Księga Tura
Księga Tura
Spis treści Księgi Tura
O Księdze Tura 5
Wykaz skrótów użytych w Przypisach 7
TAJA PIERWSZA – O poczęciu Świata i Trzech Rzeczach Pierwszych,
czyli Kaukach, Kirach i Jednogłowych, oraz o Czwartym Dziele Swąta
według zachodnich Wędów obrzędu kątyny witowskiej i przekazów
z Winety, a także tradycji wschodnich Budynów obrzędu kątyny w Gleniu
i podań znad Danapru 9
O Pierwnicy−Niebycie i poczęciu Swąta 11
Światłowiłt i Nica 11
O pierworodnych synach Światłowiłta z Nicą 12
Pierwsza z Rzeczy Pierwszych – Pierwszy Dział 12
Światłoświat i Strąprza−Wspóra 13
O Kirach i Nicy, czyli Drugi Dział – Druga z Rzeczy Pierwszych 14
Prąt Światłoświatowy zanurzony w Głąb 14
O gwiezdnych dworach bogów Kiru 15
Buła−Była−Byta 16
Głązowie i Ludzie (według podania kątyn Budynów i Nurów) 17
Czwarta Rzecz i Czwarty Dział, czyli o Ludziach (według podań
kątyn Wądów i Lęgów) 17
Ostateczny podział świata 18
Przypisy 20
TAJA DRUGA – O rodzie Ażdahów−Spętów, czyli o Smokach i Żmijach−Żnujach,
oraz o rodzie Światłogońców−Kuniczów
według Sorbów znad Gopła, a także obrzędu kątyn Nurów z Caroduny
i Stradowa oraz podań wschodnich Wątów−Antów znad Morza Ciemnego 31
Narodziny Ażdahów 33
O przyrodzeniu Spętów i o ich mianach 34
Tarło Ażdahów i ich dzieci Ażdahory – Małe Smoki i Mali Żmijowie 35
Wygląd Żmijów−Żnujów 36
Wygląd Smoków 37
Ażdahy i ludzie 37
O Światłogońcach według kątyny caroduńskiej 38
Wygląd Światłogońców oraz słowo o Żar Ptakach welańskich
i niebieskich Inogach 39
Słowo o świecie pchniętym w ruch Drugim Dziełem Swąta 40
Światłogońce i Ludzie 40
O różnych nazwaniach rodu Światłogońców 42
Przypisy 43
TAJA TRZECIA – O Zniczach, Buncie Dziesięciu synów Boga Bogów,
ich upadku i odrodzeniu w Umorach−Straszach, zwanych Orłami Weli
według zinisów ludu Istów (Aistów) z Romowego nad Pregołą, nawęzników
plemienia Osów z kątyny osowskiej i podań guślarzy ludu Mazów z Kołbieli 49
Słowo o iście Zniczów – według kątyny Istów w Romowem 51
Zniczowie oglądają przyszły świat 51
Bunt Zniczów 52
Upadek Zniczów i Nicy według guślarzy Osów i Mazów 53
O Umorach−Straszach czyli Orłach Welańskich 54
Miana Umorów i ich wygląd 55
Nowe nadziały Niw po Ubogach (upadłych bogach) 56
Przypisy 58
TAJA CZWARTA – Wojna o Bułę, czyli o Trzecim Dziale, narodzinach bogów
Żywiołów i Mocy, ich rozmnożeniu oraz o bitwie o Ziemię, Welę i Niebiosy
według wieszczek z kościoła Wądy w Mogile nad Wisłą, w Ziemicy Mogilanów,
i podań guślarzy kątyny Matki Ziemi w Sierdzu, w Ziemicy Ląchskiej,
czyli na podstawie wierzeń Wschodnich Lęgów 67
Z Buły−Byty rodzi się Ziemia, Wela−Zaświaty i Niebiosy 69
Narodziny bogów Żywiołów i bogów Mocy 71
Słowo o przemyślności Swąta i mądrym ułożeniu Świata 72
Bitwa o Ziemię między Żywiołami 72
Dwie opowieści o narodzinach Watry 73
Bitwa o Górę Trzygław 74
Śląkwa i jej chmurne suknie 75
Narodziny Swarożyca i jego dziewięciu braci 75
Zabicie dziewięciu synów Dabogi i ocalenie Swarożyca według podania
tobalarów Drzewian z Węziny i Swaideła 76
Równowaga między Żywiołami na Ziemi 78
Słowo o świętych wodach i świętych górach Ziemi
przeznaczonych ku czci bogów 78
Słowo o ukształceniu Weli 80
Bitwa o Welę między Mocarzami (Mogtami) 80
Bitwa o Niebiosy między Ażdahami, Światłogońcami
oraz Żywiołami i Mocarzami 81
Przypisy 84
TAJA PIĄTA – O narodzeniu Potworów, ich bitwie o Niebo, Welę i Ziemię,
o zabiciu Potworów i powołaniu do bytu Przedstworzów oraz nadaniu bogom Taj
według wołchwów kapiszty Rosi pod Biełogorodem nad Dnieprzem
w ziemscy Rosomonów, słów kołoduna Jura z uroczyska Biełyje Bogi
w ziemicy plemiennej Wiatyczów z ludu Burów oraz zinisów plemienia
Kurów z ludu Istów chromu w Apuolu 93
Narodziny Potworów 95
Przy Dziewięciu Ogniskach 95
Słowo o Pożarze 96
Z czego powstały Potwory 97
Kłótnia Porusza z Połozem 98
Bitwa Poskrudy, Porusza i Poczwary, czyli Paskudy, Światogora i Sołowieja,
o Ziemię 99
Podstęp Białobogi wobec Porusza−Światogora 100
Bitwa Połoza, Ponicza i Pokłona, czyli Wyrwijedlicy, Chryi i Jarzca, o Welę 101
Bitwa Pogroma, Pożary i Poczara o Niebo 102
Poczar uśmierca dzieci Chorsa, a Pożara dzieci Swaroga
– według podania mików z Lipska i Kopanicy 103
O zabiciu Potworów i gdzie zostały ukryte ich głowy 104
Słowo o śmierci Światogora−Porusza – według wołchwów
z kapiszty Rodżany w Rodni 105
Skąd się wzięli Przedstworze 106
Zakończenie Wojny o Bułę – nadanie bogom Taj przez Swąta 108
Zakopanie Taj 109
Przypisy 111
TAJA SZÓSTA – O tym, jak Swąt doprowadził Czarnogłowa i Białobogę
do pomnożenia oraz o Żywiołach, Mocach, ich tytułach, atrybutach
i innych mianach
według witungów arkońskiej świątyni Swąta ze Świętej Wyspy Rui,
wajdelotów z uroczyska Szwintoroga nad Wiliją oraz podań weidełtojsów
ze świątyni Swaistiksa w Truso, w ziemicy Brusów z ludu Istów 117
Słowo o Białobodze i Czarnogłowie 119
Podstęp Swąta 119
Dzięgle rodzą Swątowe wnuki 120
Obrócenie Weli i przysięga Dzięgli 121
Dalsze narodziny 121
Przynależność Żywiołów i Mocarzy−Mogtów do tumów i trzemów 121
Słowo o tytułach, wtórych mianach i znakach Dużych Żywiołów
i Dużych Mocy 122
Przypisy 129
TAJA SIÓDMA – Słowo o Drzewie Drzew i o czterech obliczach Swąta oraz
o jego piątej postaci. Słowo o trzech obliczach Kauków, podwójnym obliczu
Kirów oraz o czasie Ziemi, Weli i Nieba
według mików plemienia Wądletów z Czerwiszcza i Mogilska oraz podań
wieszczek z Gardźca na świętej Rui, z grodu Kruków i kapiszty zakrzowskiej
w uroczysku Świętoborze, jak również wołchwów z Turowa nad Prypecią
w Ziemicy Budynów 155
Słowo o Drzewie Świata, Nieba, Ziemi i Życia, czyli o Drzewie Drzew 157
Słowo o czterech obliczach Swąta i jego piątej postaci 159
Słowo o trzech obliczach Kauków−Dzięgli – według gardziców świątyń rujańskich
i wołchwów turowskich 164
Słowo o podwójnym obliczu Kirów−Godów oraz o czasie Ziemi, Weli i Nieba 166
Przypisy 168
TAJA ÓSMA – O Świecie narodzonym z Boga Bogów, Ludziach powstałych
z Potwora Porusza i o ważnym rodzie Gałęzów
według lędziańskich guślarzy z Łężna, wejunasów plemienia Stawanów
z Tękit oraz sredeckiej kapiszty Swąta w ziemicy Serdczan 175
O świecie zrodzonym z Boga Bogów – według sredeckich kapłanów
Swąta i innych podań Timoczan Dunajskich 177
Słowo o znaczeniach zawartych w Księdze Głębi (Gołubiej Knidze) 177
Słowo o ukształceniu Gęstych Gwiazd i szatach Czarnogłowa oraz Białobogi 178
Słowo o królach zrodzonych z Porusza 178
Słowo o Żywiołach Swarogu i Dażbogu 178
Słowo o Księdze Głębi – Knidze Knig 179
Słowo o królu królów Gorywie oraz jego synu Bierle 179
O ważnym i dziwnym rodzie Głęzów, zwanych też Zgłęzami 180
Przypisy 183
TAJA DZIEWIĄTA – Opisanie Weli
według wszych kącin Słowiańszczyzny 189
Słowo o ułożeniu Weli 191
Ogólne opisanie Weli 192
Nawie 193
O Piekłach 195
O Raju 196
O Założy 198
O Otchłani 199
Onawielna−Nawiejna Góra – Niwa Welesów czy Naw Piekło? 199
Niwy 202
Niwa Swąta – Wierch Weli 202
Wierzcha – Drzewo Drzew 202
Skała Skał Swerkała−Swiergła, Kamień Kamieni Ałatyr–Swatyr
i Głaz Głazów Święto−Głaza 203
Kłódź Swąta – Zamyk, Twer i War oraz Źródło Źródeł i Modry Banior 204
Rzeka Rzek i inne wody welańskie 205
Jeziora krewne – ichorowe 207
Góry Czarnobielskie 208
Czwórdzielna Niwa Kirów 209
Niwa Żgwiów 211
Dolina Czterech Bogiń – Niwy Radogostów, Ładów, Źrzebów,
Plątów i Dziewów 211
Niwa Świstów 213
Niwa Chorsów 213
Niwa Sołów 214
Niwa Weniów 214
Niwa Sporów 214
Niwa Simów 215
Niwa Rgłów 216
Niwa Morów 216
Niwa Prowów 216
Niwa Runów 216
Niwa Wodów i Rodów 217
Niwa Wiłów 217
Drzewa Weli 218
Zwierzęta Weli 220
Brama Bram i inne Bramy Welańskie 220
Przypisy 222
TAJA DZIESIĄTA – O narodzinach Małych Bogów
według wszych kącin Słowiańszczyzny 227
Słowo o narodzinach Małych Bogów 229
O synach Perperuny 229
O Młodych Weniach 232
O Podagżyku według kąciny w Płoni 234
Pozostałe dzieci Łada oraz Łady−Łagody 234
O Makoszu, Plątwie, Przeplącie, i Ładzie oraz ich synu Mądzie 235
O Ładziwie 237
Lel i Polel, bliźniaczy synowie Łagody i Welesa 238
Gogołada 241
O dzieciach Chorsiny i mnogim potomstwie płodnego Chorsa 242
Rada−Rodzica 244
Warza−Cica 244
Groźnica−Chorzyca 245
Zmora Marzanny i Mora 245
O wspólnych dzieciach Dziwieniów, Chorsiny i Welesa 246
Trzecia córka Dziwienia 249
Drugi syn Dziewanny i jej ostatnia córka: Prawdziwc−Prawota
oraz Sądza−Osuda 250
Przypisy 253
TAJA JEDENASTA – Jeszcze o narodzinach Młodych Żywiołów i Mogtów
według wołchwów z Uroczyska Jodłowego w Semyczu i żerców Poleszuków
ze Świtaża oraz według podań tobolarów załabskich z Białego Kamienia
i z grodu Smoleńców Połabskich – Smołdynia 269
O kręgu Młodych Jednogłowych Żywiołów i Mogtów 271
O Swątlnicy, po czwórkroć zrodzonej córce Dażboga i Rodżany 271
Zorza, Płon−Netnik i Badnyjak czyli o gorących uczuciach Dażbogów 274
Dodola – córka Dażboga 278
Inne dzieci Dabogi – Swarożyc i Denga 278
Córka Swary i Simowie, czyli jeszcze o Watrze 280
Skalnik Matki Ziemi i Sima 280
Ziemiennik – syn Sima i Plątwy 281
Wspólne dziecko Plątwy i Przepląta zwane Licho 281
Jak Lesza−Borana powiła Wilca i pozostałych trzech dorodnych synów 282
Dyj−Poświściel – drugie wspólne dziecko Plątwy i Przepląta albo syn Swistów 284
O Młodych Świstach 284
Obiła Stryi, Siemi, Spora i Woda 285
Rada−Zboża 286
Inne dziecko Bożeboga – Boda 287
Wołos, trzecie dziecko Sporów 289
Inne dzieci Rgła 289
Rosza – Sporowie i Wodowie 290
Dzieci Wodów 290
Ostatnie ogniwo Kręgu Małobogów – Wodyca, córka Wełma,
Peruna i Matki Ziemi 291
Grumady – Tajemne Bractwa Bogów 291
Bractwo Czystej Krwi 291
Bractwo Czystego Żywiołu 292
Bractwo Czystej Mocy 292
Bractwo Splątania 292
Bractwo Dziewięciu Ciemnych Bogów 292
Bractwo Siedmiu Dobrych Pań (Panien) 292
Bractwo Bezgrumadnych 293
Przypisy 294
TAJA DWUNASTA – O narodzinach Ludzi−Zerywanów, Zwierzów i Zróstów
według żerców kąciny w Słupsku, grodzie plemienia Stołpów,
oraz innych kącin Zachodu i Wschodu 315
Słowo o narodzinach Ludzi 317
O poczęciu Zerywanów – według guślarzy z Winety i Sierdza 317
Słowo o narodzinach Zwierzów i Zróstów (Roślin) 319
O narodzeniu Ludzi – według wołchwów z Glenia 319
Przypisy 322
TAJA TRZYNASTA – Wojna o Krąg – Cztery Bitwy Początku; Pierwsza
– Bitwa o Miejsce, Druga – Bitwa o Miesiąców, Trzecia – Bitwa o Maści,
Czwarta – Bitwa o Miana
według kącin Zachodu, czyli żerców z Winety, Sierdza i Lężna oraz Wschodu,
czyli wołchwów z Glenia, Białoziera i Świtaża 327
Początek Wojny o Krąg według kątyn Wschodu i Zachodu 329
Przyczyna wybuchu Wojny o Krąg 329
Słowo o Ogniu Ogni 330
Bitwa o Miejsce 330
Słowo o Braciach Miesiącach 331
O Pogodzie zwanej też Matką Pticą, która według milczów połabskich
i wołchwów budynowskich jest Matką Miesiąców 333
Bitwa o Miesiąców 334
Dalsze dzieje Miesiąców 336
Komu dziś Miesiące przynależą oraz gdzie i kiedy się pojawiają 337
O powtórnym nadejściu Świcienia 338
Słowo o pochodzeniu Maści 338
Bitwa o Maści 339
Bitwa o Miana 341
Wystąpienie Swary przeciw Swarożycowi 341
Starcie Dziwienia, Wołosa i Przepląta o miano Pana Żądzy 343
Weles, Perun i stada Wiłów 345
Wyprawa po Kamień Czarna Głowa 345
Dwie siostry przeciw sobie 348
Przypisy 350
TAJA CZTERNASTA – Wojna o Krąg – Trzy Bitwy Końca; Bitwa Piąta – o Moc,
Bitwa Szósta – o Mnożność, Bitwa Siódma – o Miarę
według kącin Zachodu czyli żerców z Winety, Sierdza i Lężna oraz Wschodu,
czyli wołchwów Lędzionów Naddnieprzańskich, także Glenia,
Białoziera i Świtaża 355
Wojna o Krąg – Piąta Bitwa: o Moc 357
Szósta Bitwa – o Mnożność 358
Bitwa o Miarę – siódme, końcowe starcie w Wojnie o Krąg 361
Perun i Prowe podstępem odbierają Małobogom Przedstworzów 362
Ożywienie zduszów w Nawiach 364
Słowo o zdusznych rodzinach i sotniach 364
Narodziny Stworzy na Stokrotnej Łące, czyli Ustokrotnienie Przedstworzy 368
Wielka Bitwa – Biała Krowa przeciw Czarnemu Bykowi 368
Diw na Drzewie Drzew 369
Wyjście Światowita z Kłódzi 370
Stwolinowie Dziwienia Kupały 372
Przypisy 374
TAJA PIĘTNASTA – Między bogami
według toblaczy kąciny Jarowita w Jeryniu Połabskim, żerców świętego
Kopca Pułtuskiego i innych kącin wszej Słowiańszczyzny 379
O Runach, Simach, Wodach i Podagżyku 381
Perperuna i Sim 381
Ciosno i Obiła 382
Runowie i Wodowie 382
Jak łysoczaszki Porenut porwał Roszę 382
Za co Sim uderzył Bożeboga 384
O pszczołach Rokity i obiciu Obiłuchów 384
O Wodach, Sporze i Gogoładzie 385
Żelazne Zęby Rgiełca 386
Wodo−Wełm i Wodnica Wiskła 386
Jak Weles porwał z wesela Dengę 387
Ogoń i Mołonija prześladują Żmiicę Młonę, zwaną też Żmijułanem 388
Perun i Dodola 389
O Źrebcu Srebrze 390
O czerwieni maków 392
O Sowim−Polelu i jego synach 393
Swarożyc i księżniczka Sołnka 394
Czstnota i Mor 396
O utraceniu ptaków przez Borutę 398
Przypisy 402
TAJA SZESNASTA – O zajęciach i robotach bogów na Weli,
Ziemi i w Niebie
według wszych kącin Sławów 407
O zajęciach Świętowita 409
O czynnościach Kauków−Dzięgli 410
Słowo o dobródziach, złyródziach i zwykłociach 410
Robota Białobogi i Czarnogłowa 410
Co porabiają Kirowie 411
Czym się zajmują bogowie Ognia, Nieba, Błysku i Wiatru 413
Roboty Żywiołów Niskich i związanych z nimi Niskich Mogtów 416
O robotach Ładów, Chorsów, Plątów i Źrzebów 419
Zajęcia Morów i Welesów 422
Przypisy 424
TAJA SIEDEMNASTA – Zerywanie w Kolibie
według żerców zagątów ze Slania i wszych kącin Sławów 427
Zerywanie w Kolibie – Zwierzowie i Zróstowie pomagają ludziom 429
Dary bogów dla Zerywanów 430
O boginiach Dawczyniach 430
Zrzucenie z Nieba Złotej Siekiery, Jarzma, Radła i Dzbana 432
Łeż buntuje się i osiada w Łukomorzu 434
Wyprawa Druga na Welę 435
Słowo o Drugu i Siemionie−Zemunie 437
O Dzbanie Zerywanów i kolejnych królach 438
O rodzie Pirstarków (Pirsztuków), czyli Pierwopalcych 438
Królewski ród Kuksów 439
Oryj i Jaśniena−Zorza 439
O Głazie, Serbrzynie i Sławunie 441
Milcze−Milicze 442
O Zełginie i dalszych dziejach Złotego Dzbana Zerywanów 443
Zeł kradnie Dzban Zerywanów 443
Zstąpienie Bożeboga i Gogołady 443
Odbudowa Dzbana 444
Ustanowienie nowej świątyni i grumad żerców oraz świtungów 445
Królewski ród Bardzów 446
O Czarnowoju Barzu i Białoszy−Belinie 446
Stopan 449
Wykradzenie tajemnicy kulędarza przez Gardzica−Gorywa,
syna Perperuny i Stopana 450
Bierło i jego wojowie 453
Przypisy 455
Bibliografia – wybrane, najważniejsze pozycje 459
Indeks 463
Spis ilustracji 483