukowaty – wygięty. Tłuk to inaczej bóg Idący po Tle, czyli po podniebiesiech. Tłuk-tłuczek – maczuga, kołek do ubijania, tolek – osiłek, mocarz. Także litewskie tiltas – most, czyli ognisty most na niebie. W tym jednym słowie kluczu zawiera się wiele pojęć opisujących błyskawicę i podkreślających atrybuty męskości.
grom-ogromny
Grom, czyli ogromny – wielki, groźny, wygrażający, budzący grozę, pogrom – klęska, grzmiący (gromiący) – czyniący wrzawę, gniewny. Stąd ogień gromadny (grumadki) – ogień rozpalany pierwotnie od płonących drew zapalonych gromem, z miejsca uświęconego uderzeniem pioruna oraz gromnica – świeca chroniąca przed uderzeniem gromu.
Derzkij-Dirżkyj, czyli srogi, dzierżący władzę, kujący, uderzający, darzący kijami, dzierżący kij. Warto tu dodać, że słowo kij miało dawniej inne znaczenie niż obecnie. Prasłowiańskie kij – maczuga, ogromny młot żelazny (co zachowało się w języku dolnołużyckim, gdzie kyj – młot) lub wielki młot drewniany (zachowane u Słoweńców), buława, młot bojowy (używany jako broń ręczna).
Stąd pochodzi prasłowiańskie kuti – kuć, czyli „kować” – kształtować przez uderzanie młotemc. Kutja – potrawa bożonarodzeniowa, była niegdyś świętym obiadem (potrawą obiatną, ofiarą) przypisaną najprawdopodobniej rodowi Perunów.
♣
PERPERUNA
Były cztery boginie o rudych włosach: Perperuna, Ruda-Ródź, Swara (o włosach płomiennych) i Krasatina (o włosach krasnych i krasnym licu). Z tego Swarze i Perperunie przypisuje się złośliwość, a tej ostatniej jako jedynej wręcz wredność. Trudno powiedzieć skąd się te sądy biorą, ponieważ Perperuna zawsze staje po właściwej stronie, jest boginią sprawiedliwą, nie nastaje na ludzi i ich dobytek, para się niemal wyłącznie swoim stadem chmurnych sukien przy pomocy których czyni burze i deszcze. Perperuna ma gwałtowne przyrodzenie, ale nie bardziej niż inni Runowie, a przy tym z burz które czyni jest przecież wiele pożytku po wszych niwach. Jej drobne słabostki, jak zabór sukien Śląkwy, z których jasne i najpiękniejsze zresztą oddała Dabodze, albo uprzedzenie do Czarodany przeciw, której od samego początku mocno występowała, lub wreszcie że bardziej lubi od innych swoich synów Perunica, nie powinny pociągać za sobą tak krzywdzących o niej opinii.
Postacie-wcielenia (równe miana): Perperuna-Runa, Perperuna-Garda, Perperuna-Chmarnica
Inne nazwania jej osoby (przydomki): Jest Panią Burzy, Władczynią Gradu i Chmur. Ognjena Marija lub „Ogniowa Maryja”. Znana jest również jako Perunika, Runika, Runna, Perena, Perunasz, Ljeljuja, Leluja, Ljelja, Gorka, Veronika. Ljeljuja lub Lelulja lub Ljelja, Leluja – znaczy Lejąca – Lejąca Błyskawicami ale też Lejąca Deszczem – Burza, Nawałnica. Czyżby stąd zasymilowało chrześcijaństwo Aleluja!
Zajmowany krag: Wielcy Żywiołowie, Krąg Czwarty
funkcja (zakres działania): Władanie burzą i gwałtownymi nawałnicami deszczowymi, a także gradem i w zimie zamiecią, kierowanie chmurami.
ród: Runowie
pochodzenie: Dzięgle – córka Czarnogłowa i Białobogi
narzędzia czarowne – oznaki władzy: Posiada Berło-Buławę w kształcie makówki i tym Berłomakiem się posługuje w pracach i czarach. Jej szata ma barwę rudoniebieską czyli liliową.
Pomocnicy (Stworze – bogunowie): Gradki (Gradowniki, Grądki, Grudki, Lodowe Dziadki, Lódki, Lutki, Zimni Ludzie, Zimnoludy, Morozki, Mrózki, Mrózgi, Dziadki Mrozy)
Perperuna-Grada
Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jej miana:
Runa – od rdzenia run ma takie same znaczenia jak wyżej, ale także w obocznej postaci zachowanej u Bułgarów – Perperuda – kędzierzawa, bo ruda kosa – kędzierzawe włosy, kędziory, rudica – zbita wełna, rudina – niwa, rudy – czerwony, błotny, bagnisty (co wskazuje, podobnie jak u Peruna, na jej związek z wodą), pokryty rudą – czyli naleciałością żelazistą, barwy rdzawej. Z powyższego zestawienia wynika, że Perperuna musiała mieć kręcone, gęste, kędzierzawe włosy rudej barwy.
Perperuna-Chmarnica
Chmarnica (Szmarnica, Smura), czyli Przynosząca Chmury, Ciemnoszara (odziana w ciemnoszare szaty), chmurna – wiecznie nadąsana, zła, przynosząca smutek, ciemność – ćmicę. Chmarnica także dlatego, że narodzona z chmury. Chmarnica, czyli pokrywająca niebo wielką liczbą, mnóstwem, gęstwą – chmarą chmur.
Garda (Grada), czyli garda – Dawczyni Żaru, garda – zasłona, okrywa, ogrodzenie. Także gardzina – dumna, pyszna, pogardliwa – wyniosła, harda – odważna. Według Słoweńców grdina – ohydna istota, szkarada budząca grozę. Jak widać Perperuna była zarazem wyniosła, budząca grozę, pyszna i szkaradna, ale i odważna. Do tego trzeba dołączyć również znaczenie garnąca – obejmująca, skupiająca garścią – przysuwająca do siebie (co nawiązuje do zachłanności Perperuny).
Grada – to jest Sprowadzająca Grad, sypiąca gradem, uderzająca i karząca gradem. Grada znaczyło również – piersiasta (grędzia). Do jej opisu dołączyć więc wypada obfite piersi i ogólną zwalistość kształtów. Także gara – dziura, rowek, bruzda np. w desce, co w tym wypadku, bez wątpienia, podkreśla żeńskie cechy jej płci.
Perperuna
♣
PERUNIC
Jest krewkim i porywczym bogiem. Nie bardzo ma szczęście w miłości, tak jak i pozostali młodzi Runowie. Najpierw związał się z Dengą, ale w dzień ślubu zbiegła ona z Welesem, potem z Zorzą, lecz ta zdradziła go z Chorsińcem-Księżycem. Na koniec został z niebezpieczną Watrą, z którą ciągle do dziś się zmaga. Księżyca przeciął w złości na pół swoim samosieczem, wybił całe potomstwo swoje i Zorzy, ranił także poważnie boginię-matkę Mokosz podczas bijatyki Runów ze Źrzebami o maki. Przez niektórych jest uważany za jednego z Ciemnych Bogów, ale nigdy nie wymienia się go ani pomiędzy Dziewięcioma, ani pomiędzy Trzynastoma Władcami Ciemności. Jego uderzenia nie są ozdrowieńcze, ani otwierające jak ciosy Peruna, lecz unicestwiające.
Postacie-wcielenia (równe miana): Groza, Kuks-Łam, Derż
Inne nazwania jego osoby (przydomki): Pan Burzowego Nieba, Władca Nawałnic i Pan Ziemskich Piorunów.
Zajmowany krag: Szósty Krąg
funkcja (zakres działania):Towarzyszy matce Perperunie i Perunowi pomagając im czynić gwałtowne burze. Ciska piorunami w zduszów,Ciemnych Bogów i ich pomocników stworze.Ze zwykłych burz czyni prawdziwe nawałnice o niszczycielskiej sile. Często kieruje je przeciw tym którzy sami są niszczycielami.
ród:Runowie
pochodzenie: syn Perepruny i Peruna
narzędzia czarowne – oznaki władzy: Złotoognisty Miecz-Samosiecz
Pomocnicy (Stworze – bogunowie): Ognice (Ognichy, Ogniewichy, Ogniwiły)
Wizerunki:
Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:
Perunic to miano, do którego odnoszą się wszystkie znaczenia omówione przy osobach Peruna, Prowego i Przepląta, wywodzące się z rdzenia per – prać, bić, uderzać oraz run – runąć, spadać gwałtownie, uderzać nagle, ranić i runić. Końcówka -nic, -ic, jest typowym słowiańskim zdrobnieniem oznaczającym syna, a jednocześnie czynność niecenia lub powodowania spustoszeń – nicości.
groz
Przydomek Groza obejmuje u Słowian wiele znaczeń, a więc: groźny – ogromny, okropny, grozy (słoweńskie) – piękny, groza (ros.) – burza, grjoza (ros.) – mara, grasus (lit.) – groźny, wstrętny, grażus (lit.) – piękny, grezus (lot.) – hardy, gardy (pol.) – hardy, gorz – gorejący, gorący, gorzki – nieprzyjemny, gorzący – gorszący, got – górny, wysoki, niebiański. Te znaczenia opisują Perunica jako boga Niebios, pięknego, lecz przykrego, przerażającego, wstrętnego, wyniosłego, ogromnego i dumnego. Pojęcia określające go jako gorszącego gwałtownego i wstrętnego dają się wytłumaczyć czynami Perunica, takimi jak: zranienie Mokoszy, strącenie w Podziemia Zorzy czy przecięcie na pół Chorsińca-Księżyca. Przydomek Dzierż odnosi się do funkcji dzierżenia – sprawowania władzy, a także derzenia – uderzania, wywoływania drżenia, czyli wstrząsu i lęku. Trzecie przymiano Kuks-Lam odnosi się również do uderzania, pojęcia wielkości, rozłamywania nieba (błyskawicą i piorunem), rozcinania uderzonych drzew czy ziemi, rozdzierania i wywoływania wrzawy, hałasu.
♣
TURUPIT
Bóg ten nie jest z pewnością identyczny z Perunicem, jak chcą niektórzy. Turupit to syn Peruna, brat Porenuta-Łyska i Perunica. Jest tym, który najchętniej przebywa z Simem, Ziemiennikiem i Skalnikiem. Działa także na korzyść Matki Ziemi, choć jego zabiegi przeorywania jej skóry samowrotną siekierką są dla niej bolesne. Oczyszcza ją z brudów i naleciałości, wyrównuje zmarszczki i zasklepia rany. Mimo częstej obecności w Podziemiach nie jest Ciemnym Bogiem, lecz jak wszyscy Runowie jednym z najzacieklejszych wrogów owych podziemnych władców.
Postacie-wcielenia (równe miana): Ciosno, Udar, Tur-Kołota
Inne nazwania jego osoby (przydomki):Turupid, Trepec, Toropiec, Trzepiec, Trupiec, Turpiec, Terpiec, Tyrpiec – Pan Grzmotów oraz Władca Wstrząsu i Głosu.
Zajmowany krag:Szósty Krąg
funkcja (zakres działania): jako że posiada głos najpotężniejszy – Grzmotnik, jest nazywany Wladcą Głosu. Zapowiada nadejście Peruna i Perperuny z bardzo daleka. Rządzi on nie tylko grzmotem powodującym drżenia a płynącym z nieba, lecz także wszelkimi wstrząsami i grzmotem płynącym z trzewi Ziemi, Wprawia on Ziemię w drżenie i dobywa ogień z jej brzucha. Przeoruje grunt swoją samowracającą siekierką rzeźbiąc nowe kształty Ziemi. Wywołuje cierpienia swoimi niespodzianymi i niszczącymi ciosami. Oczyszcza Ziemię z niepożądanych narośli i odnawia ją. Przywraca jej stan dziewiczy.
ród:Runowie
pochodzenie: syn Perperuny i Peruna
narzędzia czarowne – oznaki władzy: Latająca Samowrotna Siekierka, nazywana także Kołującą Siekierą
Pomocnicy (Stworze – bogunowie): Grzmotniki (Gromowniki, Gromowiki, Grumadniki, Wołoty, Welety, Olbrzymy, Wielkoludy).
Wizerunki: –
Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:
trząść
Jego imię odczytuje się jako Toropiec, Trzepiec, Trupiec, Turpiec, również Terpiec, Tyrpiec. Wywodzi się ono znaczeniowo od trepati – trząść, trzepać, bułgarskie trepam – zabijam, polskie trupić, utrupiać – zabijać, rosyjskie trepat‚ – uderzać. Jednocześnie z tego samego rdzenia wyrasta ciąg znaczeń związanych z trpnąt’ – cierpnąć (drętwieć), cierpieć. Także słowo tur pochodzi z owego wspólnego indoeuropejskiego rdzenia. Określa ono wymarły dziś rodzaj dzikiego, leśnego bydła olbrzymich rozmiarów, dawniej zaś także żubra, zwierzę symbolizujące bóstwa perunowe. Łacińskie taurus – byk, Turzyca – ostra, koląca trawa jadana przez tury, Bardzo bliskie są takie wyrazy, jak: tarnina, dereń, cierń. Także terać (tyrać) – niszczyć, uśmiercać, zabijać, Turupit znaczy więc także „kolący, zadający śmiertelne, odrętwiające uderzenie”.
Koł, udar
Bliskie znaczeniowo są również przydomki tego boga: Ciosno – zadający ciosy, obciosujący, uderzający, tnący, ciskający oraz Udar – uderzenie, wstrząs (oślepiające, gwałtowne wyładowanie, zniszczenie, nagły cios). Przydomek Tur-Kołota nawiązuje do męskości, koł – członek, do Kłody – Kłódzi, kołowania, trupienia, trzepania, a także turkoczącego dźwięku wydawanego przez Samowracającą Siekierkę Ciosny. Istyjskim odpowiednikiem tego boga jest bóg Drebkulis.
♣
PORENUT
Zwany Yskiem. Najsłabszy z trzech synów perunowych. Wywołuje jedynie bezgłośne błyski, jako że rządzi tylko tymi błyskawicami i gromami które nie dolatują do ziemi.
Postacie-wcielenia (równe miana): Łysk, Włuk, Łask,
Inne nazwania jego osoby (przydomki): Ysk, Ponurt – Pan Błyskawicy.
Zajmowany krag:Szósty Krąg
funkcja (zakres działania):Błyskami zwiastuje burzę, ale także zapowiada nadejście Pogody.
ród: Runowie
pochodzenie:syn Perepruny i Peruna
narzędzia czarowne – oznaki władzy: Złotowłócznią-Małanką
Pomocnicy (Stworze – bogunowie): Mruki (Mrugi, Łyski, Yskoty, Stralaczki).
Wizerunki: 
Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:
Nyt, łuk
Porenut – trzeci syn Peruna, zwany jest też Łyskiem, Łaskiem lub Włukiem. Drugi człon miana tego boga wywodzi się z prasłowiańskiego nyt‚ – znikać, uśmiercać i odnosi się do nosiciela błyskawic bez pioruna – Pana Łyskającego, a więc i łaskawego, którego uderzenie obumiera i zanika. Łysk naznacza swoimi błyskawicami miejsca święte, uderzając w drzewa i wzgórza oraz ścigając przy ich pomocy Czarty. Pojawia się na jasnym niebie i zwiastuje nadejście Perperuny-Burzy, ale również i przybycie Pogody. Nazwa jego Złotowłóczni-Małanki jest mianem bezgłośnych błyskawic, tak zwanych łysków zapowiadających pogodę. Przydomek Włuk odnosi się do tego, że bóg ów włóczy się razem z Pogodą i jej orszakiem, a także do widocznego na niebie łuku błyskawicy. Łysk łączy (łuczy) łukiem Niebo i Ziemię.
Tyn WARÓW (ŻGWIÓW, Słońca)
Członkowie rodu: Swaróg, Swara, Swarożyc, Denga, Watra
Główność: jednogłowy
Przynależność: Twer Swąta, Trzem Czarnogłowa, Tum Jeszy, Tyn Warów
Głowny przybytek, miejsce przebywania: Ziemia, Wela, Niebo
Atrybuty
żywe: Jawor i Świerk, Baran, Myszołów, Janowiec, Krokus i Żółcidło, Jaskier i Konwalia, Ogniczek i Oleica Pstra
kamień: Czerwony Diament i Rubin
minerał: Krzemień
rzecz: Szkło i Ognisko
maści (barwy): Ognista Czerwień
czerty i rezy (liczby): Czerta 3, Liczba 12
taje (guzły) i gramoty (zapisy, sjenowity, wici): Taja F, Gramota ż,
Miesiąc Grudzień
Na Weli
Niwa (symbol): Niwa Ognia
Tyn: Ognistym Dwór
Wieńce i ofiary: Jaskier i Konwalia
Obrzędowy wypiek (potrawa, obiad – potrawa obiata):ser, twaróg
♣
SWARÓG
Swaróg jest podziwiany przez wszystkich bogów za swoje umiejętności kowalskie. Najwięcej czasu spędza z Gogoładą i Kowalisami chociaż wcale nie są to członkowie jego rodu. Niektórzy wieszcze – zwłaszcza świtungowie z Arkony powiadają, że ocalił dwóch synów z pogromu, a drugim poza Swarożycem jest Sowica, ale Swaróg nie przyznaje się do tego głośno.
Postacie-wcielenia (równe miana): Swarog-Gor, Swarog-Kalin, Ogonij-Wara
Inne nazwania jego osoby (przydomki): Wrzos, Goriń – Pan Ognia Ogni, Boski Kowal Welański, Kalin Car, Hamboh, Ham, Hammon, Bóg Młot, Zelezniczar, Czerwony Car, Sawarag, Suarag, Swarag, Sourog, Saurag, Sołrog, Sołrag, Kowal Wielki Niebieski, Kuj Niebieski, Rajawobog, Waruna, Agnij-Agni – Ognisty Pan.
Zajmowany krag:Czwarty Krąg
funkcja (zakres działania):Strażnik Ognia Weli, czyli ognia Ogni na Równi. Wykuwa powierzone mu Rzeczy Pierwsze i Wtóre nadając im ostateczny kształt
ród:Warowie
pochodzenie:Dzięgle – Czarnogłów i Białoboga
narzędzia czarowne – oznaki władzy: Świetlisty Młot
Pomocnicy (Stworze – bogunowie): Jaskry-Bogacze (Bagatce, Bogacze, Jaskry, Bahacze, Bohacze)
Swarog-Gor
Suarag – SawaRAg-Ham (Hamboh)
Ezoterycy, okultuyści, zaratusztrianie, brahmini, chaldejczycy , żydzi…Uważają, iż to Ham – czyli nasz słowiański Hammon Nosiciel Młota, Ham-Hem, Cham-Chem (u Germanów to jest Thor), znany z opracowania B. Trentowskiego jako Hamboh – Czerwony Bóg, zwany też RJAWO-Bohem (ER-Jawo Bohem), jest dawcą najtajhemniejszej wiedzy o kuciu żelaza i różnorakich alchemicznych wytopach, a nawet jest dawcą miana dla całej dziedziny ezoteryczno-okultystycznej wiedzy – Al-Hemii . Według naszej interpretacji Hamboh – którego powinno się zwać też RA-Jawo-Bogiem (Rajawobog) – Objawiający Tajemnice Używania Ognia RA – to nikt inny jak ukryty tutaj, a nieobecny w Panteonie Trentowskiego w ogóle – co budzi od razu zastanowienie i sprzeciw – S-WAR-RA-G – Swarog – Ham. Największą cześć odbierał on w Grodzie Hama – później nazywanym Hamburgiem. W okultyzmie ukazywany bywa z gwiazdą-pentagramem między rogami.
Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:
swar
Miano składa się z dwóch członów. Pierwszy, swar, łączy się z sanskryckim svar – blask, niebo, słońce, i wskazuje na pośrednictwo indo-irańskie. Jest to prasłowo wspólne ludom indoeuropejskim. Człon swar zawiera w sobie i inne znaczenia, takie jak polskie swarzyć się – kłócić się, litewskie sweriti – ważyć, swarus – ciężki, polskie śwarny – jasny (piękny, błyszczący), gockie swers – szanowany, swari – przykry, swaran – przysięgać, łacińskie sermo – mowa. Oboczna postać słowa to swora, sworność – zwarcie, zwora, złączenie, zgodność, także zwartość, zawieranie itp. (np. o przyjaźni, o małżeństwie, o gotowości ku czemuś), skwrzeć – nacierać, naskrzeć, naskwrziti (czeskie) – natrzeć, uderzać, naskrę – naganiam, skrzyć – gonić, czy swarch – gniew. W języku czeskim zachowało się również słowo swora w znaczeniu „narzędzie” (może od narzędzi kowalskich, jakimi posługują się Swarogowie). Z rdzeniem swar łączą się także takie pojęcia, jak żar, war, warzyć – gotować, zawarcie – zamknięcie (np. warownia czy nawiązujące do irańskich warów – pomieszczenia podziemne), wartość (ogień był pierwotnie wartością najwyższą), watra – ognisko, warta – nocna straż (od warować – strzec się, ale i war – ogień), wartkość – szybkość (porównywalna z ogniem), wart – prąd, wartny – wykrętny, kręcący się, war – gorąco (żar), wrzenie i jednocześnie pojęcia takie, jak wrzask i wrzawa – hałas, zamieszanie. Istnieje też związek między swar a sfora – gromada, liczna grupa, podążająca szybko przodem za wrogiem, zwierzem – szybka i mnoga.
Rog, og, ogień
Drugi człon miana tego boga –rog, wiąże się z rogatością, zadziornością, kolącym, parzącym charakterem ognia lub, jeśli przyjąć końcówkę -og, po prostu z ogniem i ogonem. Do tych ostatnich określeń nawiązują przydomki Ogonij i Ogniobóg, ten ostatni znany ze starych kronik. Przydomek Ogonij wskazuje nie tylko na męskość boga, ale i na jego charakter Dawcy Ognia, goniącego (rozprzestrzeniającego) ogień i siejącego zagładę ogniem (końcówka nyj, nyjać – uśmiercać). Z tych pojęć zawartych w prastarym indoeuropejskim rdzeniu swar wyłania się obraz boga Ognia Ogni, a także jego małżonki, jako bóstw kłótliwych, hałaśliwych, ruchliwych, nieuchwytnych, szybkich, czujnych, zwartych, mocno ze sobą związanych i bardzo ważnych. Przy tym Swarog byłby bogiem rogatym lub ogoniastym (co jest częste u dawnych bóstw religii naturalnej), siejącym ogień i pożary. Przydomek Ogonij nawiązuje bezpośrednio do czasów wspólnoty indoeuropejskiej i ma odbicie w postaci hinduskiego boga Ognia – Agniego.
Gor – odwrotność rog
Gor, imię zachowane w starych kronikach ruskichb, ma wiele znaczeń: górny – wysoki bóg (niebiański), gorący, gorzejący – płonący, także gorki (gorzki) – palący, gorzawy – przynoszący nieszczęście, dający ugór – czyli spaloną ziemię, dający gorąco – upał, ogorzały – spalony (a więc o ciemnej skórze), zagorzały – zapalczywy, popędliwy, pełen wigoru – sił witalnych i mocy, gorkij – nieszczęsny, przynoszący nieszczęście (co podkreśla dwubiegunowe działanie ognia), również gorszy – niepełny, niedobry, rozgorzony – zagniewany, rozgorączkowany – niecierpliwy i gorący oraz gorzki – dający gorzkie doświadczenie, zgorzkniały (może z powodu utraty dziesięciu synów).
Kal, kalać, kłuć
Kalin – czyli czerwony, jak kute żelazo, kujący i kałający-kłujący, rozkalony – rozpalony (często o rozgrzanym do czerwoności żelazie), roztłuczony, tłukący, kalący-rozpalający.
War, warch
Wara to przydomek, który opisano wyżej, może z wyjątkiem znaczenia, które odpowiada Swarogowi jako strażnikowi strzegącemu niebiańskiego Ognia Ogni – warującemu, chowającemu go w warze-warowni, czyli Jaskini War, na dnie morza – tam gdzie boginie wysiadywały swoje boskie dzieci i gdzie przechowywane są spory-zarodki wszystkiego, co żywe. Również warch – gniewny, warczący – złoszczący się, warkoczący – furkoczący, wydający warczenie, warcholący – kłótliwy (co utwierdza miano Swarog), wariujący – czyli szalony, porywczy, gotujący się. Mamy tu również bliskie, z tego samego rdzenia, słowo warkocz – zamotany, splątany (jak są splątane płomienie ognia). Warkocz to nie była dawniej nazwa na splecione włosy, lecz na loki, falujące włosy. Splot nazywano powszechnie kosą. Stąd u Serbów zachowało się brk=wrk – wąsy, długie, faliste, a u Polaków brew. Również nazwa słowiańska gwiazdozbioru Warkocz Bereniki – Brczich (Wrczich). Pokrewne są takie znaczenia, jak wardęga – dobytek, czy warda – leworęki. Można więc wyobrażać sobie Swaroga jako długowłosego, o licznych warkoczach, z długimi wąsami, leworękiego, gniewnego, złego i kłótliwego, ruchliwego, zgorzkniałego, pełnego mocy boga – strażnika niebiańskiego ognia.
W mitologii Indii Swarog (Swarga, Suarga) to Niebo Indry na Górze Meru, miejsce, w którym przebywają bogowie.
♣
SWARA
Przydomek Swary: Swora, podkreśla jej rolę żony Ognia-Swaroga, Pani Żaru i Suszy, zwornika tego związku. Mimo tego uważana jest za wielką kłótnicę, a i swoimi czynami pokazała jak łatwo poddaje się namiętnościom. Zabicie Złotysza było jej straszną zbrodnią. W wyniku tej zbrodni stała się towarzyszką Swarozyca i wzmaga żar nieba w południe przynosząc mu kielich-czaszkę.
Postacie-wcielenia (równe miana): Swara-Żara, Swara-Swora i Swara-Płoń
Inne nazwania jego osoby (przydomki): Pani Żaru, Władczyni Suszy, Pani Ognista, Aganicha, Jaga Niebieska, SkRA, Sawarycha, SuaRA, Souara, Sauara, Matka Swa, Mati Sua, Suonka, Sounka, Sołonka, Soła
Zajmowany krag: Czwarty Krąg
funkcja (zakres działania):Wspomaga Swarożyca dodając żaru jego światłu. Codziennie w południe poi go z kielicha-czaszki Złotysza. Czyni gorąco swoją hustą i wysusza powietrze. Wszystko co weźmie do ręki zamienia się w gorący pył.
ród:Warowie (Żgwiowie)
pochodzenie:Dzięgle – Czarnogłów i Białoboga
narzędzia czarowne – oznaki władzy: Świetlista Złota Korona, Złoty Czerpak i Złota Chusta
Pomocnicy (Stworze – bogunowie): bogunki Swarki (Swarzki).
Swara-Płoń
Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:
Żara, gdera, śwara
Żara, czyli gorąca, żarząca się, podkreśla również związek z żarem – ogniem ofiarnym (żertwą) i ogniem żarników – stosów grzebalnych. Znaczy też żarliwa i żałosna (może przez zdradę Swarogową), żarotna – żałująca, a jednocześnie żartoblirva, żartująca (jej śmiech i żart łatwo się w żałość i płacz przeradza), Żartka – dzielna i jednocześnie gderliwa, ale i piękna, jaśniejąca – śwarnaa.
płoń
Płoń oznacza płonna (czyli bezpłodna – może z powodu wydania na świat Watry i Dengi, dwóch słabowitych córek), płynąca – nieuchwytna, płonąca, płomienna – ognista, żarliwa, pełna wigoru (z powodu płomiennych kształtów i ognistej barwy włosów oraz gwałtownego, pożądliwego usposobienia).
♣
SWAROŻYC
Imię tego boga jest znane z najdawniejszych przekazów kronikarzy. Przekazy północne – nadilmeńskie, nazywają go Sowarogiem, bratem Sowiego. Według tamtejszej tradycji obaj bogowie, jako dzieci Swaroga, ocaleli od pożarcia przez Potwora. Przekazy południowe – kijowskie, przechowały jego imię także jako Wognioboga.
Postacie-wcielenia (równe miana): Znicz, Pożogień-Wogniebóg i Żar-Sowarog
Inne nazwania jego osoby (przydomki):Dadźbóg, Wogniebóg, Sowarog, Swaragicz, Sołarażicz, Saua-Ragic, Suaragic, Suarażyc – Pan Ognia Niebiańskiego, Pan Ognia Ofiarnego i Władca Słońca, Pan Słońca, Nosiciel Złotej Tarczy, Pan Miesięcy, Oko Mitry i Waruny (Oko Dagboga i Swaroga), Suarja, Swar-Ja, Swaria, Surja
Zajmowany krag:Szósty Krąg, Małych Żywiołów
funkcja (zakres działania):włada Słońcem, skazany na wieczne przemierzanie Nieboskłonu.
ród:Warów (Żgwiów)
pochodzenie: z Rodu Sołów – Syn Swaroga i Dabogi
narzędzia czarowne – oznaki władzy: Złota Tarcza
Pomocnicy (Stworze – bogunowie): Skierki (Deszcz Słoneczny, Suonki, Słonki)
Swarożyc-Żar (Sowarog, SouaRAgicz)
Nikołaj Rerich (Raroh) – Swarożyc
Siergiej Panasenko – Swarożyc
Swarożyc/Sourażic-Sounce
Oko Dagboga i Swaroga (Mitry i Waruny) – Suarażicz
Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:
Swarożyc nosi przydomki: Znicz, Pożogień-Wogniobóg i Żar-Sowarog. Imię i przydomki boga nawiązują do pojęć blisko związanych z ogniem, żarem, pożogą oraz zniczą – wiecznie płonącym ku czci bogów ziemskim ogniem i ogniem ofiarnymb. Miano Pożogień wskazuje na Tego Który Wywołuje Pożary, a także przychodzi, czy też następuje, po Ogniu – Swarogu. Swarog jest bogiem Ognia Niebieskiego, Swara boginią Niebieskiego Żaru-Skwaru, Swarożyc zaś jest bogiem Ognia Ziemskiego, Panem Słońca, Nosicielem Złotej Tarczy, Panem Miesięcy i Władcą Ognia Ofiarnego. Jego istyjskim odpowiednikiem jest Paniks lub Jagaubis.
♣
DENGA
Jej przydomki są rozpowszechnione po całej Słowiańszczyźnie. Jest także nazywana Wiedernicą, towarzyszką Wiodry-Pogody. Miano Duga-Daugawa (Długa) nawiązuje do jej wydłużonego kształtu, gdy jako siedmiobarwny wąż lub wstęga pokazuje się na niebie. Do tego samego nawiązują przydomki Wąsa-Wasa i Wstęga.
Postacie-wcielenia (równe miana): Tucza, Duga, Wąsa-Wstęga
Inne nazwania jego osoby (przydomki): Węża, Tęga, Tęcza, Wiedernica, Długa, Daugawa, Wasa, Tuga, Raduga, Ratęga, Wielka Wężyca Światła Świata, Tuka, Tuła – Pani Maści, Władczyni Barw Świata.
Zajmowany krag: Szósty Krąg
funkcja (zakres działania):Maluje ziemię i każdą rzecz na niej a także we wszym świecie na różne kolory. Wspomaga Płona i jego Płanetniki oraz Śląkwę i Perperunę w tuczeniu chmur (tucz) wodą, którą wypija z rzek i jezior.
ród: Warowie (Żgwiowie)
pochodzenie:Córka Swaroga, Swary i Dabogi
narzędzia czarowne – oznaki władzy: Siedmiobarwne Skuducze – instrument malujący nie tylko dźwiękiem, ale i barwą. Jest on zwany przez Południowych Słowian również Multanami.
Pomocnicy (Stworze – bogunowie): bogunowie Świetliki (Kwiat Paproci)
Denga Wąsa-Wstęga
Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:
Dengę (Dęgę) nazywają Tuczą, Dugą albo Wąsą-Wstęgą. W tym ostatnim imieniu brzmi człon -tęga identyczny z przydomkiem Tuga (Tucza, Tuka), czyli tęga, tłusta. Tęga, znaczy również „będąca w ciąży”, ciężarna (gdy bogini nosiła potomstwo Lela miała wyjątkowo wielki brzuch). W kręgu określeń wywodzących się od pojęcia tuczy są takie wyrazy, jak: tłoka – wspomaganie, praca wspólna, tłocza – tłoczenie, pompowanie (Denga wtłacza w siebie wody jezior i wznosi je w chmury). Stąd w niektórych okolicach lud z czasem przeniósł imię bogini na chmury deszczowe, burzowe i gradowe, nazywając je tuczarni. Tęga znaczy również ciążąca ku czemuś, komuś, tęskniąca, spazmująca, ciągnąca się, ciężka. Także określenie Tuła (znane w niektórych okolicach) oznacza Tęczę – boginię chodzącą po niebie, przemieszczającą się, zmieniającą miejsce. Określenie to jednocześnie podkreśla żeńskie cechy jej płci, tuł bowiem to kołczan (pojemnik na strzały). Zwraca uwagę nawiązanie do wyrazów: teszny – tęskny, nudny, ciszny – cichy, milczący, smutny, które to słowa wywodzą się ze wspólnego rozdwajającego się pnia w równoległe znaczenie – teszit sa – cieszyć się. Główne miano bogini nawiązuje do prastarego rdzenia deg, gdzie także teł – tło, tlić – żarzyć się, pochodzącego z czasów Wspólnoty Ludów, a oznaczającego ogień, jasność, jaskrawość.
Denga – Raduga
♣
WATRA
Jest to bóstwo powiązane ze światem kobiecym, w przeciwieństwie do boga Ognia Słonecznego – Swarożyca, noszącego Tarczę-Swońce (Suońce) i boga Ognia Niebiańskiego – Swaroga, ojca ich obojga.
Postacie-wcielenia (równe miana): Warta, Wierta, Skrza-Sołbąda
Inne nazwania jego osoby (przydomki): Sołbadka, Sołbądka, Słoboda, Swaboda, Sobudka, Sobótka, Sabota, Sobota, Soubuda, SuaRAbyta-Saurabąda, Wiertek, Warruna, Wiertra, Wrytra-Wratra, Atra, Atara, Otar, Atla – Pani Ognia Podziemnego i Ziemskiego (Ognia Krzesanego), Pani Ogniska i Płomienia, Władczyni Ciepła, Dawczyni Ognia – Darująca Ludziom Niebiański Ogień, czyli Matka Ognia Ziemskiego.
Zajmowany krag:Szósty krąg
funkcja (zakres działania):Czuwa nad ogniami ziemskimi, tymi powierzchniowymi, ale głownie tymi głebokimi zakopanymi na dnie najgłebszych jam i warów, w tym ogniem podwodnym. Jest panią ogniska domowego, ale nie ognia ofiarnego, którym włada Sawrozyc. Daje ciepło i opiekuje się ogniowym zaczynem – iskrą.
ród: Warowie (Żgwiowie)
pochodzenie: z Rodu Simów – Córka Swary i Sima albo Swaroga i Siemi
narzędzia czarowne – oznaki władzy: Wiertło Ogniowe, które od jednego pokręcenia sypie gorące iskry
Pomocnicy (Stworze – bogunowie): Żary (Żarki, Żarowniki, Żgielniki)
Watra-Skrza
Znaczenie mian i imion oraz przydomków, i ważniejsze pojęcia wywodzone z jego miana:
Watra, warta
Watra – o przydomkach Wierta, Warta i Skrza-Skra – to ubóstwiony ogień ziemski (podziemny, skalny), z biegiem czasu przypisany bogini Ogniska Domowego. Miano bogini, jak wiele w panteonie starosłowiańskim, nawiązuje do okresu Wspólnoty Ariów i wykazuje bliski związek z irańskim watra – ogień z indo-irańskim bogiem Waruną, rezydującym w złotym pałacu o tysiącu kolumn, czy też, pożerającym słońce żmijem-smokiem Wrytrą.
Watra, jak Waruna, mieszka osobno, obok dworu Swaroga na Weli, w pałacu (pałac – pałający blaskiem) ognistym. Do tego samego indoeuropejskiego rdzenia nawiązuje swym imieniem inna bogini słowiańska Warza-Cica, związana z ogniskiem domowym i warzeniem potraw.
Scytyjskie wary – półziemianki wypełnione sporami-przetrwalnikami wszystkiego, co żywe, wiążą się również w jakiś sposób z mitologią Słowian poprzez miana Watry i Warzy oraz przez podobieństwo z Jaskinią Kłów (kiełków-sporów, Śreczy i Spora), zwaną też Warem, w której Watra była uwięziona, a Warzacica została powita. Imienia Watry nie wymieniają Żadne stare źródła, jednakże cały kompleks bóstw ogniowych i układ Żywiołów w Kręgu wskazuje dokładnie jej miejsce.
Miano bóstwa, zachowane w podaniach Beskidu Żywieckigo (jako Wiertek-Wartek-Bartekc), zostało przez naleciałości folklorystyczne złączone ze złośliwym, gorącym wiatrem południowo-wschodnim. Miano przeszło bezpośrednio w określenie ognia domowego i krzesanego ogniska. U nas zachowane w gwarze Podbeskidzia, gdzie watra to specjalne ognisko krzesane i biesiadne, odświętne.
Identycznie u Czechów, Słowaków, Serbów i Rusinów oraz w całej posłowiańskiej Europie (np. Wołoszy, Rumunii, Albanii). Nieprzypadkowy wydaje się związek etymologiczny między wyrazem watra a znaczeniami war, wrzeć, warta, wartość, wrdęga.
Według drugiego podania Siemia przywołała Swaroga a ten wbił się w jej brzuch dębowym członem i tarł. Tym sposobem od tarcia w trzewiach Siemi zrodziła się Watra-Wierta.
[i] Runy Świata to kierunki rozwoju, inaczej tendencje ku jakim zmierza Świat zarówno w budowaniu jak i unicestwianiu poszczególnych bytów.