Wielcy Polacy – Julian Ochorowicz (1850 – 1917) ezoteryk, współtwórca psychologii naukowej, autor teorii telewizji

Opublikowano przez

Wielcy Polacy – Julian Ochorowicz (1850 – 1917) ezoteryk

Julian_Ochorowicz

Wikipedia:

Julian Leopold Ochorowicz (ur. 23 lutego 1850 w Radzyminie, zm. 1 maja 1917 w Warszawie) – polski psycholog, filozof, wynalazca, poeta, publicysta i fotografik. Teoretyk pozytywizmu. Badacz psychologii eksperymentalnej w zakresie zjawisk mediumicznych. Stworzył podstawy teorii ideoplastii. Jest uważany za polskiego pioniera psychologii eksperymentalnej i hipnologii, który stworzył laboratorium psychologiczne w Wiśle.

 

Był synem nauczyciela, Ochorowicza Juliana i Jadwigi z domu Sumińskiej. W 1865 ukończył radzymińskie gimnazjum i rozpoczął studia w Szkole Głównej, następnie na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim, które ukończył w 1871 roku z tytułem zawodowym magistra filozofii. W roku 1874 po przedstawieniu publicznie pracy dysertacyjnej pod tytułem: O warunkach świadomości, otrzymał stopień doktora nauk filozoficznych na Uniwersytecie w Lipsku, współpracując tam jako asystent w zespole naukowym prof. Wilhelma Wundta. Po powrocie z Lipska do Warszawy, w latach 1874–1875 Julian Ochorowicz był redaktorem naczelnym pisma „Niwa”. Profesor W. Wundt w oparciu o dysertację Ochorowicza p.t.: O warunkach świadomości, w roku 1876 zaprosił pracowników naukowych, w tym dr Ochorowicza[1] celem stworzenia programu eksperymentalnych badań psychologicznych przy pomocy zespołu adiunktów i założenia laboratorium psychologicznego do roku 1879, na potrzeby nauki. Przedmiotem badań psychologicznych miały być według prof. W. Wundta procesy świadomości. Wykłady Wundta w jego laboratorium uczestniczyli studenci i ludzie nauki oraz goście z całego świata. Wiele z jego asystentów jak Julian Ochorowicz i pracowników tymczasowych są wśród założycieli generacji psychologii jako dyscypliny naukowej. W latach 1881-1882 był doktorem docentem na wydziale psychologii i filozofii przyrody w Uniwersytecie Lwowskim wówczas Rektorem Uniwersytetu Lwowskiego był prof. Leonard Piętak. W trakcie kadencji Rektora Uniwersytetu Lwowskiego Leonard Piętak za sugestią myślową Ochorowicza, wnioskował o wprowadzenie dodatkowego języka polskiego w państwowych prokuraturach i urzędach poczto- telegraficznych w Galicji. W roku 1882 przedstawiając na wydziale psychologii i filozofii przyrody w Uniwersytecie Lwowskim rozprawę habilitacyjną, zatytułowaną Rozwój filozoficznych i chemicznych pojęć o atomach o trzymał stopień doktora habilitowanego. W kwietniu 1882 roku we Lwowie, Ochorowicz przybrał pseudonim literacki „Mohort” pod którym podpisywał autorskie publikacje w czasie zaboru Rosyjskiego. Wysłany do Paryża, na staż naukowy przebywał tam kilka lat. Później powrócił do Warszawy, od 1900 był prezesem Kasy Literackiej.

Ochorowicz twierdził, że pozytywistą można nazwać każdego, czyje oświadczenia poparte są dającymi się sprawdzić faktami – człowieka, który nie dyskutuje nad sprawami wątpliwymi bez należytych kwalifikacji i który nigdy nie mówi o rzeczach niedostępnych. Ochorowicz prowadził badania z zakresu psychologii eksperymentalnej i opisywał je w publikacjach zwartych. Badał empirycznie zagadnienia z dziedziny hipnotyzmu, telepatii, także mediumizmu – wiele wyrażonych przez niego poglądów, chociaż nie zostały one systematycznie wyłożone w formie dopracowanej teorii, pozwala zaliczać Ochorowicza do prekursorów koncepcji psychologii nieświadomości wyprzedzających idee Freuda[2]. W miejscowości Wisła, za własne środki wybudował pensjonat zwany „Ochorowiczówką” założył w nim niepubliczne laboratorium psychologiczne, gdzie powadził samodzielną praktykę psychologiczną. Wspierał psychologicznie wielu ludzi nauki i kultury będących znamienitymi gośćmi pensjonatów wypoczynkowych w Wiśle, m.in.: Bolesława Prusa, Władysława Reymonta, Maria Konopnicka i inni.

Dr hab. Julian Ochorowicz jako przedstawiciel psychologii eksperymentalnej wywarł istotny wpływ na kształtowanie się, poglądów przedstawicieli „starszej” polskiej szkoły filozofii medycyny[3].

„Po telefonie i telegrafie musimy wynaleźć telefoton albo telefotoskop, to jest przyrząd telegraficzny do widzenia z odległości” – Julian Ochorowicz czasopismo „Kosmos” 1878.[4]

W 1877 r. opracował teoretyczne zagadnienie telewizji monochromatycznej (ekran zbudowany z żarówek, które wyświetlają nadawany obraz zamieniony na zbiór punktów). Opublikował na ten temat artykuł w czasopiśmie „Kosmos”.[5] Wynalazca ten nie potrafił jednak rozwiązać problemów technicznych i zbudować takiego urządzenia i przypisuje mu się zasługi teoretycznego wkładu na tym polu. W 1885 kilkakrotnie prezentował udoskonalony przez siebie telefon (w Paryżu – połączył budynek Ministerstwa Poczty i Telegrafów z gmachem Opery Paryskiej oddalonym o 4 km, na Wystawie Powszechnej w Antwerpii połączył się z oddaloną o 45 km Brukselą, a w Petersburgu – z oddalonym o 320 km Bołogoje). Podejmował szereg interesujących badań, głównie technicznych (wynalazki mikrofonów, aparatów do przenoszenia na odległość dźwięku i światła itp., stąd uważany jest za prekursora radia i telewizji.

Publikował swe prace o psychologii wychowania w dziale pedagogiki w Encyklopedii Wychowawczej, tym samym wniósł wkład naukowy w polską pedagogikę. Publikował też w „Przeglądzie Tygodniowym” pod pseudonimem „Julian Mohort”, ze względu na cenzurę.

Julian Ochorowicz po raz pierwszy odwiedził Wisłę w roku 1899 jako miejscowość małą, poszukiwał weny twórczej, pisał wówczas o „Wiedzy tajemnej w Egipcie”. Następnie wspólnie z Bogdanem Hoffem architektem i etnografem zbudował kilka willi-pensjonatów: „Maja”, „Sokół”, „Placówka”, a murowana „Ochorowiczówka” istnieje do dnia dzisiejszego przy ul. Ochorowicza (na Dzielnicach). Julian Ochorowicz fotografował Wisłę i jej okolice, ponadto propagował jej walory wypoczynkowe wśród społeczeństwa. Zapraszał znamienitych gości m.in. Bolesława Prusa [to na jego cześć, jedną z czterech willi nazwał „Placówką”, pojawił się także w postaci Juliana Ochockiego w „Lalce” Bolesława Prusa (z którym się przyjaźnił)]. Odwiedzał Ochorowicza Władysław Reymont (pod jego wpływem psychologicznym w Wiśle napisał Reymont pierwszy tom „Chłopów”). Krótko, bo na jeden dzień w roku 1908, odwiedziła Juliana Ochorowicza, pisarka Maria Stanisława Konopnicka.

Pomnik Ochorowicza w Wiśle

W 1905, razem z ks. bp. Bursche, Bogumiłem Hoffem i innymi był współzałożycielem Towarzystwa Miłośników Wisły. Rozwój Wisły jako miasta wypoczynkowego były w pewnej mierze również zasługą Juliana Ochorowicza. W 1910 r. był współzałożycielem pierwszej polskiej organizacji turystycznej na Śląsku Cieszyńskim – Polskiego Towarzystwa Turystycznego „Beskid” z siedzibą w Cieszynie.[6]

Mieszkając i pracując społecznie w Wiśle, nie przerywał swojej pracy naukowej – w specjalnie wybudowanym laboratorium psychologicznym przeprowadzał szereg doświadczeń z zakresu psychologii eksperymentalnej i hipnologii.

Wybrane publikacje
Zobacz w Wikiźródłach teksty autorstwa Juliana Ochorowicza

Szereg publikacji książkowych Juliana Ochorowicza, zachowały się po okresie zaborczym i wojennym w prywatnych zbiorach książkowych emigrantów z II Rzeczypospolitej, niektóre są także w muzeum w Wiśle.

  • Jak należy badać duszę? Czyli o metodzie badań psychologicznych (1869)
  • Miłość, zbrodnia, wiara i moralność. Kilka studiów z psychologii kryminalnej (1870)
  • Wstęp i pogląd ogólny na filozofię pozytywną (1872)
  • Z dziennika psychologa (1876)
  • O twórczości poetyckiej ze stanowiska psychologii (1877)
  • O sugestii myślowej (jedna z pierwszych i najszerzej cytowanych książek polskiego autora z zakresu parapsychologii) (1887)
  • Wiedza tajemna w Egipcie (opowiadanie historyczno-przyrodnicze); Istota bytu (legenda historyczno-filozoficzna) (1898)
  • Układ genetyczny pierwiastków (1911)
  • Zjawiska mediumiczne (1913)
  • Psychologia, pedagogika, etyka. Przyczynki do usiłowań naszego odrodzenia narodowego (1917)
Przypisy

 

  • Ochorowicz J., (1876), Z dziennika psychologa
  • Bartłomiej Dobroczyński: Idea nieświadomości w polskiej myśli psychologicznej przed Freudem. Kraków: Universitas, 2005, s. 294; s. 200 i n.. ISBN 83-242-0539-X.
  • J. Zamojski, Dlaczego wciąż warto badać polską myśl filozoficzno-lekarską, [w:] Polska szkoła filozofii medycyny. Przedstawiciele i wybrane teksty źródłowe, pod redakcją Michała Musielaka i Jana Zamojskiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań 2010, s. 11.
  • „Jak Polacy budowali pierwszy telewizor”, czasopismo „Focus” 23.12.2010.
  • Julian Ochorowicz, „O możliwościach zbudowania przyrządu do przesyłania obrazów optycznych na odległość”, „Kosmos”, Lwów 1878.

 

  1. Sikora Stanisław: Tradycje turystyki polskiej na Śląsku Cieszyńskim, w: „Od PTT do PTTK na Ziemi Cieszyńskiej”, wyd. Oddział PTTK „Beskid Śląski” w Cieszynie, Cieszyn 1985, s. 9-18
  • Polski Słownik Biograficzny. T. 23. s. 499-505.
  • Orlikowska C.: Wszechświat 1963. s. 239-241.
  • Bobrowska-Nowak W.. Julian Ochorowicz na drogach i bezdrożach psychologii. „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 1971”. s. 67-85.
Bibliografia
  • Ochorowicz, Julian Leopold, Polski Słownik Biograficzny, cz. 23, s. 499–505.
  • T. Cienciała, „Julian Ochorowicz (1850-1917)”, Kalendarz Cieszyński 2002, Cieszyn, 2001, s. 222–224.
  • Ochorowicz Julian, Encyklopedia Polski, Kraków, Wydawnictwo Ryszard Kluszczyński, 1996, s. 453.
  • Krystyna Tokarzówna, Stanisław Fita, Bolesław Prus 1847-1912 Kalendarz życia i twórczości, Zygmunt Szweykowski, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1969, s. 445–530.
  • Stanisław Fita, Wspomnienia o Bolesławie Prusie, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1962.
  • Władysław Tatarkiewicz, Historia filozofii, tom 3, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1978.

 

W Wikimedia Commons znajdują się multimedia związane z tematem:
Julian Ochorowicz

ezo3

Śląsk Cieszyński – pierwszy i w ezoteryzmie

28-11-2016 19:55

http://wiadomosci.ox.pl/wiadomosc,35573,ezoteryczna-ksiaznica.html.html

Wśród przepastnych i nie do końca do dziś opracowanych zbiorów Książnicy Cieszyńskiej znajdują się również liczne wydawnictwa ezoteryczne, które ukazywały się w Nydku i w Wiśle w okresie międzywojennym. Te niewielkie miejscowości były wówczas znaczącymi ośrodkami ruchu teozoficznego w Polsce (obok Warszawy, Krakowa czy Wilna), o czym przypomniał 25 listopada podczas wykładu z cyklu ”Cymelia i osobliwości” Rafał Cholewa, pracownik tej zasłużonej placówki z ulicy Menniczej.

Rozwój ezoteryzmu, spirytyzmu i innych ruchów mających pogłębić wiedzę duchową Śląsk Cieszyński zawdzięcza przybyłemu pod koniec XIX wieku do Wisły Julianowi Ochorowiczowi, który, podług słów Cholewy, „spalił się jako naukowiec w Warszawie” i postanowił pod Stożkiem zająć się zjawiskami mediumicznymi, i tam dokonywał swych eksperymentów naukowych. To on doprowadził też do przekształcenia się Wisły z „podgórskiej dziury” w popularną miejscowość letniskową. – Zapraszał do siebie postaci ze środowiska literackiego Warszawy – podkreślił Cholewa. – Bywali tu Konopnicka, Reymont i Prus.

Ten ostatni uwiecznił Ochorowicza w „Lalce”, jako szalonego naukowca Geista, pochłoniętego idée fixe uzyskania metalu lżejszego od powietrza (o czym również wspomniał prelegent). – Nagle jednak wyjechał do Warszawy i nigdy już do Wisły nie powrócił.

Tymczasem znalazł on swoich naśladowców. Już w 1919 roku, a więc jeszcze przed ostatecznym podziałem Sląska Cieszyńskiego, w Nydku pod Czantorią powstało Polskie Towarzystwo Teozoficzne, o zasięgu ogólnokrajowym, na którego czele stanął Andrzej Kajfosz*. Wydawało ono pierwsze na ziemiach polskich pismo ezoteryczne „Wyzwolenie” („miesięcznik poświęcony badaniu tajemnych dziedzin duszy, reformie życia i pielęgnowaniu wyższej kultury duchowej”), przekształcone następnie w „Teozofję” („miesięcznik poświęcony pielęgnowaniu wyższej kultury duchowej i brataniu ludzkości”). – Prócz artykułów teozoficznych, pisano tam też o wegetarianizmie i ziołolecznictwie, a także propagowano esperanto – dodał Cholewa.

W 1921 roku Józef Chobot, nauczyciel z Łazów, wypuścił na rynek prasowy „Odrodzenie” – „miesięcznik poświęcony sprawom odrodzenia człowieka i badaniom zjawisk duchowych”, początkowo ukazujący się w Cieszynie, a potem w Katowicach. Tam też Chobotprowadził wydawnictwo Książnica Wiedzy Duchowej, *w którym ukazywały się m.in. książki słynnej „Jasnowidzącej z Wisły”, Agnieszki Pilchowej (Agni P.), domniemanej autorki „Przepowiedni” opublikowanej po raz pierwszy w krakowskim „Ilustrowanym Kuryerze Codziennym” pod koniec marca 1939 r.

Kolejne pismo ezoteryczne, na które zwrócił uwagę Rafał Cholewa podczas swej prelekcji, to redagowany od 1929 roku przez Jana Hadynę w wiślańskiej willi „Sfinks” miesięcznik „Hejnał”, którego podtytuł brzmiał dość intrygująco: „nad morzem życia ze szczytów prawa ducha i praw człowieka”.

Jednak obranie przez ówczesnych teozofów, ezoteryków i spirytystów Wisły na swoją duchową stolicę nie spotykało się ze szczególną tolerancją mieszkańców, by już nie wspomnieć o jakiejkolwiek sympatii. – Określano ich nazwą „szpyrytusy” – nadmienił Cholewa. – Zwalano na nich winę, że to przez nich jest w Wiśle tylu alkoholików i ludzi w depresji. Raz do willi „Sfinks” wtargnął ksiądz katolicki z wodą święconą, inny ksiądz, tym razem ewangelicki, zwiększał liczbę godzin biblijnych przeciw ezoterykom.

Prelekcja Rafała Cholewy spotkała się ze sporym zainteresowaniem słuchaczy, jednak nie zabrakło typowych w takich wypadkach przyczynków. Radiesteta Czesław Stuchlik zareklamował spotkania prowadzonego przez siebie w Domu Narodowym Koła Radiestetów i ostrzegał przed tzw. żyłami wodnymi na drodze w okolicach Pogwizdowa. Historyk i teolog dr Józef Szymeczek podzielił się nurtującą go kwestią, jak to się stało, że młody, 19-letni górnik Andrzej Kajfosz został członkiem czeskiego Towarzystwa Teozoficznego w Pradze; stwierdził ponadto, że warto byłoby wydać prace nydeckiego teozofa i że jak najbardziej przymierza się do tego. Tymczasem dr hab. Izabela Trzcińska z Katedry Porównawczych Studiów Cywilizacji Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie zajmuje się w ramach pewnego grantu „rekonstrukcją polskiej tradycji ezoterycznej” zachęciła zebranych do współpracy.

Natomiast Renata Czyż, dyrektor wiślańskiej biblioteki miejskiej miała konkretną uwagę co do wysłuchanej treści. Stwierdziła otóż, że Ochorowicz po swej śmierci został przez środowiska spirytystyczne zmitologizowany i zawłaszczony, czemu stanowczo zaoponował Cholewa.

Reasumując słuchacze wyszli z Książnicy bogatsi o tę wiedzę, że Śląsk Cieszyński nie tylko w odzyskaniu niepodległości był pierwszy, czy w zastosowaniu parytetu płciowego w organach przedstawicielskich, ale również grał pierwsze skrzypce w koncercie rozwoju nauk ezoterycznych, które były wszak kamieniem węgielnym współczesnego New Age’u.

ezo2

ezot hadyna

Podziel się!