Lubusz (niem. Lebus)  miasto w Niemczech, w Brandenburgii, nad Odrą .Dzisiaj jest to miasteczko zupełnie prowincjonalne, położone kilka kilometrów na północ od Frankfurtu nad Odrą. Kiedyś było inaczej, kiedyś Lubusz był stolicą Ziemi Lubuskiej ,siedzibą biskupa i ważnym punktem handlu na szlakach do Bałtyku i na wschód Europy .Mamy dzisiaj województwo Lubuskie a niestety nie mamy Lubusza, został po tamtej stronie Odry i całkowicie utracił znaczenie w stosunku do pobliskich  Frankfurtu i Kostrzynia. Gród leżał kiedyś na wysokiej wyspie na Odrze , bardzo dogodny do obrony zasiedlony był już w epoce brązu .Zmiana koryta Odry przykleiła go do zachodniego brzegu i w ten sposób utracił szansę a powrót do Polski w 1945 roku, podobnie jak wiele innych miast Ziemi Lubuskiej pozostał po niemieckiej stronie .Szkic na mapie cieniowanej pokazuje dawne koryta Odry (czerwona  linia przerywana ) :

Niemiecka strona Slawenburgen tak opisuje ten gród :

Już w epoce brązu  gród na Wzgórzu Zamkowym  w Lubuszy   został ogrodzony   wałem. I drewnianą palisadą . Po jego zniszczeniu, około 800 pne. został odbudowany i zasiedlony przez przedstawicieli tzw kultury łużyckiej ( Grupa Górzycka ) przełomu epok brązu i żelaza . Badania archeologiczne wskazują na nowe umocnienia grodu przez osiedlających się  w Lubuszy Słowian najpózniej na  początku wieku IX.  . Był to główny gród plemienia Lubuszan( Leubuzzi,) najbardziej wysuniętego  na wschód odłamu Wieletów( Wilzen)  .Zajmowali oni oba brzegi   Odry i prawdopodobnie nazwa grodu pochodzi własnie od nazwy plemienia . Od tego czasu używana j est  nazwa grodu w formach Lubusz, , Lebuz lub Lebus  . Uważa się też , że z kolei nazwa  plemienia Lubuszan pochodzi od imienia Liubus , noszonego przez  wodza Wieletów , który na początku IX wieku miał zwierzchnictwo nad plemionami Wilczan . Około  925 roku zamek został prawdopodobnie ponownie  zniszczony w wyniku wewnątrzplemienych  sporów o władzę .. Dawny gród znajdował się na wzgórzu nazywanym dzisiaj Wzgórzem Zamkowym (Schlossberg)

Tyle można przeczytać na stronie Ronny Krugera.

Przektrój przez wzgórze zamkowe  , którego zdjęcie przesłał mi nieoceniony Adrian Leszczyński pokazuje kolejne fazy   przebudowy  grodu od epoki brązu ( zielony), poprzez wczesną epokę żelaza ( żółty ), epokę osadnictwa słowiańskiego ( szary i niebieski) aż po przebudowy z XIII i XIV wieku (:czerwony i czarny ).

Adrian przesłał mi więcej zdjęć z tego grodu wraz z kilkoma informacjami. Zainteresowany tematem odwiedziłem to miasteczko w trakcie swojej niedawnej podróży  do Niemiec. Muszę przyznać, że w ostatnich latach ( od wizyty Adriana ) wiele się tam zmieniło. Po przeprowadzeniu gruntownych prac archeologicznych powstał tam ciekawy kompleks informacyjo-rekonstrukcyjny.

Zarysy, kształt i funkcję grodu z czasów jego świetności ( XII  w) przedstawia stalowo-kortenowa konstrukcja wskazująca obrys historycznych budynków, murów ,fosy i mostu . Jest do tego wiele tablic informacyjnych i zieleni. Także ławeczki i stoły dla odpoczynku po wspinaczce na wysokie wzgórze a także piękny taras widokowy na Odrę i Polskę . Trafiłem na dobrą  pogodę i mam świetne wrażenia z pobytu .  Oto kilka zdjęć . Na pierwszym most ponad fosą do grodziska .

Na drugim obrys baszt i murów zamku w Lubuszy będącego pałacem biskupów .

No i wspaniały widok z tarasu na Odrę ( taras to miejsce jednej z 3 wież ).

Aby sobie lepiej wyobrazić to miejsce posłużę się jeszcze raz zdjęciem Adriana Leszczyńskiego, zdjęciem makiety zamku z muzeum Lubusza .

Muszę dodać, że na dole, nad Odrą w tzw. Dolnym Mieście jest marina żeglarska, plac biwakowy, przystań kajakowa , miejsce na ognisko i grilla ( nawet drewno na ognisko leży ), jest też restauracja z dużym ogródkiem i parkingiem. Poza tym wiele informacji po polsku jak chociażby taki słupek, jak na poniższym zdjęciu . Polecam !

Uzupełnię jeszcze trochę informacji historycznych . Lubusz został włączony do Państwa Mieszka około 960 roku i od razu wzmocniony i rozbudowany . Jako gród graniczny narażony był od początku na ataki ze strony cesarstwa . W trakcie konfliktu z Geronem  Lubusz został na pewien okres utracony. Potem odzyskiwany i znowu tracony. Rozgrywały się tam walki i bitwy . Gród Lubusz , został zaatakowany i zniszczony w 1012 przez Bolesława Chrobrego, który wobec niedojścia do skutku wyprawy saskiej na Polskę w tymże roku, przejął inicjatywę w wojnie. W 1013 zawarto pokój, na mocy którego książę polski otrzymywał od króla niemieckiego Henryka II   Milsko i Łużyce w formie osobistego lenna. W 1124 (w czasach Bolesława III Krzywoustego) legat papieski Idzi z Tuskulum wpłynął na powstanie tutaj diecezji lubuskiej, której zadaniem miała być chrystianizacja pogranicznych terenów słowiańskich.

Na skutek rozbicia dzielnicowego Polski w 1138 Lubusz został częścią księstwa śląskiego. w 1209  roku miała w Lubuszu miejsce bitwa pomiędzy oddziałami margrabiego Dolnych Łużyc Konrada II a wojskami księcia wielkopolskiego Władysława III Laskonogiego wspierającymi obrońców Lubusza.

Poniższa mapa przedstawia obszar Ziemi Lubuskiej za czasów Henryków Sląskich.

W 1226 książę Henryk I Brodaty nadał Lubuszowi prawa miejskie. W 1239 pod Lubuszem miała miejsce bitwa, w której Polacy pod wodzą Henryka II Pobożnego zadali ciężkie straty siłom Marchii Brandenburskiej, chcącej zająć ziemię lubuską. Od 1242 do 1248 pozostawał w granicach księstwa wrocławskiego. W latach 1249-1252, na skutek sprzedaży przez księcia legnicko-głogowskiego Bolesława Rogatkę, Ziemia Lubuska przeszła w ręce najpierw arcybiskupów magdeburskich, w końcu margrabiów brandenburskich.  W 1276 roku biskup Wilhelm I z Nysy przeniósł siedzibę diecezji lubuskiej z Lubusza do Górzycy. Pod koniec XIII wieku znaczenie Lubusza zmalało, a centra dzielnicy zaczęły przenosić się do innych miejscowości: Kostrzyna nad Odrą, Frankfurtu nad Odrą . Biskupi lubuscy do 1424 byli podlegli jeszcze  arcybiskupowi w Gnieżnie . W 1424 r. biskupstwo lubuskie zostało podporządkowane arcybiskupowi w Magdeburgu, a w 1598 zostało zlikwidowane . Polityka przejmowania przez kościół dóbr skłóconych w czasie rozbicia  dzielnicowego książąt polskich doporowdziła do stopniowej utraty ziemi lubuskiej na rzecz Brandenburgi, która wykupywała dobra kościelne i przyłączała do cesarstwa .W pewnym okresie  do kościoła nalezało 80% dóbr ziemskich  Ziemi Lubuskiej nadanych czy wykupionych od polskich ksiąząt. W  XV wieku kupili to wszystko Krzyżacy i doszli tym sposobem do samego Gdańska. Wszystko lega artis , powoływali się na kroniki  Einharda . Niemcy będąc  spadkobiercami  cesarstwa Karola Wielkiego, który miał lenników aż do Wisły ( tak więc do Gdańska ), mieli  w/g nich prawo do tych ziem .

Na koniec historyczny szkic Lubusza  . Widoczne 3 charakterystyczne wieże na wysokim wzgórzu.