Współcześni ludzie dotarli do Europy znacznie wcześniej, niż dotąd sądzono
Od Poli Dec
Współcześni ludzie dotarli do Europy znacznie wcześniej, niż dotąd sądzono
Homo sapiens zapuścił się na europejskie terytoria neandertalczyków znacznie wcześniej, niż dotychczas sądzono. Odkryte w jednej z jaskiń w południowej Francji kamienne narzędzia oraz ząb należący do dziecka pozostawili po sobie przedstawiciele Homo sapiens – uważają naukowcy. Znaleziska te sugerują, że człowiek współczesny był obecny na zachodzie Europy już 54 tys. lat temu – 10 tys. lat wcześniej, niż wskazywały dotychczasowe ustalenia.
W jaskini Mandrin w Dolinie Rodanu we Francji naukowcy znaleźli ząb dziecka i unikalne kamienne narzędzia. Według nich, ząb należał do dziecka Homo sapiens, podobnie jak kamienne narzędzia. Odkrycia te dokonane przez zespół archeologów i paleoantropologów pod kierownictwem Ludovica Slimaka z Uniwersytetu w Tuluzie, przesuwają datę przybycia Homo sapiens do Europy Zachodniej na około 54 tys. lat temu.
Innym niezwykłym odkryciem jest to, że dwa gatunki – Homo sapiens oraz Homo neanderthalensis, na przemian zamieszkiwały jaskinię Mandrin w południowej Francji. Wyniki badań opublikowano w magazynie „Science Advances” (DOI: 10.1126/sciadv.abj9496).
Pompeje okresu Neandertalczyków
Wykopaliska w Mandrin prowadzone są od 1990 roku. W jaskini znajdują się szczątki archeologiczne w warstwach datowanych na ponad 80 tys. lat. – Mandrin to jakby neandertalskie Pompeje. Co prawda bez żadnych katastrof naturalnych, ale z ciągłym przyrastaniem osadów w jaskini, powodowanym przez silny wiatr – mówi Slimak.
Jego zespół odkrył warstwę, znaną jako „warstwa E”, zawierającą co najmniej 1500 ciętych narzędzi krzemiennych, wykonanych bardziej precyzyjnie niż inne przedmioty z wyższych i niższych warstw.
– Miały one bardzo mały rozmiar, niektóre były mniejsze niż centymetr. Czegoś takiego nie znaleźliśmy nigdy u Neandertalczyków – mówi Slimak, który specjalizuje się w społecznościach neandertalskich. Ekspert uważa, że były to prawdopodobnie groty strzał, nieznane w Europie w tamtym okresie.
Przypisuje on te znaleziska kulturze zwanej Neronian, związanej z kilkoma stanowiskami w rejonie Rodanu.
Odkrycie zęba mlecznego
W 2016 roku Slimak i jego zespół odwiedzili Peabody Museum w Harvardzie, by porównać swoje odkrycia z kolekcją rzeźbionych skamieniałości ze stanowiska Ksar Akil u podnóża góry Liban, jednego z głównych miejsc ekspansji Homo sapiens na wschód od Morza Śródziemnego.
Podobieństwo między technikami zastosowanymi na skamieniałościach oraz tymi, za pomocą których stworzono kamienne narzędzia przekonało Slimaka, że znaleziska z Mandrin są najstarszymi śladami Homo sapiens znalezionymi w Europie. Ząb mleczny znaleziony w warstwie „E” potwierdził te przypuszczenia.
W sumie w jaskini Mandrin badacze znaleźli dziewięć zębów, należących do sześciu osobników. Ich analizą zajął się Clement Zanolli, paleoantropolog z Uniwersytetu w Bordeaux. Jego werdykt był jasny – ząb mleczny z warstwy „E” był jedynym zębem Homo sapiens znalezionym w tym miejscu. „Ten skamieniały trzonowiec należący do dziecka dostarcza najwcześniejszych znanych dowodów na występowanie gatunku współczesnych ludzi w Europie Zachodniej” – podało w oświadczeniu Natural History Museum w Londynie.
Współistnienie?
Zespół archeologów następnie użył pionierskiej techniki, która analizuje warstwy sadzy ze ścian jaskini i pozwala odkryć ślady starożytnych pożarów. – Badacze wykazali, że współczesna populacja ludzka zajmowała ten obszar Doliny Rodanu przez około 40 lat – mówi Slimak. – W pewnym momencie obie populacje albo współistniały w jaskini, albo na tym samym terytorium – podsumowuje badacz.
Wyobraża on sobie, że neandertalczycy mogli służyć jako przewodnicy dla Homo sapiens, doprowadzając ich do najlepszych dostępnych źródeł krzemienia, z których niektóre znajdowały się w odległości do 90 kilometrów.
– Nic nowego… Dokładnie to samo stało się, gdy Europejczycy rozpoczęli kolonizację obu Ameryk czy Australii – zauważa Slimak.
– Odkrycia z Mandrin są naprawdę ekscytujące i stanowią kolejny element w układance tego, jak i kiedy współcześni ludzie przybyli do Europy – podsumowuje profesor Chris Stringer, współautor badania i specjalista w dziedzinie ewolucji człowieka w Natural History Museum w Londynie. – Lepsze zrozumienie nakładania się współczesnych ludzi i innych homininów w Eurazji jest niezbędne do poznania ich interakcji i tego, jak staliśmy się ostatnim pozostałym gatunkiem człowieka – dodaje.
Źródło: Science Alert, fot. Ludovic Slimak et. al, Science Advances, 2022