Las Niedźwiecki 3 maja 2018 – Padalec Turkusowy

Jak widać Las Niedźwiedzki walczy o siebie , o swoje zdrowie, o jakość swojej substancji Jako Całości. Czyni to w miarę skutecznie, mimo dewastacji jaką niesie mu człowiek. 3 maja na drodze spotkaliśmy  RZADKOŚĆ – wygrzewającego się w słońcu młodziutkiego Padalca Turkusowego. Widzieliśmy też sarnę. Długi weekend (a może nasz artykuł!) spowodował, że wycinka drzew zamarła! Wystarczy naprawdę dać Lasowi święty spokój i on sobie doskonale poradzi, odrodzi się bez żadnej „pomocy” człowieka.

Beznoga jaszczurka, przypominająca węża. Występuje na terenie całej Polski

Wędrując przez las można dość często na swoje drodze spotkać padalca czyli jaszczurkę beznogą. Zazwyczaj aktywny nocą lub zmierzchem (rano: pomiędzy godz. 5 – 10 i wieczorem w godz. 18 – 21) nie jest jednak rzadkim widokiem w dzień na ścieżce leśnej, wśród kamieni na łące lub skraju lasu. Zamieszkuje wilgotne lasy, łąki, wrzosowiska, ogrody i cmentarze (miejsca im mniej zagospodarowane tym lepiej), unikając przy tym miejsc silnie nasłonecznionych i bardzo suchych. Zamiast wygrzewać się bezpośrednio na słońcu preferuje kępy traw, mchy lub inną roślinności pod warunkiem ze jest niska i gęsta. Uwielbia miękką ziemię w którą może się zakopać lub sterty kamieni, desek, powalonych drzew gdzie szybko znajdzie kryjówkę.

Budową rożni się wyraźnie od węży ma typową jaszczurzą głowę większą u samca niż samicy, nie oddzieloną od tułowia zwężeniem, ruchome nieprzezroczyste powieki i bardzo małe otwory uszne słabo widoczne. Oczy są koloru żółtoczerwonego.

Ciało o przekroju walcowatym z charakterystycznym dla tej rodziny brakiem odnóży. Ubarwienie waha się w od jasnego do ciemnego brązu, środkiem zaś często biegną linie (czarne lub ciemnoszare) choć widuje się padalce całkowicie pozbawione tej cechy lub posiadające dla odmiany plamki. Ciekawa i dość rzadką odmiana tej jaszczurki jest padalec turkusowy z plamkami tego właśnie koloru na grzbiecie. Spotykane są okazy całkiem czarne lub białe z czerwonymi oczami należące do tego gatunku.

Padalec turkusowy – odmiana barwna występująca u padalców: zwyczajnego i kolchidzkiego. U dorosłych, wyrośniętych osobników zamiast typowych jasnych pasów wzdłuż grzbietowej strony ciała występują liczne, okrągłe plamy o turkusowym zabarwieniu. U padalca zwyczajnego plamy występują tylko u dużych samców, podczas gdy u padalca kolchidzkiego spotykane są także u samic^[1]. Obecność niebieskich plam zwiększa ryzyko drapieżnictwa (przynajmniej na niektórych obszarach), ale może też przyczyniać się do zwiększenia sukcesu rozrodczego^[2].

Łuski grzbietowe i brzuszne pokrywające ciało jaszczurki są tej samej wielkości i kształtu. Ułożone regularnie i przylegające do siebie nadają padalcowi charakterystyczne lśnienie. Jak każda jaszczurka gubi ogon w razie zagrożenia, co ciekawe nie odrasta on już do oryginalnego wymiaru, zresztą słabo wyodrębniony stanowi ponad 50% długości ciała stworzenia.

Żywi się najczęściej ślimakami, owadami, stonogami, pająkami, dżdżownicami i innymi drobnymi bezkręgowcami osiągając rozmiary do 50 cm i masę do 1 kg (prawdziwe potwory), nie ogranicza swego jadłospisu do wcześniej wymienionych „potraw” polując zawzięcie na inne zwierzęta które jednak rzadko staja się jego łupem ze względu na większą zwinność i szybkość niż ta reprezentowana przez padalca. Ciekawostka jest ze w porównaniu z wężami nie potrafi rozciągać szczek wiec czasami musi zdobycz pogryźć i dopiero połknąć. Podobnie jak wąż posługuje się jednak językiem w celu wytropienia zwierzyny.

Okres godowy rozpoczyna się na z końcem kwietnia i trwa aż do końca czerwca. Walki pomiędzy samcami maja dość zażarty charakter i polegają na wzajemny oplataniu, gryzieniu w głowę i podnoszeniu ponad ściółkę. Kopulacja przebiega bardzo podobnie lecz nie ma już tak żywiołowego charakteru za to trwa czasami nawet godzinę. Ciąża w przypadku ciepłego lata trwa 11-13 tygodni. Rozmnaża się jajożyworodnie, młode wykluwają się z osłon jajowych w momencie składania jaj, jest to jednorazowo od 6 do 15 jaj (w Polsce maksymalnie 16). Małe padalce zaraz po wykluciu maja około 9 cm długości po roku osiągają rozmiary 15-18 cm a po dwóch latach 21-32 cm. W wieku 7-8 lat praktycznie przestają rosnąc

Padalec spotykany jest we wszystkich okolicznych lasach Skarżyska-Kamiennej. Jego pojawienie się można już zauważyć na przełomie marca i kwietnia kiedy to pierwsze wychodzą z zimowych legowisk samce. Padalce zimują zagrzebane w ziemi w jamkach lub spróchniałych pniakach w grupkach po około 20 szt. Długość ich snu zimowego zależy w znacznej mierze od temperatury otoczenia.

Jego odmiana turkusowa zaobserwowana była w okolicach wsi Zagórze (Bliżyn) w pobliżu szczytu Białej Góry i we wsi Mostki gmina Suchedniów.

Należy pamiętać ze padalce podlegają ścisłej ochronie tak wiec ich chwytanie, hodowanie
jak również handel jest zabroniony. Często mylony jest z wężem (żmiją) i bezmyślnie zabijany. Różnice miedzy budową padalca a np. żmii są jednak bardzo dobrze widoczne; padalce posiadają ruchome powieki u żmii powiek jest brak, padalec posiada krępe sztywne ciało żmija zaś bardzo giętkie, u padalca brak wyraźnego oddzielenia głowy od tułowia o żmii jest głowa wyraźnie zarysowana (oddzielona), ogon u padalca kruchy i łamliwy często w fazie regeneracji a u żmii z reguły zdrowy, nie złamany. Padalec złapany w rękę może ugryźć .

Padalce posiadają także całkiem liczne grono swoich naturalnych wrogów np. ptaki (myszołowy, sowy i bociany) , jeże, lisy, kuny, tchórze, łasice, szczury i węże itp. Inną częstą przyczyna ich śmierci jest stosowanie trucizn na ślimaki (w ogródkach), które są przecież jednym z podstawowych pokarmów padalców.

Ciężko jest określić czy populacja padalca jest zagrożona ze względu na jego skryty jak również nocno-wieczorny tryb życia. Wydaje się być pospolicie spotykanym gadem w naszych okolicach.